ΛΟΝΔΙΝΟ. Της ΑΛΙΝΑΣ ΣΑΡΑΝΤΗ
Τρία χρόνια μετά το κλείσιμο της τελευταίας του γκαλερί και πολύμηνες καθυστερήσεις στο νέο του εγχείρημα, ο άνθρωπος που άλλαξε τη σκηνή της σύγχρονης τέχνης στη Βρετανία ξαναχτυπά.
Στο σατιρικό έργο «Old Folks Home» (Γηροκομείο) μια ολόκληρη αίθουσα είναι γεμάτη με ομοιώματα ημιθανών γέρων που μοιάζουν με τον Μακάριο και άλλους ηγέτες. Κάθονται σε ηλεκτρικές αναπηρικές καρέκλες που κινούνται και συγκρούονται, όπως κάποτε στην αρένα της διεθνούς διπλωματίας |
Ο συλλέκτης-σταρ Τσαρλς Σαάτσι άνοιξε το νέο του μουσείο στο Τσέλσι του Λονδίνου. Με έκταση 7.000 τετραγωνικά μέτρα, περηφανεύεται ότι είναι ο μοναδικός εκθεσιακός χώρος τέτοιου μεγέθους στον κόσμο με εντελώς δωρεάν είσοδο (για μόνιμες και μη συλλογές). Η πρώτη έκθεση, με τίτλο «The Revolution Continues» («Η επανάσταση συνεχίζεται») παρουσιάζει 24 σύγχρονους Κινέζους καλλιτέχνες.
Από τους νέους Βρετανούς...
Εχουν περάσει 23 χρόνια από τότε που άνοιξε την πρώτη του γκαλερί στο Σεντ Τζονς Γουντ, σε ένα εγκαταλειμμένο εργοστάσιο χρωμάτων, όντας από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν έναν βιομηχανικό χώρο ως γκαλερί σύγχρονης τέχνης. Το 1997 ο μεγιστάνας της διαφήμισης διοργάνωσε έκθεση με έργα νεαρών Βρετανών καλλιτεχνών από τη συλλογή του, βάζοντας στο λεξιλόγιο του μέσου Βρετανού τον όρο Young British Artists και στέλνοντας ρίγη σοκ ή ικανοποίησης (ή και τα δύο μαζί) στους 300.000 ανθρώπους που επισκέφτηκαν την έκθεση Sensation στη Royal Academy. Αναζητώντας πάντα την ανατροπή, το 2003 μετέφερε το μουσείο του στο παλιό δημαρχείο του Λονδίνου στη νότια όχθη του Τάμεση, όπου η τελευταία λέξη της τέχνης-σοκ των Νεαρών Βρετανών Καλλιτεχνών παρουσιαζόταν στο βαρύ, ξύλινο εσωτερικό ενός κτιρίου των αρχών του 20ού αιώνα.
Μετά την έξωσή του από το κτίριο, το 2005, ο Τσαρλς Σαάτσι έμεινε «άστεγος». Η αναζήτηση για έναν νέο χώρο κατάλληλο για να φιλοξενήσει την τελευταία καλλιτεχνική μανία του κατέληξε μετά από τρία χρόνια στο κτίριο του Βασιλικού Στρατιωτικού Σχολείου για τα παιδιά των στρατιωτικών του Δούκα του Γιορκ (The Duke of York's Royal Military School for the Children Of Soldiers), ένα επιβλητικό νεοκλασικό κτίριο που χτίστηκε το 1801 για να στεγάσει σχολείο και στη συνέχεια στρατιωτικό εκπαιδευτικό κέντρο. Αυτή τη φορά το εσωτερικό του κτιρίου άλλαξε τελείως, ύστερα από κοπιώδεις εργασίες, ώστε να μοιάζει πιο πολύ με μουσείο σύγχρονης τέχνης. Μινιμαλιστικό και «καθαρό», με λευκούς τοίχους, ανοιχτόχρωμα ξύλινα πατώματα και τεχνητό φωτισμό που μοιάζει με φυσικό, χωρίς κορδόνια ασφαλείας, που να εμποδίζουν τους επισκέπτες από το να πλησιάζουν τα εκθέματα, οι 15 αίθουσες του νέου μουσείου κατευθύνουν όλη την προσοχή στα έργα τέχνης που φιλοξενούν.
