Wednesday, July 23, 2008

ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ

Ενα γνήσιο τέκνο της Τήνου, τον Λάζαρο Λαμέρα, τιμά το Ιδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού με μια μεγάλη έκθεση έργων του, από 27 Ιουλίου έως 13 Οκτωβρίου. Γεννημένος το 1913 στα Ιστέρνια της Τήνου, ο Λαμέρας πήρε τα πρώτα ερεθίσματα για την τέχνη από την οικογένειά του, η οποία είχε παράδοση στη μαρμαροτεχνία.

Αφηγήσεις του μοντερνισμού στην Τήνο

Ο ίδιος, μετά τις σπουδές του σε Αθήνα και Παρίσι, αναδείχτηκε σε έναν γλύπτη που κινήθηκε με άνεση ανάμεσα στην παράδοση και τις νεοτεριστικές αναζητήσεις. Υπήρξε από τους πρωτοπόρους της αφαίρεσης στην Ελλάδα.

Από την αρχή κιόλας της καλλιτεχνικής του πορείας έδωσε αφαιρετικές ή και απολύτως αφηρημένες μορφές. Παράλληλα, δημιούργησε γλυπτά για δημόσιου χαρακτήρα παραγγελίες, μια πτυχή που παρουσιάζεται και στην έκθεση της Τήνου «Λάζαρος Λαμέρας: Αφηγήσεις του μοντερνισμού στην Ελλάδα».
Η έκθεση περιλαμβάνει σημαντικά έργα της διαδρομής του γλύπτη, προερχόμενα από τις συλλογές της οικογένειας και της Εθνικής Πινακοθήκης, ανάμεσά τους το «Πεντέλη σε Εκσταση», έργο του 1948 που αποτελεί σταθμό για τον εγχώριο μοντερνισμό.
Μεταξύ άλλων θα παρουσιαστούν επίσης η μακέτα του «Αγνώστου πολιτικού κρατούμενου», βραβευμένη σε διεθνή διαγωνισμό το 1953, κινητικά έργα και η «Δίκη», μία σύνθεση που απασχόλησε τον γλύπτη από το 1965 ως το 1980 και θα εκτεθεί για πρώτη φορά. Την έκθεση επιμελείται ο Κωνσταντίνος Ιωαννίδης.

ΜΙΑ ΙΣΛΑΜΙΚΗ ΠΤΕΡΥΓΑ ΣΤΟ ΛΟΥΒΡΟ

ΠΑΡΙΣΙ.
Πτέρυγα με εκθέματα ισλαμικής τέχνης θα αποκτήσει ως το 2010 το Μουσείο του Λούβρου, σε μια προσπάθεια της Γαλλίας να ρίξει γέφυρα πολιτισμού προς τον μουσουλμανικό κόσμο.
Το πρόγραμμα για τη δημιουργία του νέου τμήματος παρουσίασαν από κοινού ο σαουδάραβας πρίγκιπας Αλουαλίντ μπιν Ταλάλ μπιν Αμπνουλαζίζ αλ Σαούντ, ο οποίος τυγχάνει και πέμπτος στη λίστα με τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, και η υπουργός Πολιτισμού και Επικοινωνίας της Γαλλίας Κριστίν Αλμπανέλ.
Προβλέπεται η κατασκευή 3.000 τ.μ. στην πτέρυγα Ντενόν, μία από τις τρεις που διαθέτει το μουσείο. Η κατασκευή θα είναι υπόγεια- θαμμένη κυριολεκτικά κάτω από ένα τεράστιο δίχτυ. Θα περιλαμβάνει 2.000 εκθέματα από τρεις ηπείρους (Ασία, Ευρώπη και Αφρική).
Το Λούβρο διέθετε ανέκαθεν μεγάλη συλλογή έργων ισλαμικής τέχνης η οποία εμπλουτιζόταν κατά καιρούς. Στη νέα πτέρυγα θα εκτίθενται αντικείμενα από τον πολιτισμό του Ιράν, της Μέσης Ανατολής, των χωρών της Βόρειας Αφρικής και έργα τέχνης από φυλές που ασπάστηκαν τον μωαμεθανισμό, όπως οι Μογγόλοι, οι Σελτζούκοι, οι Μαμελούκοι και οι Οθωμανοί.
Το μεγαλόπνοο σχέδιο δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς γενναία χρηματοδότηση και από τη Σαουδική Αραβία. Οπως έγινε γνωστό, ο σαουδάραβας πρίγκιπας προσέφερε το ποσό των 17 εκατ. ευρώ, ενώ και άλλοι ιδιώτες συνεισέφεραν κατά το ήμισυ στη χρηματοδότηση αυτού του έργου, προϋπολογισμού 56 εκατ. ευρώ. Το γαλλικό κράτος διέθεσε 26 εκατ. ευρώ.
Η γαλλοαραβική συνεργασία στον τομέα του πολιτισμού ενισχύθηκε τον περασμένο Μάρτιο και με την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Γαλλίας και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων για την κατασκευή ενός «νέου Λούβρου» στο Αμπου Ντάμπι.

ΠΟΙΟΣ ΠΛΗΓΩΝΕΙ ΤΗΝ «ΓΚΕΡΝΙΚΑ»

Πικ

Οι επιμελητές του μουσείου Ρέινα Σοφία στη Μαδρίτη διεξάγουν εξονυχιστική μελέτη της «Γκερνίκα», του διάσημου αντιπολεμικού έργου του Πικάσο. Η μελέτη που γίνεται με τη βοήθεια ειδικών ακτινογραφιών, υπέρυθρης ακτινοβολίας και άλλων μέσων υψηλής τεχνολογίας έχει αποκαλύψει σοβαρές φθορές, κυρίως λόγω των πολλών ταξιδιών του έργου. Μια ομάδα 30 τεχνικών έχει εντοπίσει 129 αλλαγές πάνω στο διάσημο έργο που πήρε το όνομά του από μια μικρή πόλη των Βάσκων, που βομβαρδίστηκε από γερμανικά πολεμικά αεροπλάνα κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου.

Ο επιμελητής Χόρχε Γκαρθία Γκόμεθ Τεχεδόρ δήλωσε στην εφημερίδα El Pais ότι το έργο βρίσκεται αυτήν τη στιγμή σε «σοβαρή αλλά σταθερή κατάσταση. Παρ’ όλο που δεν χρειάζεται ακόμα να αποκατασταθεί, δεν θα πρέπει να υποστεί καμία μεταφορά».

Ο εντοπισμός των φθορών ενισχύει το επιχείρημα του μουσείου εναντίον της μεταφοράς του έργου στην περιοχή των Βάσκων, οι εθνικιστές της οποίας θεωρούν ότι το έργο τούς ανήκει. Εχουν ζητήσει επανειλημμένως τη μεταφορά του έργου, έστω και στο πλαίσιο μιας προσωρινής έκθεσης. Πέρυσι, στην 70ή επέτειο από το βομβαρδισμό της Γκερνίκας είχε παρέμβει και ο διευθυντής του μουσείου Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο, ζητώντας από ειδικούς να εξετάσουν εάν η μεταφορά θα ήταν τόσο καταστροφική. Η έρευνα, που πρόκειται να ολοκληρωθεί το 2010, ήρθε στη δημοσιότητα μετά την τελευταία αντιπαράθεση. Η ασπρόμαυρη σύνθεση του Πικάσο, που είχε κάνει παγκόσμια περιοδεία για να ενισχύσει το ρεπουμπλικανικό ιδεώδες κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, κατέληξε για πολλά χρόνια στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη. Η μεγαλύτερη φθορά έγινε όταν το έργο τυλιγόταν πριν από την κάθε μεταφορά.

Tuesday, July 22, 2008

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΕΤΣΗΣ : «Ας πάμε κόντρα σ΄ αυτό που αναμοχλεύει πάθη»


Φωτογραφία
«Κάποτε άντεχα να δουλεύω δέκα ώρες ασταμάτητα χωρίς να πιω νερό. Τώρα πλέον δουλεύω όταν μού ΄ρθει», λέει ο ακαδημαϊκός και καθηγητής Παναγιώτης Τέτσης
Της Μαίρης Αδαμοπούλου, ΤΑ ΝΕΑ, 23/07/2008
«Τα νησιά έχουν κακοπάθει τρομερά. Είναι ασύλληπτη η αλλοίωση οικισμών και τοπίων», λέει στα  «ΝΕΑ» ο ζωγράφος και ακαδημαϊκός Παναγιώτης Τέτσης, που παρουσιάζει τη «χαμένη» εικόνα της  - δεύτερης πατρίδας του- Σίφνου μέσα από τα έργα του
«Τα νησιά έχουν κακοπάθει τρομερά. Είναι ασύλληπτη η αλλοίωση οικισμών και τοπίων», λέει στα «ΝΕΑ» ο ζωγράφος και ακαδημαϊκός Παναγιώτης Τέτσης, που παρουσιάζει τη «χαμένη» εικόνα της - δεύτερης πατρίδας του- Σίφνου μέσα από τα έργα του
«Αν είσαι παθιασμένος για κάτι και αυτό εισχωρήσει στην τέχνη σου, τότε η καθαρή τέχνη υποχωρεί και μετατρέπεται σε κήρυγμα», λέει στα «ΝΕΑ» ο ακαδημαϊκός και ζωγράφος Παναγιώτης Τέτσης, με αφορμή έκθεσή του στη Σίφνο.
Συναντήθηκαν τυχαία πριν από 40 χρόνια και «ερωτεύθηκαν» με την πρώτη ματιά. Έγινε η αφορμή να ξεκινήσει μερικά από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα έργα του, όπως η «Λαϊκή Αγορά», και ουκ λίγες φορές πήρε τη θέση του μοντέλου. Το πορτρέτο της Σίφνου, λοιπόν, της δεύτερης πατρίδας του ζωγράφου, ακαδημαϊκού και δασκάλου, Παναγιώτη Τέτση, όπως την αντίκρυσε για πρώτη φορά ο καλλιτέχνης, χωρίς τα σημάδια της ανάπτυξης και του τουρισμού στο πρόσωπό της, παρουσιάζεται μέσα από 15 ελαιογραφίες και έργα με σινική μελάνη, στην έκθεση «Η Σίφνος του Τέτση», που εγκαινιάζεται το Σάββατο στο νησί.
«Η επαφή μου με τη Σίφνο έγινε τυχαία», λέει στα «ΝΕΑ» ο Παναγιώτης Τέτσης. «Επρόκειτο να πάω διακοπές στην Πάτμο, αλλά δεν βρήκα εισιτήρια και τότε μου μίλησαν κάποιοι φίλοι για τη Σίφνο. Πριν από 40 και πλέον χρόνια δεν υπήρχαν τηλέφωνα, γι΄ αυτό λοιπόν και τηλεγράφησα στον δημοτικό ξενώνα να μου κρατήσουν δωμάτιο. Το πρωί που ξύπνησα αντίκρυσα ένα εκτυφλωτικό φως και μια θέα προς το Κάστρο και την Πάρο. Αυτοκίνητο δεν υπήρχε ούτε για δείγμα, μόνο γαϊδουράκια. Το φως με μάγεψε. Επέστρεψα και, το επόμενο καλοκαίρι, νοίκιασα και ατελιέ. Ξαναπήγα και το Πάσχα. Μέχρι που απέκτησα ένα σπιτάκι στεργιανό, μακριά από τη θάλασσα, όπου στο εργαστήρι μου άρχισα να δουλεύω μεγάλα- σε μέγεθος, όχι σε σπουδαιότητα- έργα μου. Αν και μικρός ο χώρος, τα κατάφερνα. Έκανα ακροβατικά με τα τελάρα των 4 μ.», θυμάται ο 83χρονος ζωγράφος.
Το αποτέλεσμα είναι τοπία της Σίφνου καμωμένα με θερμά, γοητευτικά χρώματα, σε διαφορετικές ώρες της ημέρας, αλλά και ορισμένα ασπρόμαυρα με σινική μελάνη και πινέλο (όχι πένα), ξαφνιάζοντας όσους έχουν ονομάσει τον Παναγιώτη Τέτση «ζωγράφο του χρώματος». «Με το ασπρόμαυρο βλέπεις περισσότερα από όσα με το χρώμα. Το χρώμα δεν σε αφήνει να πας πιο πέρα. Όταν βλέπεις το ασπρόμαυρο μετέχεις περισσότερο, γίνεσαι πιο ενεργός, ανοίγουν τα φτερά της φαντασίας σου, συνεργάζεσαι κατά κάποιον τρόπο», εξηγεί.
  • Θα τολμούσατε ένα crash test ανάμεσα στην πατρίδα σας, την Ύδρα, και τη Σίφνο;
Και τα δύο νησιά έχουν ομορφιές, αλλά διαφορετικού τύπου. Το θετικό της Ύδρας είναι πως υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που την πονάνε και έχει καταφέρει να διατηρηθεί, κάτι στο οποίο έχει συμβάλει και η γεωμορφολογική της διαμόρφωση, που δεν επιτρέπει την κυκλοφορία αυτοκινήτων. Το αρνητικό της είναι πως, αν δεν έχεις συνηθίσει τα σκαλιά της, λαχανιάζεις. Στη Σίφνο πάλι το θετικό είναι πως μυρίζεις μια άλλη ατμόσφαιρα, πιο αγροτική- αν και, κακά τα ψέματα, οι περισσότεροι κάτοικοι είναι πρώην ναυτικοί που έχουν γίνει ρεντρούμηδες- και βεβαίως το φως. Αρνητικά δεν βρίσκω. Όλα καλά είναι. Και οι άνθρωποι μαλακοί, ευγενικοί, έχουν σχέση με τα γράμματα...
  • Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο;
Όσο μεγαλώνεις ο χρόνος συρρικνώνεται. Οι βιολογικές δυνατότητες δεν είναι ίδιες. Κάποτε άντεχα να δουλεύω δέκα ώρες ασταμάτητα χωρίς να πιω νερό. Τώρα πλέον δουλεύω όταν μού ΄ρθει.
  • Τ ι αλλάζει με τον χρόνο;
Τα τολμηρά στην τέχνη γίνονται τολμηρότερα. Τα σκάνδαλα- που πάντα υπήρχαν- τώρα, με τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας που βάζουν «καρυκεύματα», μοιάζουν μεγαλύτερα. Οι εποχές δεν αλλάζουν. Τα ήθη μας γίνονται ελαστικά. Ο λωποδύτης κάποτε ήταν σπάνιος. Σήμερα είναι καθημερινό φαινόμενο. Σήμερα είναι τιμή να έχεις χωρίσει. Παλιά ήταν μεμπτό και το έκρυβαν. Πιστεύω πως τα ήθη κάνουν κύκλο. Τώρα επανερχόμαστε στην προ-βικτωριανή εποχή, όπου ο καρδινάλιος, ο άνθρωπος του Θεού, είχε φιλενάδες και εξώγαμα παιδιά αλλά ήταν εκτιμώμενο πρόσωπο.
  • Δεν νιώθετε την ανάγκη να αντιδράσετε μέσα από τη δουλειά σας;
Μπορείς να εκδηλώσεις την αντίθεσή σου με τον δικό σου, ειρηνικό τρόπο. Εσείς σκοτώνεστε για τη Ζίμενς και τον Ζαχόπουλο, εγώ επιλέγω να δείξω κάτι αντίθετο σε αυτό που αναμοχλεύει τα πάθη. Κάποιος μπορεί να θεωρήσει τη στάση μου αδιαφορία, αλλά αν είσαι παθιασμένος για κάτι και αυτό εισχωρήσει στην τέχνη σου, τότε η καθαρή τέχνη υποχωρεί και μετατρέπεται σε κήρυγμα. Αν θες να κάνεις κήρυγμα, μπορείς να πάρεις ένα μολύβι κι ένα χαρτί και να γράψεις. Δεν χρειάζεσαι πινέλο και καμβά.

ΑΝΟΙΓΕΙ ΞΑΝΑ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΗΛΙΔΑΣ

Εντός της εβδομάδας θα ανοίξει και πάλι για το κοινό το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ηλιδας, καθώς αποκαταστάθηκαν οι ζημιές που υπέστη το κτίριο από τον σεισμό της 8ης Ιουνίου. Τα στοιχεία, ωστόσο, για την επισκεψιμότητα του μουσείου κάθε άλλο παρά θετικά είναι. «Αυτή την εβδομάδα θα γίνει η πλήρης επανέκθεση και το μουσείο θα ανοίξει ξανά για τους επισκέπτες», δεσμεύθηκε ο υπουργός Πολιτισμού, Μιχάλης Λιάπης, κατά την επίσκεψή του στον χώρο, τη Δευτέρα.

«Είναι ένα μουσείο σύγχρονο, που φιλοξενεί πολύτιμα μνημεία και ασφαλώς θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να το στηρίξουμε» συνέχισε ο κ. Λιάπης, επισημαίνοντας, ωστόσο, ότι «πρέπει και οι τοπικές κοινωνίες να κάνουν μία προσπάθεια προβολής αυτού του μουσείου», αφού αν και επενδύθηκαν 4 εκατ. ευρώ από την πολιτεία, ο αριθμός των επισκεπτών που προσελκύει είναι πολύ μικρός.

ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΓΙΑ ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΗΣ «ΒΑΒΕΛ»

Ακόμη μία ερώτηση προς τον υπουργό Πολιτισμού σχετικά με το Φεστιβάλ Κόμικς της «Βαβέλ», που κινδυνεύει με ματαίωση, κατατέθηκε στη Βουλή. Προέρχεται από τη Μαρία Δαμανάκη, πολιτική εκπρόσωπο πολιτισμού του ΠΑΣΟΚ, η οποία μεταξύ άλλων αναφέρει: ...«η πολιτική του ΥΠΠΟ να παγώσει σχεδόν στο σύνολό τους τις χρηματοδοτήσεις οδηγεί σε πλήρη απαξίωση, μαρασμό ακόμη και κατάργηση σημαντικά για τη χώρα φεστιβάλ και πολιτιστικές διοργανώσεις, όπως το Φεστιβάλ της Βαβέλ». Ετσι, ερωτά τον κ. Λιάπη εάν προτίθεται το ΥΠΠΟ να προχωρήσει στην υπεσχημένη χρηματοδότηση του Φεστιβάλ της Βαβέλ και βάσει ποιου χρονοδιαγράμματος. Προ ημερών ανάλογη ερώτηση είχε καταθέσει και ο Περικλής Κοροβέσης (ΣΥΡΙΖΑ).

ΚΛΟΣΑΡ, ΗΔΟΝΟΒΛΕΨΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

ΠΑΡΙΣΙ, Της ΗΡΑΣ ΦΕΛΟΥΚΑΤΖΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 22/07/2008

Το έργο του Τσέχου φωτογράφου Μιροσλάβ Τισί, ενός περιθωριακού καλλιτέχνη που εκφράστηκε σε αντίθεση με το κατεστημένο, με το κοινωνικό και πολιτικό σύστημα του κομμουνισμού στη χώρα του, παρουσιάζει το Κέντρο Πομπιντού σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση-αφιέρωμα. Ο Τισί είναι σήμερα 80 ετών. Το έργο του ανακαλύφθηκε το 1989 και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Μπιενάλε της Σεβίλης το 2004. Η έκθεση του Μπομπούρ, που θα διαρκέσει μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αυθεντικότητά της αλλά και γιατί προβάλλει έναν καλλιτέχνη που έζησε συνειδητά σαν ερημίτης, υιοθετώντας στρατηγική άρνησης συμμετοχής στα κοινά. Η αμφισβήτησή του τον οδήγησε σε μια επαναστατική αυτοτέλεια ακόμα και ως προς τα υλικά μέσα που χρησιμοποιούσε για τη φωτογραφία.
Ο Τισί κατασκεύαζε μόνος του τις μηχανές του από κονσέρβες, γυαλιά, χαρτόνια παπουτσιών. Δεν ήθελε να χρησιμοποιεί κανένα από τα λειτουργικά μέσα της κοινωνίας, που είχε ολοκληρωτικά απαρνηθεί
Ο καλλιτέχνης πρόβαλε άτεγκτη προσωπική αντίσταση απέναντι στις αξίες του κομμουνισμού που κυριάρχησαν στη χώρα του. Σε πολιτιστική απομόνωση, ζώντας στον δικό του κόσμο, κατάφερε να βρει διέξοδο έκφρασης χάρη στη μύησή του από το 1950 στη φωτογραφική τέχνη. Την επανεφευρίσκει, όμως, ολοκληρωτικά. Κατασκευάζει δικές του φωτογραφικές συσκευές και σύστημα εμφάνισης από ευτελή υλικά -κουτιά από κονσέρβες, γυαλιά, χαρτόνια παπουτσιών. Τα επεξεργάζεται, τα ανακυκλώνει. Κι αυτό γιατί δεν ήθελε να χρησιμοποιήσει κανένα από τα λειτουργικά μέσα της κοινωνίας μέσα στην οποία ζούσε.

Τα μηχανήματά του ήταν έκφραση της προσωπικής φιλοσοφίας του, της ανεξαρτησίας και αυτονομίας του στον αντίποδα της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Ζούσε πρωτόγονα σαν «κλοσάρ», κατασκεύαζε όλα όσα είχε ανάγκη μόνος του. Στην είσοδο της έκθεσης ο επισκέπτης μπορεί να δει σε ειδική βιτρίνα τις αυτοσχέδιες φωτογραφικές μηχανές που χρησιμοποιούσε ο Τισί, εργαλεία πρωτόγονα, χονδροειδή, απίθανα. Ο ίδιος έλεγε «είμαι φωτογράφος της παλαιολιθικής εποχής».
Λάτρης των γυναικών, τ φωτογράφιζε κρυφά όπου μπορούσε. Αλλωστε έβγαζε 100 φωτογραφίες την ημέρα περπατώντας
Το φωτογραφικό αφιέρωμα του Μπομπούρ παρουσιάζει 100 φωτογραφίες σε πέντε ενότητες που ανταποκρίνονται στις διάφορες πτυχές της έκφρασης του Τισί. Την ισχυρή εικονική επίδραση στο έργο του δείχνει το πρώτο τμήμα «Φιγούρες/μελέτες». Την απεικόνιση της σχέσης του με το μοντέλο προβάλλει η ενότητα «Πρόσωπα/πορτρέτα». Νεκρές φύσεις και περιβάλλον απεικονίζονται στο τμήμα «Αντικείμενα/τοπία». Την απόσταση του φωτογράφου από το εικονογραφικό θέμα του προβάλλει το τμήμα «Κοντινό/μακρινό». Και, τέλος, η αναπαράσταση και η παραμόρφωση απεικονίζονται με την ενότητα «Εμφανίσεις/ εξαφανίσεις».
Τις φωτογραφίες του, εικόνες «αταξινόμητες και διαχρονικές», ο Τισί τις δημιουργεί με τρόπο ενστικτώδη. Η έκφρασή του επικεντρώνεται στην απεικόνιση μιας πραγματικότητας που διαπνέεται από ερωτισμό, φαντασίωση, ονειρικό κλίμα. «Δεν επιλέγω τίποτε, κοιτάζω από τον φακό κι ό,τι μοιάζει με πραγματικότητα της ζωής, το κάνω εικόνα» εξηγεί. «Επαιρνα εκατό φωτογραφίες την ημέρα. Περπατούσα στην πόλη, όλα γίνονταν αυτόματα, φωτογράφιζα χωρίς προσπάθεια. Δεν ήμουν παρά ένας απλός παρατηρητής, αλλά είχα μάτι...»
Λάτρης της γυναίκας, τη φωτογραφίζει συνέχεια. Οι γάμπες, το στήθος, τα μπράτσα φωτίζονται μέσα από το βλέμμα του σαν σύμβολα της θηλυκότητας. Ο φακός του απαθανατίζει ακόμα και τον αισθησιασμό της γυναικείας κίνησης. Γυναίκες με μαγιό δίπλα στην πισίνα, γυναίκες στον δρόμο, σε πάρκα, σε δωμάτιο ή γυναικείες φιγούρες σε οθόνες τηλεοράσεων αποτελούν τη θεματολογία ερωτισμού που διατρέχει σαν έμμονη ιδέα όλο το έργο του. Δηλώνει ωστόσο ότι «για μένα η γυναίκα είναι ένα μοτίβο, σιλουέτα, κίνηση. Ο ερωτισμός δεν είναι παρά ένα όνειρο. Ο κόσμος δεν είναι παρά αυταπάτη, η αυταπάτη μας».
Στο τμήμα «Εμφανίσεις/εξαφανίσεις» κυριαρχεί το φωτεινό - σκοτεινό. Ο Τισί έκοβε, δούλευε και επεξεργαζόταν τις φωτογραφίες του και τις ποδοπατούσε καμιά φορά, μέχρι την εξαφάνιση της εικόνας, για να αποδώσει ένα ειδικό εφέ. Θεωρεί ότι ακόμα και τα ελαττώματα είναι αναπόσπαστο μέρος της φωτογραφικής έκφρασής του. Επιμένει στην αξία του απρόβλεπτου και κυρίως του αυθορμητισμού. Τονίζει ότι «το τυχαίο δρα, αυτό μόνο υπάρχει».

ΤΙ ΑΓΟΡΑΣΕ ΤΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΜΕ ΣΥΜΒΟΥΛΟ ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΕΤΣΗ

Βουλή των Ελλήνων καλλιτεχνών

Εργα γνωστών Ελλήνων ζωγράφων, όπως οι «Βράχοι» του Τσόκλη, το «Μπούστο» του Βασίλη Κανιάρη, το «Ατμόπλοιο» του Δημήτρη Γέρου και το «Αφηρημένο» του Κωνσταντίνου (Ντίκου) Βυζάντιου αγόρασε η Βουλή των Ελλήνων από τη δημοπρασία «The Greek sale», που έγινε στο Λονδίνο, στον οίκο Σόθμπις, τον Απρίλιο.
Δεν είναι η μόνη δημοπρασία στην οποία συμμετείχε κατά το διάστημα Απριλίου-Ιουνίου. Στον πλειοδοτικό διαγωνισμό «Ελληνική ζωγραφική 19ου και 20ού αιώνα», που έγινε τον Μάιο στο Ζάππειο Μέγαρο, κατακύρωσε τα εξής έργα: «Παραλία» και «Αμμουδιά» του Σπύρου Βασιλείου, «Bar» του Παύλου Διονυσόπουλου, «Ευγένιος Σπαθάρης» του Γιάννη Τσαρούχη, «Σύνθεση» του Δημήτρη Περδικίδη, «Λαύριο» του Ράλλη Κοψίδη, «Τοπίο της Ρόδου» του Βάλια Σεμερτζίδη, «Τοπίο» του Ασαντούρ Μπαχαριάν, «Πειραιάς» του Μιχάλη Γεώργα, «Σύνθεση» του Ηλία Δεκουλάκου.
Τέλος, στις 18 Ιουνίου συμμετείχε σε δημοπρασία βιβλίων και χαρακτικών, όπου κατακύρωσε ορισμένα φύλλα εφημερίδων («Εθνική Επιθεώρησις», «Ελληνικόν Αίμα», «Εφημερίς» και «Μέλλον»), ένα χειρόγραφο του Χαρίλαου Τρικούπη, μια δακτυλογραφημένη επιστολή του Ελευθέριου Βενιζέλου κ.ά.
Τον συντονισμό της συμμετοχής της Βουλής των Ελλήνων στις παραπάνω δημοπρασίες είχε ο γενικός γραμματέας της Βουλής Νίκος Στεφάνου, ενώ η επιλογή των έργων έγινε με πρόταση του προέδρου της Επιτροπής Τέχνης και Πολιτισμού της Βουλής, ακαδημαϊκού Παναγιώτη Τέτση.

Monday, July 21, 2008

ΒΡΕΘΗΚΕ ΚΛΕΜΜΕΝΗ ΓΚΡΑΒΟΥΡΑ ΤΟΥ ΠΙΚΑΣΟ

Είχε κλαπεί από την Πινακοθήκη του Σάο Πάολο, τον Ιούνιο

Όπως ανακοίνωσε η αστυνομία της Βραζιλίας για τον εντοπισμό της γκραβούρας του 1963 «Ο ζωγράφος και το μοντέλο» τους βοήθησε η σύλληψη ενός υπόπτου για άλλο λόγο. Συγκεκριμένα οι αρχές υποψιάζονταν ότι ο 30χρονος με δύο ακόμα άτομα σχεδίαζαν να κλέψουν μηχανήματα αυτόματης ανάληψης μετρητών και να ληστέψουν τράπεζες. Ωστόσο σε μία ηχογραφημένη τηλεφωνική συνομιλία αναφέρθηκε η συγκεκριμένη γκραβούρα. Το έργο βρέθηκε σε άριστη κατάσταση, τυλιγμένο σε πλαστική σακούλα και κρυμμένο σε μία σοφίτα. Ένα ακόμα έργο του διάσημου καλλιτέχνη καθώς και δύο πίνακες Βραζιλιάνων ζωγράφων, που είχαν επίσης κλαπεί στη συγκεκριμένη ληστεία δεν εντοπίστηκαν.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από BBC

2008, ΕΤΟΣ ΚΑΜΙΛ ΚΛΟΝΤΕΛ ΓΙΑ ΤΗ ΓΑΛΛΙΑ

Του ΠΕΤΡΟΥ ΜΑΚΡΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 21/07/2008

Εληξε χθες η αναδρομική έκθεση γλυπτικής της Καμίλ Κλοντέλ (1864 - 1943), της «μούσας και εμπνεύστριας» του Αυγούστου Ροντέν (1840-1917).
Καμίλ Κλοντέλ
Στο Μουσείο Ροντέν της γαλλικής πρωτεύουσας (79, rue de Varenne) συγκεντρώθηκαν από ιδρύματα και ιδιωτικές συλλογές περισσότερα από 80 γλυπτά της Κλοντέλ σε μάρμαρο, ορείχαλκο, τερακότα, γύψο και όνυχα, καθώς επίσης δεκάδες χαρακτικά και σχέδια, που προέρχονται από προσωπικά ή δημόσια αρχεία. Η έκθεση εντασσόταν στο «Ετος Κλοντέλ» και περιοδεύει στη Γαλλία με κυριότερους σταθμούς την πρωτεύουσα της Βουργουνδίας, Ντιζόν, και τη Ζερ (Γκασκού).

