ΣΑΛΒΑΤΟΡΕ ΣΕΤΙΣ: Η περιέργεια του κλασικού

ΔΙΑΛΕΞΗ

Ο ιταλός αρχαιολόγος και ιστορικός της τέχνης θα μιλήσει την ερχόμενη Τρίτη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με θέμα τα αρχαιολογικά μουσεία στον 21ο αιώνα

ΑΝΔΡΕΑΣ ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΑΤΟΣ

Ανήκει στο σπάνιο είδος των αρχαιολόγων και ιστορικών της τέχνης με εξαιρετική παιδεία, αλλά και με διαπολιτισμική και υπερτοπική οπτική που επιτρέπει θεωρήσεις υψηλής διεισδυτικότητας και οξυδέρκειας. Με καταγωγή από την Καλαβρία, έχοντας δηλαδή ισχυρότατες «ελληνικές» καταβολές, ο Σαλβατόρε Σέτις σπούδασε στην περίφημη Scuola Normale της Πίζας την οποία σήμερα διευθύνει. Μελέτησε στην Ελλάδα την Κλασική Αρχαιότητα και θέμα της διατριβής του, το 1965, ήταν το έργο του Φειδία. Συγγραφέας θεμελιωδών εργασιών σχετικών με την ελληνική, τη ρωμαϊκή, αλλά και την αναγεννησιακή τέχνη, τη δεκαετία του 1990 διηύθυνε το Getty Research Institute στο Λος Αντζελες. Σήμερα είναι μεταξύ άλλων πρόεδρος του Ανώτατου Συμβουλίου Πολιτισμικών Αγαθών του ιταλικού υπουργείου Πολιτισμού. Το φιλόξενο εξοχικό του σπίτι στην παραδοσιακή Τοσκάνη όπου συναντηθήκαμε ήταν ένα πολύ καλοσχεδιασμένο δείγμα μοντέρνας αρχιτεκτονικής της δεκαετίας του 1970.

- Πώς επιλέξατε το θέμα της διάλεξής σας;

«Θα μιλήσω ειδικά για τα μουσεία κλασικής αρχαιολογίας, γιατί η ινδική ή η κινεζική αρχαιολογία είναι άλλο πράγμα. Ποιο είναι το μέλλον της κλασικής τέχνης; Στα αρχαιολογικά μουσεία, ειδικά της Ιταλίας, που τα γνωρίζω περισσότερο, το ενδιαφέρον του κοινού είναι μειωμένο. Εχει εμφανιστεί έτσι μια νέα στρατηγική: να γίνονται εκθέσεις σύγχρονης τέχνης μέσα στα μουσεία».

- Αρκεί αυτό;

«Βεβαίως όχι! Συμβαίνει οι επισκέπτες να βλέπουν την έκθεση και μετά να φεύγουν. Αυτό επιβεβαιώνει το γεγονός ότι το ίδιο το αρχαιολογικό μουσείο δεν επικοινωνεί με το κοινό. Για να ξαναδώσει κανείς στο μουσείο μια προοπτική, πρέπει να ξεκινήσει από μια διαφορετική ιδέα της κλασικότητας. Να δει την κλασική τέχνη ως νέα τέχνη, να δει τα στοιχεία νεωτερικότητας που τη χαρακτηρίζουν. Να δει τι υπήρχε πριν και τι υπήρξε μετά, με μια ερμηνευτική προσέγγιση που να αναζωογονεί το υλικό και να χρησιμοποιεί πολύ τη σύγκριση, να δει πώς κινούνται τα διαπολιτισμικά νήματα, να αποδώσει μια δυναμική εικόνα του κλασικού. Το αρχαιολογικό μουσείο δεν αρέσει επειδή είναι στατικό».

- Η ανανέωση για την οποία μιλάτε μπορεί να περιλαμβάνει και την ίδια την αρχιτεκτονική ενός μουσείου;

«Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον ζήτημα, γιατί τα σύγχρονα μουσεία αντικατέστησαν τους καθεδρικούς. Ολοι αναζητούν τον Γκέρι για να κάνουν το δικό τους Μπιλμπάο. Αυτό όμως δεν βοηθά το περιεχόμενο των μουσείων ούτε προσελκύει αναγκαστικά το κοινό, διότι αυτό που μετρά στο Μπιλμπάο είναι η εξωτερική φόρμα: πρόκειται για ένα μεγάλο γλυπτό. Πιστεύω ότι οι στρατηγικές της εκθεσιακής οργάνωσης αποτελούν ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση γιατί μέσω αυτών θα πρέπει κανείς να ανανεώσει μονιμότερα το ενδιαφέρον των επισκεπτών».

- Ποια είναι η θέση σας σχετικά με τη διεκδίκηση των μαρμάρων του Παρθενώνα, έτσι ώστε να ενταχθούν στο προς διαμόρφωση Νέο Μουσείο της Ακρόπολης;

«Ο αριθμός των αρχαιοτήτων και των έργων τέχνης που έχουν ξενιτευτεί από χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία είναι τεράστιος. Το ενδεχόμενο αυτά τα έργα να επιστρέψουν απλώς δεν υφίσταται. Δεν είμαι πεπεισμένος για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα γιατί αυτό υποδηλώνει μια αξιολογικού τύπου προσέγγιση και επιλογή των αρχαιοτήτων και των έργων τέχνης του παρελθόντος. Δηλαδή, κάποια πράγματα τα θέλουμε, άλλα δεν μας ενδιαφέρουν. Ενα σαφές παράδειγμα: στην ίδια σχεδόν χρονική περίοδο με τον Παρθενώνα ανήκουν τα γλυπτά του ναού του Επικούριου Απόλλωνα στις Βάσσες, έργο επίσης του Ικτίνου, τμήματα των οποίων βρίσκονται στο ίδιο μουσείο, το Βρετανικό. Ωστόσο κανείς ποτέ δεν τα έχει διεκδικήσει. Αυτό το επιλεκτικό ενδιαφέρον στη βάση μιας προκατασκευασμένης ποιοτικής ή άλλης αξιολόγησης, ή ως ακραία συμβολική χειρονομία με άριστο πολιτικό αντίκρισμα, είναι το αντίθετο της προστασίας. Παραδέχομαι ότι πρόκειται για λεπτή διάκριση, για ένα επιχείρημα όχι νομικό, αλλά ηθικό και επιστημονικό. Το πιο σωστό θα ήταν να επιστραφούν όλα όσα εξήχθησαν από τη στιγμή που μια χώρα απέκτησε σχετική νομοθεσία».

Η διάλεξη του κ. Σαλβατόρε Σέτις με θέμα «Τα μουσεία της κλασικής αρχαιολογίας την εποχή της παγκοσμιοποίησης» δίνεται μεθαύριο Τρίτη 11/11 στις 19.00 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Η είσοδος είναι ελεύθερη. Η διανομή των δελτίων εισόδου αρχίζει στις 18.00. Ο κ. Ανδρέας Γιακουμακάτος είναι αναπληρωτής καθηγητής της Ιστορίας και της Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Το ΒΗΜΑ, 09/11/2008