Από τους νέους Βρετανούς...
Εχουν περάσει 23 χρόνια από τότε που άνοιξε την πρώτη του γκαλερί στο Σεντ Τζονς Γουντ, σε ένα εγκαταλειμμένο εργοστάσιο χρωμάτων, όντας από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν έναν βιομηχανικό χώρο ως γκαλερί σύγχρονης τέχνης. Το 1997 ο μεγιστάνας της διαφήμισης διοργάνωσε έκθεση με έργα νεαρών Βρετανών καλλιτεχνών από τη συλλογή του, βάζοντας στο λεξιλόγιο του μέσου Βρετανού τον όρο Young British Artists και στέλνοντας ρίγη σοκ ή ικανοποίησης (ή και τα δύο μαζί) στους 300.000 ανθρώπους που επισκέφτηκαν την έκθεση Sensation στη Royal Academy. Αναζητώντας πάντα την ανατροπή, το 2003 μετέφερε το μουσείο του στο παλιό δημαρχείο του Λονδίνου στη νότια όχθη του Τάμεση, όπου η τελευταία λέξη της τέχνης-σοκ των Νεαρών Βρετανών Καλλιτεχνών παρουσιαζόταν στο βαρύ, ξύλινο εσωτερικό ενός κτιρίου των αρχών του 20ού αιώνα.
Μετά την έξωσή του από το κτίριο, το 2005, ο Τσαρλς Σαάτσι έμεινε «άστεγος». Η αναζήτηση για έναν νέο χώρο κατάλληλο για να φιλοξενήσει την τελευταία καλλιτεχνική μανία του κατέληξε μετά από τρία χρόνια στο κτίριο του Βασιλικού Στρατιωτικού Σχολείου για τα παιδιά των στρατιωτικών του Δούκα του Γιορκ (The Duke of York's Royal Military School for the Children Of Soldiers), ένα επιβλητικό νεοκλασικό κτίριο που χτίστηκε το 1801 για να στεγάσει σχολείο και στη συνέχεια στρατιωτικό εκπαιδευτικό κέντρο. Αυτή τη φορά το εσωτερικό του κτιρίου άλλαξε τελείως, ύστερα από κοπιώδεις εργασίες, ώστε να μοιάζει πιο πολύ με μουσείο σύγχρονης τέχνης. Μινιμαλιστικό και «καθαρό», με λευκούς τοίχους, ανοιχτόχρωμα ξύλινα πατώματα και τεχνητό φωτισμό που μοιάζει με φυσικό, χωρίς κορδόνια ασφαλείας, που να εμποδίζουν τους επισκέπτες από το να πλησιάζουν τα εκθέματα, οι 15 αίθουσες του νέου μουσείου κατευθύνουν όλη την προσοχή στα έργα τέχνης που φιλοξενούν.
«Γάιδαρος» (2005), έργο του Ζανγκ Χουάν |
...στους σύγχρονους Κινέζους
Η ίδια η έκθεση παρουσιάζει ένα δείγμα της σύγχρονης κινεζικής τέχνης, όπως εξελίσσεται σε μία χώρα όπου η αλματώδης οικονομική ανάπτυξη έχει συνοδευτεί από δραματικές κοινωνικές αλλαγές. Γλυπτά, εγκαταστάσεις και πίνακες από τη συλλογή του Σαάτσι φιλοξενούνται στους τέσσερις ορόφους της γκαλερί. Είναι γνωστό ότι επιμελείται ο ίδιος τις εκθέσεις του. Οταν οι «Σάντεϊ Τάιμς» τον ρώτησαν πρόσφατα πώς το αποφασίζει, απάντησε: «Απλώς σκέφτομαι ποια χρώματα και σχήματα ταιριάζουν σε ένα δωμάτιο. Κάποιες φορές επιχειρώ να βάλω μαζί πράγματα που έχουν κάποια σχέση που βγάζει νόημα, αλλά εγκαταλείπω σύντομα την προσπάθεια. Ο τρόπος που κάποιοι επιμελητές δήθεν προσπαθούν να επιδείξουν το «όραμά» τους αναδεικνύοντας συσχετισμούς μού ανακατεύει το στομάχι».
