Κώστας Βαρώτσος: «Καταρρέει η ουτοπία σήμερα»

• Για τις δυο νέες εκθέσεις του στο Ευγενίδειο και την γκαλερί «Fizz» μιλά ο γλύπτης Κώστας Βαρώτσος αλλά και για τη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στο κοινό, το έργο και τον χώρο και εξηγεί πότε «μια δημιουργία γίνεται σημαντικότερη από τον καλλιτέχνη»

• ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΩΤΣΟΣ

Εργα του κοσμούν δημόσιους χώρους, αλλά και γκαλερί και μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού. Κι όλα τους δημιουργήθηκαν με έναν και μοναδικό στόχο, «να έχουν επαφή με αυτό που λέγεται άνθρωπος». Ο λόγος για τον γλύπτη, Κώστα Βαρώτσο, ο οποίος πραγματοποιεί δύο παράλληλες εκθέσεις στην Αθήνα, την «Ουτοπία», που αποτελεί μια συνοδοιπορία στο όνειρο, και τη «Συρρίκνωση», που μιλά για τη χαμένη αλήθεια.

«Οταν ένα έργο είναι αληθινό και δεν είναι δήθεν, συμβαίνει κάτι μαγικό που το έχω ζήσει με τον Δρομέα. Η αντίδραση είναι καταλυτική. Ξαφνικά το κοινό αισθάνεται ότι είναι δικό του πράγμα και αρχίζει να το προστατεύει, να το υπερασπίζεται...», λέει ο Κώστας Βαρώτσος.

• Συνέντευξη στην Ντέμη Αυλωνίτη, ΕΘΝΟΣ, 13/12/2009

• Πώς προέκυψε η ιδέα για την «Ουτοπία»;

Το Ευγενίδειο, ένας χώρος προβεβλημένος σε ένα άγνωστο περιβάλλον που είναι το διάστημα, με κάλεσε να βάλω ένα μόνιμο έργο στους χώρους του, τη «Γένεση». Αυτή η σχέση με οδήγησε στην ιδέα να κάνω δύο εκθέσεις διαισθανόμενος ότι σήμερα, μαζί με την κατάρρευση των σωστών ιδεολογιών και της αντικειμενικά σωστής σκέψης, έχουμε και μια κατάρρευση της ουτοπίας, της ελπίδας να το πούμε έτσι. Το Ευγενίδειο έχει έντονη αυτή την έννοια και την πίστη στην Ουτοπία. Είναι ουτοπικό ακόμη και να το καταλάβουμε. Η έκθεση αποτελείται από 9 μεγάλες εγκαταστάσεις ξεκινώντας από έξω στο κτίριο μέχρι μέσα.

• Και για τη «Συρρίκνωση»;

Διότι είχα την ανάγκη να πω κάποια πράγματα. Αφορμή ήταν το να παρουσιάσω το έργο μου με τίτλο «Η αλήθεια είναι πάντα κάποια άλλη» (1979), το οποίο το δείχνω για πρώτη φορά. Βασίζεται σε μια διάσταση όπου σήμερα συνειδητοποιούμε ότι η αλήθεια είναι πάντα κάποια άλλη και η κατάρρευση της αλήθειας μας οδηγεί σε υπαρξιακή ανασφάλεια, σε μια συρρικνωτική διάσταση. Το κεντρικό έργο είναι αφιερωμένο σε αυτή την τρομερή ανασφάλεια που έχει δημιουργηθεί στη νεολαία μας.

• Είναι ποιο δύσκολο το να αναπτυχθεί μια αρμονική διαλεκτική σχέση ανάμεσα στο κοινό και το έργο, ή ανάμεσα σε ένα έργο και τον χώρο;

Αυτά τα δύο πάνε μαζί. Ενα έργο αν καταφέρει και δέσει με τον χώρο, αν χτίσει την απαραίτητη διαστρωμάτωση τότε θα λειτουργεί. Ο κοινωνικός χώρο σ' δεν είναι «τσακωμένος» με αυτό που λέγεται κοινό. Η πόλη έχει μια συνεχή κινητικότητα όπως και ο πολιτισμός.

• Ποιο είναι το ζητούμενό σας κάθε φορά;

Να είμαι φορέας του ίδιου του χώρου που δρω. Αν χάσει το έργο την επαφή του με αυτό που λέγεται άνθρωπος, τότε χάθηκε το παιχνίδι. Η τέχνη γίνεται αυτοαναφορική και αυτό έχει συμβεί με τον μοντερνισμό και την αναλυτική σχέση του μοντερνισμού, γι’ αυτό και ξεκόπηκε από το ευρύ κοινό. Εγώ ζω συνήθως σε αυτούς τους τόπους και προσπαθώ να γνωρίσω τους παλμούς της κάθε πολιτισμικής περιοχής. Τα ταξίδια μου είναι πιο πολύ περιπέτειες παρά κατασκευές έργων.

• Ο σύγχρονος Ελληνας «διαβάζει» τα μηνύματα των εικαστικών παρεμβάσεων που τον περιβάλλουν;

Οταν ένα έργο είναι αληθινό και δεν είναι δήθεν, δεν αποκωδικοποιεί κάτι ξένο, συμβαίνει κάτι μαγικό που το έχω ζήσει με τον «Δρομέα», που το πρότεινε η Αθήνα. Η αντίδραση είναι καταλυτική. Ξαφνικά το κοινό αισθάνεται ότι είναι δικό του πράγμα και αρχίζει να το προστατεύει, να το υπερασπίζεται. Συμβαίνει να γίνει το έργο σου πιο σημαντικό από εσένα.

• Κόβεται ποτέ ο ομφάλιος λώρος ανάμεσα στον καλλιτέχνη και το έργο του;

Εγώ έχω μια πείρα τώρα. Στο πρώτο παιδί είσαι προσεχτικός, στο δεύτερο και το τρίτο η συμπεριφορά σου εξελίσσεται, είναι διαφορετική. Ξέρω ότι μετά από ένα έργο πρέπει να κάνω αμέσως ένα επόμενο. Γιατί σου δημιουργεί ένα μεγάλο κενό. Είναι μια περίεργη αίσθηση.

• Ο τίτλος των έργων σας προκύπτει με βάση αυτό που υποδηλώνουν ή υπαινίσσονται;

Προσπαθώ να έχουν σχέση με το έργο, να είναι πραγματικοί. Οταν λέμε «Δρομέας», είναι δρομέας. Δεν με ενδιαφέρει η τεχνική διάσταση του τίτλου. Τα περισσότερα έργα μου είναι χωρίς τίτλο. Δουλεύω πάνω σε αυτό που λέγεται πραγματικότητα. Τα έργα αυτά έχουν μια συνθετική διάσταση. Δεν έχουν μια αναλυτική διάσταση.

• Πώς ξεκίνησε η προτίμησή σας στην αδιαφάνεια της φόρμας και στη διαφάνεια των υλικών;

Mε μια ουτοπική πρόθεση να μπορέσω να κάνω ένα έργο με το κενό, με την ενέργεια του χώρου. Πήρα ως υλικό την ενέργεια του χώρου.

• ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

ΟΥΤΟΠΙΑ. Ημέρες - ώρες λειτουργίας: Δε. Τρ. 10.00 π.μ. - 3.00 μ.μ. Τε. - Κυ. 10.00 π.μ. - 8.00 μ.μ. Έως 21/2/2010. Ιδρυμα Ευγενίδου. Λεωφ. Συγγρού 387. Π. Φάληρο. Τηλ. 210 - 9469600.

ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΗ. Ημέρες - ώρες λειτουργίας: Τρ. - Πα. 12.00 -3.00 μ.μ., 6.00 μ.μ. - 9.00 μ.μ. Σα. 11.00 π.μ. - 2.00 μ.μ. Εως 9/1/2010. «Fizz Gallery». Βαλαωρίτου 9Γ. Τηλ. 210 - 3607598.