ΕΝΑ ΑΝΟΙΧΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Το μετάλλιο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Europa Nostra απέσπασαν φέτος τα ανάκτορα του Γαλερίου

Ως το 1994 ήταν τόπος εγκαταλελειμμένος με πλίνθους και κέραμους ατάκτως ερριμμένα. Τα ερείπια ελάχιστα μαρτυρούσαν ότι στην καρδιά της Θεσσαλονίκης βρισκόταν ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Υστερης Αρχαιότητας. Δώδεκα χρόνια μετά, το 2006, τα ανάκτορα του Γαλερίου στην πλατεία Ναυαρίνου, στο μέσον ενός από τους πιο πολυσύχναστους πεζόδρομους, αποκάλυπτε τα μυστικά του. Σήμερα αναστηλωμένο αναδεικνύει τη σπουδαιότητά του και οι συντηρητές του έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται δικαιωμένοι...

Παρέδωσαν ένα ανοιχτό μουσείο «υπόδειγμα επιστημονικής αποκατάστασης μνημείου υπό μορφή ερειπίου», το οποίο, μάλιστα, απέσπασε φέτος τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή διάκριση: το μετάλλιο της Πολιτιστικής Κληρονομιάς (European Union Prize for Cultural Heritage/Europa Nostra Awards/2008).

Το έργο, καθώς και άλλα 11, ξεχώρισε, ανάμεσα σε 109 υποψηφιότητες (κατηγορία: conservation) από 29 χώρες. Κυρίως όμως διακρίθηκε για το σύνολο των επεμβάσεων που μετέτρεψαν έναν εγκαταλελειμμένο χώρο σε άρτια οργανωμένο πόλο έλξης στην καρδιά της πόλης. Οι έπαινοι ανήκουν στις αρχιτέκτονες της ΙΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, Φανή Αθανασίου, Βενετία Μάλαμα, Μαρία Μίζα και Μαρία Σαραντίδου που εκπόνησαν τις μελέτες και επέβλεψαν τις εργασίες. Η αρχιτεκτονική ομάδα με επικεφαλής την αρχιτέκτονα-αναστηλώτρια κ. Φ. Αθανασίου προχώρησε σε επεμβάσεις «αναγνωρίσιμες, αντιστρέψιμες χωρίς να παραποιούν την αυθεντικότητα του μνημείου». Με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση (Β΄ και Γ΄ ΚΠΣ) αναδείχθηκαν τα υπέροχα ψηφιδωτά δάπεδα και τα οικοδομικά του κατάλοιπα. Παράλληλα βελτιώθηκαν οι συνθήκες περιήγησης, διαμορφώνοντας διαδρόμους κίνησης επισκεπτών με ενημερωτικές πινακίδες. Η Θεσσαλονίκη λόγω της στρατηγικής της θέσης στα Βαλκάνια λειτούργησε ως έδρα φιλοξενίας (299-303 και 308-311 μ.Χ.) του αυτοκράτορα Γαΐου Γαλερίου Ουαλερίου Μαξιμιανού κι αναδείχθηκε το σημαντικότερο κέντρο της ευρύτερης περιοχής.

Το ανάκτορο -ένα από τα πιο ενδιαφέροντα τετραρχικά συγκροτήματα τόσο των Βαλκανίων όσο και της υπόλοιπης ρωμαϊκής επικράτειας της ύστερης αρχαιότητας- αποτελεί αντικείμενο μελέτης Ελλήνων και ξένων ερευνητών από τις αρχές του 20ού αιώνα. Η ανέγερσή του ξεκίνησε μετά το 298 μ.Χ., όταν ο Καίσαρας (293-305 μ.Χ.) τότε και μετέπειτα Αύγουστος (305-311 μ.Χ.) Γαλέριος ολοκλήρωσε με επιτυχία την εκστρατεία κατά των Περσών στην Ανατολή. Η ανασκαφή του συγκροτήματος άρχισε τη δεκαετία του ’50 και συνεχίστηκε ώς το 1971, αποκαλύπτοντας ένα σημαντικό τμήμα του ανακτόρου, έκτασης οκτώ στρεμμάτων. Πέντε κτιριακές ενότητες με διαφορετική χρήση ήρθαν στο φως. Η κεντρική αποτελείται από περίστυλη αυλή περικλειόμενη από δωμάτια.

Η αυλή περιβαλλόταν από φαρδείς διαδρόμους στρωμένους με περίτεχνα ψηφιδωτά, τα οποία σώζονται ώς σήμερα. Ανατολικά του περιστυλίου βρίσκεται η Βασιλική - μεγαλοπρεπές οικοδόμημα που σώζεται αποσπασματικά. Στο νότιο τμήμα υψώνεται το Οκτάγωνο, με πολυτελή διάκοσμο που προοριζόταν για αίθουσα θρόνου ή ακροάσεων. Από το αρχαίο δάπεδο, έκτασης 700 τ.μ. με λευκά και έγχρωμα μάρμαρα από την Ελλάδα, τη Μ. Ασία και την Αίγυπτο διατηρούνται περίτεχνα επιστρώματα σε έκταση 250 τ.μ., ενώ από το οικοδομικό συγκρότημα σώζονται επίσης τα ερείπια από τα λουτρά.

[Της Γιωτας Μυρτσιωτη, Η Καθημερινή, 11/07/2008]