«Ακόμη και όταν έκοβαν τα δάχτυλα των γυναικών με τα βαμμένα νύχια, εκείνες συνέχιζαν να στολίζονται. Με απασχολούσε πάντα η έννοια της ανάγκης του ανθρώπου να στολίζεται, η αίσθηση της επέμβασης επάνω του. Ο μόνος πολιτισμός που δεν στολίζεται είναι ο κυκλαδικός. Βρήκα μόνο ένα ειδώλιο που είχε μια μικρή νύξη στολισμού.
Μέρος της φωτογραφικής εγκατάστασης του Αντώνη Βολανάκη
Οι περισσότεροι πολιτισμοί έχουν ατέλειωτα στοιχεία και τελετουργίες ολόκληρες προς αυτή την κατεύθυνση. Τον 12ο αιώνα βρίσκουμε στην Κύπρο βυζαντινή εικόνα της Παναγίας με τον Χριστό παιδάκι στην αγκαλιά της να φοράει σκουλαρίκι-κρίκο στο δεξί αυτί», έγραφε στις σημειώσεις της η εικαστικός Νίκη Καναγκίνη (1933-2008), μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της αβάν γκαρντ τέχνης στην Ελλάδα.
Ενάμιση χρόνο μετά το θάνατό της 19 καλλιτέχνες, φίλοι της στενοί αλλά και πολύ νεότεροι άγνωστοί της εικαστικοί, τιμούν (μ' ένα ιδιαίτερο homage που πολύ θα της άρεσε), την ίδια και το έργο της. «Μ' αρέσει να στολίζομαι» είναι ο τίτλος της έκθεσης που εγκαινιάζεται απόψε στο «Σπίτι της Κύπρου» υπό την επιμέλεια της Μαρίας Μαραγκού. Τον τίτλο δίνουν στην έκθεση τα πέντε έργα της Νίκης Καναγκίνη που παρουσιάζονται -μερικά για πρώτη φορά. Ανασύρθηκαν από το αρχείο και τις σημειώσεις της ίδιας της καλλιτέχνιδας, όπως τα σχέδιά της «Αν ήμουν στην Κίνα του Μάο» τι θα φορούσα... Πολύ συγκινητικό είναι το φόρεμα στον δεύτερο όροφο της έκθεσης. Συνοδεύεται από μια ασπρόμαυρη φωτογραφία με ένα μωρό. Το νεογέννητο είναι ο εικαστικός Αγγελος Παπαδημητρίου πάνω στο βελούδινο ύφασμα που η στενή του φίλη Νίκη Καναγκίνη χρησιμοποίησε για να φτιάξει το γυναικείο ένδυμα...
«Η Καναγκίνη ήταν και η ίδια έργο τέχνης», θυμάται η στενή της φίλη Μαρία Μαραγκού. «Ακραία κοκεταρία χωρίς τίποτα περιττό πάνω της. Είναι για μένα ακόμη τόσο ζωντανή γιατί υπήρξε εξαιρετικά σύγχρονη για την εποχή της». Το έργο της υπήρξε πολύμορφο και πειραματικό. Εκτός από τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, η Καναγκίνη μελέτησε τόσο την έννοια των αισθημάτων αλλά και των συναισθημάτων, παρατήρησε τους ανθρώπους, τους πολιτισμούς και τις παραδόσεις τους. «Με ερεθίζει και με γοητεύει η ανάμιξη στοιχείων που ανήκουν σε διαφορετικά πολιτισμικά σύνολα» υποστήριζε η Νίκη Καναγκίνη. «Η ίδια πρέπει να πω ότι δεν ταυτίζομαι απόλυτα με καμιά κοινωνική τάξη. Η απόσταση αυτή που κρατάω μού δίνει την ελευθερία να ψάχνω και να πειραματίζομαι μέσα σε λαβυρινθώδεις περιπλανήσεις και δύσκολα μονοπάτια, τα οποία τελικά μπορεί να οδηγήσουν σε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα, όπου τέχνη και κόσμος συνομιλούν και συμφιλιώνονται».
Απ' αυτή την άποψη θα της άρεσε το βίντεο «Solomon ate my brain» του νεαρού Αντώνη Βολανάκη. Μια νύφη ξαπλωμένη στο πάτωμα σαν νεκρή. Ο καλλιτέχνης κόβει τις δαντέλες και το μπούστο του πλουμιστού νυφικού (χρησιμοποιώντας ιδιαίτερα κοφτερά και θορυβώδη εργαλεία). Γυμνή η γυναίκα απελευθερώνεται και ξαναγεννιέται...
Η Λίνα Φανουράκη στη μακρόστενη προθήκη της τοποθετεί τα πολύτιμα κοσμήματα σαν κτερίσματα έτσι όπως αναδύονται από τη μαύρη γη... ενώ η Γιούλα Χατζηγεωργίου μάς στολίζει με τον «Επιούσιο», τα εντυπωσιακά κοσμήματά της από επιχρυσωμένο ψωμί. Απόψε στα εγκαίνια θα φορεθούν πολύ...
Ο Δημήτρης Αντωνίτσης και ο Αντωνάκης Χριστοδούλου μάς υπενθυμίζουν την ανάγκη του άντρα να στολίζεται, ακόμη κι αν είναι έγκλειστος στη φυλακή ή το αξεσουάρ του θέλει να είναι μόνο ένα όπλο... Ενώ η Μάρω Μιχαλακάκου στο υπέροχο ζωγραφιστό παγόνι της μάς προσγειώνει στην πραγματικότητα. Ο ναρκισσισμός του πανέμορφου ζώου είναι ικανός να το πνίξει...
«Δεν συμπεριλάβαμε τις πλαστικές και τις αισθητικές επεμβάσεις γιατί είναι τεχνητός, φτιαχτός στολισμός και δεν μας αφορά αλλά ούτε τα τατουάζ γιατί είναι ξεπερασμένο ως θέμα» εξηγεί η Μαρία Μαραγκού. «Ο στολισμός ως καθημερινότητα και ως τελετουργία, ανάγκη δήλωσης του ατομικού προσώπου και σώματος και των ρούχων και κοσμημάτων του αλλά και στολισμός του νεκρού από τα αρχαία κτερίσματα έως και τα σύγχρονα σάβανα, συμπίπτει με έννοιες καταναλωτικές και κοινωνιολογικές και θέτει ερωτήματα ως προς το ίδιο το έργο τέχνης, το οποίο παραμένει ένα "κτέρισμα" του εγώ του καλλιτέχνη, που ενίοτε προσβλέπει στην αιωνιότητα», καταλήγει η επιμελήτρια.
Πάντως, το πιο επίκαιρο σχόλιο που συνάμα διαπραγματεύεται και το αιώνιο γυναικείο ζήτημα είναι το «Χριστουγεννιάτικο δέντρο» του Αγγελου Παπαδημητρίου. Το πλαστικό δέντρο παραμένει αστόλιστο, σε αντίθεση με την πορσελάνινη φάτνη του. Αξίζει να την προσέξει κανείς. Η Μαρία την τακτοποιεί ενώ ο Ιωσήφ ατάραχος κοιμάται...
Συμμετέχουν ακόμη οι: Ευγενία Αποστόλου, Σταμάτης Ζέρβας, Πόλυ Κοκκινιά, Αννη Κωστοπούλου, Μαρία Λοϊζίδου, Δημήτρης Μπάμπουλης, Μαργαρίτα Μυρογιάννη, Δημήτρης Ντοκατζής, Ιωάννα Ράλλη, Πάνος Φαμέλης, Σωκράτης Φατούρος, Νίκος Χαραλαμπίδης.
- Info: Σπίτι της Κύπρου (Ηρακλείτου 10, Κολωνάκι, τηλ.: 210-3641217). Διάρκεια έως τις 16 Ιανουαρίου. Μετά θα μεταφερθεί στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Ρέθυμνο. *
No comments:
Post a Comment