Sunday, October 26, 2008

«Σεμνά και ταπεινά» στην αγορά τέχνης

Της Νελλης Αμπραβανελ

Ντονγκ! Η καμπάνα χτύπησε, πληροφορώντας τους επισκέπτες της μικρής φουάρ Zoo, ότι η αγγλική γκαλερί Λιμοντσέλο κατάφερε να πουλήσει άλλο ένα έργο. Η Zoo ξεφύτρωσε φέτος πίσω από το κτίριο της Βασιλικής Ακαδημίας των Τεχνών του Λονδίνου και λειτούργησε στο πλαίσιο της μεγαλύτερης φουάρ Frieze, που πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο κάτω από μια άσπρη τέντα, στο Regent’s Park. Η μικρή καμπάνα που κρεμόταν στο περίπτερο της Λιμοντσέλο αποτελούσε μέρος μιας περφόρμανς που ήθελε τους υπαλλήλους της γκαλερί να την χτυπούν δυνατά μετά από κάθε αγορά που γινόταν στον χώρο τους. Και για χίλιες λίρες μπορούσε κανείς να αποκτήσει και την ίδια την καμπάνα, που φέρει τον τίτλο «Going for gold» («Αναζητώντας χρυσάφι»), κάτι που μέχρι το προηγούμενο Σάββατο περίμεναν με ανυπομονησία οι γκαλερίστες που είχαν σκοπό να ξεκουφάνουν και τον τελευταίο επισκέπτη της Zoo.

Αν χτυπούσαν καμπάνες στη γειτονική Frieze, θα ηχούσαν εμφανώς λιγότερο από πέρυσι και πιο πολύ στο κέντρο της τέντας σε αντίθεση με τα περίχωρα. Σέιντι Κόουλς, Μάριαν Γκούντμαν, Γκαγκόζιαν, Εβα Πρεσενμπάουερ, Μπάρμπαρα Γκλάντστοουν. Οσο πιο κεντρικά η γκαλερί τόσο πιο καλά. Πάντως, ήταν έντονο το «μούδιασμα» όλων. Μετά τις οικονομικές εξελίξεις του περασμένου μήνα, ακόμα και το διαβόητο ξεπούλημα του Βρετανού καλλιτέχνη Ντέιμιαν Χιρστ δεν εθεωρείτο από κανέναν σίγουρη ένδειξη για το πού οδεύει η αγορά της τέχνης εν μέσω της οικονομικής κρίσης. Ο κανόνας φέτος ήθελε τους συλλέκτες να είναι προσεκτικοί και τους γκαλερίστες, ρεαλιστές. Αγορές έγιναν, αλλά με μέτρο, κάτι που επαληθεύουν και τα αποτελέσματα των παράλληλων δημοπρασιών που πραγματοποιήθηκαν στο Λονδίνο τις ίδιες μέρες: τα συνολικά κέρδη των Sotheby’s και Christie’s (54 εκατ. λίρες) δεν μπόρεσαν να φτάσουν ούτε τα μισά από τα προβλεπόμενα, ενώ στη σαββατιάτικη δημοπρασία στον μικρότερο οίκο Phillips de Pury τα έσοδα ανήλθαν στις 5 εκατ. λίρες, λιγότερο από το ένα τρίτο των προβλεπόμενων εσόδων.

  • Η ύφεση έγινε έμπνευση

«Σεμνά και ταπεινά» ήταν το μότο που ακουγόταν συχνά από τα στόματα συλλεκτών που χαιρετούσαν ευγενικά ο ένας τον άλλο. Και δεν είχαν άδικο. Η ατμόσφαιρα ήταν σίγουρα πιο υποτονική από άλλες χρονιές, με σούσουρα και συζητήσεις περί οικονομικής κρίσης και της καλύτερης στρατηγικής που θα μπορούσε να ακολουθήσει κανείς τώρα που οι τιμές είναι κάθε άλλο παρά σταθερές. Και ενώ όλοι συζητούσαν τη μοίρα της τέχνης εν μέσω της κρίσης, η κρίση είχε ήδη επηρεάσει την τέχνη, στο επίπεδο της έμπνευσης τουλάχιστον. Το έργο «Pintura Actualidad» του καλλιτέχνη Χόρχε Ντιέζμα, για παράδειγμα, είναι ένας πίνακας με ένα τεράστιο φλιτζάνι με το λόγκο Lehman Brothers. Το έργο ήρθε φρέσκο φρέσκο από το εργαστήριο του καλλιτέχνη και αγοράστηκε από μια Λιβανέζα συλλέκτρια με σκοπό να το κάνει δώρο στον υιό της, που έως πρόσφατα δούλευε για την ομώνυμη εταιρεία.

