Saturday, December 12, 2009

ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ: «Οταν η Ελλάδα έγινε μόδα»


Ταμπακιέρα
Εργα ζωγραφικής, γλυπτικής, ταπισερί, σχέδια και χαρακτικά, έπιπλα, αλλά και διάφορα αντικείμενα, όπως κηροπήγια, ασημένια, επίχρυσα και πορσελάνινα σερβίτσια, βάζα, ταμπακιέρες, ρολόγια... Τα παρισινά σαλόνια του 18ου αιώνα «μετακόμισαν» στην Αθήνα, μέσα από την έκθεση «Le gout a la Grecque, όταν η Ελλάδα έγινε μόδα, η γέννηση του νεοκλασικισμού στη γαλλική τέχνη, αριστουργήματα από το Μουσείο του Λούβρου», που παρουσιάζεται (έως 11/1/2010) στην Εθνική Πινακοθήκη (Βασ. Κωνσταντίνου 150). «Ντυμένη» στα χρώματα της εποχής, το γαλάζιο, το ζωηρό πράσινο και το κοραλλί, η Εθνική Πινακοθήκη φιλοξενεί έργα και αντικείμενα τα οποία προέρχονται κυρίως από τις συλλογές του Μουσείου του Λούβρου, αλλά και από άλλα γαλλικά και πορτογαλικά μουσεία.

Ο χρονικός ορίζοντας της έκθεσης καλύπτει την περίοδο της βασιλείας του Λουδοβίκου ΧV (τρίτο τέταρτο 18ου αιώνα). Σε αυτή τη σύντομη σχετικά χρονική περίοδο, συντελείται η μετάβαση από την τέχνη του ροκοκό, με τον παιγνιώδη και έντονα διακοσμητικό χαρακτήρα, στο αυστηρό ύφος του Νεοκλασικισμού, που εμπνέεται από την ελληνική αρχαιότητα. Είναι η περίοδος που ο περίτεχνος, υπερβολικός διάκοσμος των Βερσαλλιών, ο οποίος χαρακτήριζε την αρχιτεκτονική και τις εφαρμοσμένες τέχνες των παρισινών σαλονιών, δίνει τη θέση του σε αρχαιοπρεπείς μορφές και διακοσμήσεις, κάνοντας μόδα κάθε τι που φτιάχνεται «κατά τον ελληνικό τρόπο». Η μόδα αυτή γεννήθηκε στη βασιλική αυλή. Την ασπάστηκαν οι βασιλικές βιοτεχνίες και οι αρχιτέκτονες, ενώ την ακολούθησαν εν συνεχεία κυβερνητικοί παράγοντες, ερωμένες του βασιλιά και κυρίες της αυλής. Το κλασικό στιλ ήταν κατάλληλο για να εκφράσει τη μοναρχική ή αυτοκρατορική εξουσία. Η αναβίωσή του εξέφραζε μία νοσταλγία για την εποχή του Λουδοβίκου ΧΙV και της παλιάς δόξας της Γαλλίας. Η Ακαδημία παρότρυνε τους ζωγράφους να επιστρέψουν στα κλασικά ιδεώδη ή και σε θέματα που εξήραν το χρέος προς την εξουσία, τις αρετές του δημότη, την ευθύνη και την αφοσίωση στο κράτος. Τα θέματα αυτά αποτελούσαν ισχυρή προπαγάνδα για μία αυλή που εκείνη την εποχή ήταν στόχος πολλών επικρίσεων για διαφθορά και η οποία ανέβαλλε την πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων.

Ζευγάρι βάζα με μπλε φόντο
Οπως σημειώνει στον καλαίσθητο κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση, η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα, «...η νέα μόδα της Ελλάδας δεν είναι στην πραγματικότητα αμιγώς ελληνική, αφού και η διαμεσολάβηση της Ρώμης εκλαμβάνεται ως κλασική. Στη συνείδηση όμως των Γάλλων της εποχής η Ελλάδα είναι το σημείο αναφοράς. Ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική αλλά και ο διάκοσμος της καθημερινής ζωής, ...κομμωτική, ένδυμα και μόδα υποτάσσονται στο νέο συρμό. Η αυστηρή γραμμή αντικαθιστά την παιγνιώδη καμπύλη του ροκοκό, δωρικός, ιωνικός και κορινθιακός ρυθμός δανείζουν τα στοιχεία τους στην αρχιτεκτονική και τον διάκοσμο, που κατακλύζεται από μαιάνδρους, ανθέμια, βουκράνια και δάφνινα στεφάνια. Η ελληνική μυθολογία και ιδιαίτερα ο κύκλος του Διονύσου εμπνέουν για άλλη μια φορά ζωγράφους, γλύπτες και διακοσμητές».

Το ιδεολογικό και αισθητικό πλαίσιο του νέου ύφους ήταν ο Διαφωτισμός, που κήρυσσε την επιστροφή στις κλασικές αξίες, ενώ ρόλο καταλύτη αποτέλεσαν οι ανασκαφές στη Νότια Ιταλία, στην Ηράκλεια και στην Πομπηία, που έφεραν στο φως όχι μόνο αρχιτεκτονικά μνημεία και έργα τέχνης, αλλά και το διάκοσμο της καθημερινής ζωής, που είχε διατηρηθεί άθικτος κάτω από τη λάβα του Βεζούβιου. Ταξιδιώτες και συλλέκτες έφεραν την αρχαιότητα πολύ κοντά, καθώς τα ταξίδια των περιηγητών, συνοδεύονταν από πλούσια εικονογραφημένες εκδόσεις, οι οποίες - όπως σημειώνει η Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα - «προσφέρουν ένα πλούσιο ρεπερτόριο θεμάτων και μοτίβων στους διψασμένους για ανανέωση καλλιτέχνες, τεχνίτες, διακοσμητές».

Η ελληνική επιρροή στη γαλλική τέχνη θα αποκαλυφθεί μέσα από τα έργα των ζωγράφων Ζοζέφ Μαρί Βιαν (δάσκαλου του επίσης κορυφαίου εκπροσώπου του νεοκλασικισμού Ζαν Λουί Νταβίντ), Ιμπέρ Ρομπέρ, Λουί Ζαν Φρανσουά Λαγκρενέ, των γλυπτών Λουί Κλοντ Βασέ, Ζαν Ζακ Καφιερί, του αρχιτέκτονα και σχεδιαστή αντικειμένων Ζαν Σαρλ Ντελαφός, του σχεδιαστή επίπλων Ρενέ Ντιμπουά κ.ά.

«Η σπασμένη στάμνα», έργο του Jaen-Baptiste Greuze


Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ,
Κυριακή 13 Δεκέμβρη 2009

No comments: