ΚΟΥΝΤΕΛΚΑ: «Νιώθω σαν τον Γιόζεφ, αυτό είναι όλο»

Ο ίδιος ο τσέχος φωτογράφος έστησε την αναδρομική η οποία εγκαινιάζεται σήμερα στο κτίριο της οδού Πειραιώς

Ο Γιόζεφ Κουντέλκα στην έκθεσή του στο Μουσείο Μπενάκη μιλάει με τις εικόνες του για το πώς βλέπει τη ζωή

ΑΣΤΕΡΟΠΗ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ, ΤΟ ΒΗΜΑ, Τετάρτη, 17 Σεπτεμβρίου 2008



Γαλλία, 1887 (από την ενότητα «Οι εξορίες»). JΟSΕF ΚΟUDΕLΚΑ/ΜΑGΝUΜ ΡΗΟΤΟS/ΑΡΕΙRΟΝ

O Γιόζεφ Κουντέλκα προχώρησε περιτριγυρισμένος από φωτογράφουςθαυμαστές του οι οποίοι απαθανάτιζαν τη χθεσινή είσοδό του στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς, εκεί όπου θα φιλοξενείται από σήμερα ως τις 23 Νοεμβρίου η μεγάλη σε μέγεθος και σημασία αναδρομική έκθεσή του. «Θα γίνει λαϊκό προσκύνημα», είπε ενθουσιασμένος στη συνέντευξη Τύπου ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Αγγελος Δεληβορριάς. «Δεν είναι εύκολος άνθρωπος αλλά είναι σπουδαίος φωτογράφος. Φεύγαμε αργά το βράδυ από τον χώρο όπου στήναμε την έκθεση και τον αφήναμε εκεί, να συνεχίζει ακάθεκτος » συμπλήρωσε η υπεύθυνη του Φωτογραφικού Αρχείου του Μουσείου κυρία Φανή Κωνσταντίνου. « Πρόκειται για μια προσωπικότητα που όσο και να την ανιχνεύσεις παραμένουν πολλά μυστηριώδη σημεία. Και αυτό περνάει στη δουλειά του » τόνισε ο διευθυντής του πρακτορείου Αpeiron Γιάννης Δήμου, το οποίο συνεργάζεται με το ονομαστό Μagnum όπου ανήκει και ο Γιόζεφ Κουντέλκα.

Αριστερά, Δούναβης, Ρουμανία, 1994 (από την ενότητα «Το χάος»), από τα γυρίσματα της ταινίας «Το βλέμμα του Οδυσσέα» του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Δεξιά, η εφημερίδα με τη νεκρή φύση, Γαλλία, 1976 (από την ενότητα «Οι εξορίες»). JΟSΕF ΚΟUDΕLΚΑ/ΜΑGΝUΜ ΡΗΟΤΟS/ΑΡΕΙRΟΝ JΟSΕF ΚΟUDΕLΚΑ/ΜΑGΝUΜ ΡΗΟΤΟS/ΑΡΕΙRΟΝ

Και όση ώρα ακούγονταν αυτά τα λόγια στα ελληνικά, ο κορυφαίος τσέχος καλλιτέχνης, ο οποίος είχε την ατυχία να ζήσει από κοντά την εισβολή των στρατευμάτων του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Πράγα τον Αύγουστο του 1968 και την τύχη να τη φωτογραφίσει, χαμογελούσε σε όλες τις γλώσσες. « Είμαι της άποψης ότι όταν δίνεις το μάξιμουμ των δυνατοτήτων σου σε κάτι δεν πρέπει να περιμένεις τίποτε λιγότερο από τους άλλους » είπε, σχολιάζοντας τη φήμη του «δύσκολου ανθρώπου» η οποία συνοδεύει το όνομά του.

Επάνω, Ολυμπία, 2003 (από την ενότητα «Το χάος»). Αριστερά, Γιόζεφ Τόπολ «Μία ώρα αγάπης», Θέατρο Πίσω από την Πόρτα, Πράγα, 1968 (από την ενότητα «Το θέατρο»). Δεξιά, Ρουμανία, 1968 (από την ενότητα «Οι Τσιγγάνοι»). JΟSΕF ΚΟUDΕLΚΑ/ΜΑGΝUΜ ΡΗΟΤΟS/ΑΡΕΙRΟΝ JΟSΕF ΚΟUDΕLΚΑ/ΜΑGΝUΜ ΡΗΟΤΟS/ΑΡΕΙRΟΝ JΟSΕF ΚΟUDΕLΚΑ/ΜΑGΝUΜ ΡΗΟΤΟS/ΑΡΕΙRΟΝ

Περπατώντας, ή καλύτερα «ταξιδεύοντας» σε αυτήν την έκθεση, δεν υπάρχει ούτε μία αδιάφορη εικόνα. Και από την πρώτη στιγμή καταλαβαίνεις ότι όσο ταλέντο έχει ο Κουντέλκα να τραβάει φωτογραφίες άλλο τόσο ταλέντο έχει να τις στήνει στον χώρο, αναδεικνύοντας τη γραμματική και το συντακτικό τους τόσο εύγλωττα ώστε να μη χρειάζονται εξαντλητικές λεζάντες. «Αυτή η έκθεση είναι η ζωή μου. Είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπω τον κόσμο» τόνισε ο δημιουργός.

