Οι άγιοι του Σπύρου Παπαλουκά

• Εκατό και πλέον σχέδια, προσωπογραφίες, ελαιογραφίες και μακέτες προβάλλουν μια ιδιαίτερη πλευρά του μεγάλου ζωγράφου και δασκάλου
  

Τo τοπίο, η προσωπογραφία και οι νεκρές φύσεις δεν αποτελούν τα μοναδικά θεματικά ενδιαφέροντα του Σπύρου Παπαλουκά, αυτού του ανανεωτή της νεοελληνικής ζωγραφικής. Η εμπειρία του από το Αγιον Ορος και η επαφή του με τη βυζαντινή τέχνη, την οποία μελέτησε σε βάθος, τον βοήθησαν στο να συγκροτήσει το καλλιτεχνικό του πιστεύω και το προσωπικό του ιδίωμα.

Ο Αγιος Ιωάννης (λεπτομέρεια). Τέμπερα σε χαρτί του Σπύρου Παπαλουκά

Αγιογραφίες, ζωγραφικά έργα από το Αγιον Ορος, αγιογράφηση ναών, ανάμεσά τους και η περίφημη Μητρόπολη της Αμφισσας, που εκτέλεσε μεταξύ 1927 και 1932, στέκουν ισάξια καλλιτεχνικά δίπλα στα τοπία και στις υπόλοιπες θεματικές ενότητες της δουλειάς του. Οι ενότητες της δουλειάς του, από το 1923 έως το 1935, τα ψηφιδωτά του Οσίου Λουκά, τα οποία μελέτησε και αντέγραψε το 1925, η εικονογράφηση του ναού της Σχολής Νομικού και η διακόσμηση της Μονής Μεγάλου Σπηλαίου (1937-1939, προκαλούν ακόμη εντύπωση.

Αυτή την πλευρά του μεγάλου ζωγράφου και δασκάλου προβάλλει η έκθεση «Σπύρος Παπαλουκάς: Αγιογραφίες, σχέδια, μακέτες», που διοργανώνει το Ιδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, από αύριο (εγκαίνια 8 μ.μ.) έως τις 7 Μαρτίου. Θα παρουσιαστούν εκατό και πλέον σχέδια, ελαιογραφίες και μακέτες, που ανήκουν στη συλλογή του Ιδρύματος, ύστερα από τη δωρεά της κόρης του ζωγράφου, Μίνας Παπαλουκά. Το Ιδρυμα Θεοχαράκη, θυμίζουμε, ξεκίνησε τη λειτουργία του με τη μεγάλη έκθεση Παπαλουκά, αποτελούμενη από έργα της ιδίας δωρεάς αλλά και από τη συλλογή του ιδρυτή του.

Πολλά από τα έργα της παρούσας έκθεσης παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό, αποκαλύπτοντας αυτή την πλευρά του ζωγράφου, που συγκαταλέγεται στις μεγάλες μορφές της ελληνικής ζωγραφικής του 20ού αιώνα. Η επιμελήτρια της έκθεσης Χρυσάνθη Μπαλτογιάννη, επίτιμη διευθύντρια του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών, αναφέρει σχετικά: «Σήμερα που στεκόμαστε μπροστά στα θρησκευτικά έργα του Σπύρου Παπαλουκά, διακρίνουμε την απομάκρυνσή του πλέον από την ακαδημαϊκή ελληνική τέχνη της εποχής του.

Εκτιμούμε τις με πάθος αναζητήσεις του, στις σταθερές αξίες της πλησιέστερης σε μας βυζαντινής εικαστικής κληρονομιάς και γνωρίζουμε εύκολα ότι πίστεψε αληθινά πως η τέχνη, όπως τη φαντάστηκε, συνδυασμένη με επιλεγμένα στοιχεία από τα νέα ευρωπαϊκά ρεύματα που είδε και σπούδασε στο Παρίσι, του έλυνε τα χέρια για τις προσωπικές εικαστικές ανησυχίες του, γύρω από την ανανέωση της νεοελληνικής ζωγραφικής».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι άγιοι στα σχέδια του Παπαλουκά, όπου εκεί ο ζωγράφος, κρατώντας τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά που κάνουν αναγνωρίσιμες τις μορφές, επιχειρεί την ανανέωση της βυζαντινής παράδοσης.

• Δ. Ρουμπούλα, ΕΘΝΟΣ, 17/12/2009