Της ΒΙΚΗΣ ΤΣΙΩΡΟΥ
Μία από τις σύγχρονες μορφές τέχνης, τις τελευταίες δεκαετίες ήδη, είναι αυτή της street art. Ξεφυλλίζοντας το τελευταίο βιβλίο του Τρίσταν Μάνκο «Street Sketch Book», με σχέδια 60 εικαστικών καλλιτεχνών, ο αναγνώστης βλέπει την αναμόρφωση των πόλεων με τη βοήθεια εκείνων που με σπρέι ή μπογιές ή ακόμη και σκηνογραφώντας παραστάσεις στους δρόμους, αλλάζουν όχι μόνο το χρώμα αλλά και τη μορφή μιας πόλης, ενός δρόμου, ακόμη και ενός τοπίου.
Εξέλιξη των graffiti, η street art ή τέχνη του δρόμου γνωρίζει από τη δεκαετία του '80 μια αναγνώριση στον κόσμο των εικαστικών. Ομάδες καλλιτεχνών του δρόμου επαναπροσδιορίζουν ξεχασμένες γωνιές της πόλης, είτε τοποθετώντας σε πλατείες και δρόμους γλυπτά τους είτε εφαρμόζοντας -με δικούς τους τρόπους- καμπάνιες αντι-διαφήμισης είτε πάλι ζωγραφίζοντας με πινέλα και μπογιές -και όχι πια με σπρέι- πίνακες -έργα τέχνης, τα οποία θα παρουσίαζαν ευχαρίστως και οι πιο αυστηρές γκαλερί. Δεν πρόκειται για τις αναγραφές σε τοίχους ή σε οποιαδήποτε επιφάνεια ονομάτων ή tags, αλλά για εικαστικά έργα, όπως και για άλλες εκδηλώσεις οι οποίες επιβάλλουν στον περαστικό μια διαφορετική σχέση με τον τόπο του. Υπάρχουν καλλιτέχνες που επιλέγουν να ζωγραφίζουν σε ετοιμόρροπους τοίχους, άλλοι που παραποιούν διακωμωδώντας διαφημιστικά πανό, άλλοι που μεταφέρουν στους δρόμους αντικείμενα, τα οποία στήνουν με τρόπο που ξαφνιάζουν τους περαστικούς και άλλοι που βρίσκουν διάφορες στρατηγικές για να επικοινωνήσουν με το κοινό.
Ένα είναι σίγουρο: πρόκειται για μια τέχνη παράνομη, εφήμερη και δωρεάν.
Πρωτοπόροι της street art, οι οποίοι συνέβαλαν στην αναγνώρισή της ακόμη και από τα μουσεία, θεωρούνται ο Ζαν Μισέλ Μπασκιά και ο γνωστότερος σε εμάς, Κιθ Χέρινγκ, οι οποίοι άνοιξαν τον δρόμο για να ξεπεραστεί ο ενδοιασμός για το αν η street art ανήκει ή όχι στις Καλές Τέχνες.
Ένα είναι σίγουρο: πρόκειται για μια τέχνη παράνομη, εφήμερη και δωρεάν.
Πρωτοπόροι της street art, οι οποίοι συνέβαλαν στην αναγνώρισή της ακόμη και από τα μουσεία, θεωρούνται ο Ζαν Μισέλ Μπασκιά και ο γνωστότερος σε εμάς, Κιθ Χέρινγκ, οι οποίοι άνοιξαν τον δρόμο για να ξεπεραστεί ο ενδοιασμός για το αν η street art ανήκει ή όχι στις Καλές Τέχνες.
Σήμερα, αρκετοί είναι εκείνοι που αναγνωρίζονται ως εικαστικοί καλλιτέχνες σε πολλές χώρες του κόσμου.