Ο γαλλικός Τύπος έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην έκθεση αυτή της γοητευτικής, ευφυέστατης, κορυφαίας γλύπτριας, αλλά και ανυπότακτης γυναίκας και υπογραμμίζει ότι η Καμίλ Κλοντέλ, μαζί με τους Τουλούζ Λοτρέκ και Βενσάν Βαν Γκογκ, εντάσσεται στον κύκλο των καλλιτεχνών που έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλείς μέσα από την προσωπική, συχνά δραματική τους ζωή και το ανεπανάληπτο αξιολογικά έργο τους.
Καθώς διασχίζουμε, στο φετινό κατακαλόκαιρο, τον δροσερό κήπο του μουσείου Ροντέν με τους «Αστούς του Καλαί», τον «Διανοούμενο», την «Πύλη της Κόλασης», τον «Ορφέα», τον «Μπαλζάκ» και άλλες δημιουργίες του Αυγούστου Ροντέν, στα πρόσωπα κάποιων επισκεπτών διαγράφεται η προκατάληψη ότι στα έργα της Κλοντέλ δεν αποκλείεται να δουν άπνοες ρεπλίκες, ανέκφραστες απομιμήσεις του Ροντέν. Η προκατάληψη αυτή διαλύεται, με την πρώτη επαφή, όχι μόνο με τις μεγαλειώδεις συνθέσεις της τελευταίας περιόδου της δημιουργίας της Κλοντέλ, αλλά με τα ίδια τα γλυπτικά της πρωτόλεια, στα οποία χρησιμοποιεί ως μοντέλα τ' αδέλφια της, τη Λουίζα, που ασχολήθηκε με τη μουσική, και τον Πολ, με τη λογοτεχνία.

«Το βαλς» (1895), γύψος με πατίνα
Αρκετοί υποστηρίζουν ότι η συμπεριφορά και το έργο της Κλοντέλ προσδιορίζουν καλλιτέχνιδα που έζησε υπό την πυκνή σκιά του «Τιτάνος της γλυπτικής Αναγέννησης στο μεταίχμιο του 19ου με τον 20ό αιώνα». Ομως, ο ίδιος ο Ροντέν θα διαψεύσει τον δεσποτικό ρόλο, που αβασάνιστα του απέδωσαν.
Συνεπαρμένος όχι μόνο από τη γοητεία και την ευφυΐα της ασυμβίβαστης επαρχιωτοπούλας, αλλά και από το αδιαμφισβήτητα εκφραστικό καλλιτεχνικό της στιλ θα δηλώσει: «Της υπέδειξα πού θα μπορούσε ν' ανακαλύψει το χρυσάφι. Αλλά εκείνη ανακάλυψε το χρυσάφι μέσα στον ίδιο τον εαυτό της».
Στην άψογα οργανωμένη έκθεση της Καμίλ Κλοντέλ ο επισκέπτης παρακολουθεί την εξελικτική πορεία του έργου της, από τα εφηβικά πρωτόλειά της (1880), την οργάνωση του πρώτου εργαστηρίου της στο Παρίσι (1882), τη γνωριμία και τον θυελλώδη δεσμό της με τον Ροντέν (1882 - 1893), το απόγειο της δόξας της (1897-1905), τον εγκλεισμό της για τριάντα χρόνια και τον θάνατό της στο ψυχιατρείο (1913 - 1943). Δειγματοληπτικά αναφέρουμε έργα των αντίστοιχων περιόδων: «Πορτρέτο του Ροντέν» (1884), «Το κορίτσι με την ανθοδέσμη» (1886). Εργα βασισμένα στον ινδικό μύθο «Σακουντάλα» (1888), «Ονειρα και Εφιάλτες» (1893), «Οι συνομιλήτριες» (Les causeuses) (1897) και το «Κύμα» (ή «Οι λουόμενες» (1900).Εναν χρόνο νωρίτερα θα τελειώσει την πιο δυναμική και συνάμα δραματική σύνθεσή της, την «Ωριμη Ηλικία».
«Η ικέτις», λεπτομέρεια από την «Ωριμη ηλικία»
Για την τελευταία αυτή σύνθεση ο αδελφός της θα γράψει ότι αποτελεί αυτοβιογραφική απόπειρα, με ευρύτερα συμβολικό χαρακτήρα. Η γερασμένη γυναίκα (η «νόμιμη» σύντροφος του Ροντέν), η Rose Beuret, προσωποποίηση της φθοράς και του θανάτου, σέρνει δυστυχισμένο και άβουλο, προς τον χαμό του, τον Ροντέν, ενώ η Καμίλ απλώνει ικετευτικά τα χέρια της προς τον απερχόμενο πρώην αγαπημένο της, γονατιστή και απαρηγόρητη.
Η νεότερη τεχνοκριτική αντίληψη κατατάσσει την «Ωριμη Ηλικία» σε συνθέσεις με διαχρονική αξία, όπως ο Λαοκόων της ελληνιστικής περιόδου, όπου αποτυπώνεται η αγωνία των επιγόνων του Αλέξανδρου για το μέλλον του Ελληνισμού, αλλά και ευρύτερα η υπαρξιακή αγωνία σε παγκόσμια κλίμακα.
Στο σύντομο αυτό οδοιπορικό στο Μουσείο Ροντέν θα ήταν παράλειψη να μην κάναμε μια ειδικότερη αναφορά στη γνωριμία τής Καμίλ με τον Κλοντ Ντεμπισί, τον «απρόβλεπτο» και «γοητευτικό» ιμπρεσιονιστή συνθέτη που, σύμφωνα με ορισμένους βιογράφους της Καμίλ, συνδέθηκε με σύντομο ερωτικό δεσμό μαζί της.
Ο πιανίστας και μουσικολόγος Jean - Pierre Armengaud παραλληλίζει τη «Θάλασσα» (1905) του Ντεμπισί με το «Κύμα» (ή τις «Λουόμενες») (1900) της Κλοντέλ. Η «συνωνυμία» Κλοντ - Κλοντέλ θα τροφοδοτήσει με πνευματώδη κουτσομπολιά τους καλλιτεχνικούς - κοσμικούς κύκλους του Παρισιού. Επιπλέον, ο Armengaud θα σημειώσει ότι τόσο το «Κύμα» όσο και η «Φλαουτίστρια», το «Βαλς» και η «Ικέτις» αποτελούν γλυπτική με μουσικές προεκτάσεις και καμπύλες, «που διασπούν τις δογματικές "ισορροπίες" του στατικού ακαδημαϊσμού, για να συναντήσουν τις ιλιγγιώδεις διαστάσεις του χρόνου...».*

ΣΑΡΑΝΤΗΣ ΚΑΡΑΒΟΥΖΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΕΡΟΣ

Μέσα από μια θεωρία της επίδρασης διαβάζεις το έργο ζωγραφικής ως διπλό. Ξεφεύγεις από τον φορμαλισμό και εντάσσεις το έργο μέσα στην ιστορία. Η επίδραση είναι πάντα αγωνιστική, δύναμη για επικράτηση. Παίρνει ποικίλες μορφές. Η Αθηνά Σχοινά, επιμελήτρια της έκθεση αντιλαμβάνεται την επίδραση σαν "μια νοερή συνομιλία, ενός έμμεσου χαιρετισμού, μέσα από έναν εικαστικό λόγο νευμάτων που στέλνουν προς τους προγόνους της παλαιότερης γενιάς". Η φιλόδοξη έκθεση στο Ίδρυμα Κυδωνιέως έχει ακριβώς αυτόν ως στόχο της. Να προσδιορίσει τη σχέση δύο μεγάλων εικαστικών, του Σαράντη Καραβούζη και του Δημήτρη Γέρου με την παράδοση.
Το έργο του Σαράντη Καραβούζη προσεγγίζεται στη σχέση με τον εικαστικό πρόγονό του, τον Τζιόρτζιο ντε Κίρικο. Στον Σαράντη Καραβούζη ο αινιγματικός χαρακτήρας του έργου αποκτά την ουσιαστικότητά του και την πληρότητά του. Για το έργο του ισχύει η διαπίστωση ότι έργα τέχνης που αποκαλύπτουν κάθε στοιχείο τους στον παρατηρητή δεν είναι έργα τέχνης. Μάλιστα, ο αινιγματικός τους χαρακτήρας δεν οφείλεται τόσο στην ανορθολογικότητά τους αλλά κυρίως στην ορθολογικότητα τους. Όσο πιο ορθολογικά κατασκευάζονται τόσο πιο ανάγλυφη είναι η αινιγματικότητά τους. Το πνεύμα μιας τέτοιας κατασκευαστικής αμφισημίας εντάσσει τον Καραβούζη στη μεταφυσική παράδοση. Αλλά και οι σκηνοθετικές λύσεις του Καραβούζη είναι παράλληλες με αυτές του προγόνου του. Για παράδειγμα, η πολλαπλή εστίαση του βλέμματος σε πολλά σημεία μέσα στο έργο είναι μια λύση που πρώτος έδωσε ο Ντε Κίρικο και διαφοροποιούσε το έργο του από αυτό της παράδοσης στην οποία το έργο έχει αυστηρή αρχή, μέση και τέλος.
Οι ίδιες παρατηρήσεις μπορούν να γίνουν και για το έργο του Δημήτρη Γέρου. Με τη διαφορά ότι εδώ οι σκηνοθετικές λύσεις που βρίσκει ο καλλιτέχνης θα αναχθούν στο πνεύμα του υπερρεαλισμού και κυρίως του Έλληνα εκπροσώπου του κινήματος, του Νίκου Εγγονόπουλου. Όποιος κατανοεί τα έργα του Γέρου με μια συνείδηση που εμμένει στενά στο πλαίσιό τους, μπορούμε να πούμε ότι αυτός τα κατανοεί και συγχρόνως δεν τα κατανοεί. Γιατί και σ’ αυτόν το αίτιο και το αιτιατό αποσυνδέονται αν και διατηρούν τη λογικοφανή συνοχή τους. Το οικείο ταυτίζεται με το παράδοξο ή το απρόβλεπτο. Και εδώ, όσο μεγαλώνει η κατανόηση τόσο εντονότερη γίνεται η αίσθηση ότι η κατανόηση δεν είναι επαρκής. Όσο καλύτερα κατανοεί κάποιος ένα έργο του Σαράντη Καραβούζη ή του Δημήτρη Γέρου τόσο πληρέστερα μπορεί το έργο να αποκαλύψει μια διάσταση της αινιγματικότητάς του αλλά, και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, τόσο λιγότερο φωτίζει τη συστατική του αινιγματικότητα. Με τις έννοιες της ψυχολογίας θα λέγαμε ότι στο έργο του δεν ολοκληρώνεται το gestalt του, παραμένει ανοιχτό.

Ο Δημήτρης Γέρος μάς θυμίζει, και εδώ θα εντοπιστεί η ουσιώδης συνάφεια του με τον υπερρεαλισμό, ότι η απαίτηση για εικαστικότητα στο όνειρο και με αυτήν την έννοια στο ίδιο το ασυνείδητο αποτελεί μία από τις βασικότερες συνιστώσες του. Ο Freud επισημαίνει πως το όνειρο "κάθε στιγμή πρέπει, για να διαφύγει από τη λογοκρισία, να βρει καινούργιες εξομοιώσεις, καινούργια σύμβολα γιατί τα παλιά έχουν καεί". Άλλωστε, μια συνεχής παραγωγή συμβόλων δεν αποτελεί το έργο του Γέρου;


Παναγιώτης Σ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Η Αυγή, 20/07/2008

Ίδρυμα Κυδωνιέως,
Χώρα-Άνδρου, Μέχρι 28 Σεπτεμβρίου 2008.

ΦΤΩΧΥΝΕ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ

Του Γιώργη - Βύρωνα ΔΑΒΟΥ, Η Αυγή, 20/07/2008

Μία από τις εμβληματικές μορφές της ελληνικής πρωτοπορίας των μεταπολεμικών χρόνων, της πρώτης, ίσως και της σημαντικότερης που πρώτη έφερε την Ελλάδα στο εικαστικό προσκήνιο κατά τη δεκαετία του '60, ο ακάματος ως τα στερνά του δημιουργός Δανιήλ Παναγόπουλος, έφυγε από τη ζωή την περασμένη εβδομάδα και κηδεύθηκε τη Δευτέρα στη γενέτειρά του, τον Πύργο.
Ο θάνατος του Δανιήλ φτώχυνε στην κυριολεξία τον εικαστικό χώρο. Όχι μόνο γιατί ο ρόλος του σε περιόδους δύσκολες για τη μοντέρνα τέχνη στην Ελλάδα - όταν κάθε σύγχρονη τάση απαξιωνόταν από την ακόμη παραδομένη στη στείρα "ελληνικότητα" τη γενιάς του '30 γηγενή κριτική - υπήρξε καταλυτικός, αλλά κι επειδή η όλη παρουσία του στον χώρο αποτελούσε δίδαγμα ελευθεροφροσύνης, περηφάνειας, σεμνής κι απέριττης αγωνιστικότητας και πρότυπο αδέσμευτης καλλιτεχνικής συμπεριφοράς.
Η ζωή και το έργο του Δανιήλ υπήρξαν αξιοθαύμαστα κι αξιομνημόνευτα. Ήλθε από τον Πύργο στην Αθήνα στους ζοφερούς μετακατοχικούς καιρούς, επέζησε της αιχμαλωσίας του από τους Άγγλους και δόθηκε ολόψυχα στις ζωγραφικές σπουδές του και σαν μαθητής του Παρθένη καλλιέργησε το φιλοπερίεργο πνεύμα του, συνταιριάζοντάς το στην αδιάκοπη ζωγραφική έρευνα και πράξη. Η κατοπινή αποδημία στο Παρίσι -που τότε, στη δεκαετία του '50, ήταν ακόμη το κέντρο των εξελίξεων στον εικαστικό χώρο- στάθηκε ο κυρίαρχος παράγοντας για την κορύφωση της παίδευσής του κι υπήρξε ο βασικός πυρήνας της εξέλιξης στην αναζήτηση σε βάθος, όχι μόνο της τεχνοτροπίας αλλά και της ζωγραφικής πράξης καθαυτής.
Η δίψα του Δανιήλ για έρευνα τον έφερε γρήγορα να συναναστρέφεται τους κύκλους των μεγάλων δημιουργών της εποχής. Ο Νέος Ρεαλισμός του εμπνευσμένου Πιερ Ρεστανί κυριαρχούσε ως ρεύμα, προβάλλοντας με τη ριζοσπαστική εκφραστικότητά του τα νέα περιβάλλοντα του σύγχρονου κόσμου, με τη χρήση των ίδιων του των υλικών, αναζητώντας τη νέα οντολογία της τέχνης. Ο Δανιήλ, που πάντοτε ώσαμε τα στερνά του αναρωτιώταν ακατάπαυστα για το "τι έστι έργο τέχνης" και "πώς δρα κι αντιδρά" μέσα στον κόσμο και στην κοινωνία, βρήκε στο κίνημα τούτο τη συνοδοιπόρα έκφραση του καίριου τούτου ερωτήματος. Η συνέχεια υπήρξε εντυπωσιακή: η συμμετοχή των τριών Ελλήνων, του Νίκου Κεσσανλή, του Δανιήλ και του Βλάση Κανιάρη, στην Μπιενάλε του '64 με τις "Τρεις προτάσεις για μία νέα ελληνική γλυπτική", ανεξάρτητα από την ελληνική συμμετοχή, προκάλεσε σκάνδαλο, αλλά συνάμα άνοιξε και τις προοπτικές για τους άλλους νέους Έλληνες καλλιτέχνες να διεκδικήσουν στο όνομα της μοντερνικότητας τη θέση τους στην τελματωμένη τότε ελληνική σκηνή.
Κι ο Δανιήλ έκτοτε συνέβαλε όσο κανείς άλλος, τόσο με την εξέλιξή του, όσο και με τη δράση του, για την εμπέδωση του νεωτερικού πνεύματος στην ελληνική τέχνη. Σπουδάζοντας βαθιά το ίδιο το ζωγραφικό φαινόμενο, κάθε τεχνοτροπική μετάβασή του ήταν φανερό πως δεν καλαναρχήθηκε από τη γενικότερη αλλαγή του καιρού -όπως συνέβαινε και συμβαίνει σε πολλούς συναδέλφους του -δεν ήταν καρπός μίας επιφανειακής επιρροής, αλλά καθοδηγούνταν από έναν βαθύτερο κι αξιώτερο σκοπό, από μία πιεστική ανάγκη να καταβυθισθεί ακόμη περισσότερο και πιο ουσιαστικά στο ζωγραφικό φαινόμενο, να κατανοήσει τα όρια και τις δυνατότητες της τέχνης. Από τα "Μαύρα Κουτιά" του '60, στα κατοπινά "ηλεκτρικά" έργα, κι από την εξερεύνηση της σχέσης τοίχου-έργου στις "λινάτσες", τα ίχνη της ουσιώδους έρευνας στο έργο του Δανιήλ είναι φανερά και πάνω απ' όλα διδακτικά.
Αλλά κι ο ίδιος ο άνθρωπος Δανιήλ, για όλους όσους τον γνωρίζαμε κι είχαμε την τύχη να τον συναναστρεφόμαστε στενά, πάντοτε ασκούσε μία απαράμιλλη γοητεία πάνω μας. Η ευθεία κι άφοβη συμπεριφορά του, ο εύστοχος καυστικός του τόνος, οι επίκτητοι γαλατικοί του τρόποι, που όμως η Ηλεία καταγωγή του τους αφαιρούσε την επιτηδευμένη τυπικότητα και την αυστηρότητα που υποδεικνύουν, κάνοντάς τους πιο ανθρώπινους, η γενναιοδωρία κι η εκφραστικότητά του -χαρακτηριστικό του ασίγαστου πάθους του για τα πάντα στη ζωή- πάντοτε συνέπαιρναν τους γύρω του. Ιδιαίτερα αγαπητός ο Δανιήλ στάθηκε για τους νέους. Βαθιά ενημερωμένος πάντοτε, διορατικός, μ" εύστοχη παρατηρητική και κριτική ματιά, μ" ακάματη ενέργεια και ευαισθησία πάνω στα τρεχούμενα ζητήματα της τέχνης, της πολιτικής, της κοινωνίας, πάντοτε προκαλούσε βαθιά εντύπωση κι εξήπτε (είτε απ" ενθουσιασμό, είτε από διαφωνία) με το θάρρος της γνώμης του.
Κι η εντύπωση που σου προκαλούσε ο Δανιήλ ήταν πάντοτε ανεξάλειπτη, θαρρείς και μία άλως απλωνότανε γύρωθέ του -ο έντονος εκείνος κινητήριος ενθουσιασμός που ήδη πριν τον ζήσω στο Παρίσι με είχε προκαταλάβει κι εμένα ακόμη από την εποχή που, όταν είχε εκδηλωθεί το ενδιαφέρον μου για τη ζωγραφική, μου μιλούσε ο πατέρας μου για τον "Λάκη", τον συγγενή και γιο του νονού του που μεγαλουργούσε στη Γαλλία και συνέχιζε να με συνεπαίρνει και στα κατοπινά χρόνια: της διαμονής μου στο σπίτι του στο Houille, στη συνεργασία μας για την έκθεση της Πολιτιστικής στη Θεσσαλονίκη, στις παραινέσεις του και στις προσωπικές μας συζητήσεις. Κι εγώ, όπως κι όλοι οι άλλοι φίλοι του, βρισκόμαστε και πάντοτε θα είμαστε γοητευμένοι από την προσωπικότητα ενός ανθρώπου που πάντοτε στάθηκε τόσο ακάματος και δημιουργικός, που λέγαμε ότι ποτέ δεν θα νικήσει ο θάνατος. Όμως μία στερνή στενοχώρια τον έκαμψε και λύγισε τούτον τον άκαμπτο άνθρωπο.

Συμπαθάτε μου τον προσωπικό τόνο: όμως θαρρώ πως η μνήμη για έναν άνθρωπο τέτοιου διαμετρήματος δεν μπορεί να εξαντληθεί με μία στείρα απαρίθμηση των γεγονότων και των επιτευγμάτων της ζωής του. Οι άνθρωποι μένουνε πιότερο στη μνήμη μας για τον χαρακτήρα και τις μικρές στιγμές που μοιράσθηκαν μαζύ μας ενώσο ζούσαν και μας πλουταίνανε. Κι ο Δανιήλ υπήρξε ένας άνθρωπος που χάριζε απλόχερα τέτοιες στιγμές, μεγάλες και μικρές. Και θα μας λείψει.

Saturday, July 19, 2008

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΣΤΕΡΗΣ: Μεταξύ παράδοσης και μοντερνισμού


«Ομηρικό ακρογιάλι»
«Ο πιο διαυγής Ελληνας ζωγράφος συνέπεσε να είναι και ο πιο μυστηριώδης» έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης, αναφερόμενος στον Γεράσιμο Στέρη. Τη «μυστηριώδη» αυτή εικαστική προσωπικότητα, έρχεται να αποκαλύψει και να «φωτίσει» η έκθεση που παρουσιάζεται αυτές τις μέρες στο Μουσείο Μπενάκη (κτίριο οδού Πειραιώς 138 και Ανδρονίκου). Ο Γερ. Στέρης (1898 - 1987),σημαντικός ζωγράφος του μεσοπολέμου, αναστάτωσε με τον πρωτοποριακό χαρακτήρα της δημιουργίας του, φιλότεχνους και κριτικούς της εποχής του. Εκατόν δέκα χρόνια από τη γέννησή του και είκοσι ένα από το θάνατό του, ο Γερ. Στέρης τοποθετείται στη θέση που του αξίζει μέσα στην ιστορία της νεοελληνικής ζωγραφικής και αναγνωρίζεται ως ένας πρωτοπόρος, που με μοναδικά τολμηρό τρόπο συνδύασε το μοντερνισμό με την παράδοση. Τα 300 περίπου έργα που παρουσιάζονται προέρχονται από τη Συλλογή Κουτουλάκη και ανήκαν αρχικά στον Εμμανουήλ Σεγρεδάκη, ο οποίος έως το τέλος της ζωής του (1948) διαχειρίστηκε το έργο του καλλιτέχνη και υπήρξε ένας από τους πιο πιστούς του φίλους.
Η έκθεση είναι χωρισμένη σε θεματικές ενότητες: προσωπογραφίες, γυμνά, τοπία, μυθολογικές σκηνές, αφαιρετικές συνθέσεις, μελέτες και σχέδια. Πρόκειται για την πρώτη μεγάλη παρουσίαση του σημαντικού Ελληνα δημιουργού, μετά τις αφιερωμένες στο έργο του εκθέσεις στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου το 1980 και την Εθνική Πινακοθήκη το 1982. Παράλληλα με την παρουσίαση, κυκλοφορεί προσεγμένη έκδοση με φωτογραφίες και επιστημονικά κείμενα των: Ε. Δ. Ματθιόπουλου, Α. Κωτίδη, Μ. Κουμπαρέλου, Κ. Σταυρόπουλου, καθώς και αναδημοσίευση των «18 Κριτικών Αρθρων γύρω από μια έκθεση», που κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά το 1931.

«Ποιητής», λάδι σε μουσαμά
Το πέρασμα του Στέρη από τον κόσμο της ελληνικής ζωγραφικής ήταν πολύ σύντομο, αλλά σημαντικό και καθοριστικό. Υπήρξε ελληνοκεντρικός, όπως όλοι οι καλλιτέχνες της γενιάς του και υπηρέτησε το ζητούμενο για επιστροφή στις ρίζες, αλλά μόνο θεματολογικά και με μορφοπλαστικό λόγο λιτό και αυστηρό, πυκνό και περιεκτικό, ο οποίος του προσέδωσε μοναδικότητα. Με αυτόν απορρίπτει κάθε ακαδημαϊκή αντίληψη για την τέχνη και το ωραίο και προβάλλει ένα όραμα στο οποίο η εντύπωση της Ελλάδας υποβάλλεται με μια γλώσσα τολμηρή στη λιτότητά της και τη συνοπτικότητά της, ίσως η τολμηρότερη στην περιοχή της ελληνικής ζωγραφικής ως εκείνη την εποχή.
Οπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο Κώστας Σταυρόπουλος: «Ο Στέρης δεν ανήκει στη γενιά του '30, αλλά συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πρώτους χαρισματικούς Ελληνες εικαστικούς καλλιτέχνες της τριακονταετίας 1900 - 1930, οι οποίοι την προετοίμασαν και την ιδεοδρόμησαν προς τα πρωτοποριακά καλλιτεχνικά κινήματα της μοντέρνας τέχνης, χρόνος πυκνός του ακραία επαναστατημένου 20ού αιώνα... Ο Στέρης αντλούσε τα οράματά του από την ολόγιομη πολιτισμική δεξαμενή της μνήμης του πανάρχαιου λαού του, αλλά και από το σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτισμό, με τα πρωτοποριακά καλλιτεχνικά κινήματα της μοντέρνας τέχνης».

Ο Γεράσιμος Σταματελάτος, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε το 1898 στο Διγαλέτο της Κεφαλονιάς. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας κοντά στους Δ. Γερανιώτη και Γ. Ιακωβίδη. Συνέχισε στο Παρίσι και τη Σορβόνη. Στην Ελλάδα επέστρεψε το 1931 και την ίδια χρονιά πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα. Ο πρωτοποριακός χαρακτήρας των έργων του δίχασε κριτικούς και φιλότεχνους. Στην επίθεση του επίσημου τεχνοκρίτη και διευθυντή της Εθνικής Πινακοθήκης Ζαχαρία Παπαντωνίου, απάντησαν οι προοδευτικοί διανοούμενοι της Ελλάδας (Φ. Πολίτης, Δ. Πικιώνης, Στ. Δούκας, Σπ. Μελάς, Τ. Κ. Παπατσώνης, Τζ. Καΐμι, Λ. Κουκούλας, Λ. Καρζής, Χρ. Καρούζος, Γ. Ν. Πολίτης κ.ά) με τα περίφημα δεκαοκτώ άρθρα (συμπεριλαμβάνονταν ένα άρθρο του ίδιου του Στέρη και η κριτική του Παπαντωνίου), τα οποία αποτελούν ένα είδος μανιφέστου για τη σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα, καθώς θεωρείται ότι συμπυκνώνουν τις ιδεολογικές διαμάχες της εποχής γύρω από τα προβλήματα της νεοτερικής τέχνης και της ελληνικότητας.

«Ορφέας και Ευρυδίκη»
Από το 1931 έως και το 1936 ο Γερ. Στέρης ταξίδεψε στην Ευρώπη, όπου πραγματοποίησε αρκετές εκθέσεις. Το 1932 συνεργάστηκε με τον Δ. Πικιώνη στα σκηνικά του θεάτρου «Κεντρικόν» και το 1935 με τον Φώτη Κόντογλου στις αναστηλώσεις του Μυστρά. Η τελευταία του έκθεση στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε στο Βόλο το 1936.
Στις 15 Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς επιβιβάστηκε στο πλοίο «Νορμανδία» και έφυγε οριστικά για την Αμερική, αφήνοντας ένα μπαούλο με τα έργα και τα πράγματά του στο φίλο του Γεώργιο Ν. Πολίτη στην Αθήνα και παίρνοντας μαζί του μια μικρή βαλίτσα, μέσα στην οποία είχε και το γνωστό ποίημα του Γ. Σεφέρη «Αρνηση». Ποίημα συμβολικό με τρεις αλλεπάλληλες αρνήσεις, όσες ήταν και οι αρνήσεις του Γερ. Στέρη στη συνέχεια της ζωής του. Απαρνήθηκε την οικογένειά του, την καταγωγή του και τη ζωγραφική του.
Στις ΗΠΑ, αρχικά εργάστηκε στο Χόλιγουντ, ενώ το 1938, μετά από διαγωνισμό, αναλαμβάνει τη διακόσμηση του ελληνικού περιπτέρου στη μεγάλη Διεθνή Εκθεση της Νέας Υόρκης. Για τη δραστηριότητά του στη διετία 1946-48 δεν υπάρχει καμιά επιβεβαιωμένη πληροφορία. Από το 1950 και μετά δίδαξε ζωγραφική σε σχολές της Νέας Υόρκης, ενώ συγχρόνως ασχολήθηκε με την προώθηση σε δημοπρασίες παλαιών βιβλίων, εκδόσεων τέχνης, χαρακτικών και έργων ζωγραφικής, κυρίως Γάλλων καλλιτεχνών.
«Η παλαίστρα της Νέας Υόρκης ήταν ένα θέαμα τραγικό και οι άνθρωποι τραγικοί στο αλληλοχτύπημά τους», γράφει ο Γερ. Στέρης στις εντυπώσεις του από το Νέο Κόσμο, που δεν ήταν ο κατάλληλος τόπος για έναν ευαίσθητο, ιδεολόγο και καλλιεργημένο Ευρωπαίο καλλιτέχνη με προσωπικό όραμα. Ο Γερ. Στέρης προτίμησε το δρόμο της άρνησης και της φυγής. Καθώς αρνήθηκε και συγχρόνως στερήθηκε την κύρια πηγή έμπνευσής του που ήταν η Ελλάδα, ως τόπος και ως ιστορία, απέτυχε να ενσωματώσει καινούριες φόρμες και τρόπους δημιουργικής έκφρασης.
Η ζωγραφική της περιόδου της Αμερικής είναι αντιφατική, άτεγκτη, επιθετική. Εξακολουθεί να χρησιμοποιεί πολλά από τα θέματα της ελληνικής του ζωγραφικής, αλλά τα χειρίζεται με τελείως διαφορετικούς τρόπους. Εισάγει σουρεαλιστικά και εξπρεσιονιστικά στοιχεία και μια χρωματική γκάμα τελείως διαφορετική από την γκάμα της ελληνικής του θεματολογίας, που ήταν συνδεδεμένη με το ελληνικό φως. Η ποιητική δύναμη και η λακωνικότητα της έκφρασης που χαρακτήριζαν τα έργα της ελληνικής περιόδου, χάνονται. Η έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη διαρκεί έως τις 27 του Ιούλη.

Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ, Ριζοσπάστης, 20/07/2008

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΠΟΛΥΤΙΜΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΜΑΡΜΑΡΩΝ»


Η θέα της Ακρόπολης από το λόφο Φιλοπάππου (1865, φωτογραφία του Δημ. Κωνσταντινίδη)
Στο βιβλιοπωλείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (Αμερικής 13) παρουσιάζεται η έκθεση «Πόλη των μαρμάρων». Πρόκειται για φωτογραφίες που απεικονίζουν τα αρχαία μνημεία της Αθήνας τον 19ο και τον 20ό αιώνα, και προέρχονται από τη φωτογραφική συλλογή του Ελληνικού Λογοτεχνικού - Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ).
Πρόκειται για πολύτιμα φωτογραφικά ντοκουμέντα, που απεικονίζουν τα μνημεία, τη σχέση τους με το περιβάλλον, την παραμόρφωση της σημερινής Αθήνας. Τις μεταβολές που υπέστησαν τα μνημεία από αναστηλώσεις και βίαια ιστορικά γεγονότα (Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, Δεκέμβρη 1944, παρουσία ξένων στρατιωτών στην Ακρόπολη).
Οι φωτογραφίες είναι των Frederic Boissonnas, Αδελφών Ρωμαΐδη, Νίκου Ζωγράφου, Dmitri Kessel, Baron Paul des Granges, Πέτρου Μωραΐτου, Δημήτριου Κωνσταντίνου, Pascal Sebah.
Ο Frederic Boissonnas από τις αρχές του 20ού αιώνα, μέχρι και το 1931 επισκέφθηκε και φωτογράφισε την Ελλάδα δεκατρείς φορές. Οι φωτογραφίες του αποτελούν μοναδικής αξίας θησαυρό.
Οι Αδελφοί Ρωμαΐδη, Κωνσταντίνος και Αριστοτέλης, στα 1870 άνοιξαν φωτογραφείο στα Γιάννενα. Από το 1871 - 1876 έζησαν στην Πάτρα. Επειτα δημιούργησαν φωτογραφείο στην οδό Ερμού. Εισήγαγαν στην Ελλάδα τη μέθοδο της «φωτοτυπίας» ή «κολλοτυπίας» (collotype), για μαζική και φτηνή αναπαραγωγή φωτογραφιών.
Ο Νίκος Ζωγράφος, γεννήθηκε στη Σμύρνη (1881). Σπούδασε φωτογραφία στο Παρίσι και το 1905 επέστρεψε στη Σμύρνη. Το 1922, πρόσφυγας, ήρθε στην Αθήνα, όπου άρχισε να φωτογραφίζει τους ανθρώπους της υπαίθρου και τις σκληρές συνθήκες ζωής και δουλειάς τους.
Ο Ουκρανός Dmitri Kessel το 1923 μετανάστευσε στην Αμερική, όπου έγινε επαγγελματίας φωτογράφος. Μεταξύ άλλων ασχολήθηκε και με το πολεμικό ρεπορτάζ. Ο Kessel ήρθε στην Αθήνα, τον Οκτώβρη του 1944. Οι φωτογραφίες του από το ματωμένο Δεκέμβρη του 1944 αποτελούν πολύτιμη ιστορική καταγραφή.
Ο Baron Paul des Granges γεννήθηκε στην Καλαμάτα (1825). Οι γνωστές φωτογραφίες του (1865-1873) εικονίζουν αρχαιότητες, τοπία και «ξεχασμένες» περιοχές της Ελλάδας. Επισκέφτηκε και φωτογράφισε επίσης τη Μ. Ασία και την Παλαιστίνη.
Ο Πέτρος Μωραΐτης, σημαντικότατος φωτογράφος του 19ου αιώνα, σπούδασε ζωγραφική στο Σχολείο Τεχνών. Ανοιξε το πρώτο φωτογραφικό κατάστημα στην Αθήνα (1848). Γύρω στα 1868 ορίστηκε «φωτογράφος» του βασιλιά. Από το 1861 φωτογράφισε αρχαιότητες, μνημεία και παραδοσιακές φορεσιές από όλην την Ελλάδα.

Ωρες λειτουργίας:: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 9:30 π.μ. - 8 μ.μ. Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο 9:30 π.μ. - 3:30 μ.μ. τηλ.: 210. 3614.143.

Friday, July 18, 2008

ΤΟ ΛΟΥΒΡΟ ΥΠΟΔΕΧΕΤΑΙ ΤΟΝ ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

http://www.tunliweb.no/Bilder_SM/_album_Paris/j03_1024pixel.jpg

Οι περισσότεροι το γνωρίζουν ως «πέπλο», ενώ οι αρχιτέκτονές του το περιγράφουν σαν μια τεράστια, γυάλινη μουσουλμανική μαντίλα, στην καρδιά του Παρισιού. Ο πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας, Ζακ Σιράκ, το οραματίστηκε ως έναν τρόπο να αποφύγει τη σύγκρουση πολιτισμών στην κούρσα του πολέμου στο Ιράκ. Ο πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί το αποκαλεί σύμβολο της φιλίας μεταξύ Γαλλίας και αραβικού κόσμου.

Την Τετάρτη, ο Σαρκοζί τοποθέτησε τον θεμέλιο λίθο για την ανέγερση της καινούργιας πτέρυγας Ισλαμικής Τέχνης του Μουσείου του Λούβρου, σηματοδοτώντας την έναρξη του πιο τολμηρού έργου που έχει αναλάβει το μουσείο από την εποχή της δημιουργίας της διάσημης γυάλινης πυραμίδας του Ι.Μ. Πέι πριν από είκοσι χρόνια. Το μουσείο με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στον κόσμο θα έχει και το μεγαλύτερο εκθεσιακό χώρο στην Ευρώπη, κτισμένο ειδικά για μια ισλαμική συλλογή. Η Γαλλία ελπίζει ότι η πρωτοβουλία αυτή θα βοηθήσει στο συμβιβασμό μεταξύ της κοσμικής δημοκρατίας και του κόσμου της ισλαμικής κληρονομιάς.

«Φωτεινό πέπλο»

Το έργο, του οποίου το κόστος εκτιμάται στα 86 εκατομμύρια ευρώ, θα ανοίξει το 2010, δημιουργώντας 3.000 τ.μ. εκθεσιακού χώρου μέσα σε μία από τις νεοκλασικές αυλές του μουσείου. Αντί όμως να κλείσουν τελείως την αυλή, οι αρχιτέκτονες αποφάσισαν να τοποθετήσουν ένα γυάλινο «φωτεινό πέπλο» που θα «αιωρείται» πάνω από το έδαφος, καλύπτοντας δύο ορόφους. Ο Ιταλός αρχιτέκτονας Μάριο Μπελίνι περιέγραψε την κυματοειδή οροφή σαν «μια μαντίλα που έχει φυσήξει ο άνεμος μέσα στο χώρο του μουσείου».

Πρόκειται για μια εικόνα συναφή με την πρόσφατη άρνηση της γαλλικής υπηκοότητας σε μια Μαροκινή γυναίκα που φορούσε μαντίλα στο κεφάλι. Η Γαλλία έχει κηρύξει παράνομη τη μαντίλα και άλλα θρησκευτικά σύμβολα στα δημόσια σχολεία και χθες η Φαντέλα Αμάρα, νεαρή πολιτικός, μουσουλμάνα και φεμινίστρια, άσκησε κριτική σε όλες τα είδη μαντίλας.

Ο Ρούντι Ριτσιότι, επίσης αρχιτέκτονας της νέας πτέρυγας, σημείωσε ότι «είναι πολύ σημαντικό για τη Γαλλία, στην οποία ζουν πέντε εκατομμύρια μουσουλμάνοι, να δημιουργήσουμε κάτι που μπορεί να εκφράσει άμεσα την παρουσία των Μουσουλμάνων σε αυτή τη χώρα. Το Λούβρο είναι ένα πολιτικό μουσείο με την ευγενή έννοια του όρου, δηλαδή με την έννοια ότι η κοσμική δημοκρατία αναγνωρίζει όλους τους πολίτες της».

Το Λούβρο, το οποίο επισκέφτηκαν πέρυσι 8,3 εκατομμύρια άνθρωποι, έχει κάθε λόγο να υπερηφανεύεται για μια από τις καλύτερες συλλογές ισλαμικής τέχνης του κόσμου. Το μουσείο έχει στην κατοχή του πιο πολλά από 19.000 κομμάτια που προέρχονται από τον 7ο έως και τον 19ο αιώνα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται υαλοτεχνία και κεραμική, τέχνη από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και μία από τις σημαντικότερες συλλογές χαλιών στον κόσμο.

Αλλά τα περισσότερα από αυτά τα κομμάτια βρίσκονται εδώ και είκοσι χρόνια κρυμμένα μέσα στις αποθήκες του μουσείου, στη σκιά των αριστουργημάτων του δυτικού πολιτισμού. Το 2003, όταν ο Σιράκ προσπαθούσε να απομακρύνει τη Γαλλία από τη δημόσια αντιπαράθεση για τον πόλεμο στο Ιράκ, είχε δώσει εντολή για τη δημιουργία ενός τμήματος Ισλαμικής Τέχνης και την ανέγερση μιας ειδικής πτέρυγας που θα το στέγαζε επάξια.

Στο λόγο του στο Λούβρο, ο Σαρκοζί θέλησε να εντάξει τη Γαλλία μέσα στην καρδιά των γεωπολιτικών ζητημάτων: «Η Γαλλία αποζητά την ειρήνη. Δεν θέλει τη σύγκρουση μεταξύ των πολιτισμών της ανατολής και της δύσης». Τον Γάλλο πρόεδρο συνόδευε ο Σαουδάραβας πρίγκιπας Αλ-Ουαλίντ μπιν Ταλάλ, ο σημαντικότερος χρηματοδότης του έργου. Ο Σαουδάραβας πρίγκιπας, δηλωμένος γαλλόφιλος, ιδιοκτήτης του Ξενοδοχείου George V και μείζων μέτοχος της Ντίσνεϊλαντ στο Παρίσι, έδωσε 17 εκατομμύρια ευρώ για την ανέγερση της καινούργιας πτέρυγας, τη μεγαλύτερη χρηματική συνεισφορά από ιδιώτη στο χώρο του πολιτισμού στη Γαλλία.

Η Σοφί Μακαρίου, διευθύντρια του τμήματος Ισλαμικής Τέχνης στο Λούβρο είπε ότι «οι εκθέσεις με επίκεντρο την ισλαμική τέχνη έχουν πάντα μεγάλη επιτυχία με το κοινό». Στην ερώτηση για τη χορηγία από τη Σαουδική Αραβία, όπου η αυστηρή ερμηνεία του Ισλάμ από τον Ουαχάμπι έχει κατηγορηθεί πολλές φορές για την καταστροφή πολιτιστικής κληρονομιάς, καλλιτεχνικής και θρησκευτικής, η Μακαρίου απαντά ότι: «Πρέπει να απομακρυνθούμε από στερεότυπες ιδέες. Το 2006 πήγαμε στη Σαουδική Αραβία μια έκθεση με 136 έργα, την οποία επισκέφτηκαν 400.000 επισκέπτες μέσα σε δύο μόνο μήνες».

Παράρτημα στο Αμπου Ντάμπι

Η ανέγερση της καινούργιας πτέρυγας γίνεται στο πλαίσιο της προσπάθειας του εμβληματικού μουσείου να αναπτυχθεί ως ένα ισχυρό διεθνές όνομα στον κόσμο της τέχνης. Η Γαλλία έχει υπογράψει ήδη μια συμφωνία για τα επόμενα τριάντα χρόνια για τη δημιουργία ενός παραρτήματος του Λούβρου σε ένα από τα νησιά κοντά στο Αμπου Ντάμπι το 2012. Το Αμπου Ντάμπι θα πληρώσει 400 εκατομμύρια ευρώ για το αναγνωρίσιμο και σεβαστό όνομα του Λούβρου, αλλά και για το δανεισμό εκατοντάδων έργων τέχνης που θα στεγάζονται στο κτίριο που θα φέρει την υπογραφή του Ζαν Νουβέλ. Την ίδια στιγμή, η Γαλλία προσπαθεί να εδραιωθεί ως ευρωπαϊκή πρωτεύουσα του αραβικού και ισλαμικού πολιτισμού. Το «μεγάλο έργο» του Φρανσουά Μιτεράν, το Ινστιτούτο του Αραβικού Κόσμου που προσελκύει ένα εκατομμύριο επισκέπτες το χρόνο, αναδιοργανώνεται λόγω οικονομικών προβλημάτων. Η χρηματοδότησή του είναι μοιρασμένη μεταξύ της Γαλλίας και 22 αραβικών χωρών, κάποιες από τις οποίες έχουν κατηγορηθεί ότι καθυστερούν να δώσουν το μερίδιό τους.

The Guardian, Η Καθημερινή, 18/07/2008

Ο χρυσοποίκιλτος Γκούσταβ Κλιμτ


http://aeiou.iicm.tugraz.at/aeiou.encyclop.data.image.k/k459399a.jpg

Ο Γκούσταφ Κλιμτ [Gustav Klimt] ήταν ο προσωπογράφος της εύπορης μπουρζουαζίας της Βιέννης, των αρχών του 20ού αιώνα. Σήμερα θεωρείται η επιτομή της δεκαετίας εκείνης, όχι μόνο για τον βαρύθυμο πλούτο που αντανακλούν τα έργα του και ο οποίος μοιάζει τόσο πολύ με αυτόν που χαρακτηρίζει μερικά τμήματα σήμερα, αλλά και γιατί η απόκτησή τους προϋποθέτει τεράστιο πλούτο. Ενα πορτρέτο της θεωρούμενης χρυσής εποχής του, αυτό της Αντέλε Μπλοχ Μπάουερ, διακοσμημένο με χρυσά και ασήμια, είναι ένας από τους ακριβότερους πίνακες. Ο Ρόναλντ Λόντερ, κληρονόμος μεγάλης περιουσίας και πρώην Αμερικανός πρεσβευτής στην Αυστρία, πλήρωσε 135 εκατομμύρια δολάρια το 2006 για να τον αποκτήσει για την γκαλερί του, Neue Galerie, στη Νέα Υόρκη.

