Wednesday, September 10, 2008

Νέα ευρήματα στο Αρχοντικό Πέλλας

Οι περισσότεροι Μακεδόνες των αρχαϊκών (και όχι μόνο) χρόνων δεν ήταν χρυσοφόροι. Οσοι, όμως, τάφηκαν στο δυτικό νεκροταφείο του Αρχοντικού Πέλλας, ήταν - όπως αποδείχνουν τα σημαντικά και εντυπωσιακά ευρήματα σωστικών ανασκαφών από τους αρχαιολόγους της ΙΖ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων, Παύλο και Αναστασία Χρυσοστόμου.

Η έρευνα αποκάλυψε ακόμα 43 ταφές: 4 της Εποχής του Σιδήρου (β΄ μισό του 7ου αι. - 580 π.Χ.), 31 των αρχαϊκών χρόνων (580-480 π.Χ.), 8 των κλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων (480-279 π.Χ.). «Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα» θεωρείται ενός κοριτσιού σε πρώιμο ελληνιστικό τάφο, που συνοδευόταν με χάλκινο επίχρυσο στεφάνι, τρία πήλινα αγγεία, ένα χάλκινο κάνθαρο και μια μοναδική πήλινη κεφαλή φυσικού μεγέθους της νεκρής, «εξαιρετικής τέχνης».
Από τις αρχαϊκές ταφές οι 20 ήταν ανδρικές (πολεμιστές) και οι 11 γυναικείες. Από τις ανδρικές ξεχωρίζουν οι εφτά που συνοδεύονταν με χάλκινο κράνος, σιδερένια όπλα, χρυσά, αργυρά, χάλκινα και σιδερένια κοσμήματα, σιδερένια ομοιώματα αγροτικής άμαξας, επίπλων κ.ά., πήλινα ειδώλια θεοτήτων, συμποσιαστών, ζώων και πουλιών, πήλινα και χάλκινα αγγεία. Ξεχωριστές για τον πλούτο τους είναι δύο γυναικείες ταφές, κτερισμένες με χρυσά, αργυρά, χάλκινα και σιδερένια κοσμήματα, γυάλινες, πήλινες και φαγεντιανές χάντρες, σιδερένια μαχαίρια, σιδερένια ομοιώματα αγροτικής άμαξας, πήλινα ειδώλια, πήλινα φαγεντιανά και χάλκινα αγγεία.
Τα χρυσά επιστόμια και ελάσματα των αρχαϊκών τάφων φέρουν παραστάσεις όρθιων λιονταριών, ζώων που συμβολίζουν τη βασιλική εξουσία. Ενδιαφέροντα είναι κτερίσματα - μελανόμορφοι κορινθιακοί κρατήρες και οι αττικίζοντες κρατήρες με ζώα και πουλιά (προϊόντα μαζικής παραγωγής στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. ενός εργαστηρίου της Χαλκιδικής, που μιμείται έργα του εργαστηρίου του Λυδού), οι μελανόμορφες αττικές κύλικες (με ιππείς και πουλιά, ιππείς και νέους, διονυσιακές σκηνές).
Συνολικά, οι ταφές που ερευνήθηκαν στο Δυτικό νεκροταφείο (από το 2000 μέχρι σήμερα) σε 10 στρέμματα (το 5% της συνολικής έκτασής του) ανέρχονται στις 915 (231 της ύστερης εποχής του σιδήρου, 441 αρχαϊκών, 236 των κλασικών και πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, 7 αδιάγνωστες). Τα ευρήματα «υποδηλώνουν τη δημογραφική και οικονομική ακμή του οικισμού κυρίως κατά τα αρχαϊκά χρόνια». Οι νεκροί ενταφιάζονταν σε λακκοειδείς κυρίως τάφους, κατά οικογενειακές συστάδες και γένη, που όριζαν ενδιάμεσα κενά και εξυπηρετούσαν δρόμοι. Οι συστάδες περιλάμβαναν διαχρονικές ταφές των ίδιων κοινωνικών ομάδων, από την ύστερη εποχή του σιδήρου έως και τα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια (7ος αι.-279 π.Χ.). Οι ταφές των επιφανών νεκρών προστατεύονταν με φράγματα λίθων. Οι γυναίκες θάβονταν με το κεφάλι ανατολικά, βόρεια ή νότια (ποτέ δυτικά), ενώ οι άνδρες με το κεφάλι στα δυτικά, βόρεια ή νότια (ποτέ ανατολικά).
Το είδος, η ποσότητα και ποιότητα των κτερισμάτων πιστοποιούν τα ταφικά έθιμα, το φύλο και την ταξική - κοινωνική θέση του νεκρού, που ενταφιαζόταν βάσει τελετουργικού που «πιστοποιεί πυραμιδωτή κοινωνική οργάνωση». Οι πλούσιες ταφές «υποδεικνύουν τον ηρωικό χαρακτήρα και τον ηγετικό ρόλο ορισμένων οικογενειών της στρατιωτικής αριστοκρατίας του Αρχοντικού, που ήλεγχαν την ανταλλαγή των αγαθών, ασκώντας οικονομική εξουσία, ικανή να αποδώσει εξαιρετικά πλούσια αγαθά πολιτισμού».
Ο οικισμός του Αρχοντικού (5 χλμ. από την Πέλλα και 10 χλμ. από τον Αξιό), κατοικείται από την αρχαιότερη νεολιθική περίοδο (6η χιλιετία) έως και τα υστεροβυζαντινά χρόνια (14ος αι.). [ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Πέμπτη 11 Σεπτέμβρη 2008]

No comments: