Το σώμα μητρόπολη ενός σπάνιου εικαστικού χάρτη

Μεγάλη αναδρομική έκθεση του Χρόνη Μπότσογλου από το ΕΜΣΤ

Η Ναυτεμπορική, 15 Ιανουαριου 2010

Γυναίκα καθισμένη σε ντιβάνι, 1984. Λάδι σε μουσαμά. Ευγενική παραχώρηση Στεφανίας Ισμαήλου.

Η σπάνια τέχνη του Χρόνη Μπότσογλου ξεκινά από τον κεντρικό άξονα του ανθρώπινου σώματος και απλώνεται πέρα από τον καμβά του, σε σχολιασμούς κοινωνικούς και συνύπαρξης που φέρουν την ιδιαίτερη χειρονομιακή σφραγίδα του. Μια σφραγίδα που θα ακολουθήσει το κοινό μέσα από την περιήγηση που ετοιμάζει το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης με τη μεγάλη αναδρομική του έκθεση που αφιερώνει στο σημαντικό εικαστικό καλλιτέχνη.

Γυναίκα καθισμένη (προφίλ), 1983. Λάδι σε μουσαμά. Mουσείο Νεοελληνικής Τέχνης, Δήμος Ροδίων.

H τέχνη της μεταπολεμικής γενιάς αναδύεται με όλη της την ορμή, χάρη στη μεγάλη αναδρομική έκθεση ενός κορυφαίου εκφραστής της από το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Ο λόγος βέβαια για τον Χρόνη Μπότσογλου, έργα του οποίου θα δούμε στην Αναδρομική που αρχίζει στις 28 Ιανουαρίου και θα διαρκέσει έως τις 18 Απριλίου, σε επιμέλεια της Τίνας Πανδή. Η έκθεση αποτελεί τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα αναδρομική του καλλιτέχνη και παρουσιάζει περισσότερο από 170 έργα, ζωγραφική, σχέδια, γλυπτική, κατασκευές, χαρακτικά, ψηφιακές εικόνες, εικονογραφήσεις, που εκτείνονται χρονικά από τη δεκαετία του '50 μέχρι και σήμερα και συγκεντρώνονται για πρώτη φορά από ένα μεγάλο αριθμό Μουσείων, Ιδρυμάτων, Πινακοθηκών και ιδιωτών συλλεκτών.

Αριστερά: Σεξ, 1968. Λάδι σε μουσαμά. Ιδιωτική συλλογή. Δεξιά: Γριά γυναίκα CXVΙ, Αφιέρωμα στον Μπουζιάνη, 1986. Ακουαρέλα σε χαρτί arches. Εθνικό Μουσείo Σύγχρονης Τέχνης, Aρ. Εισ. 75/01.

Το πλούσιο και πολυδιάστατο έργο του Χρόνη Μπότσογλου χαρακτηρίζεται από τη συνεχή αναζήτηση πάνω στην ανθρώπινη μορφή και ιδιαίτερα το γυμνό σώμα. Για περισσότερο από πέντε δεκαετίες η καλλιτεχνική του δραστηριότητα επικεντρώθηκε σε μια βιωματική, υπαρξιακή ζωγραφική, μέσω της παρατήρησης και της συγκινησιακής προσέγγισης του εαυτού του και των οικείων του πρόσωπων. Με άξονα το ανθρώπινο σώμα που διατρέχει το σύνολο σχεδόν της καλλιτεχνικής του δημιουργίας, η έκθεση ιχνηλατεί τη θέση του Χρόνη Μπότσογλου απέναντι στην κριτική διάσταση της αναπαράστασης και τον κοινωνικό ρόλο του δημιουργού, την αναμέτρησή του με διαχρονικά ερωτήματα, όπως η αβεβαιότητα και η τρωτότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, ο κύκλος της ζωής και του θανάτου και ο φόβος της φθοράς, η έννοια του βιωμένου χώρου, ο ρόλος της μνήμης, αλλά και τη σχέση του έργου του με το ίδιο παρελθόν και την ιστορία της τέχνης.

Aντρας σε κόκκινο προφίλ, 1980-1984, λάδι σε μουσαμά του Χρόνη Μπότσογλου από τη Συλλογή Πέτρου Βέργου.

Εχει ενδιαφέρον η τοπογραφία που αναπτύσσεται μέσω των έργων του, όπου και πάλι ο άνθρωπος είναι ένα είδος… τοπίου. Δήλωνε χαρακτηριστικά ο Χρόνης Μπότσογλου «Πάντοτε χανόμουνα στο τοπίο και πάντα έχω στόχο να φτιάξω μια ζωγραφιά, ένα- δύο καλά τοπία, από αυτά που τα βλέπεις και τρελαίνεσαι. Αν το πετύχω, αν μπορέσω να βρω τη ματιά μου πάνω σ΄ αυτά, τότε θα κάνω τα τοπία δικά μου και θα συμφιλιωθώ μαζί τους».