Απόσχιση

Το βρετανικό Λίβερπουλ, σηματοδοτώντας την ανακήρυξή του ως πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, παρουσιάζει τώρα στην εκεί Τέιτ Γκάλερι μια μεγάλη έκθεση Κλιμτ. Η πρώτη, και όπως γράφει ο «Εκόνομιστ», ίσως και η τελευταία μεγάλου μεγέθους έκθεση Κλιμτ, στη Βρετανία. Η δυσκολία απόκτησης πολλών από τα έργα που παρουσιάζονται, κόστισε πολλές άυπνες νύχτες στον διευθυντή της πινακοθήκης, Κρίστοφ Γκρίνενμπεργκ.

Η απομάκρυνση από τον ακαδημαϊσμό που σημειώθηκε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα στη Βιέννη, έχει μείνει στην ιστορία της τέχνης ως «Η απόσχιση» (Secession). Ενα από τα ηγετικά στελέχη του κινήματος ήταν ο Γκούσταφ Κλιμτ. Προσπάθησε να συνδυάσει στη δημιουργία του τη ζωγραφική, το σχέδιο, την αρχιτεκτονική και τη μουσική. Το Gesamt Kunstwerk, με τον βαγκνερικό όρο. Από αυτή την άποψη, το αντιπροσωπευτικότερο έργο του είναι η «Ζωφόρος Μπετόβεν» που παρουσιάσθηκε στην έκθεση της Secession το 1902. Τη μουσική υπόκρουση, στην αναπαράσταση τούτη της Ενάτης Συμφωνίας του Μπετόβεν, παρείχε ο Γκούσταφ Μάλερ. Στο Λίβερπουλ παρουσιάζεται μια λεπτομερής ανακατασκευή της ζωφόρου, που είναι επαρκής λόγος για να επισκεφθεί κανείς την έκθεση.

Πρόκειται για ένα μνημειακό έργο που καλύπτει τρεις τοίχους και αφηγείται μια απλή ιστορία. Την επικράτηση του καλού πάνω στο κακό, όπως συμβαίνει και στο φινάλε της συμφωνίας του Μπετόβεν. Στον Κλιμτ, ένας ενάρετος (και χρυσοποίκιλτος) ιππότης μάχεται κατά του δολοφονικού Τύφωνα, μια μορφή σαν πίθηκος που τον συνοδεύουν απεχθείς (αλλά με ωραία αποδοσμένη ζωγραφικά την απέχθειά τους) γυναίκες (η αρρώστια, η τρέλα και ο θάνατος κόρες του Τύφωνα) και πειρασμοί. Το στυλ είναι της Αρ Νουβό (ή Jugenstil), αλλά η διακόσμηση είναι καθαρή Secession με κανονικά χρώματα αλλά και επιχρυσώματα και υαλογραφίες. Η τελευταία εικόνα της ζωφόρου είναι εμπνευσμένη από το ποίημα του Φρίντιχ Σίλερ «Ωδή στη χαρά» (φινάλε επίσης της Συμφωνίας του Μπετόβεν). Είναι και η κορύφωση του έργου του Κλιμτ, όπου το γυμνό αγκαλιασμένο ζευγάρι ενός άντρα και μιας γυναίκας, περιστοιχίζει μια μυρωδιά αγγέλων, αλληγορία των ενωμένων εθνών της Ευρώπης.

Η ζωφόρος επρόκειτο να καταστραφεί στο τέλος της έκθεσης του 1902 αλλά αποθηκεύθηκε σε ένα υπόστεγο πλάι στις γραμμές του τραμ όπου και υπέστη ζημιές πριν από την τελική του αποκατάσταση στη δεκαετία του 1970. Στο Λίβερπουλ υπάρχει αντίγραφο αλλά κατά τον διευθυντή της εκεί Τέιτ, τέτοιας υψηλής ποιότητας ώστε να δικαιολογείται μια επίσκεψη εκεί. Το πρωτότυπο απαιτεί άλλη επίσκεψη, στη Βιέννη, όπου βρίσκεται. Το κέντρο της έκθεσης είναι ο Κλιμτ, αλλά πολλά παρακλάδια της προσπαθούν να φωτίσουν την ιδέα του «Καθολικού έργου τέχνης» και της ενσάρκωσής του. Ο Κλιμτ ζωγράφιζε τα πορτρέτα των γυναικών πελατών, οι οποίες για τη διακόσμηση των σπιτιών τους με έπιπλα και καλλιτεχνήματα, προσλαμβάνουν φίλους του Κλιμτ από τη Wiener Werkstatte, που με τη σειρά της είχε επηρεαστεί από το βρετανικό κίνημα των Τεχνών και Επαγγελμάτων.


© Copyright Gustav Klimt, Dame mit Fächer, painting, 1917-1918

Κανένα έργο από τη χρυσή εποχή του Κλιμτ δεν έχει ταξιδέψει στο Λίβερπουλ, αλλά υπάρχουν δείγματα της πρώτης του δημιουργίας, με τα λιγότερα βαρυφορτωμένα πορτρέτα. Η τελευταία αίθουσα της έκθεσης τιτλοφορείται «Ο κόσμος με γυναικεία μορφή» και περιέχει τη γνωστή Σαλώμη του Κλιμτ, με τα ψηλά ζυγωματικά και τα πλούσια, μαύρα μαλλιά και την Εύα του, με τους φαρδιούς γοφούς και το προκλητικό χαμόγελο. Σε μια μικρότερη αίθουσα, εκτός της έκθεσης, υπάρχουν δείγματα της τέχνης του με τον εύκολο, ρεαλιστικό ερωτισμό.

Φωτογραφίες

Ο ίδιος ο Κλιμτ εμφανίζεται σε μερικές φωτογραφίες του με ποδιά εργασίας και μικρή γενειάδα. Αν και έζησε σε όλη την ενήλικη ζωή του με τη μητέρα του και τις δύο αδελφές του, όταν πέθανε εκκρεμούσαν 14 αγωγές πατρότητας σε βάρος του. Ισως τούτο να εξηγεί το μεφιστοφελικό του χαμόγελο στις φωτογραφίες.

The Economist, Η Καθημερινή, 18/07/2008

ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΖΙΖΕΛ-ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ ΛΟΥΜΠΣΕΝ ΕΚΤΙΘΕΝΤΑΙ ΣΤΗΝ «ΑΠΟΘΗΚΗ» ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΙΚΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ

Αρχαίες Ελληνίδες θεές στον πάτο της θάλασσας ή χρώμα και φως ελληνικό στον βυθό με τα μάτια μιας Ολλανδής φωτογράφου; Οπως και να δει κανείς τα έργα της Ζιζέλ - Αφροδίτης Λούμπσεν, που εκτίθενται στην αίθουσα τέχνης «Αποθήκη» στην Παροικιά της Πάρου, δεν μπορεί να παραγνωρίσει το γεγονός ότι αυτές οι ζωντανές θεές με τα πολύχρωμα πέπλα ποζάρισαν κάποια μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
«Εκάτη», μια από τις θεές της Ζιζέλ - Αφροδίτης Λούμπσεν
Πρόκειται για μια σειρά από ενδιαφέρουσες υποβρύχιες δημιουργίες: η Αριάδνη έτοιμη να αναδυθεί προς το φως, η γέννηση της Αφροδίτης, η γλυκιά Δάφνη, η αυστηρή Ηρα, η Περσεφόνη και η Εκάτη...
Η νεαρή καλλιτέχνις θήτευσε ως ερευνήτρια στο Μουσείο J. Paul Getty του Λος Αντζελες για να συνειδητοποιήσει ότι θέλει να ασχοληθεί με τη φωτογραφία και την αρχαία ελληνική μυθολογία. Εχει σπουδάσει Ιστορία της Τέχνης στο Παρίσι (2003) και την τέχνη του ντιζάιν στο Λος Αντζελες (2006). Μιλάει εξαιρετικά ελληνικά, γιατί πέρασε ένα μεγάλο μέρος των παιδικών της χρόνων στην Ελλάδα και γοητεύτηκε από τη σχέση του σύγχρονου κόσμου με τον αρχαίο.
Στο «Υδατόσημο-Watermark», όπως τιτλοφορείται η έκθεσή της, διερευνά αυτές τις σχέσεις και προτείνει, όπως η ίδια λέει, «νέες ερμηνείες για οικείες μορφές Ελληνίδων θεαινών μέσα σε ένα ανοίκειο και υπερρεαλιστικό σκηνικό». Προσπαθεί έτσι να δημιουργήσει μια αίσθηση υπέρβασης του χρόνου και παράλληλα να θέσει κάποια υπαρξιακά ερωτήματα. Την ίδια στιγμή υπενθυμίζει ότι συχνά μας «αιχμαλωτίζουν» οι εικόνες που αψηφούν τις γνωστές ιστορικές και τεχνοτροπικές κατηγορίες, υπερβαίνοντας την απλή αναπαράσταση γεγονότων και περνώντας στην ευρύτερη κατηγορία των -λιγότερο ερμηνεύσιμων αλλά πιο υποβλητικών- οπτικών τεχνών.
Εχει παρουσιάσει δουλειά της στην Ελβετία, στις ΗΠΑ και στην Ελλάδα, στους τόπους που θεωρεί σπίτι της. Επέλεξε συνειδητά το νησί της Πάρου, ένα κυκλαδονήσι με μεγάλη ιστορία στην αρχαιοελληνική τέχνη για την πρώτη παρουσίαση του «Υδατόσημου». Ο κατάλογος που συνοδεύει την έκθεση φέρει τη σφραγίδα ποιότητας των εκδόσεων «Καπόν».

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 18/07/2008

Ο ΤΕΤΣΗΣ ΠΑΡΑΘΕΡΙΖΕΙ ΣΕ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ ΣΙΦΝΟΥ


Η Σίφνος για τον ζωγράφο και ακαδημαϊκό Παναγιώτη Τέτση είναι ένας αγαπημένος τόπος. Βρέθηκε στο νησί τυχαία ένα βράδυ με το πλοίο της γραμμής και έγινε η δεύτερη πατρίδα του μετά την Υδρα.
«Η παράδοση και η αρχιτεκτονική αρμονία του τόπου» τον συγκλόνισαν, όπως και το σπουδαίο κάστρο με τα παραδοσιακά δρομάκια, που κυριαρχεί στο νησί. Εκεί, και συγκεκριμένα στο παλιό σχολείο του Κάστρου, ο καλός ζωγράφος θα εκθέσει έργα του από το Σάββατο 26 Ιουλίου. Ο Δήμος Σίφνου τιμά τον δημιουργό με αυτή την έκθεση υπό τον τίτλο «Η Σίφνος του Τέτση».
Θα εκτεθούν σιφνέικα τοπία, τα οποία φιλοτέχνησε στο νησί όπου παραθερίζει τα καλοκαίρια, αλλά και πορτρέτα φίλων του. «Το αγαπώ το τοπίο της Σίφνου, εκτός από διακοπές έχω κάνει μεγάλα έργα και κατόψεις με μελάνι. Τα γαιώδη χρώματα, τα πεύκα, η θάλασσα είναι μια λουλακιά ανάμνηση και μια νησιωτική σκέψη. Τα βράχια κοιτούν τη θάλασσα και τα συγκρατεί το ελάχιστο πράσινο. Εδώ το χρώμα έχει φωνή, θερμότητα και έρωτα», έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ο καλλιτέχνης. Η σχέση του με το νησί ξεκίνησε από το 1969-70. «Τα έργα της σειράς αυτής, πάντα με την έμφαση στο εξπρεσιονιστικό λεξιλόγιο, διακρίνονται για την επιβολή περισσότερο των ψυχρών χρωμάτων και των ρυθμικών στοιχείων. Επεδίωξα ρυθμική οργάνωση, πλούτο του χρώματος, ποιότητα του φωτός, συνδυασμό πλαστικών και ζωγραφικών αξιών, για να ολοκληρωθεί το εκφραστικό περιεχόμενο του συνόλου», εξηγεί ο ζωγράφος. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 26 Αυγούστου και θα είναι ανοικτή καθημερινά 7 μ.μ.-11 μ.μ.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 18/07/2008

Wednesday, July 16, 2008

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ


Εργο του Γιάννη Γαΐτη
Περικλής Βυζάντιος, Γιάννης Τσαρούχης, Θανάσης Τσίγκος, Γιάννης Γαΐτης, Γιάννης Σπυρόπουλος, Μάριος Πράσινος, Παναγιώτης Τέτσης, Αλκης Πιερράκος, Βασίλης Σπεράντζας, Σαράντης Καραβούζης, Μιχάλης Μακρουλάκης, Θόδωρος Μανωλίδης, Χρόνης Μπότσογλου, Χρήστος Μποκόρος, Μίλτος Παντελιάς... είναι μερικοί από τους αγαπημένους ζωγράφους του συλλέκτη Κώστα Ιωαννίδη. Στη Λέσχη στην Ποσειδωνία της Σύρου εγκαινιάζεται (20/7) η έκθεση «Ζωγραφική καθημερινότητα», όπου εκτίθενται - για πρώτη φορά μαζί - είκοσι δύο πίνακες γνωστών Ελλήνων ζωγράφων. Τα έργα αυτά βρίσκονται στο σπίτι του στην Αθήνα και τα περισσότερα, όπως σημειώνει ο Κ. Ιωαννίδης, «δημιουργήθηκαν από ζωγράφους της διασποράς, κυρίως από καλλιτέχνες που ζούσαν στο Παρίσι. Εκεί έζησα κι εγώ ονειρεμένες στιγμές με τους Γιάννη Γαΐτη, Αλκη Πιερράκο, Βασίλη Σπεράντζα, Αλέκο Φασιανό, Παύλο Σάμιο και τους γλύπτες Κώστα Ανδρέου και Αριστείδη Πατσόγλου...». Στην έκθεση (έως 8/8), το κοινό θα δει έργα των παραπάνω και άλλων σημαντικών δημιουργών, της παλιότερης και νεότερης γενιάς, που καλύπτουν όλο το φάσμα των σύγχρονων εικαστικών αναζητήσεων.