Ο Χόρχε Ροντρίγκες Χεράντα είναι ένας Νεοϋορκέζος κουβανικής καταγωγής που δουλεύει στη Βαρκελώνη πάνω σε μισο-γκρεμισμένους τοίχους, υλικό με ενδιαφέρον και παρελθόν, όπως λέει ο ίδιος. Εχει γίνει γνωστός από τα πρόσωπα που ζωγραφίζει, λεπτομερή πορτρέτα με ζωντανή έκφραση, τα οποία τον έχουν κάνει διάσημο. Γνωστότερο είναι αυτό της μικρής Εμμα, που έχει δώσει ζωή σε έναν δρόμο της Βαρκελώνης. Οταν αρχίζει να δουλεύει, οι άνθρωποι της γειτονιάς μαζεύονται δίπλα του και αυτός τους εξηγεί γιατί το κάνει, γιατί δεν βγάζει χρήματα από τη δουλειά και γιατί αφήνει το έργο του να καταστραφεί μετά από κάποιο χρόνο μέσα στη βροχή ή τον ήλιο....
Ο Ελτόνο είναι Γάλλος που ζει και αυτός στην Ισπανία, στη Μαδρίτη, εδώ και εννιά χρόνια. Είναι ένας από τους έξι καλλιτέχνες που προσκάλεσε η Tate Modern για να καλύψουν την πρόσοψη του μουσείου και ορισμένα άλλα σημεία της βρετανικής πρωτεύουσας. Χρησιμοποιεί τον δρόμο και τον τοίχο ως υλικά, ενώ δεν διστάζει να παραλληλίσει το έργο του με αυτό του Μοντριάν. «Εκείνος -λέει ο Ελτόνο- ζωγράφιζε στο παρελθόν αυτά που αποτυπώνω εγώ τώρα πάνω σε πόρτες και τοίχους». Ο 32χρονος Ελτόνο έγινε γνωστός με τα γεωμετρικά σχέδιά του. Δεν χρησιμοποιεί σπρέι, αλλά μπογιές και πινέλα. «Μου αρέσει να ζωγραφίζω σε μέρη όπου δεν υπάρχει τέχνη· έτσι οι άνθρωποι τη βλέπουν για πρώτη φορά και μάλιστα ενσωματωμένη στο δικό τους περιβάλλον. Παράλληλα, οι θιασώτες των γκαλερί και των μουσείων αναγκάζονται να μετακινηθούν εκτός των γνωστών τους χώρων. Είναι μια ανταλλαγή ανάμεσα σε δύο κόσμους».
Διαφορετική είναι η εμπειρία του Αμερικανού Μαρκ Τζένκινς, που τοποθετεί τα αλλόκοτα γλυπτά του σε διάφορες γωνιές της πόλης. Συνήθως είναι κούκλες -ορισμένες σε μέγεθος ανθρώπου-, ζώα ή άλλες μορφές, φτιαγμένα από διαφανή υλικά, όπως σελοτέιπ ή φιλμ. Εμπνευσμένα από τον γλύπτη Χουάν Μουνιόθ, τα έργα του Τζένκινς δημιουργούν συνήθως προβλήματα: κατά διαστήματα τα «μαζεύει» η αστυνομία ή οι πολίτες που δεν αντιλαμβάνονται το πνεύμα του καλλιτέχνη: «Για μένα αυτό αποτελεί την τελευταία σκηνή κάθε performance. Στην Ελβετία είχαν στείλει μια ομάδα διάσωσης και έναν δύτη για να ανασύρουν μια φιγούρα μου, που επέπλεε σαν πτώμα πάνω στο νερό. Σε μια άλλη περίπτωση ήρθε ένα όχημα της Πυροσβεστικής για να σώσει ένα κοριτσάκι που "καθόταν" πάνω σε μια στέγη. Η αντίδραση των αρχών προσδίδει στις εγκαταστάσεις μου έναν μεγαλύτερο βαθμό πραγματικότητας και επιτρέπει στην τέχνη να δημιουργήσει τον δικό της οργανισμό».
Ο ίδιος δεν είναι και τόσο σίγουρος αν τα έργα του είναι τέχνη: «Πιστεύω πως βασίζονται σε μια κοινωνική εμπειρία και μπορούν να χρησιμεύσουν στο να αντιλαμβάνεται κανείς καλύτερα τις σχέσεις των ανθρώπων στον δρόμο».
Ο Χόρχε Ροντρίγκες Χεράντα είναι ένας Νεοϋορκέζος κουβανικής καταγωγής που δουλεύει στη Βαρκελώνη πάνω σε μισο-γκρεμισμένους τοίχους, υλικό με ενδιαφέρον και παρελθόν, όπως λέει ο ίδιος. Εχει γίνει γνωστός από τα πρόσωπα που ζωγραφίζει, λεπτομερή πορτρέτα με ζωντανή έκφραση, τα οποία τον έχουν κάνει διάσημο. Γνωστότερο είναι αυτό της μικρής Εμμα, που έχει δώσει ζωή σε έναν δρόμο της Βαρκελώνης. Οταν αρχίζει να δουλεύει, οι άνθρωποι της γειτονιάς μαζεύονται δίπλα του και αυτός τους εξηγεί γιατί το κάνει, γιατί δεν βγάζει χρήματα από τη δουλειά και γιατί αφήνει το έργο του να καταστραφεί μετά από κάποιο χρόνο μέσα στη βροχή ή τον ήλιο....
Ο Ελτόνο είναι Γάλλος που ζει και αυτός στην Ισπανία, στη Μαδρίτη, εδώ και εννιά χρόνια. Είναι ένας από τους έξι καλλιτέχνες που προσκάλεσε η Tate Modern για να καλύψουν την πρόσοψη του μουσείου και ορισμένα άλλα σημεία της βρετανικής πρωτεύουσας. Χρησιμοποιεί τον δρόμο και τον τοίχο ως υλικά, ενώ δεν διστάζει να παραλληλίσει το έργο του με αυτό του Μοντριάν. «Εκείνος -λέει ο Ελτόνο- ζωγράφιζε στο παρελθόν αυτά που αποτυπώνω εγώ τώρα πάνω σε πόρτες και τοίχους». Ο 32χρονος Ελτόνο έγινε γνωστός με τα γεωμετρικά σχέδιά του. Δεν χρησιμοποιεί σπρέι, αλλά μπογιές και πινέλα. «Μου αρέσει να ζωγραφίζω σε μέρη όπου δεν υπάρχει τέχνη· έτσι οι άνθρωποι τη βλέπουν για πρώτη φορά και μάλιστα ενσωματωμένη στο δικό τους περιβάλλον. Παράλληλα, οι θιασώτες των γκαλερί και των μουσείων αναγκάζονται να μετακινηθούν εκτός των γνωστών τους χώρων. Είναι μια ανταλλαγή ανάμεσα σε δύο κόσμους».
Διαφορετική είναι η εμπειρία του Αμερικανού Μαρκ Τζένκινς, που τοποθετεί τα αλλόκοτα γλυπτά του σε διάφορες γωνιές της πόλης. Συνήθως είναι κούκλες -ορισμένες σε μέγεθος ανθρώπου-, ζώα ή άλλες μορφές, φτιαγμένα από διαφανή υλικά, όπως σελοτέιπ ή φιλμ. Εμπνευσμένα από τον γλύπτη Χουάν Μουνιόθ, τα έργα του Τζένκινς δημιουργούν συνήθως προβλήματα: κατά διαστήματα τα «μαζεύει» η αστυνομία ή οι πολίτες που δεν αντιλαμβάνονται το πνεύμα του καλλιτέχνη: «Για μένα αυτό αποτελεί την τελευταία σκηνή κάθε performance. Στην Ελβετία είχαν στείλει μια ομάδα διάσωσης και έναν δύτη για να ανασύρουν μια φιγούρα μου, που επέπλεε σαν πτώμα πάνω στο νερό. Σε μια άλλη περίπτωση ήρθε ένα όχημα της Πυροσβεστικής για να σώσει ένα κοριτσάκι που "καθόταν" πάνω σε μια στέγη. Η αντίδραση των αρχών προσδίδει στις εγκαταστάσεις μου έναν μεγαλύτερο βαθμό πραγματικότητας και επιτρέπει στην τέχνη να δημιουργήσει τον δικό της οργανισμό».
Ο ίδιος δεν είναι και τόσο σίγουρος αν τα έργα του είναι τέχνη: «Πιστεύω πως βασίζονται σε μια κοινωνική εμπειρία και μπορούν να χρησιμεύσουν στο να αντιλαμβάνεται κανείς καλύτερα τις σχέσεις των ανθρώπων στον δρόμο».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 03/12/2008
No comments:
Post a Comment