Στην έκθεση θα παρουσιαστούν τα σημαντικότερα έργα των βασικών ενοτήτων της καλλιτεχνικής του δημιουργίας: έργα των δεκαετιών '60 και '70, οι ενότητες: Η εικόνα του σώματος (1979-1992), Λιοτριβιά (1978-1986), Σελίδες ημερολογίου (1980-1990), Η πολύπτυχη μνημειακή ζωγραφική εγκατάσταση Νέκυια (1993-2000), καθώς επίσης για πρώτη φορά η τελευταία σημαντική ενότητα του καλλιτέχνη με τίτλο: Αναφορές (2002-2009), μια σειρά φανταστικών πορτρέτων πέντε καλλιτεχνών του Φρ. Μπέικον, του Β. Βαν Γκογκ, του Α. Τζιακομέτι, του Γ. Μπουζιάνη και του Γ. Χαλεπά, που επέδρασαν καταλυτικά στη ζωγραφική σκέψη του.

Η πορεία του καλλιτέχνη

Ο Χρόνης Μπότσογλου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1941. Αρχισε να ζωγραφίζει από παιδί, μάλιστα μικρός πουλούσε έργα του στη Θεσσαλονίκη όπου και ζούσε προκειμένου να εξοικονομήσει το χαρτζιλίκι του, αλλά και να αγοράζει όλα τα σύνεργα και τα υλικά που χρειαζόταν για τη ζωγραφική του. Ταυτόχρονα από μικρή ηλικία ενεπλάκη στα πολικά (προερχόμενος από αριστερή οικογένεια). Το διάστημα 1960-1965 σπούδασε ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και επηρεάστηκε σημαντικά από έργο ζωγράφων που δεν διστάζει να αποκαλεί δασκάλους του, όπως ο Γ. Μπουζιάνης.

Μετά τη Σχολή Καλών Τεχνών φεύγει με υποτροφία για το Παρίσι να επιλέγει στο Παρίσι (ως υπότροφος) στην Ecole Sup?rieure des Beaux-arts (1970-1972) και αρχίζει η μοναδική περιήγησή του στην αφηγηματική ζωγραφική. Τα ερεθίσματα που δέχεται εκεί είναι πάμπολλα, ενώ εμπνέεται μια πρώτη σειρά έργων από τη ζωή στο μετρό. Με την επιστροφή του στην Αθήνα ζυμώθηκε στην ομάδα του κριτικού ρεαλισμού που αναπτύχθηκε στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '70, με στόχευση στα καταναλωτικά προϊόντα, την πολιτική και το ρόλο των Μέσων μαζικής επικοινωνίας. Έχει λάβει μέρος σε πλήθος ατομικών και ομαδικών εκθέσεων.

«Ελένη στο λιοτριβιό, 1981. Λάδι σε μουσαμά. Συλλογή Alpha Βank. © Γιάννης Βαχαρίδης»

Το 1989 εκλέχθηκε καθηγητής της ΑΣΚΤ, στην οποία διετέλεσε αντιπρύτανης (1997-1998) και πρύτανης (2001-2006). Η θητεία του αυτή στη σχολή όπου και ο ίδιος φοίτησε ήταν εξαιρετικά σημαντική, αφού ουσιαστικά οδήγησε στην αναδιοργάνωσή της. Σήμερα ο Χρόνης Μπότσογλου ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Ιδιαίτερα εκτενής είναι η βιβλιογραφία του όπου καταγράφεται το όραμά του και η φιλοσοφία του για την τέχνη και τη ζωή μέσα από εκφράσεις που δεν κρύβουν το χιούμορ του και την επέκταση του παιχνιδιού εκτός καμβά, και στο λεκτικό επίπεδο.

«Για να εμφανισθεί η μνήμη χρειάζεται σιωπή και ακινησία» πιστεύει. Σ΄ αυτή την πορεία δεν δίστασε να καταστρέψει πολλά έργα του, ενώ η αρρώστια της μάνας του τον έκανε να στραφεί στην καταγραφή της φυσικής φθοράς του σώματος, να γίνει παρατηρητής του δικού του, σε μια κατάδυση ψυχής», έγραψε. Ακόμη: «Η ζωγραφιά είναι ο τόπος όπου διασταυρώνονται σε αλλεπάλληλες διαδρομές οι λέξεις οδύνη και ηδονή» σημειώνει στη «Νέκυια» το έργο ζωής που τον απασχόλησε από το 1990 έως το 2000.