ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
Ηταν περίπου στις αρχές του 2005 όταν ο κ. Αγγελος Δεληβορριάς και μια ομάδα συνεργατών του από το Μουσείο Μπενάκη βρέθηκαν στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου με την ευκαιρία της έκθεσης «Turks: Α journey of a thousand years 600-1600». («Τούρκοι: Ενα ταξίδι χιλίων χρόνων 600-1600»). «Εβλεπα τα φλάμπουρα, τις σημαίες και τα μπάνερ να ανεμίζουν κατακόκκινα» θυμάται ο διευθυντής του μουσείου «και σκέφτηκα γιατί μόνο Turks και όχι... Greeks σε έναν τόσο σημαντικό μουσειακό χώρο; Σκέψη την οποία δεν δίστασα να εκφράσω στον κ. Νόρμαν Ρόσενταλ, ο οποίος έχει στήσει μερικές από τις ιστορικότερες εκθέσεις της Royal Academy of Arts. Και ως εκ θαύματος είχα θετική απάντηση».
Δισκοπότηρο, μέσα 6ου αιώνα (Βοστώνη, Μουσείο Καλών Τεχνών)
Σταυρός με τον Εσταυρωμένο Χριστό, 1250. Αβγοτέμπερα σε ξύλο. Αποδίδεται στον Giunta Pisano. Museo Nazionale di San Matteo, Πίζα
«Είναι πολύ μεγάλη η προβολή της Ελλάδας στο εξωτερικό και ιδιαίτερα σημαντική η υπεράσπιση της βυζαντινής περιόδου εκτός συνόρων με το συγκεκριμένο εγχείρημα» λέει στο «Βήμα της Κυριακής» ο κ. Αγγελος Δεληβορριάς. Η περίοδος αυτή, δηλαδή, σήμερα έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως ένα εξαιρετικά σημαντικό αν και σκοτεινό κομμάτι της Ιστορίας; «Ναι, η σημασία του Βυζαντίου είναι πλέον αποδεκτή στη Δύση. Θυμίζω τις μεγάλες εκθέσεις οι οποίες διοργανώθηκαν στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης. Ολοι οι πνευματικοί, μουσειακοί οργανισμοί εκδηλώνουν πλέον έμπρακτα το ενδιαφέρον τους για το Βυζάντιο. Ναι, το Βυζάντιο θα μπορούσα να πω ότι είναι αποκατεστημένο διεθνώς. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι το κοινό είναι εξοικειωμένο ή ότι η Ελλάδα έχει κάνει το καλύτερο δυνατόν για να προβάλει τη σημασία αυτής της περιόδου. Καλώς ή κακώς, η επίσημη ελληνική πολιτική στηρίζεται κατά κύριο λόγο στα κλέη της αρχαιότητας και πολύ λιγότερο στην προσφορά του Βυζαντίου. Αν, όμως, υπάρχει Αναγέννηση, αν υπάρχει δυτικός πολιτισμός, υπάρχει χάρη στο Βυζάντιο το οποίο ήταν ο φράχτης για την προστασία του δυτικού κόσμου. Επιπλέον, οτιδήποτε γνωρίζουμε για την ελληνική αρχαιότητα το οφείλουμε στο Βυζάντιο». Το Μουσείο Μπενάκη έχει αποδείξει έμπρακτα την ευαισθησία και το ενδιαφέρον του γύρω από τη συγκεκριμένη περίοδο. «Το έτος 2000, που εορταζόταν το Ιωβηλαίο της ανθρωπότητας, μόνο το Μουσείο Μπενάκη είχε διοργανώσει μια έκθεση αφιερωμένη στο Βυζάντιο με τίτλο "Μήτηρ Θεού" και παράλληλα ένα διεθνές συνέδριο. Αλλά στην Ελλάδα τα ξεχνάμε αυτά...».
Εβδομήντα δύο ιδρύματα συμμετέχουν σε αυτή την έκθεση σε μια πρωτοφανή «σύμπραξη» μουσείων: Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης, Βρετανικό Μουσείο, Μουσείο του Λούβρου, Βατικανό, Θησαυρός του Αγίου Μάρκου, Ερμιτάζ, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και η Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά. Εργα τα οποία εκπροσωπούν όλα τα είδη της βυζαντινής τέχνης, ψηφιδωτά, τοιχογραφίες, έργα γλυπτικής σε χαλκό, μάρμαρο, ελεφαντοστό και στεατίτη, έργα μεταλλοτεχνίας, εικονογραφημένα χειρόγραφα, φορητές εικόνες και κοσμήματα έχουν επιστρατευτεί από περίπου 20 χώρες - πολλά από τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά.