Monday, July 14, 2008

1Η ΤRIENNALE ΧΑΡΑΚΤΙΚΗΣ


Η χαρακτική της Μεσογείου «πιάνει» λιμάνι στη Ρόδο

Χαρακτικό του Βάλια Σεμερτζίδη
Χαρακτικό του Βάλια Σεμερτζίδη
«Η επιλογή της Ρόδου δεν έγινε τυχαία. Η Ρόδος αποτελεί σταυροδρόμι της Μεσογείου και σταυροδρόμι πολιτισμού και αυτό καθρεφτίζεται σήμερα στην πολυπολιτισμική της ταυτότητα» είπε η γενική συντονίστρια και πρόεδρος του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ροδίων Μαίρη Καμπουροπούλου για την οργάνωση της 1ης Τriennale Χαρακτικής της Μεσογείου και την ίδρυση εργαστηρίου χαρακτικής. Η θεσμοθέτησή της κάθε τρία χρόνια θα δώσει την ευκαιρία στους χαράκτες της Μεσογείου να παρουσιάσουν τα έργα τους και να ανταλλάξουν τις καλλιτεχνικές τους εμπειρίες. Τι όμως θα περιλαμβάνει η έκθεση; Εκατό έργα είκοσι καλλιτεχνών από δώδεκα χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, θα εκτίθενται στη Νεστορίδειο Δημοτική Πινακοθήκη της Ρόδου από τις 27 Αυγούστου έως τέλος Νοεμβρίου. Η ελληνική συμμετοχή θα τιμήσει τους δημιουργούς Τόνια Νικολαΐδη και τον Ρόδιο Βάλια Σεμερτζίδη.
Παράλληλα το νέο δημόσιο εργαστήριο χαρακτικής που θα λειτουργεί κατά τη διάρκεια της Τriennale, άλλα και μετά το τέλος αυτής, θα επιτρέψει σε όσους επιθυμούν να ασχοληθούν επαγγελματικά με το αντικείμενο να εξειδικευτούν με τη βοήθεια έμπειρων δασκάλων. «Υπάρχουν σε ολόκληρο τον κόσμο εργαστήρια όπου ο καθένας θα μπορούσε να παρακολουθήσει τι είναι η χαρακτική, να μάθει για τα υλικά της, για τη διαδικασία γενικότερα. Στην Ελλάδα υπάρχει μόνο ένα, στη Θεσσαλονίκη. Στόχος μας είναι να ανοίξουν περισσότερα», συμπλήρωσε ο πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Χαρακτών Νίκος Δεσεκόπουλος. Στον χώρο της Δημοτικής Πινακοθήκης στην πλατεία Σύμης της μεσαιωνικής πόλης θα παρουσιάζεται το αφιέρωμα στην ελληνική χαρακτική με έργα των θεμελιωτών της όπως του Δημήτρη Γαλάνη, του Άγγελου Θεοδωρόπουλου, του Γιάννη Κεφαληνού, του Λυκούργου Κογεβίνα κ.ά. Την επιμέλεια του ελληνικού αφιερώματος έχει ο ομότιμος καθηγητής Ιστορικός Τέχνης Εμμανουήλ Μαυρομάτης.

ΔΑΝΙΗΛ: ΕΖΗΣΕ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΥ

Κηδεύτηκε χθες στον Πύργο Ηλείας ο Δανιήλ Παναγόπουλος, ένας από τους πρωτοπόρους εικαστικούς της γενιάς του ’60. Ο εκφραστής του ελληνικού μοντερνισμού «έφυγε» το περασμένο Σάββατο σε ηλικία 84 ετών, έχοντας αφήσει τη σφραγίδα του στην εικαστική μας σκηνή για τις τολμηρές του προτάσεις. Ο καλλιτέχνης γεννήθηκε το 1924 και έπειτα από ολιγόχρονη φοίτηση στην Ιατρική Σχολή, σπούδασε ζωγραφική στην ΑΣΚΤ, στο εργαστήριο του Κωνσταντίνου Παρθένη.

  • Ασυνήθιστα υλικά

Η καριέρα του ξεκίνησε το 1954, όταν έφυγε με υποτροφία για το Παρίσι, όπου συνέχισε τις σπουδές ζωγραφικής και ψηφιδωτού και εγκαταστάθηκε για πολλά χρόνια στην Πόλη του Φωτός. Εκεί, ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τα ρεύματα της αφηρημένης τέχνης. Τα πρώτα ασυνήθιστα υλικά του ήταν κουτιά, κοινά χαρτοκιβώτια του εμπορίου, τα οποία αποτέλεσαν αποκλειστικό χώρο έρευνας για μια δεκαετία (1960-1970), δημιουργώντας «εσωτερικούς» χώρους σε τρεις διαστάσεις. Μαζί με τον Νίκο Κεσσανλή, τον Βλάση Κανιάρη έζησαν τον νέο μύθο αυτονομίας της εικαστικής πράξης στη δεκαετία του ’60 στο Παρίσι. Αυτούς τους τρεις είχε επιλέξει και ο Γάλλος θεωρητικός του νεορεαλισμού Πιερ Ρεστανί να παρουσιάσει ως «Τρεις προτάσεις για μια νέα ελληνική γλυπτική» στη Βενετία του 1964, στο πλαίσιο της Μπιενάλε, στο φουαγιέ της όπερας Λα Φενίτσε.

  • Ζωγραφικός κώδικας

Το 1968 εξέθεσε έργα ηλεκτρικά και οπτικο-κινητικά, ενώ λίγο αργότερα, επηρεασμένος από τις ανακατατάξεις στην πολιτική και καλλιτεχνική σκηνή, επανήλθε στην «επίπεδη επιφάνεια», κάνοντας έργα με έναν δικό του ζωγραφικό κώδικα, με τομές με μαχαίρι και χρώμα. Υστερα από λίγο καιρό αντικατέστησε το χαρτόνι στους πίνακες με τη λινάτσα. Από το 1973, τα χρώματα ελαχιστοποιήθηκαν και ο πίνακας δημιουργείτο με το «ξέφτισμα» των υφασμάτων. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, τα πέρασε απομονωμένος στον Πύργο Ηλείας Ο Δανιήλ θεωρείται δικαίως ένας από τους καλλιτέχνες που ήταν πάντοτε ανοιχτός στους γόνιμους προβληματισμούς της εποχής του, αναζητώντας παράλληλα τη δική του εικαστική αλήθεια. [Η Καθημερινή, 15/07/2008]

«Εσβησε» σε ηλικία 84 ετών ο ο Δανιήλ (Παναγόπουλος) καλλιτέχνης που με ασυνήθιστα υλικά εμπλούτισε τη σύγχρονη τέχνη με μια ποιητική έκφραση

Από τους εμβληματικούς καλλιτέχνες της γενιάς του '60 και εκφραστές του ελληνικού μοντερνισμού, ο Δανιήλ (Παναγόπουλος), για τους ξένους Daniel, έφυγε από τη ζωή το Σάββατο σε ηλικία 84 ετών. Αφησε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο του Ρίου.

Εζησε στο Παρίσι τον μύθο του μοντερνισμού

Η κηδεία του γίνεται σήμερα στις 10.30 π.μ. στο νεκροταφείο Πύργου. Στην πρωτεύουσα της Ηλείας, όπου γεννήθηκε το 1924, ζούσε τα τελευταία χρόνια απομονωμένος.

Εζησε στο Παρίσι τον μύθο του μοντερνισμού

Ο Δανιήλ θα μείνει στην εγχώρια ιστορία της τέχνης ως ένας γνήσιος πρωτοποριακός καλλιτέχνης, που μαζί με τον Νίκο Κεσσανλή, τον Βλάση Κανιάρη και ακόμη λίγους έζησαν τον νέο μύθο της μοντερνικότητας και της αυτονομίας της εικαστικής πράξης στη δεκαετία του '60 στο Παρίσι. Αυτούς τους τρεις είχε επιλέξει και ο Γάλλος θεωρητικός του νεορεαλισμού Πιέρ Ρεστανί να παρουσιάσει ως «Τρεις προτάσεις για μια νέα ελληνική γλυπτική» στη Βενετία του 1964, στο πλαίσιο της Μπιενάλε.

Η έκθεση εκείνη ήταν μια σημαντική στιγμή για τον ελληνικό νεωτερικό εικαστικό χώρο. Ο Δανιήλ νωρίτερα ακόμη, και για πρώτη φορά έως τότε, είχε υπερασπιστεί με γραπτά και διαλέξεις τον μοντερνισμό, ασκώντας κριτική στην «ελληνικότητα» που τόσο είχε βασανίσει τη γενιά του 30.
Ο Δανιήλ άνοιξε τα φτερά του το 1954, όταν έφυγε για το Παρίσι με υποτροφία, μετά τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή και στην ΑΣΚΤ (εργαστήριο Παρθένη). Στο Παρίσι, το οποίο διάλεξε ως τόπο κατοικίας και εργασίας, έζησε τον πυρετό των πρωτοποριακών αναζητήσεων και της «απελευθέρωσης» του τελάρου. «Ο πίνακας άφηνε τη θέση του σε δομές και σχήματα και υλικά που δεν ήταν ορθόδοξα, παραδοσιακά, που δεν ήταν καθιερωμένα σαν υλικά καλλιτεχνικά», έχει πει ο ίδιος.
Τα πρώτα ασυνήθιστα υλικά του ήταν κουτιά, κοινά χαρτοκιβώτια του εμπορίου, τα οποία αποτέλεσαν αποκλειστικό χώρο έρευνας για μια δεκαετία (1960-1970), δημιουργώντας «εσωτερικούς» χώρους σε τρεις διαστάσεις. Κάποτε ο χώρος κατοικήθηκε, όπως έχει πει, από αναμνήσεις και βιώματα της Ελλάδας. «Αυτά τα ζωγραφισμένα με μαύρο κουτιά και μισοανοιγμένα με την αυστηρή τους μεταμφίεση και το μυστήριο των πληγωμένων σχισμών τους ήταν σαν να έδιναν παράσταση» (Ρεστανί).
Ακολουθεί μια περίοδος όπου τα κουτιά γίνονται ηλεκτρικά, με βέλη, σκιώδεις ανθρώπινες φιγούρες, μερικές φορές κομματιασμένες, όπως τις δημιουργούσε το ηλεκτρικό χρώμα (θυμίζει τεχνική του Καραγκιόζη). Στη γραμματική της πρωτοπορίας του Δανιήλ εμφανίζεται και η λινάτσα, που του επιτρέπει, ξηλώνοντάς τη, να ερευνήσει την επέμβαση του φωτός που εκπέμπει ο τοίχος.
Με τα κουτιά και τις λινάτσες του, που παρουσίασε σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, σε Ελλάδα και εξωτερικό, ο Δανιήλ εμπλούτισε τη σύγχρονη τέχνη με μια ποιητική έκφραση. [ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΟΥΜΠΟΥΛΑ, ΕΘΝΟΣ, 14/07/2008]

Sunday, July 13, 2008

Ο ΠΙΚΑΣΟ ΩΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ



«Πιστεύω πως το έργο μου ως συγγραφέα είναι εξίσου ευρύ με αυτό του ζωγράφου. Στην πραγματικότητα, αφιερώνω τον ίδιο χρόνο και στις δύο δραστηριότητές μου. Ισως κάποια μέρα, όταν θα έχω φύγει, θα εμφανίζομαι στα λεξικά ως Πάμπλο Ρουίθ Πικάσο: ισπανός ποιητής και συγγραφέας. Διασώζονται κάποια έργα ζωγραφικής του».
Τη φράση αυτή του Πικάσο θυμάται ο Ενρίκε Μαλέν, ειδικός στο συγγραφικό και εικαστικό έργο του ιδιοφυούς καλλιτέχνη από τη Μάλαγα, και εμπνευστής του On line Picasso Project, μια ζωντανή βιογραφία στο Διαδίκτυο, με αφορμή την επανέκδοση κειμένων, ποιημάτων και θεατρικών έργων του μεγαλύτερου ίσως ζωγράφου του 20ού αιώνα, τα οποία ξαναζωντανεύουν το ενδιαφέρον των ειδικών και του κοινού για την όχι και τόσο γνωστή πλευρά του καλλιτέχνη.
Ο Μαλέν λέει, στον ισπανικό τύπο, από το Τέξας όπου εργάζεται στο Πανεπιστήμιο του Sam Huston, πως «τα ποιήματα του Πικάσο είναι σαν πίνακες της κυβιστικής περιόδου: έχουν διαφορετικές ερμηνείες ανάλογα με το ποια γραμμή διαβάζεις. Είναι ανοικτά κείμενα. Με λογοτεχνικούς όρους, ο Πικάσο μού φαίνεται συναρπαστικός: τα ποιήματά του κρύβουν πολλαπλά νοήματα. Είναι καινοτόμος, πρωτοπόρος, μια αστείρευτη πηγή...»
Ο Πικάσο έγραφε -από το 1935- αγνοώντας όλους τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού. Ζωγράφιζε με τις λέξεις και έγραφε με χρώματα. Τον συνέδεσαν με τους σουρεαλιστές και την αυτόματη γραφή που χρησιμοποιούσαν, με τον μηδενιστικό ντανταϊσμό, αλλά υποτιμούσαν το ταλέντο του στο γράψιμο. Ομως τα τελευταία δύο χρόνια αναφαίνονται προσπάθειες αποκατάστασης της λογοτεχνικής του πλευράς: Εκδίδονται στα γερμανικά κείμενά του και μελέτες πάνω στο λογοτεχνικό του έργο, «ανεβάζεται» στη Σεβίλη ένα θεατρικό του έργο, κυκλοφορούν CD με απαγγελίες ποιημάτων του.
Εννιά χρόνια της ζωής της αφιέρωσε η Μαρί-Λορ Μπερναντάκ, παλαιά διευθύντρια του Μουσείου Πικάσο, για να δώσει ζωή στον συγγραφέα Πικάσο. Εννιά χρόνια σε συνεργασία με τους κληρονόμους του ζωγράφου, έψαχνε στα παλαιά τεύχη του περιοδικού «Cahiers d' Art» όπου έγραφαν διάφοροι καλλιτέχνες, ανακάλυψε παλαιά χειρόγραφα, κείμενα που έμοιαζαν με κινέζικα ιδεογράμματα, ποιήματα με σχέδια στο περιθώριο των σελίδων. Αυτή η προσπάθειά της αποτυπώθηκε σε μια έκδοση με τίτλο: «Πικάσο: Κείμενα».
Στα ελληνικά, κυκλοφορούν το θεατρικό του έργο «Τα τέσσερα κοριτσάκια» (εκδόσεις «Αγρα»), μία συλλογή ποιημάτων: «Ενα κομμάτι δέρμα» (εκδόσεις Απόπειρα») και οι «Σκέψεις για την Τέχνη» (εκδόσεις «Printa»).
«Η ποίησή του, λέει η Μπερναντάκ, είναι μια εξομολόγηση, πολύ προσωπική. Μιλάει, στην αργκό, για τη ζωή του με απόλυτη ελευθερία, με φοβερούς υπαινιγμούς για την προσωπική του ζωή, για την παιδική του ηλικία, αναμειγνύοντας συγχρόνως και τις πολιτικές του σκέψεις.... Είναι καταπληκτικό. Τα κείμενά του ξεγυμνώνουν τον άνθρωπο Πικάσο».