Μια βόλτα στην γκαλερί μπορεί να μας κάνει να ξεχάσουμε ότι οι δημιουργοί των έργων ζουν και εργάζονται σε μία χώρα με αυταρχικό καθεστώς, όπου το μοναδικό κόμμα ασκεί αυστηρό έλεγχο και στις τέχνες. Αν και υπάρχει σαφώς μεγαλύτερη ανεκτικότητα τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στα εικαστικά (που πιθανώς θεωρούνται ότι δεν αποτελούν πολιτική απειλή), όταν ένας καλλιτέχνης φτάνει να γίνει γνωστός και να εργάζεται ελεύθερα, είναι συνήθως επειδή οι αρχές το έχουν επιτρέψει.
Τα κενά βλέμματα των γκρίζων μορφών του Ζανγκ Σιαογκάνγκ (ενός από τους «σταρ» της έκθεσης, οι πίνακες του οποίου πωλούνται πλέον έναντι εκατομμυρίων ευρώ) μαρτυρούν τη μελαγχολία ενός λαού από τον οποίο απαιτείται η απόλυτη συμμόρφωση στο επίσημο δόγμα. Το ίδιο μήνυμα, αλλά με διαφορετικό τρόπο, περνά και ο, επίσης πασίγνωστος στη χώρα του, Γιούε Μιντζούν, με τα ξεκαρδισμένα πρόσωπά του, τα οποία όμως μοιάζουν να γελούν βεβιασμένα, αντιμέτωπα με την παράλογη πραγματικότητα της σύγχρονης Κίνας.
...που κρέμονται ανάποδα
Οι ανάποδα κρεμασμένες, γυμνές ανθρώπινες μορφές του Ζανγκ Νταλί αναπαριστούν μέλη μιας καινούργιας τάξης ξεριζωμένων ανθρώπων, που μεταναστεύουν στα πλούσια αστικά κέντρα της Κίνας αναζήτωντας καλύτερη τύχη αλλά βρίσκοντας απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης. Στο σατιρικό «Old Folks Home» («Γηροκομείο») των Σουν Γιουάν και Πενγκ Γιου, οι καλλιτέχνες έχουν γεμίσει μία ολόκληρη αίθουσα με ομοιώματα ημιθανών γέρων που έχουν ομοιότητες με διάφορους ηγέτες, όπως ο Μακάριος, ο Κάστρο και ο Αραφάτ. Με μαντίλια στο χέρι, ξεδοντιασμένοι, κάθονται σε ηλεκτρικές αναπηρικές πολυθρόνες οι οποίες κινούνται στον χώρο και συγκρούονται, όπως έκαναν κάποτε στην αρένα της διεθνούς πολιτικής σκηνής οι, ανήμποροι πλέον, γέροι.
* Η έκθεση «The Revolution Continues: New Art From China» στη νέα Saatchi Gallery του Λονδίνου θα διαρκέσει μέχρι τις 18 Ιανουαρίου 2009.
Η ίδια η έκθεση παρουσιάζει ένα δείγμα της σύγχρονης κινεζικής τέχνης, όπως εξελίσσεται σε μία χώρα όπου η αλματώδης οικονομική ανάπτυξη έχει συνοδευτεί από δραματικές κοινωνικές αλλαγές. Γλυπτά, εγκαταστάσεις και πίνακες από τη συλλογή του Σαάτσι φιλοξενούνται στους τέσσερις ορόφους της γκαλερί. Είναι γνωστό ότι επιμελείται ο ίδιος τις εκθέσεις του. Οταν οι «Σάντεϊ Τάιμς» τον ρώτησαν πρόσφατα πώς το αποφασίζει, απάντησε: «Απλώς σκέφτομαι ποια χρώματα και σχήματα ταιριάζουν σε ένα δωμάτιο. Κάποιες φορές επιχειρώ να βάλω μαζί πράγματα που έχουν κάποια σχέση που βγάζει νόημα, αλλά εγκαταλείπω σύντομα την προσπάθεια. Ο τρόπος που κάποιοι επιμελητές δήθεν προσπαθούν να επιδείξουν το «όραμά» τους αναδεικνύοντας συσχετισμούς μού ανακατεύει το στομάχι».
Μια βόλτα στην γκαλερί μπορεί να μας κάνει να ξεχάσουμε ότι οι δημιουργοί των έργων ζουν και εργάζονται σε μία χώρα με αυταρχικό καθεστώς, όπου το μοναδικό κόμμα ασκεί αυστηρό έλεγχο και στις τέχνες. Αν και υπάρχει σαφώς μεγαλύτερη ανεκτικότητα τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στα εικαστικά (που πιθανώς θεωρούνται ότι δεν αποτελούν πολιτική απειλή), όταν ένας καλλιτέχνης φτάνει να γίνει γνωστός και να εργάζεται ελεύθερα, είναι συνήθως επειδή οι αρχές το έχουν επιτρέψει.
Τα κενά βλέμματα των γκρίζων μορφών του Ζανγκ Σιαογκάνγκ (ενός από τους «σταρ» της έκθεσης, οι πίνακες του οποίου πωλούνται πλέον έναντι εκατομμυρίων ευρώ) μαρτυρούν τη μελαγχολία ενός λαού από τον οποίο απαιτείται η απόλυτη συμμόρφωση στο επίσημο δόγμα. Το ίδιο μήνυμα, αλλά με διαφορετικό τρόπο, περνά και ο, επίσης πασίγνωστος στη χώρα του, Γιούε Μιντζούν, με τα ξεκαρδισμένα πρόσωπά του, τα οποία όμως μοιάζουν να γελούν βεβιασμένα, αντιμέτωπα με την παράλογη πραγματικότητα της σύγχρονης Κίνας.
...που κρέμονται ανάποδα
Οι ανάποδα κρεμασμένες, γυμνές ανθρώπινες μορφές του Ζανγκ Νταλί αναπαριστούν μέλη μιας καινούργιας τάξης ξεριζωμένων ανθρώπων, που μεταναστεύουν στα πλούσια αστικά κέντρα της Κίνας αναζήτωντας καλύτερη τύχη αλλά βρίσκοντας απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης. Στο σατιρικό «Old Folks Home» («Γηροκομείο») των Σουν Γιουάν και Πενγκ Γιου, οι καλλιτέχνες έχουν γεμίσει μία ολόκληρη αίθουσα με ομοιώματα ημιθανών γέρων που έχουν ομοιότητες με διάφορους ηγέτες, όπως ο Μακάριος, ο Κάστρο και ο Αραφάτ. Με μαντίλια στο χέρι, ξεδοντιασμένοι, κάθονται σε ηλεκτρικές αναπηρικές πολυθρόνες οι οποίες κινούνται στον χώρο και συγκρούονται, όπως έκαναν κάποτε στην αρένα της διεθνούς πολιτικής σκηνής οι, ανήμποροι πλέον, γέροι.
* Η έκθεση «The Revolution Continues: New Art From China» στη νέα Saatchi Gallery του Λονδίνου θα διαρκέσει μέχρι τις 18 Ιανουαρίου 2009.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 14/10/2008
No comments:
Post a Comment