Και από το φλιτζάνι στο... μπαρ. Η ισλανδική ομάδα καλλιτεχνών Κling & Bang μετέφερε από την Ισλανδία ένα ολόκληρο μπαρ, το δημοφιλές Sirkus Bar, όπου μαζεύονταν επί χρόνια καλλιτέχνες, το οποίο αναγκάστηκε να κλείσει τις πόρτες του φέτος για οικονομικούς λόγους. Η διεθνής φουάρ έγινε η αφορμή για να ξαναζήσει το μικρό μπαρ τις παλιές του δόξες, έστω για τέσσερις μόνο μέρες.

  • Οι πρωταγωνιστές

Παρακαλώ, καπνίστε! Εν μέσω των περιπτέρων, τρεις διάφανοι θάλαμοι, τρία ορθογώνια κουτιά με τρεις μεγάλους απορροφητήρες που κατέληγαν στο ταβάνι της τέντας, φιλοξενούσαν όποιον ήθελε να κάνει ένα διάλειμμα από τη βόλτα για να καπνίσει ένα απαγορευμένο τσιγάρο. Πρόκειται για το έργο του καλλιτέχνη Norma Jean. Μέχρι την Κυριακή, πάνω από 400 επισκέπτες είχαν κάτσει μέσα στα διάφανα κλουβιά, τα οποία απαθανάτιζαν όλοι οι υπόλοιποι. Εκεί, στη μέση του καλυμμένου πάρκου, το απαγορευμένο εκτυλισσόταν σε έναν ελεγχόμενο χώρο, αλλά με ένα κοινό που φαινόταν να εκφράζει μια νοσηρή περιέργεια για την αυτοκαταστροφική συνήθεια του άλλου. Πρωταγωνιστές του «The Straight Story» δεν ήταν οι καπνιστές αλλά οι θεατές τους.

Λίγο πιο κάτω, μια μεγάλη κρυστάλλινη μπάλα προσέλκυε το δικό της κοινό. Το έργο του Πέτροτς Σέστι στο περίπτερο της νεοϋορκέζικης γκαλερί Πολ Κάσμιν δεν θα μπορούσε να εκτεθεί σε πιο κατάλληλη στιγμή. Οι συλλέκτες που στέκονταν γύρω από τον καθαρό γλόμπο έμοιαζαν να αναρωτιούνται για το μέλλον της αγοράς: Τι αξίζει να αγοράσουμε; Τι θα χάσει την αξία του; Το μόνο όμως που τους έδειχνε πεντακάθαρα η γυάλινη σφαίρα ήταν μια παραμορφωμένη και ανάποδη απόδοση των έργων του περιβάλλοντος χώρου, αν αυτό σημαίνει κάτι.

Πάντως μέχρι την περασμένη Κυριακή, η γυάλινη μπάλα στην Πολ Κράσμιν είχε μείνει απούλητη, συμβολίζοντας ίσως και τις αδύνατες προβλέψεις για το εμπόριο της τέχνης από εδώ και πέρα. Αξία της μπάλας; 55.000 λίρες...

  • Το βυζαντινό πουλάει

Ο Στάθης Παναγούλης, της γκαλερί The Breeder, μας υποδέχθηκε στο περίπτερο της μοναδικής ελληνικής αίθουσας στη φουάρ, ανακοινώνοντας με περηφάνια το ενδιαφέρον των ξένων συλλεκτών για τον Στέλιο Φαϊτάκη, έργο του οποίου είδαμε και στην πρώτη Μπιενάλε στην Αθήνα πέρυσι. Δύο μεγάλα έργα του Ελληνα καλλιτέχνη κρέμονταν στο καλύτερο σημείο του περιπτέρου, με τα βυζαντινά χρώματα και την τεχνική να μπλέκονται με σύγχρονη εικονογραφία. «Byzantine iconography meets urban graffiti» διαβάσαμε αργότερα στην εφημερίδα Art Newspaper, που εξέδιδε κατά τη διάρκεια όλου του Σαββατοκύριακου ημερήσια τεύχη ειδικά για τη φουάρ και την Παρασκευή είχε ξεχωρίσει σε ένα ειδικό αφιέρωμα έξι μόνο καλλιτέχνες, ένας εκ των οποίων ήταν και ο Φαϊτάκης.

No comments: