«Χωρίς στέγη το μουσείο δεν μπορεί πια να λειτουργήσει»

• Η ΑΝΝΑ ΚΑΦΕΤΣΗ ΕΚΑΝΕ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΩΝ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΜΣΤ

Πρώτη φορά στα δέκα χρόνια της ύπαρξης του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης η διευθύντριά του, Αννα Καφέτση, έδειξε χθες ξεκάθαρα ότι τα αποθέματα της υπομονής της για το στεγαστικό πρόβλημά του τελείωσαν. «Δεν μπορεί το μουσείο να συνεχίσει να λειτουργεί όπως σήμερα.

«Η έλλειψη συλλογής στο ΕΜΣΤ εξελίχθηκε τελικά σε ευλογία επειδή το μουσείο είχε τη δυνατότητα να διαμορφώσει καινούργια με μεγαλύτερη ελευθερία», είπε χθες η Αννα Καφέτση

Η μόνη παράταση που μπορεί να δοθεί είναι τα επόμενα δύο, το πολύ τρία χρόνια...», είπε κοφτά. Αναφερόταν στο γεγονός ότι το ΕΜΣΤ παραμένει άστεγο, είναι μάλιστα από τα ελάχιστα στον κόσμο που συνεχίζει με κάθε τίμημα την εκθεσιακή του δραστηριότητα -και, μάλιστα, σημαντική- περιφερόμενο από δω κι από κει (από το Μέγαρο στο Ωδείο). Στη χθεσινή συνάντησή της με τους δημοσιογράφους το κεντρικό θέμα δεν ήταν, πάντως, η πολύπαθη στέγασή του στο κτίριο «Φιξ» της Συγγρού. Ηταν ο δεκάχρονος απολογισμός του Ιδρύματος σε όλους τους τομείς, ίσως ένα ύστατο μήνυμα με πολλούς παραλήπτες.

Η Αννα Καφέτση παρουσίασε αναλυτικά, με στοιχεία και αριθμούς, τη μουσειακή πολιτική, το είδος των εκθέσεων και την επισκεψιμότητά τους, τη συγκρότηση της συλλογής και φυσικά τον οικονομικό απολογισμό.

Εσοδα: Ολα αυτά τα χρόνια το ΕΜΣΤ έλαβε συνολικά το ποσόν των 14.054.994,50 ευρώ από την ετήσια επιχορήγηση του ΥΠΠΟ, την έκτακτη επιχορήγηση του υπ. Οικονομικών το 2002 εν όψει της Ολυμπιάδας, τις χορηγίες και τα εισιτήρια. Οι δαπάνες του το ίδιο διάστημα ανήλθαν στα 13.948.601,02 ευρώ. Να λοιπόν κι ένας δημόσιος φορέας, που δεν έχει έλλειμμα και ολοκληρώνει μία δεκαετία λειτουργίας έστω και μ' έναν... αέρα αποθέματος. Αναφερόμενη στα χρήματα που έχουν δοθεί στο ΕΜΣΤ, η διευθύντριά του τα χαρακτήρισε «ελάχιστα», τονίζοντας ότι στην ουσία είναι «ανάλογα του προϋπολογισμού τριών ετών ενός ευρωπαϊκού μουσείου μεσαίας κλίμακας».

Ας δούμε περισσότερο αναλυτικά τους άξονες που κινήθηκε όλα αυτά τα χρόνια το μουσείο αλλά και τα αποτελέσματα της πολιτικής του. Να υπενθυμίσουμε ότι η ίδρυση ενός Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην Ελλάδα ήταν ετεροχρονισμένη. Επιπλέον δημιουργήθηκε χωρίς να έχει ούτε ένα έργο στην κατοχή του. Επρόκειτο να προικοδοτηθεί με την περίφημη Συλλογή Κωστάκη, η οποία, όμως, την τελευταία στιγμή δόθηκε στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.

Αγορές: Η έλλειψη συλλογής εξελίχθηκε τελικά σε «ευλογία», σύμφωνα με την Αννα Καφέτση, επειδή το μουσείο είχε τη δυνατότητα να διαμορφώσει καινούργια με μεγαλύτερη ελευθερία. Μαγιά της υπήρξαν τα πρώτα 70 έργα, κυρίως πρωτοπόρων της βιντεοτέχνης, που αγοράστηκαν το 2000. Μέσα στα χρόνια δαπανήθηκε το ποσόν των 1.728.865,87 ευρώ για να αποκτηθούν 660 έργα (ζωγραφική, γλυπτά, εγκαταστάσεις, βίντεο) καλλιτεχνών όπως των Μπιλ Βιόλα, Γκάρι Χιλ, Ιλια Καμπακόφ, Γιάννη Κουνέλλη, Τόμας Στρουθ, Σιρίν Νεσάτ, Δημήτρη Αληθεινού, Παντελή Ξαγοράρη, Χρόνη Μπότσογλου, Λουκά Σαμαρά, Γιώργου Χατζημιχάλη, Βλάση Κανιάρη, Νίκου Κεσσανλή, Κώστα Τσόκλη κ.ά. Ορισμένα από αυτά αποτελούν δωρεές των καλλιτεχνών. Η πολιτική συγκρότησης της συλλογής βασίζεται στη «διασφάλιση της καλλιτεχνικής πολυφωνίας» στην «αντιπροσώπευση ποικίλων κινημάτων» και στη λογική «λίγα έργα και καλά».

Εκθέσεις: Πλούσια, κατά γενική ομολογία, ήταν και η εκθεσιακή δραστηριότητα του ΕΜΣΤ. Στο διάστημα 85 μηνών διοργανώθηκαν 49 εκθέσεις. Η δαπάνη για τη διοργάνωσή τους έφτασε στα 3.314.402,53 ευρώ. Στα δέκα χρόνια οι επισκέπτες των εκθέσεων έφτασαν τους 157.000. Πρόκειται για ομαδικές και ατομικές εκθέσεις κορυφαίων καλλιτεχνών, για να αναφέρουμε ενδεικτικά: την έκθεση του Πιερ Ουίγκ το 2001, την έκθεση του Κινέζου Τσεν Ζεν και την ομαδική «Θεολογίες» το 2002, της Ρεμπέκα Χορν και του Γιάννη Κουνέλλη το 2004, το «Ταξίδι στον κόσμο» της Κιμσούτζα το 2005, τη μεγάλη υπαίθρια έκθεση «Μεγάλος Περίπατος» στην καρδιά της Αθήνας το 2006, μέχρι τις πρόσφατες (2009) της Σιρίν Νεσάτ και του Γιάννη Ξενάκη. Η έκθεση με τους περισσότερους επισκέπτες (25.000) ήταν η αναδρομική του Κώστα Τσόκλη το 2001 στο ισόγειο του κτιρίου «Φιξ».

Ενδιαφέροντα συμπεράσματα προκύπτουν από την παρατήρηση των στοιχείων της εκθεσιακής δραστηριότητας: περισσότεροι επισκέπτες έβλεπαν τις εκθέσεις που φιλοξενούνταν στο ισόγειο του «Φιξ». Ο αριθμός άρχισε να μειώνεται όταν άρχισαν να φιλοξενούνται στο Μέγαρο Μουσικής ή στη σημερινή, προσωρινή στέγη του στο Ωδείο Αθηνών. Τέλος, τα καλοκαίρια το κοινό των εκθέσεων μειώνεται κατακόρυφα. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε επίσης στην εκπαιδευτική και ερευνητική διάσταση του Μουσείου, στη Βιβλιοθήκη και στην επικοινωνιακή πολιτική του, η οποία στηρίζεται, όπως τονίστηκε, στο έργο του Μουσείου και όχι απλώς σε επιφανειακές δημόσιες σχέσεις. *

Ιστορία με αριθμούς

**ΠΕΡΑΣΕ ΑΠΟ: Ισόγειο Φιξ (2000-2003), Μέγαρο Μουσικής (2003-2008), Ωδείο Αθηνών (2008 έως σήμερα).

**ΠΗΡΕ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΣΕ 10 ΧΡΟΝΙΑ: 11.631.365 ευρώ, όσα παίρνει ένα μεσαίο ευρωπαϊκό μουσείο σε 3 χρόνια.

**ΑΠΕΚΤΗΣΕ ΣΥΛΛΟΓΗ: 660 έργα με 1.728.865,87 ευρώ.

**ΕΚΑΝΕ ΕΚΘΕΣΕΙΣ: 49 σε 85 μήνες. Τις είδαν 157.500 επισκέπτες.

**Η ΠΙΟ ΠΕΤΥΧΗΜΕΝΗ: Η αναδρομική του Κώστα Τσόκλη, το 2001, στο Φιξ, με 25 χιλιάδες επισκέπτες.

• Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΟΥΖΑΚΗ, Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 14 Ιανουαρίου 2010