Friday, October 30, 2009

Η Δευτέρα Παρουσία και το όραμα του Μιχαήλ Αγγέλου

Η εποχή της αναγέννησης είναι η περίοδος που εγκαινιάζει τους νεότερους ευρωπαϊκούς χρόνους, καθώς συγκεκριμένες κοινωνικοϊστορικές προϋποθέσεις οδηγούν τη δυτική ανθρωπότητα σε έναν δρόμο που θα καταλήξει στον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, εγκαινιάζοντας ταυτόχρονα έναν τρόπο σκέψης με ριζικά νέες αφετηρίες και πρότυπα.

Η παρακμή του πτολεμαϊκού γεωκεντρικού συστήματος και η αντικατάστασή του από το κοπερνίκειο ηλιοκεντρικό θα πάρει σάρκα και οστά μέσα από τον κοσμοθεωρητικό λόγο του Τζορντάνο Μπρούνο (Jordanno Bruno), ο οποίος, μιλώντας για έναν άπειρο κόσμο «μονάδων» και ενός Θεού που ενοικεί στην αυτογνωσία του ανθρώπου, θα τελειώσει τη ζωή του το 1600 στην πυρά της Ιεράς Εξέτασης. Καθώς η νεότερη επιστήμη καθρεφτίζει στη σχέση της με το πνεύμα της ελληνικής αρχαιότητας, με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, μια ρήξη με μεσαιωνικές αξίες και μοντέλα σκέψης, μπροστά στα αιτήματα της από καιρό αναδυόμενης αστικής τάξης αλλά και προ της εμφάνισης αιτημάτων που ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας θα εκφραστούν με τέτοια καθαρότητα, εντούτοις οι μεσαιωνικές καταβολές δεν πεθαίνουν, μπολιάζουν τη νέα πραγματικότητα και σε μεγάλο βαθμό την καθορίζουν ως μήτρες που γεννούν ένα παιδί πολύ νέο και ανίσχυρο για να περπατήσει από μόνο του. Τα αρχέτυπα της δαντικής ποίησης υποδηλώνουν τον άχρονο χαρακτήρα τους καθώς μιλούν για υποστρώματα της ανθρώπινης ψυχής που σε μεγάλο βαθμό η Αναγέννηση και ο Διαφωτισμός, με μεγάλο κόστος, θα θελήσουν να αποσιωπήσουν.

Ο Μιχαήλ Αγγελος Μπουοναρότι (Michelagelo Buonarroti) υπήρξε αναμφίβολα ένας από τους μεγαλύτερους εικαστικούς καλλιτέχνες όλων των εποχών (γλύπτης, ζωγράφος, αρχιτέκτονας και ποιητής, ο ίδιος). Ο ιταλός καλλιτέχνης ζωγραφίζει κατ' εντολή του Πάπα Παύλου Γ' στον δυτικό τοίχο της Capella Sixtina τη «Δευτέρα Παρουσία», 25 χρόνια μετά τη φιλοτέχνηση της οροφής του σίξτειου παρεκκλησιού της Capella Sixtina, ένα έργο που ξεκίνησε το 1508 ύστερα από ανάθεση του Πάπα Ιουλίου Β'. «Πιέζομαι περισσότερο από οποιονδήποτε άνθρωπο έχει ποτέ υπάρξει», σημείωνε ο ίδιος μιλώντας για τη δουλειά που τον απασχόλησε για τέσσερα χρόνια. Τώρα, ένα τέταρτο του αιώνα μετά τη φιλοτέχνηση της οροφής με σκηνές από μύθους της Πεντατεύχου, ζωγραφίζει τη «Δευτέρα Παρουσία», τη θριαμβευτική έλευση του Σωτήρα και την ημέρα της έσχατης κρίσης. Οταν ο Πάπας είδε το έργο ολοκληρωμένο, συγκλονίστηκε· έπεσε στα γόνατα και προσευχήθηκε και οι προσευχές του αντήχησαν σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Το έργο παριστάνει την ημέρα της «μέλλουσας κρίσης»: ο Χριστός εμφανίζεται οργισμένος και τιμωρός στο πάνω και μεσαίο μέρος του τεράστιου «φρέσκο», περιστοιχισμένος από γυμνούς αγίους και μάρτυρες με αγριωπά πρόσωπα και γουρλωμένα μάτια, που πολλοί από αυτούς κρατούν τα όργανα των βασανιστηρίων τους. Δίπλα στον Χριστό, στο αριστερό μέρος, βρίσκεται η Παρθένος Μαρία, ενώ ο Αγιος Βαρθολομαίος «στηρίζει» το πάνω μέρος της κατασκευής, καθώς ξεπροβάλλει από το πλήθος κρατώντας το δέρμα του, πάνω στο οποίο ο καλλιτέχνης είχε ζωγραφίσει το ίδιο του το πρόσωπο (τον άγιο Βαρθολομαίο τον είχαν γδάρει). Πιο κάτω, ψυχές ανεβαίνουν και κατεβαίνουν, υποκινούμενες από άπτερους αγγέλους και από δαίμονες. Στο κάτω μέρος της τοιχογραφίας οι νεκροί βγαίνουν από τους τάφους τους, ενώ δίπλα χαίνουν οι πύλες της Κόλασης... ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

No comments: