Τα 30 χρόνια ενός μουσείου

Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Η έκδοση 30 χρόνια Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης μάς δίνει αφορμή για σκέψεις πάνω στο πάθος και τη δύναμη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας αλλά και τη δύσκολη συνέχεια σε ένα κράτος, που δεν αγαπά την τέχνη.

«Τυφλή ζωγραφική» του Γιώργου Λαζόγκα (1990 - συλλογή ΚΜΣΤ)

Ενας τόμος που εγκλείει ό,τι έπραξε μια παρέα καλών Θεσσαλονικέων με κοσμοπολίτικη παιδεία και αιτήματα στον άγονο χώρο της σύγχρονης τέχνης, ξεκινώντας πριν από 30 χρόνια, με αυθάδεια, στα συντηρητικά καλλιτεχνικά δεδομένα. Βλέπετε, στα χρόνια που ξεκίνησε το Μακεδονικό, άλλα μουσεία στον τόπο δεν υπήρχαν, πλην των αρχαιολογικών και της Εθνικής Πινακοθήκης και κανένα από αυτά ή από τις διάσπαρτες δημοτικές Πινακοθήκες, δεν ασχολούνταν με τη σύγχρονη τέχνη.

Διοικητικά συμβούλια, φίλοι και χορηγοί, μια πρωτοβουλία ενεργών πολιτών, πασχίζει από το 1978 να αξιοποιήσει το όραμά της και τη δωρεά Ιόλα, συνέπεια του οράματος και να προχωρήσει από ένα μικρό περίπτερο στη ΔΕΘ έως το τεράστιο μουσείο που διαθέτει η πόλη αυτή τη στιγμή. Από μία μικρή σχετικά συλλογή έως τον υπέρογκο αριθμό έργων που διαθέτει το μόνιμο εκθετήριο.

Ο τόμος τιμά την ιστορία των καλλιτεχνών, τους συλλέκτες και τους χορηγούς, που κατά περίεργο τρόπο παραμένουν οι ίδιοι, καθώς και τους υπουργούς Πολιτισμού που έβαλαν πλάτη σ' αυτή την υπόθεση.

Το Μακεδονικό Μουσείο υπήρξε όραμα αλλά και υπόδειγμα. Υπερδραστήριο με έξι και επτά παραγωγές τον χρόνο, ικανό καλλιτεχνικό διευθυντή τον Ντένη Ζαχαρόπουλο και δομή σοβαρού ευρωπαϊκού μουσείου με τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τις εκδόσεις, τις παράλληλες εκδηλώσεις.

Ο τόμος διαβάζεται ως ιστορία των γεγονότων της σύγχρονης τέχνης και ξεφυλλίζεται ως «παραμύθι» της σύγχρονης ζωής μας. Από την αισιόδοξη πλευρά. Από την άλλη, το καλό μάς γεμίζει αγωνία για το μέλλον του. Σκέφτομαι όλη αυτή τη «ζητιανιά» στους υπουργούς Πολιτισμού -λες και είναι δικά τους-, την ταπείνωση που όλοι στην Ελλάδα υφιστάμεθα κάθε φορά που ζητάμε, την αγωνία για ό,τι πρέπει να πληρωθεί, ακόμη και ως λογαριασμός της ΔΕΗ, την ταπείνωση να λες στον καλλιτέχνη «έλα με τον χορηγό σου».

Και εδώ πια ο τίτλος φεύγει από τον λαμπρό τόμο των 30 χρόνων και πάει στο δημώδες «ώς πότε παλικάρια» σε ένα τόπο και μια χώρα, όπου έως και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης κινδυνεύει να μείνει στον δρόμο.

Υπολειτουργείς, το παλεύεις, αγκαλιάζεσαι με τον μόνιμο χορηγό σου τον καλλιτέχνη (είμαστε η μοναδική χώρα στον κόσμο όπου οι καλλιτέχνες μας είναι οι χορηγοί των μουσείων) και ρίχνεις βουτιά, είτε προς τα επάνω είτε προς τα κάτω.

Προς το παρόν, γιορτάζουμε. Και... αδέλφια, κουράγιο.

• Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2010