Monday, June 7, 2010

Ξυλογραφίες, σχέδια, παστέλ...

  • Εκθεση έργων της Ζιζής Μακρή στο Μουσείο Μπενάκη
«Μεσημεριανό διάλειμμα», παστέλ
Ταπισερί, παστέλ, ξυλογραφίες, σχέδια, ψηφιδωτά... Η πολυσχιδής εικαστική δημιουργία της Ζιζής Μακρή. Ενα πολύχρωμο μωσαϊκό της διαδρομής της στην τέχνη, που με συνέπεια, γνώση και ήθος, υπηρετεί για εξήντα περίπου χρόνια. Στο Μουσείο Μπενάκη (κεντρικό κτίριο) εγκαινιάζεται στις 14/6 έκθεση έργων της σημαντικής μας δημιουργού. Πρόκειται για έργα εμπνευσμένα από το ταξίδι της στην Κίνα, το 1956. Μια σειρά ξυλογραφίες και παστέλ που δημιούργησε με αφετηρία επιτόπια σχέδια, τα οποία αφηγούνται την ιστορία, τον πολιτισμό, το μύθο, τους ανθρώπους και την κοινωνία μιας χώρας που συνεχώς αλλάζει.
 
Εχοντας κερδίσει δύο φορές βραβείο, στην παγκόσμια έκθεση χαρακτικής που διοργάνωνε η Παγκόσμια Ομοσπονδία Δημοκρατικής Νεολαίας, η Ζιζή Μακρή βρέθηκε στην Κίνα το 1956, μετά από πρόσκληση. «Ημουν ιδιαίτερα χαρούμενη», αναφέρει η δημιουργός, «γιατί έτρεφα ήδη μεγάλο θαυμασμό για την κινέζικη χαρακτική και σκέφτηκα πως ήταν ευκαιρία να εξοικειωθώ μαζί της λίγο περισσότερο. Φτάνοντας στο Πεκίνο, μου πρότειναν να ενταχθώ σε μία ομάδα δημοσιογράφων από το Μεξικό, οι οποίοι είχαν πολύ συγκεκριμένο πρόγραμμα: Να μελετήσουν την ιστορία του τσαγιού, του ρυζιού, τη γεωργία, τις εθνικές μειονότητες, τη θρησκεία... Με αυτόν το τρόπο μου δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφτώ την Κίνα από την Μαντζουρία μέχρι την Καντόνα, καθώς επίσης και το κέντρο της χώρας».
«Κορίτσι», έγχρωμη ξυλογραφία
 Ετσι άρχισε μια σειρά από θαυμάσιες καθημερινές ανακαλύψεις που διήρκεσαν τρεις μήνες. «Είχα γοητευτεί. Μόνη πρόθεσή μου ήταν να καταγράψω λέξη προς λέξη ό,τι άκουγα και να σχεδιάσω με το μολύβι μου ό,τι έβλεπα. Κάθε μέρα κρατούσα σημειώσεις, συνοδεύοντας τα κείμενα με μικρά σκίτσα ώστε να καταφέρω να δώσω μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα. Θα ήθελα να τονίσω επίσης ότι το ενίοτε λακωνικό και αδέξιο ύφος οφείλεται στο γεγονός ότι έπρεπε κάποιες στιγμές να αντιδράσω πολύ γρήγορα, πάντοτε με το χαρτί και το μολύβι στο χέρι, ώστε να μη χάσω καμιά λέξη, καμιά λεπτομέρεια. Ορισμένες ασήμαντες λεπτομέρειες είχαν για μένα ασύγκριτη γοητεία».
Αφού επέστρεψε στη Βουδαπέστη, η Ζιζή Μακρή θέλησε να εκφράσει σε χαρακτικά ή παστέλ την τεράστια συγκίνηση και το θαυμασμό που της προκάλεσε η Κίνα. «Στα χαρακτικά και τα παστέλ μου», καταλήγει η δημιουργός, «τηρώντας πάντα αυστηρά τους κανόνες της τέχνης, θέλησα να μεταγράψω όσα είδα και όσα άκουσα χωρίς καμιά πρόθεση στις σημειώσεις μου, πολιτική ή λογοτεχνική».
  • Πολύπλευρη εικαστική πορεία
