Δύο αρχαιότητες γύρισαν ... σπίτι

Το τμήμα της μαρμάρινης επιτύμβιας στήλης

Παρουσιάστηκαν χτες στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (όπου θα εκτεθούν προσωρινά) δύο αρχαιότητες που επαναπατρίστηκαν από τις ΗΠΑ (βρίσκονταν στη «συλλογή» της Σέλμπι Γουάιτ). Πρόκειται για το άνω τμήμα επιτύμβιας στήλης (410-400 π.Χ.) που απεικονίζει άνδρα πολεμιστή και ένα νέο ράφτη και ένα χάλκινο καλυκωτό κρατήρα (340-320 π.Χ.), με ένθετη αργυρή φυλλοφόρο ταινία στο σώμα.

Και τα δύο αντικείμενα αποτελούν προϊόντα αρχαιοκαπηλίας. Το τμήμα της επιτύμβιας στήλης (η ελληνική προέλευσή της δεν αμφισβητείται) δημοσιεύτηκε το 1990 στον κατάλογο έκθεσης του Μητροπολιτικού Μουσείου Νέας Υόρκης. Το 1991, ο αρχαιολόγος Γ. Δεσπίνης, με άρθρο του, απέδειξε ότι πρόκειται για το άνω τμήμα ενιαίας επιτύμβιας στήλης από το Πόρτο Ράφτη, της οποίας το κάτω μέρος εκτίθεται από το 1963 στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας! Επομένως, το έκθεμα ήταν αποτέλεσμα αρχαιοκαπηλίας και παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων «από κύκλωμα με διεθνείς διασυνδέσεις», όπως αναφέρει το ΥΠΠΟ. Το κάτω τμήμα της επιτύμβιας στήλης βρέθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, με ανασκαφή της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας σε έκταση ιδιώτη στο Πόρτο Ράφτη και σήμερα εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας. Η στήλη θα αποκατασταθεί και θα εκτεθεί στο προαναφερόμενο μουσείο ως ενιαίο και ακέραιο σύνολο.

Ο χάλκινος κρατήρας «πιθανότατα» βρέθηκε σε παράνομη ανασκαφή σε βασιλικό τάφο στην Πιερία. Το αντικείμενο, που «εμφανίστηκε» (2006) σε έκθεση του μουσείου «Μc Clung», εντόπισε Ελληνας δημοσιογράφος. Ειδοποιήθηκε το ΥΠΠΟ, την υπόθεση ανέλαβε το Τμήμα Αρχαιοκαπηλίας της Αστυνομίας και αποδείχτηκε ότι ο κρατήρας (4ος αι. π.Χ.) κατασκευάστηκε σε εργαστήριο της Πιερίας.

Ευκαιρία βρήκε ο υπουργός Πολιτισμού για να «θριαμβολογήσει», αλλά και να εμφανίσει την αρχαιοκαπηλία ως «φαινόμενο» ...«άσχετο» με τον καπιταλισμό. «Στο σύγχρονο, ευνομούμενο κόσμο, η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς κάθε κράτους βρίσκεται στην κορυφή των προτεραιοτήτων των κυβερνήσεων», είπε, προσθέτοντας ότι «στις μέρες μας, κυβερνήσεις, πολιτιστικοί φορείς, μουσεία και συλλέκτες συνεργάζονται στη διαχείριση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων, δίνοντας έμφαση στην καλλιτεχνική και εκπαιδευτική τους σημασία»! Αραγε αγνοεί την - προ ολίγων ετών - κοινή διακήρυξη μεγάλων ξένων μουσείων, που τόνιζε ότι οι επαναπατρισμοί αρχαιοτήτων, όσο και σημαντικοί και να είναι, απλώς επιβεβαιώνουν το σύστημα της πλήρους εμπορευματοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς; [Ριζοσπάστης, Πέμπτη 4 Σεπτέμβρη 2008]