- Της Μαργαριτας Πουρναρα, Η Καθημερινή, Tετάρτη, 22 Iουνίου 2011
ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ. Αν προσπαθήσεις να περιγράψεις μια περφόρμανς, συχνά τη σκοτώνεις. Ιδιαιτέρως αν αυτή αποτελείται από ετερόκλητα στοιχεία, τα οποία στο τέλος αφήνουν μια «ιμπρεσιονιστική» εντύπωση, γεμάτη φευγαλέες εντάσεις και σιωπές. Θα ήταν άδικο να προσπαθήσει κανείς να αποδομήσει -σε επιμέρους συστατικά- τη δράση με τίτλο «Black Mirror» που παρουσίασε πάνω σε μια φορτηγίδα στον Πειραιά και την Υδρα ο Αμερικανός Νταγκ Αϊτκεν, προσκεκλημένος φέτος του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ και του Φεστιβάλ Αθηνών. Θα εξαφάνιζε την επίγευση, την ενάργεια των εικόνων, την ενσυναίσθηση της φρενήρους εποχής μας.
Σταχυολογώ μια από αυτές: το πλοιάριο που είχε μετατραπεί σε πλωτό κινηματογράφο, χωρητικότητας 300 και πλέον ατόμων, λικνίζεται αρόδο στα ήσυχα νερά του Σαρωνικού λίγο έξω από το λιμάνι της Υδρας. Σούρουπο. Τα φώτα στην ακτή ανάβουν σιγά σιγά. Στο κέντρο του ντεκ μια ρεπλίκα από ένα δωμάτιο ξενοδοχείου με τα χρειώδη: κρεβάτι, κομοδίνο, τηλεόραση. Ολόγυρα τεράστιες γιγαντοοθόνες.
Αυτό ήταν το σκηνικό στο οποίο εμφανίστηκε η Αμερικανίδα ηθοποιός Κλοέ Σεβινί, που βλέπαμε ζωντανά αλλά και σε βίντεο.
- Η μοναξιά
Αλλά είπαμε. Θα ήταν σφάλμα να αφηγηθεί κανείς την εξέλιξη της περφόρμανς, που ταίριαξε απόλυτα στο περιβάλλον. Ηταν ένα αμερικανικό road movie, με πρωταγωνίστρια μια νέα γυναίκα που δεν σταματά να ταξιδεύει στον πλανήτη. Τα πλάνα την έδειχναν να κινείται, να οδηγεί, να βλέπει την υφήλιο κατακερματισμένη, να παίρνει τη μια πτήση μετά την άλλη. Ο Αϊτκεν δεν αποτυπώνει τίποτ’ άλλο παρά την ιστορία της ατομικής και συλλογικής μοναξιάς, τον εθισμό του νομά στο ταξίδι, την απουσία σταθερού σημείου αναφοράς είτε αυτό λέγεται πατρίδα είτε γραμμικός χρόνος.
Και επειδή στις δουλειές του χρησιμοποιεί και άλλες μορφές τέχνης, επένδυσε την περφόρμανς με ζωντανή μουσική που θα ταίριαζε στην περιπλάνηση: fm rock, νέγρικες απαλές φωνές, ντραμς. Ως και ένας ζογκλέρ με μαστίγια στο χέρι παρήγαγε «μελωδίες» με τα χτυπήματα στον αέρα ενώ χορεύτριες αγκάλιαζαν με το κορμί τους μια κάθετη δοκό που συναντάς σε στριπτιζάδικα. Η μοναξιά -πάντα κυρίαρχη στους συμβολισμούς- αποκτά παρέα τον ήχο, το δικό της σάουντρακ. Το πιο ευφυές σχέδιο του καλλιτέχνη (το οποίο δεν λειτούργησε στην περφόρμανς του Πειραιά όταν η φορτηγίδα παρέμεινε δεμένη στο λιμάνι αλλά απέδωσε τα μέγιστα στην Υδρα όπου ταξίδεψε) ήταν ότι δημιούργησε στους θεατές τον μετεωρισμό: στο φόντο έβλεπαν το νησί όπου δεν κυκλοφορεί κανένα αυτοκίνητο και οι αποστάσεις καλύπτονται πεζή, το «δωμάτιο» της Σεβινί ήταν στο κέντρο της φορτηγίδας σαν στατικό σκηνικό, σε αντιδιαστολή με τα πλάνα του αέναου ταξιδιού από τις οθόνες. Κίνηση και στάση, ροή και παύση, stop & fast forward. Η ζωή σήμερα. Δεν ζούμε στον τόπο αλλά στον χρόνο.
Μετά το πέρας της περφόρμανς, οι επιβάτες της φορτηγίδας αποβιβάστηκαν στο λιμανάκι Μαντράκι και περπάτησαν μέχρι τα σφαγεία της Υδρας όπου ο Αϊτκεν έχει πάλι μετατρέψει σε ειδική αίθουσα προβολής για τις ανάγκες του έργου «Black Mirror» ώς τις 25 Σεπτεμβρίου. Μαύροι καθρέπτες σκοτεινιάζουν τον χώρο και σε οθόνες βλέπουμε τα πλάνα της Σεβινί. Η δράση εγκλωβίζεται σε ένα δωμάτιο και χάνει κάτι από το μεγαλείο που είχε στην ύπαιθρο. Παραμένει όμως κάτι ποιητικό, περιεκτικό, που αντικατοπτρίζει τα τραύματά μας, τη βουλιμία μας να έχουμε νέες εμπειρίες, να μετακινούμαστε τόσο γρήγορα όσο η πληροφορία. Οπως λέει η Σεβινί στο τέλος: «Ποτέ μη μένεις στάσιμη, ποτέ μη σταματάς. Να ανταλλάσσεις, να επικοινωνείς, να προχωράς». Stop.
No comments:
Post a Comment