Η Ζ. Μακρή γεννήθηκε στο Βελιγράδι το 1924. Η αρχή του καλλιτεχνικού της ταξιδιού έγινε στα μέσα της δεκαετίας του '40, στο Παρίσι, όπου σπουδάστρια στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, μυήθηκε στον κόσμο της χαρακτικής από το δάσκαλό της, τον Δ. Γαλάνη. Συνέχισε με το ψηφιδωτό, μία, επίσης, μεγάλη της αγάπη. Η Ζιζή Μακρή είναι από τους λίγους καλλιτέχνες μας που δουλεύει ψηφιδωτό. Ακολούθησε η ταπισερί, όπου με το υφάδι και το στημόνι, η Ζ. Μακρή ύφανε «αυτόν τον κόσμο τον μικρό το μέγα». Εργα με έντονα χρώματα, που «τραγουδούν» με ευρηματικότητα και ευαισθησία την ομορφιά του κόσμου και τη χαρά της ζωής. Συνολικά το έργο της κινείται γύρω από τρεις κύριους άξονες, οι οποίοι αρκετές φορές αλληλοδιαπλέκονται: Τον άνθρωπο, το κοινωνικό του περιβάλλον και τη φύση.
«Ξεφόρτωμα», έγχρωμη ξυλογραφία
Το 1951, όταν απελάθηκε - λόγω της αριστερής της ιδεολογίας - από τη Γαλλία μαζί με το σύζυγό της, το μεγάλο Ελληνα γλύπτη και αταλάντευτο κομμουνιστή, Μέμο Μακρή, εγκαταστάθηκαν στη Βουδαπέστη.
Στην Ουγγαρία η Ζ. Μακρή φιλοτέχνησε συνολικά τέσσερα μεγάλα έργα για δημόσια κτίρια, συμμετείχε σε εκθέσεις, ενώ παράλληλα εικονογράφησε έργα ουγγρικών εκδοτικών οίκων. Σημαντικοί σταθμοί στην εικαστική της διαδρομή, είναι η εικονογράφηση των ποιημάτων του Πωλ Ελυάρ, «Ελλάδα, ρόδο του λογικού μου» (Παρίσι, 1949), στην οποία συνοψίζει τη νεανική της περίοδο, η σειρά των ξυλογραφιών με θέμα την Κίνα (1956-1958), η σειρά των ξυλογραφιών (1958-1960) με θέμα το βιομηχανικό τοπίο του Τσέπελ της Ουγγαρίας, καθώς και οι ξυλογραφίες της Φυλακής (1961-1963), όταν ήταν πολιτική κρατούμενη στις Φυλακές Αβέρωφ. Τα τελευταία αυτά έργα αποτελούν ένα μοναδικό καλλιτεχνικό, αλλά και ιστορικό ντοκουμέντο. Για πρώτη φορά παρουσιάστηκαν το 1964 στην γκαλερί «Ζυγός», ενώ το 1982 εκτέθηκαν στην γκαλερί «Νέες Μορφές» οι ξυλογραφίες από την Κίνα μαζί με άλλες δημιουργίες της. Προηγήθηκε η παρουσίαση των έργων της Κίνας στη Βουδαπέστη το 1958 και το 1963 στο Μεξικό. Η δεξιοτεχνία της Ζ. Μακρή στο χειρισμό του υλικού και ο ιδιαίτερος ρεαλισμός που διακρίνει το έργο της, βρήκαν θερμή υποδοχή από κοινό και κριτική. Εκτός από τα έργα από το ταξίδι της στην Κίνα, η Ζ. Μακρή έχει φιλοτεχνήσει πολυάριθμα σχέδια κατά την επίσκεψή της σε περιοχές του πλανήτη μας: Αρμενία, Βόρειος πόλος, Λατινική Αμερική, Γαλλία, Ιταλία, Λονδίνο... Ενότητες, που, με ανάγλυφο τρόπο, αποκαλύπτουν τον πλούτο των υλικών και των εκφραστικών μέσων που χρησιμοποιεί όλα αυτά τα χρόνια η δημιουργός.
«Χαντσού - Κινέζικη Βενετία»
Η έκθεση συνοδεύεται από έκδοση η οποία περιλαμβάνει τα σχέδια, τα χαρακτικά και παστέλ, αλλά και τις χειρόγραφες σημειώσεις της, αποτελώντας ένα φόρο τιμής στην Ζιζή Μακρή που με τόσο πάθος υπηρετεί την τέχνη της μέχρι σήμερα. Σημειώνουμε ότι μέχρι σήμερα η δημιουργός έχει βραβευθεί σε παγκόσμιους διαγωνισμούς (Βερολίνο , Βαρσοβία, Μόσχα, 1953, 1955, 1957: εκθέσεις χαρακτικής της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Δημοκρατικής Νεολαίας,) έχει τιμηθεί δύο φορές με το βραβείο Μούνκατσι (1959, 1963), καθώς και με την ανώτατη διάκριση των τεχνών στην Ουγγαρία, το βραβείο του εξαίρετου καλλιτέχνη (1984).
Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Κυριακή 6 Ιούνη 2010

No comments: