Saturday, October 11, 2008

ΜΟΥΣΕΙΑ: Αναζητήστε το... χέρι του ζωγράφου

Της Νελλης Αμπραβανελ, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Σάββατο, 11 Oκτωβρίου 2008

Βεντάλιες, τσιγάρα, μαντίλια, πένες, εφημερίδες, ζωάκια... Τι κοινό έχουν όλα αυτά μεταξύ τους; Είναι όλα αντικείμενα τα οποία κρατούν στα χέρια τους οι μορφές που κατοικούν στις ήσυχες αίθουσες της μόνιμης συλλογής της Εθνικής Πινακοθήκης. Από την Επτανησιακή Σχολή, στη ζωγραφική του ελεύθερου ελληνικού κράτους και από την αστική τάξη και τους ζωγράφους της στον οριενταλισμό... τα χέρια μοιάζουν να είναι οι πρωταγωνιστές των ζωγραφικών συνθέσεων, αναλαμβάνοντας να μεταδώσουν κάποιο μήνυμα, κάποια πληροφορία χωρίς την οποία η σχέση πίνακα και τίτλου θα εξαφανιζόταν αμέσως. Η σημερινή πρόταση έρχεται να συμπληρώσει την αυθόρμητη βόλτα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο που προτείναμε τον περασμένο μήνα. Αυτό το Σάββατο, ελπίζουμε ότι τρεις φωτογραφικές λεπτομέρειες από τη μόνιμη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης θα σταθούν αφορμή για μια επίσκεψη - πάντα με εξερευνητική διάθεση - του μουσείου στη Βασιλέως Κωνσταντίνου.

Την περασμένη εβδομάδα κάναμε κι εμείς μια βόλτα στους χώρους της Εθνικής Πινακοθήκης, επιλέγοντας να εισχωρήσουμε πιο βαθιά, πέραν της προσωρινής έκθεσης των χαλκογραφιών του Φρανθίσκο Γκόγια, στις αίθουσες που φιλοξενούν τους μόνιμους θησαυρούς. Στην είσοδο συγκρουστήκαμε με μια ομάδα μικρών μαθητών που προσπαθούσαν να στοιχιστούν σε δυάδες χωρίς αποτέλεσμα και ύστερα... ησυχία. Ενα νέο ζευγάρι συζητούσε με ενδιαφέρον για τις συνθέσεις του Νικηφόρου Λύτρα, ενώ μια άλλη κυρία σταματούσε μπροστά σε κάθε καμβά, σέρνοντας αθόρυβα τα πόδια της σε έναν αργό περίπατο πλήρους συγκέντρωσης. Πέραν αυτών, μόνοι. Αλλά αυτή η ηρεμία δεν είναι καθόλου κακή, όπως αντιληφθήκαμε διανύοντας τη μακρόστενη αίθουσα. Αφήνει το μυαλό του επισκέπτη να κάνει συνειρμούς πέραν των πληροφοριών που δίνονται στα χρήσιμα κείμενα που περιγράφουν τα διαφορετικά κινήματα, περιόδους και ιδιοτροπίες των Κουτούζη, Καντούνη, Λύτρα, Γύζη, Κουνελάκη, Ιακωβίδη και Οικονόμου.

Το άναμμα του τσιμπουκιού, η επιδεικτική στάση του χεριού που κρατάει μια μακριά πίπα, ο κομψός χειρισμός της βεντάλιας, η κατανυκτική χειρονομία που ταιριάζει μόνο σε κάποια θρησκευτική τελετή, η χρήση του χεριού του πνευματικού ανθρώπου, η μόστρα του οικογενειακού κειμηλίου, και ύστερα κι άλλο τσιγάρο, κι άλλο. Οπου το χέρι είναι εμφανές, ο τίτλος του καμβά μοιάζει να είναι απόλυτα επικεντρωμένος σε αυτό το μικρό αλλά τόσο σημαντικό μέρος του σώματος της απεικονιζόμενης μορφής. Και η κίνηση του χεριού αναλαμβάνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο: το χάδι, η λαβή, ακόμα και ο τρόπος που επιλέγει ο ζωγράφος να τοποθετήσει τις πινελιές, όλα συντελούν στην πιο αποτελεσματική προσέγγιση του θέματος του πίνακα. Το δαχτυλίδι σημαίνει «αρχόντισσα» και το μονόκλ σημαίνει «τεχνοκρίτης»...

Τα χέρια έχουν να πούνε πολλά. Σας προτρέπουμε να τα ανακαλύψετε κι εσείς.

Εθνική Πινακοθήκη (Βασ. Κωνσταντίνου 50)

No comments: