H νοσταλγική ματιά του Μεγέροβιτς στη δεκαετία του ’70

Του Νικου Βατοπουλου, Η Καθημερινή, Σάββατο, 25 Oκτωβρίου 2008

Αν θέλετε να βουτήξετε στην απόλυτη αίσθηση των αμερικανικών '70s, αρκεί μια βόλτα ώς το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. Ετσι, ξεκίνησα κι εγώ, για μια «βόλτα», αλλά «κόλλησα» και οι φωτογραφίες του Τζόελ Μεγέροβιτς (Meyerowitz, γεν. 1938) μου έμειναν αξέχαστες. Ολες έγχρωμες, αφού ο Μεγέροβιτς ήταν από τους πρώτους που πήγαν κόντρα στη μονοκρατορία του μαυρόασπρου, οι φωτογραφίες της μεγάλης αυτής έκθεσης είναι ένα ταξίδι στο κοντινό χθες. Δεν υπάρχει καμία ιστορική διάσταση, φυσικά, αλλά σήμερα, από το βάθρο του 2008, η Φλόριντα ή η Νέα Υόρκη του 1972 ή του 1978 έχουν μια απόσταση που απελευθερώνει χώρο στην ποίηση. Γι' αυτό, ακόμη και η ποιότητα του έγχρωμου φιλμ έχει μια νοσταλγία για ένα χθες που πέθανε νέο.

Θα μου μείνουν αξέχαστες οι μορφές στις φωτογραφίες του Μεγέροβιτς. Κοιτούν από τη δεκαετία του 1970, ήταν γεννημένοι το 1940, ή το 1935 ή έστω το 1950 (πόσο θα είναι σήμερα, αν ζουν;). Είναι νέοι, οι περισσότεροι, στις μεγάλου μεγέθους φωτογραφίες του Μεγέροβιτς, κολυμπούν στις ακτές ή σε πισίνες του Μαϊάμι, περπατούν στο Μανχάταν ή ποζάρουν έξω από την ξύλινη καμπάνα τους σε μια αμμουδιά. Ερχεται η μυρωδιά από καρυδέλαιο, από χαρτί σε βιβλίο τσέπης, από τα καθίσματα των ανοικονόμητων αμερικανικών αυτοκινήτων της εποχής.

Υποψιασμένες πόζες

Ο Μεγέροβιτς είναι ένας ποιητής. Αγαπάει τα νιάτα και πιάνει άδολες ματιές ή υποψιασμένες πόζες. Αγαπάει όμως εξίσου την ωριμότητα. Εξαιρετικές οι λήψεις των ώριμων γυναικών, των ζευγαριών, των κρυμμένων πίσω από τεράστια γυαλιά ηλίου προσώπων στα Ηλύσια Πεδία. Το δικό του Παρίσι, του 1970-75, θυμίζει λίγο Υβ Σαιν Λωράν και τα εξώφυλλα του Jours de France. Aλλά είναι στην Αμερική που βρίσκεται στο στοιχείο του. Περισσότερο από τις νεοϋρκέζικες φωτογραφίες του (και είναι πολλές και καλές), κράτησα τις φωτογραφίες από το beach culture των ΗΠΑ, τις παραλίες, τον αχανή ορίζοντα, τις ριγέ τέντες σε καλοκαιρινές καμπάνες και τους λυγερόκορμους φοίνικες σε μωβ δειλινά.

Αυτή η Αμερική, που μοιάζει τόσο μακρινή και παραδόξως τόσο αθώα, ξετυλίγεται σαν μία αφήγηση σε κεφάλαια. Είναι μια μεγάλη έκθεση, θαυμάσια στημένη σε επιμέλεια Χριστόφορου Μαρίνου. Προλαβαίνετε να τη δείτε ώς τις 2 Νοεμβρίου. Θεώρησα τον εαυτό μου τυχερό που στη διάρκεια μιας σύντομης επίσκεψης στη Θεσσαλονίκη «έπεσα» πάνω στον Τζόελ Μεγέροβιτς. Ομολογώ ότι μου έλειψε ένας κατάλογος, αν και κατονοώ το απαγορευτικό κόστος δικαιωμάτων και εκτύπωσης. Εστω, όμως μερικές κάρτες ή ένα φυλλάδιο θα ικανοποιούσαν τους επισκέπτες αυτού του Μουσείου, που δείχνει να έχει πολλές δυνατότητες.

Βγαίνοντας, γεμάτος με εικόνες και σκέψεις, βλέπει κανείς τη θάλασσα της Θεσσαλονίκης, την πόλη απέναντι και το μίγμα της μελαγχολίας και της ζωηράδας που τη χαρακτηρίζει. Τι θα έβγαζε ο Μεγέροβιτς στη Θεσσαλονίκη άραγε;