Η εφεύρεση της φωτογραφίας έχει σχεδόν ταυτιστεί σήμερα με το όνομα του Λουί Νταγκέρ και την επίσημη ανακοίνωση της μεθόδου του στα 1839 στην Ακαδημία των Επιστημών στο Παρίσι. Λίγοι είναι, ωστόσο, εκείνοι που θυμούνται ότι ο πρώτος που κατάφερε να καταγράψει εικόνες με τη βοήθεια του φωτός ήταν ο επίσης Γάλλος Νικηφόρος Νιεπς στα 1826 κι ακόμα λιγότεροι όσοι γνωρίζουν ότι σχεδόν ταυτόχρονα με την επίσημη ανακοίνωση της δαγεροτυπίας στο Παρίσι, ο Γουίλιαμ Φοξ Τάλμποτ παρουσιάζει για πρώτη φορά στο Λονδίνο τα φωτογραφικά του πειράματα σε χαρτί.
«Η οικία του Σαλλούστιου, στην Πομπηία». Ανοιξη του 1846. Φωτογραφία του Calvert Richard Jones |
Ο πολυπράγμων Βρετανός επιστήμονας πειραματιζόταν στον σκοτεινό του θάλαμο ήδη από το 1833, όταν έπειτα από ένα ταξίδι στην Ιταλία αναζητούσε έναν άμεσο και λιγότερο επώδυνο τρόπο να υποκαταστήσει το σχέδιο. Το 1835 κατάφερε μάλιστα να φωτογραφήσει το πρώτο αρνητικό, το γνωστό παράθυρο του σπιτιού του, ωστόσο δεν τολμούσε να δημοσιοποιήσει τα εντυπωσιακά αποτελέσματα των ερευνών του μέχρι που έμαθε τα νέα από το Παρίσι. Η σημαντική έκθεση που παρουσιάζει μέχρι τις 7 Σεπτεμβρίου το Μουσείο Ορσέ του Παρισιού συγκεντρώνοντας σπάνια έργα από το Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, σημαντικά βρετανικά μουσεία αλλά και από τις μόνιμες συλλογές του, θέλει να υπενθυμίσει τις απαρχές της φωτογραφίας αποκαθιστώντας τη χαμένη τιμή των Βρετανών πρωτοπόρων. Ο Τάλμποτ συνέχισε με αφοσίωση τους πειραματισμούς του, κατορθώνοντας μεταξύ άλλων να μειώσει αισθητά τον υπερβολικό χρόνο που απαιτούσε κάθε πόζα, ενώ δύο χρόνια αργότερα, το 1841, ήταν πλέον σε θέση να αποκαλεί τα φωτογραφικά του «σχέδια» καλοτυπίες, δίνοντας έτσι έμφαση στο γεγονός ότι αποτελούσαν «καλά τυπώματα». Φύση ανήσυχη, ο Τάλμποτ αδιαφορεί αρχικά για την εμπορική εκμετάλλευση της ανακάλυψής του και μόνον αργότερα αρχίζει να δέχεται παραγγελίες και να ασχολείται με την έκδοση των πρώτων λευκωμάτων στην ιστορία της φωτογραφίας (1844-1846). Παρά το γεγονός ότι οι φωτογραφίες του αποτελούν τον πρόγονο της φωτογραφίας σε χαρτί που έμελλε να κυριαρχήσει στις δεκαετίες που ακολούθησαν, τον πρώτο καιρό η μέθοδός του δεν κατάφερνε να ανταγωνιστεί τις δημοφιλείς δαγεροτυπίες. Πιστά αντίγραφα της πραγματικότητας πάνω σε πλάκες χαλκού, μοναδικά αφού δεν μπορούσαν να ανατυπωθούν, αρνητικά και θετικά την ίδια στιγμή ανάλογα με την οπτική γωνία και την απόσταση από την οποία τα έβλεπε κανείς, οι δαγεροτυπίες εντυπωσίαζαν σε τέτοιο βαθμό καλλιτέχνες και κοινό που πολλοί πίστευαν ότι απειλείται το μέλλον της ζωγραφικής.
«Γυναίκες στην αγορά της πόλης Σεντ - Ελιέ του Τζέρσεϊ». Φωτογραφία του 1847 του William Collie |
Μέσα από μια εντελώς διαφορετική μέθοδο και ένα εντελώς διαφορετικό αισθητικό αποτέλεσμα, ο Τάλμποτ κατάφερε από την πλευρά του να δημιουργήσει το πρώτο αρνητικό στην ιστορία της φωτογραφίας, δημιουργώντας έτσι τη δυνατότητα ανατύπωσης. Το χαρτί ιωδιούχου αργύρου που χρησιμοποιούσε ο Τάλμποτ δεν μπορούσε βέβαια να αποδώσει με ακρίβεια την πραγματικότητα. Η απουσία λεπτομερειών έκανε πολλούς να προτιμούν τη δαγεροτυπία από την καλοτυπία. Οι Βρετανοί εστέτ που ακολούθησαν με ενθουσιασμό τον Τάλμποτ, κυρίως ζωγράφοι, όπως ο Ντέιβιντ Οκτάβιους Χιλ και ο Ρόμπερτ Ανταμσον, προτιμούσαν από την άλλη το φλου της καλοτυπίας καθώς τους επέτρεπε να βεβαιώσουν τη βαθιά συγγένεια της φωτογραφίας με τις καλές τέχνες. Δεν είναι τυχαίο ότι τα θέματα που κυριαρχούσαν στην καλοτυπία είχαν να κάνουν με τις κλασικές, καθιερωμένες από τις ακαδημίες κατηγορίες (πορτρέτα, τοπία, νεκρές φύσεις) και καθόλου με σύγχρονα θέματα όπως η βιομηχανοποίηση και οι σκληρές συνθήκες διαβίωσης στις πόλεις. Παρά την απόστασή τους από την καθημερινότητα, οι αριστουργηματικές συνθέσεις που εκθέτει το Ορσέ έρχονται να μας θυμίσουν πως μπορεί ο εικοστός αιώνας να μην έδωσε παρά μόνο στις τελευταίες δεκαετίες του το «πράσινο φως» για την καθιέρωση της φωτογραφίας ως τέχνης, νομιμοποιώντας την είσοδό της στις δημόσιες συλλογές και τις φουάρ, ωστόσο στα πρώτα χρόνια ζωής της, όταν ακόμα βρισκόταν στα χέρια των ζωγράφων, η φωτογραφία είχε την ίδια καλλιτεχνική αξία με έναν πίνακα. *
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 03/09/2008
No comments:
Post a Comment