Μουσεία χωρίς σύνορα

«Κινητικότητα των μουσειακών συλλογών»

Από την εποχή της «κατοχής» των έργων τέχνης, πρέπει να περάσουμε στην εποχή του «μοιράσματος». Η «κινητικότητα των μουσειακών συλλογών» απασχολεί έντονα την Ε.Ε.

Πώς θα αυξηθούν οι εκθέσεις με πολύτιμα έργα τέχνης δανεικά από μεγάλα μουσεία καταβάλλοντας το μικρότερο δυνατό κόστος; Το ερώτημα αυτό είναι εξαιρετικά σύνθετο και σκοντάφτει στις εθνικές νομοθεσίες για τη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών και στην καχυποψία κρατών και φορέων που διαχειρίζονται συλλογές και μουσεία. Αρχισε, όμως, να απασχολεί την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί από το 2003 μέχρι το 2007 ένα σεμινάριο (Νάπολη), τέσσερα συνέδρια (Χάγη, Μάντσεστερ, Ελσίνκι, Μόναχο) και μια συνάντηση (Λονδίνο) με τη συμμετοχή εκπροσώπων των κρατών-μελών της Ε.Ε. με θέμα την «Κινητικότητα των μουσειακών συλλογών».

Οι προβληματισμοί που διατυπώθηκαν στις συναντήσεις αυτές ήταν ταυτόσημοι, σύμφωνα με τη Σουζάνα Χούλια, προϊσταμένη του Τμήματος Εκθέσεων και Μουσειολογικής Ερευνας του ΥΠΠΟ. Τους απασχολούσε η απλούστευση των διαδικασιών, σημειώνει στο ειδικό αφιέρωμα του περιοδικού ILISSIA (Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο), όπως επίσης η μείωση των δαπανών, η διάδοση και «εφαρμογή συστημάτων κρατικής εγγύησης, η εκτίμηση έργων τέχνης και κυρίως η πρακτική μακροχρόνιου δανεισμού. Το τελευταίο μάς αφορά άμεσα, γιατί ο «μακροχρόνιος δανεισμός» έχει προταθεί στο Βρετανικό Μουσείο ως λύση για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Πολλές φορές η οργάνωση μιας θεματικής έκθεσης με έργα που βρίσκονται σε διάφορα μουσεία σκοντάφτει στο υπέρογκο κόστος της ασφάλισής τους επί τη βάσει της εμπορικής αξίας τους κατά τη μεταφορά και παραμονή τους στο μουσείο φιλοξενίας. Το κόστος αυτό θα μπορούσε να απαλειφθεί αν την ασφάλεια υποκαθιστούσε η κρατική εγγύηση. Για να φτάσουμε όμως εκεί, προϋπόθεση αποτελεί η οικοδόμηση εμπιστοσύνης και αμοιβαίας συνεργασίας μεταξύ των κρατών, όπως και η διαμόρφωση μιας άλλης μουσειολογικής πολιτικής. Αυτό αφορά και την Ελλάδα, που ανοίγει με πολύ δισταγμό και περίσκεψη όχι τις βιτρίνες των μουσείων της, ακόμη και τις αποθήκες τους για την αποστολή αρχαιοτήτων στο εξωτερικό.

«Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά ανήκει σε όλους μας, είναι κομμάτι μας», τονίζει η Σουζάνα Πέτερσον(Φινλανδία). Επισημαίνει ότι η Φινλανδική Εθνική Πινακοθήκη, την οποία εκπροσωπεί, «θα διερευνήσει τις ευκαιρίες μακροπρόθεσμου δανεισμού τόσο από την Εθνική Πινακοθήκη προς άλλα μουσεία όσο και από άλλα μουσεία προς την Εθνική Πινακοθήκη. Παράλληλα, θα εξετάσει την πιθανότητα αγορών από κοινού με φινλανδικά και ξένα μουσεία». Και καταλήγει: «Πρέπει να προχωρήσουμε από την εποχή της "κατοχής" στην εποχή του "μοιράσματος" και να αναγνωρίσουμε τους κοινούς μας στόχους. Εχουμε υποχρέωση να δώσουμε στο κοινό την ευκαιρία να επωφεληθεί από το κοινό πολιτιστικό μας κεφάλαιο».

Ν.ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 15/09/2008