Για τον ίδιο «όταν κοιτάς μια φωτογραφία δεν έχει σημασία ποιος είναι ο Ρώσος και ποιος ο Τσεχοσλοβάκος, αλλά το ποιος κρατάει το όπλο και ποιος όχι». Μια πρόσφατη έρευνα που έγινε στην Τσεχία με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων από τα γεγονότα του 1968 απέδειξε ότι οι νέοι γνωρίζουν ελάχιστα πράγματα για την ιστορία του τόπου τους. «Το βρίσκω φυσιολογικό. Οι παλιοί προτιμούν να ξεχνούν το παρελθόν επειδή δεν τους συμφέρει να το θυμούνται και οι νέοι δεν ενδιαφέρονται ούτως ή άλλως να μάθουν. Μέσα όμως από τις συγκεκριμένες φωτογραφίες μου ήθελα να θυμίσω στους συμπατριώτες μου ότι κάποτε είχαμε κατακτητή και ότι είναι σημαντικό να μην αποκτήσουμε ποτέ ξανά. Όπως επίσης ότι για μία φορά στην ιστορία μας φερθήκαμε ηρωικά. Και αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει να ξεχάσουμε» είπε ο φωτογράφος σχολιάζοντας την επιλεκτική εθνική μνήμη.

Χωρισμένη σε χορταστικές ενότητες, η έκθεση ακολουθεί με αφοσίωση τα πρώτα κλικ του καλλιτέχνη ως τα πιο πρόσφατα: «Το ξεκίνημα», μια σπάνια σειρά από πρωτότυπα τυπώματα με τα οποία ο Κουντέλκα εγκαινίασε την καριέρα του. «Το θέατρο», σημαντικός σταθμός στη δουλειά του, αφού όπως λέει ο ίδιος: « Το θέατρο μού έδειξε πώς είναι η ζωή». «Η εισβολή», με εικόνες από τη σοβιετική στρατιωτική επέμβαση και συγκλονιστικά πορτρέτα ανθρώπων οι οποίοι βίωσαν προσωπική και εθνική τραγωδία.

Ο Γιόζεφ Κουντέλκα στο στήσιμο της έκθεσης στην Αθήνα. Χ. ΑΚΡΙΒΙΑΔΗΣ

«Το χάος», ευρηματικές πανοραμικές λήψεις που σου ακονίζουν το βλέμμα. «Οι εξορίες», με τον άνθρωπο να πλανάται «εγκαταλειμμένος και άθεος» σαν ηθοποιός μόνος σε μια σκηνή. Και φυσικά «Οι Τσιγγάνοι», εικόνες εμβληματικές από τους καταυλισμούς των Ρομ στη Σλοβακία και στη Ρουμανία. Ο Κουντέλκα τούς αντιμετώπισε ως αληθινούς ανθρώπους και όχι σαν αξιοθέατα και εκείνοι τον αντάμειψαν, χαρίζοντάς του αληθινές στιγμές τους. «Θυμάμαι έναν Τσιγγάνο ο οποίος είχε επισκεφθεί μια έκθεσή μου στη Νότια Γαλλία και βλέποντας αυτές τις εικόνες μού είπε: πρέπει να είσαι Τσιγγάνος, γιατί αν δεν ήσουν δεν θα μπορούσες να μας φωτογραφίσεις έτσι». «Από τη στιγμή που σε όλη τη ζωή σας ταξιδεύετε, νιώθετε λοιπόν σαν Τσιγγάνος;» ήταν η εύλογη ερώτηση μιας δημοσιογράφου. «Νιώθω σαν τον Γιόζεφ. Αυτό είναι όλο» ήταν η ειλικρινής απάντηση ενός ανθρώπου ο οποίος προτιμάει να μιλά με εικόνες.

Μουσείο Μπενάκη, Κτίριο οδού Πειραιώς, Πειραιώς 138, τηλ. 210-3453.111. Η έκθεση εγκαινιάζεται απόψε και θα διαρκέσει ως τις 23 Νοεμβρίου.