Ύφασμα με την περιφορά της εικόνας της Παναγίας Οδηγήτριας, 15ος αιώνας. Μόσχα, Κρατικό Ιστορικό Μουσείο. Το σημαντικό στοιχείο που αποκαλύπτει είναιότι η περιφορά γινόταν στη Μόσχα όπως ακριβώς στην Κωνσταντινούπολη, σύμφωνα με την επιμελήτρια της έκθεσης κυρία Βασιλάκη
Δεν ήταν, όμως, μόνο το Αγιον Ορος, αλλά και τα Μετέωρα, καθώς επίσης και η Πάτμος που δεν κατέστη τελικά δυνατόν να συμμετάσχουν στην έκθεση, με αποτέλεσμα η ενότητα η οποία αρχικά είχε προγραμματιστεί να αναφέρεται στα μεγάλα μοναστικά κέντρα, υπογραμμίζοντας τη συνέχεια του Βυζαντίου, να διαμορφωθεί τελικά σε ενότητα αφιερωμένη στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά. «Ευτυχώς που υπάρχει το Σινά και η Κύπρος» λέει ο κ. Δεληβορριάς, υπογραμμίζοντας την αναγκαιότητα της παρουσίας της Ελλάδας στο εξωτερικό - μια αντίληψη την οποία μέχρι πρότινος δεν συμμερίζονταν πολλοί. «Εγώ ανήκα πάντοτε σε αυτούς που ήθελαν την Ελλάδα παρούσα στο εξωτερικό, και μάλιστα σε περιόδους που δεν ήταν όλοι σύμφωνοι με μια τέτοια πολιτική. Από την πρώτη στιγμή στα αιτήματα των ξένων μουσειακών οργανισμών το Μουσείο Μπενάκη ήταν πάντοτε ανοικτό. Είναι, ξέρετε, από τα ελληνικά μουσεία που βρίσκονται κάθε χρόνο στο εξωτερικό. Πέρυσι ήταν η έκθεση της Λισαβόνας, πρόπερσι δύο εκθέσεις της Αυστραλίας».
Οι 9 ενότητες
Η έκθεση αρθρώνεται σε εννέα ενότητες «οι οποίες τηρούν τη χρονική διαδοχή, δίνοντας το έναυσμα για να γίνουν περισσότερο ουσιαστικές προσεγγίσεις» σύμφωνα με τα λεγόμενα της επιμελήτριάς της, κυρίας Μαρίας Βασιλάκη. Ο λόγος για τις εξής: Οι απαρχές της βυζαντινής τέχνης, από τον Μ. Κωνσταντίνο και τον Ιουστινιανό ως το τέλος της Εικονομαχίας, το Ιερό Παλάτι, το σπίτι, ο ναός, η τέχνη των εικόνων, το Βυζάντιο και η Δύση, το Βυζάντιο και οι γείτονές του και η Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά. Τα αντικείμενα που περιλαμβάνουν επιχειρούν να φωτίσουν το μεγαλείο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και παράλληλα να προβάλουν την ποικιλία, τη δύναμη και τη μακροβιότητα της καλλιτεχνικής της παραγωγής. Ξεχωριστή σημασία ανάμεσα στα αντικείμενα αυτά κατέχει τέμπλο από τη Μονή Σκριπούς του Ορχομενού Βοιωτίας, καθώς επίσης και τέσσερις από τις εννέα εικόνες που διαθέτει η μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, διότι παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό, όπως αναφέρει η κυρία Βασιλάκη. Οπως μας επισημαίνει η ίδια, τέλος, ιδιαίτερης σημασίας επίσης είναι το Δισκοπότηρο Αντιοχείας (500-550 μ.Χ.) σε επιχρυσωμένο ασήμι, το οποίο ταξιδεύει για πρώτη φορά εκτός Μητροπολιτικού Μουσείου Νέας Υόρκης. Ο λόγος για ένα αντικείμενο «με ιστορία που θα ζήλευε ο ίδιος ο Νταν Μπράουν». Και αυτό διότι «το Δισκοπότηρο της Αντιοχείας, που ο θρύλος λέει πως ήταν το Δισκοπότηρο του Μυστικού Δείπνου, ήταν πιθανότατα... φωτιστικό!». Πολλά και σημαντικά αντικείμενα της έκθεσης επίσης προέρχονται από το Εθνικό Μουσείο Βελιγραδίου τα οποία βρέθηκαν για πρώτη φορά εκτός Σερβίας λόγω επισκευών στο συγκεκριμένο μουσείο.
Τόσο ο κ. Δεληβορριάς, τέλος, όσο και η κυρία Βασιλάκη δίνουν ιδιαίτερη σημασία στον κατάλογο, το βιβλίο που θα αφήσει πίσω της αυτή η έκθεση και το οποίο κλείνει στις 500 σελίδες του τη συνεργασία των διαπρεπέστερων βυζαντινολόγων του κόσμου - ελλήνων τε και ξένων. Ο λόγος για ένα βιβλίο αναφοράς, ένα μεγάλο μέρος του υλικού του οποίου προσφέρεται στην έρευνα για πρώτη φορά και το οποίο περιλαμβάνει 13 εισαγωγικά κείμενα για την ιστορία και την τέχνη του Βυζαντίου, λήμματα για το καθένα από τα 400 εκθέματα, καθώς και πλούσια εικονογράφηση. Χορηγοί της έκθεσης είναι το Ιδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» και το Ιδρυμα Α.Γ. Λεβέντη.«Byzantium 330-1453», Royal Academy of Arts, Λονδίνο, από 25.10.2008 ως 22.5.2009. Καθημερινά 10.00-18.00 και τις Παρασκευές ως τις 22.00. Πληροφορίες στη διεύθυνση www.royalacademy.org.ukΤο ΒΗΜΑ, 14/09/2008
No comments:
Post a Comment