Friday, July 11, 2008

Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΤΩΝ ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΤΩΝ

Φωτογραφία

«Βlancheurs» («Λευκότητα»), έργο του Αntoine Μayo
«Δεν προσκολλώμαι στις παράξενες όψεις του ονείρου αλλά στην απείθαρχη και ανεξέλεγκτη ποίηση » είχε πει ο Αntoine Μayo ( Αντώνης Μαλλιαράκης ), ένας από τους πλέον χαρακτηριστικούς εκπροσώπους της μεταπολεμικής γενιάς των ελλήνων καλλιτεχνών στο Παρίσι. Το κλίμα της δουλειάς του καλλιτέχνη που συγγένεψε με τους υπερρεαλιστές αλλά ποτέ δεν έγινε ευρύτερα γνωστός στην πατρίδα του, την Ελλάδα, παρουσιάζει το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών στο πλαίσιο των εκδηλώσεών του με θέμα «Πολιτισμός και περιβάλλον».
Η έκθεση με τίτλο «Αntoine Μayo: Ενας Ελληνας στο Παρίσι» είναι η εφετινή εικαστική πρόταση του Κέντρου και πραγματοποιείται με αφορμή τις εκδηλώσεις που διοργανώνει η Ελλάδα προς τιμήν της γαλλικής προεδρίας στην ΕΕ. Ο λόγος για την παρουσίαση 34 έργων σε λάδι, μελάνι ή τέμπερα του καλλιτέχνη στην έκθεση που σε επιμέλεια της κριτικού τέχνης Εφης Ανδρεάδη εγκαινιάζεται αύριο στην αίθουσα εκθέσεων του Κέντρου Δελφών. Θα προηγηθεί ειδική συνεδρία για τη μεταπολεμική γενιά των ελλήνων καλλιτεχνών στο Παρίσι με τη συμμετοχή της προέδρου του ΔΣ του Κέντρου κυρίας Ελένης Γλύκατζη- Αρβελέρ, της κυρίας Ανδρεάδη, των ιστορικών τέχνης κυρίας Λίνας Τσίκουτα, κ. Εμμανουήλ Μαυρομάτη, κ. Ζαν-Μαρί Ντρο, κυρίας Νίκης Λοϊζίδη και του γιου του καλλιτέχνη Jean-Gilles Μalliarakis.
Ο Αntoine Μayo με ελληνική καταγωγή από τη μεριά του πατέρα του και γαλλική από τη μεριά της μητέρας του, γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1905 και έφτασε στο Παρίσι πριν από τον πόλεμο, έζησε από κοντά όλες τις περιπέτειες της εικαστικής σκηνής της γαλλικής πρωτεύουσας, συνδέθηκε με στενή φιλία με τους πιο σημαντικούς δημιουργούς της εποχής του, ταξίδεψε, έζησε έντονα και δημιούργησε ένα αρκετά ομοιογενές έργο όπου συνειδητά ή ασυνείδητα υπάρχουν στοιχεία που τον συνδέουν με την πατρίδα του πατέρα του. Πέθανε στη Γαλλία, το 1990.
«Ο κόσμος του Μayo έχει μια εγγενή στατικότητα. Ακόμη και οι μετέωρες πέτρες του μοιάζουν σταματημένες. Αυτό το στοιχείο τονίζεται από τον ίδιο τον χειρισμό του υλικού. Στον Μayo δεν υπάρχει σημάδι της γρήγορης ενστικτώδους χειρονομίας που εκμεταλλεύεται “τυχαία” επεισόδια του υλικού στη διάρκεια της διαδικασίας. Ζωγραφίζει αργά, με μικρές επαναληπτικές πινελιές, τεχνική που τον πλησιάζει στους εμπρεσιονιστές, και αυτός ο ρυθμός μεταδίδεται τελικά και στο ύφος του έργου» σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης. Με την ευκαιρία της έκθεσης που θα διαρκέσει ως τις 10 Αυγούστου, θα εκδοθεί κατάλογος με κείμενα ελλήνων και γάλλων φίλων και ειδικών.

ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΙΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

Η Βουλή των Ελλήνων ενδιαφέρεται για τις πλαστικές τέχνες και αποκτά έργα Ελλήνων εικαστικών. Ο πρόεδρος της Βουλής, Δημήτρης Σιούφας, ανακοίνωσε χθες ότι η Βουλή των Ελλήνων πήρε μέρος σε τρεις δημοπρασίες από τον Απρίλιο ώς τον Ιούνιο, με στόχο να εμπλουτίσει τη Συλλογή Εργων Τέχνης και τις βιβλιακές συλλογές της. Ετσι, από το Greek Sale των Sotheby’s απέκτησε έργα των Τσόκλη, Κανιάρη, Γέρου και Βυζάντιου, ενώ από τον πλειοδοτικό διαγωνισμό που έγινε στο Ζάππειο απέκτησε έργα των Βασιλείου, Διονυσόπουλου, Τσαρούχη, Βασιλείου, Περδικίδη, Κοψίδη, Σεμερτζίδη, Μπαχαριάν, Γεώργα, Δεκουλάκου. Η επιλογή των έργων έγινε με πρόταση του προέδρου της Επιτροπής Τέχνης και Πολιτισμού της Βουλής, ακαδημαϊκού Παναγιώτη Τέτση.

Τα έργα συμπληρώνουν τις ήδη πλούσιες συλλογές της Βουλής και ανανεώνουν το περιεχόμενό τους. Επίσης, η Βουλή συμμετείχε σε δημοπρασία βιβλίων και χαρακτικών και απέκτησε φύλλα εφημερίδων, δακτυλογραφημένη επιστολή του Ελ. Βενιζέλου, χαρακτικά, αφίσες, λαϊκές λιθογραφίες κ.ά. Τέλος, η Αφροδίτη Κούρια ανέλαβε έφορος της Συλλογής Εργων Τέχνης της Βουλής.

ΤΑ ΜΟΥΣΕΙΑ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΤΟΠΟΙ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Κατά καιρούς πολλά γράφονται για τον ρόλο των μουσείων σήμερα. Αλλωστε τα σύγχρονα μoυσεία διαφοροποιούνται σε πάρα πολλά σημεία από εκείνα του παρελθόντος. Οπως επεσήμανε η αρχαιολόγος Μαίρη Πάντου στη χθεσινή ενδιαφέρουσα -αν και δεν συγκέντρωσε το πλήθος που θα έπρεπε- ημερίδα, που οργάνωσε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, «ο κόσμος σήμερα είναι εθισμένος στην εικόνα». Κι όπως και να το κάνουμε, σε αυτό τον κόσμο απευθύνονται οι αρχαιολόγοι κι αυτόν πρέπει να προσελκύσουν τα μουσεία.
Πώς θα σας φαινόταν όμως αν από τα 181 δημόσια μουσεία της χώρας, στα οποία ώς το τέλος του χρόνου θα προστεθούν ακόμη 20, το κοινό δεν πλήρωνε εισιτήριο; «Τα μουσεία- αρχαιολογικοί χώροι πρέπει να γίνουν αγαπητοί τόποι παιδείας και ψυχαγωγίας για όλους. Το πρώτο βήμα για να επιτευχθεί αυτό, όπως πρότεινε ο Δημήτρης Αθανασούλης (πρόεδρος του ΣΕΑ), είναι η κατάργηση του εισιτηρίου. «Το μέτρο θα αυξήσει τον αριθμό των επισκεπτών και θα αποδειχθεί ανταποδοτικό με την αύξηση της τουριστικής κίνησης».
Αφορμή για τη συνάντηση των επιστημόνων ήταν το σ.ν. του ΥΠΠΟ για το νέο Μουσείο της Ακρόπολης. «Πρόχειρο, που δεν είναι αντάξιο του μουσείου και του ΥΠΠΟ από νομοτεχνικής πλευράς», επεσήμανε ο Ισίδωρος Κακούρης.
Κι όσο κι αν κάποιοι δεν βρήκαν πολλά να ζηλέψουν στα μουσεία του εξωτερικού κι άλλοι υποστήριξαν το αντίθετο, η Αγγελική Κοτταρίδη επέμενε πως για τους χώρους-μουσεία πρέπει να επινοήσουμε περιβάλλοντα. «Στο κοινό παίζει ρόλο το ήμουν κι εγώ εκεί». Πρότεινε, επίσης, να εναλλάσσονται τα εκθέματα, να αξιοποιούνται οι αποθήκες, να γίνονται ανασκαφές με εθελοντές. Αλλωστε «το παιχνίδι του Ιντιάνα Τζόουνς είναι πολύ αγαπητό στο κοινό».

ΨΗΦΙΑΚΟΣ «Γ. ΙΑΚΩΒΙΔΗΣ» ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ

Οι επισκέπτες στο Ψηφιακό Μουσείο «Γεώργιος Ιακωβίδης» που εγκαινιάζεται τον Αύγουστο στα Χύδηρα της Λέσβου, θα πρέπει να προετοιμαστούν αναλόγως, αφού το μουσείο δεν διαθέτει ούτε ένα πρωτότυπο έργο του Έλληνα καλλιτέχνη. Στη θέση των καμβάδων και των περίτεχνων κάδρων, θα βρουν ψηφιακές παρουσιάσεις που αποσκοπούν στην κατανόηση του έργου ενός εκ των σημαντικότερων καλλιτεχνών του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα.

Το μουσείο ιδρύθηκε στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Ιδρύματος Νικόλαος Γ. Παπαδημητρίου, ενώ τη μόνιμη έκθεσή του επιμελήθηκε η δρα Ολγα Μεντζαφού-Πολύζου, διευθύντρια συλλογών και μουσειολογικού προγραμματισμού της Εθνικής Πινακοθήκης. Υπεύθυνη για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό είναι η Σόνια Χαραλαμπίδη-Διβάνη, αρχιτέκτων και καθηγήτρια στο ΕΜΠ, η οποία σημείωσε σε χθεσινή συνέντευξη Τύπου ότι «η εμπειρία της επίσκεψης έχει δύο διαστάσεις: η πρώτη πρόκειται για μια βόλτα στους ορόφους, ενώ η δεύτερη αναφέρεται στα επίπεδα ανάγνωσης του υλικού». Δεκαέξι θεματικοί σταθμοί, από τις επιδράσεις του Νικηφόρου Λύτρα, στην ιδιαίτερη προβολή της παιδικής μορφής, ζωντανεύουν μέσα από κινούμενες εικόνες (animations), οθόνες αφής και άλλες διαδραστικές εφαρμογές, χωρίς ποτέ να λείπει η αντίστοιχη επιστημονική τεκμηρίωση. Τον ψηφιακό σχεδιασμό υπογράφει ο Κώστας Κωνσταντινίδης και η εταιρεία του, Postscriptum.

ΕΝΑ ΑΝΟΙΧΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Ως το 1994 ήταν τόπος εγκαταλελειμμένος με πλίνθους και κέραμους ατάκτως ερριμμένα. Τα ερείπια ελάχιστα μαρτυρούσαν ότι στην καρδιά της Θεσσαλονίκης βρισκόταν ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Υστερης Αρχαιότητας. Δώδεκα χρόνια μετά, το 2006, τα ανάκτορα του Γαλερίου στην πλατεία Ναυαρίνου, στο μέσον ενός από τους πιο πολυσύχναστους πεζόδρομους, αποκάλυπτε τα μυστικά του. Σήμερα αναστηλωμένο αναδεικνύει τη σπουδαιότητά του και οι συντηρητές του έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται δικαιωμένοι...

Παρέδωσαν ένα ανοιχτό μουσείο «υπόδειγμα επιστημονικής αποκατάστασης μνημείου υπό μορφή ερειπίου», το οποίο, μάλιστα, απέσπασε φέτος τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή διάκριση: το μετάλλιο της Πολιτιστικής Κληρονομιάς (European Union Prize for Cultural Heritage/Europa Nostra Awards/2008).

Το έργο, καθώς και άλλα 11, ξεχώρισε, ανάμεσα σε 109 υποψηφιότητες (κατηγορία: conservation) από 29 χώρες. Κυρίως όμως διακρίθηκε για το σύνολο των επεμβάσεων που μετέτρεψαν έναν εγκαταλελειμμένο χώρο σε άρτια οργανωμένο πόλο έλξης στην καρδιά της πόλης. Οι έπαινοι ανήκουν στις αρχιτέκτονες της ΙΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, Φανή Αθανασίου, Βενετία Μάλαμα, Μαρία Μίζα και Μαρία Σαραντίδου που εκπόνησαν τις μελέτες και επέβλεψαν τις εργασίες. Η αρχιτεκτονική ομάδα με επικεφαλής την αρχιτέκτονα-αναστηλώτρια κ. Φ. Αθανασίου προχώρησε σε επεμβάσεις «αναγνωρίσιμες, αντιστρέψιμες χωρίς να παραποιούν την αυθεντικότητα του μνημείου». Με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση (Β΄ και Γ΄ ΚΠΣ) αναδείχθηκαν τα υπέροχα ψηφιδωτά δάπεδα και τα οικοδομικά του κατάλοιπα. Παράλληλα βελτιώθηκαν οι συνθήκες περιήγησης, διαμορφώνοντας διαδρόμους κίνησης επισκεπτών με ενημερωτικές πινακίδες. Η Θεσσαλονίκη λόγω της στρατηγικής της θέσης στα Βαλκάνια λειτούργησε ως έδρα φιλοξενίας (299-303 και 308-311 μ.Χ.) του αυτοκράτορα Γαΐου Γαλερίου Ουαλερίου Μαξιμιανού κι αναδείχθηκε το σημαντικότερο κέντρο της ευρύτερης περιοχής.

Το ανάκτορο -ένα από τα πιο ενδιαφέροντα τετραρχικά συγκροτήματα τόσο των Βαλκανίων όσο και της υπόλοιπης ρωμαϊκής επικράτειας της ύστερης αρχαιότητας- αποτελεί αντικείμενο μελέτης Ελλήνων και ξένων ερευνητών από τις αρχές του 20ού αιώνα. Η ανέγερσή του ξεκίνησε μετά το 298 μ.Χ., όταν ο Καίσαρας (293-305 μ.Χ.) τότε και μετέπειτα Αύγουστος (305-311 μ.Χ.) Γαλέριος ολοκλήρωσε με επιτυχία την εκστρατεία κατά των Περσών στην Ανατολή. Η ανασκαφή του συγκροτήματος άρχισε τη δεκαετία του ’50 και συνεχίστηκε ώς το 1971, αποκαλύπτοντας ένα σημαντικό τμήμα του ανακτόρου, έκτασης οκτώ στρεμμάτων. Πέντε κτιριακές ενότητες με διαφορετική χρήση ήρθαν στο φως. Η κεντρική αποτελείται από περίστυλη αυλή περικλειόμενη από δωμάτια.
Η αυλή περιβαλλόταν από φαρδείς διαδρόμους στρωμένους με περίτεχνα ψηφιδωτά, τα οποία σώζονται ώς σήμερα. Ανατολικά του περιστυλίου βρίσκεται η Βασιλική - μεγαλοπρεπές οικοδόμημα που σώζεται αποσπασματικά. Στο νότιο τμήμα υψώνεται το Οκτάγωνο, με πολυτελή διάκοσμο που προοριζόταν για αίθουσα θρόνου ή ακροάσεων. Από το αρχαίο δάπεδο, έκτασης 700 τ.μ. με λευκά και έγχρωμα μάρμαρα από την Ελλάδα, τη Μ. Ασία και την Αίγυπτο διατηρούνται περίτεχνα επιστρώματα σε έκταση 250 τ.μ., ενώ από το οικοδομικό συγκρότημα σώζονται επίσης τα ερείπια από τα λουτρά.

[Της Γιωτας Μυρτσιωτη, Η Καθημερινή, 11/07/2008]