 | ||
 |
|
- Ο κόσμος του μεγάλου καλλιτέχνη έρχεται στην επικαιρότητα με αφορμή την έκθεση στο Παρίσι
- Του Γιαννη Aντωνιαδη*, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Πέμπτη, 6 Mαϊου 2010
ΕΚΘΕΣΗ. Πολυδιάστατος και πολυσύνθετος ζωγράφος, μέλος της Σχολής του Μπαουχάους, ο Πάουλ Κλέε (1879-1940) υπήρξε μοναδικός ως προς τη ζωγραφική του μανιέρα, χρησιμοποιώντας χρώματα έντονα και γραμμικά και «απεριποίητα» σχήματα που ήταν όμως τόσο συνεπή και ισορροπημένα. Η έκθεση στο Musée de l' Orangerie, στο Παρίσι, που ξεκίνησε στις 14 Απριλίου και θα διαρκέσει ώς τα μέσα Ιουλίου, αποτελεί την καλύτερη διαφήμιση γι' αυτόν τον ζωγράφο που εκείνα τα χρόνια γνώριζε μόνο τι θα πει συγκέντρωση, πρωτοπορία αλλά και ανεξαρτησία από κάθε είδους κίνημα. Εδραίωσε ένα δικό του ύφος και χάρη σε αυτό καθιερώθηκε ως ένας μεγάλος εικαστικός δημιουργός.
Ο Κλέε άρχισε να ζωγραφίζει και να παίζει μουσική από νεαρή ηλικία και να δείχνει πως είναι ιδιαίτερα ταλαντούχος και στα δύο. Μαθήτευσε αρχικά στην Ακαδημία Καλών Τεχνών κοντά στον Χάινριχ Κνιρ και τον Φρανς φον Στουκ.
Επηρεάστηκε έντονα από τους χρωματικούς τόνους της ιταλικής υπαίθρου όπου ταξίδεψε, καθώς για τον ίδιο το χρώμα αντιπροσώπευε την αισιοδοξία και την αξιοπρέπεια στην τέχνη. Η ασχολία του με τη μουσική δεν σταμάτησε ποτέ, κάτι που σημαίνει πολλά για τη μετέπειτα πορεία του και την παρουσία της μουσικής στα έργα του. Το 1910 γνωρίζεται με τον Καντίνσκι και τον Φρανς Μαρκ και συνεργάζεται με το κίνημα του Γαλάζιου Καβαλάρη. Η συνεργασία του αυτή διεύρυνε τους ορίζοντές του σε μοντέρνες θεωρίες σχετικά με το χρώμα, αλλά παρόλη την επαφή με αυτούς τους τόσο σημαντικούς ζωγράφους -γνωρίζεται στο Παρίσι και με τον Ντελονέ και τον κυβισμό- επιτυγχάνει να αναπτύξει τη δική του χρωματική εμπειρία. Ελεγε χαρακτηριστικά: «Με περιμένει ένας μακρύς αγώνας σε αυτό το πεδίο του χρώματος, έτσι ώστε να φτάσω στον μακρινό ευγενή μου στόχο».
Λίγα χρόνια αργότερα επισκέφθηκε την Τυνησία μαζί με τον Αουγκουστ Μάκε και εκεί θαμπώθηκε από την ποιότητα του φωτός και την ποικιλία του χρώματος. Εγραφε στο ημερολόγιό του: «Το χρώμα με κατέχει, δεν χρειάζεται πια να το κυνηγώ, ξέρω ότι με κρατάει σφιχτά. Το χρώμα κι εγώ είμαστε ένα. Είμαι ζωγράφος». Από αυτήν τη στιγμή και μετά ο Κλέε εμβαθύνει σ' ένα χαλαρό ρομαντισμό της αφαίρεσης και η πίστη του στη φύση χάνει τη σημασία της. Τα έργα του πλέον θα αποτελούνται από σχήματα χρωματισμένα, τα οποία και μετατρέπονται σε βασικό του οικοδόμημα. Με τα πολλαπλά στρώματα χρώματος και τη χρήση βασικών μόνο γεωμετρικών σχημάτων, όπως κύκλοι και ορθογώνια, αποσκοπούσε σε μία πιο αφαιρετική γραφή. Αυτά τα σχήματα συνδιαλέγονται και αναμειγνύονται με νότες μουσικής και σε συνδυασμό με άλλους χρωματικούς όγκους ο Κλέε καταφέρνει να δημιουργήσει μία αρμονία ανάλογη της μουσικής σύνθεσης. Διαφαίνεται πως η μουσική βρισκόταν πάντα σε περίοπτη θέση και ποτέ δεν την αποχωρίστηκε, τουναντίον την εξέλιξε με βάση τα δικά του δεδομένα και την ανήγαγε σ' ένα βασικό συστατικό του έργου του. Η επιλογή ενός συγκεκριμένου χρωματικού συνόλου παρέπεμπε κάθε φορά σ' ένα μουσικό κλειδί και κάθε χρήση συμπληρωματικού ή άλλου χρώματος αντανακλούσε τη σύνδεση με τη μουσικότητα. Η έκθεση αυτή, είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για τον επισκέπτη να γνωρίσει τον Κλέε, που ενώ τα έργα του φέρουν στοιχεία από τον εξπρεσιονισμό, τον κυβισμό και άλλα κινήματα, δύσκολα κάποιος τα εντάσσει σε κάποιο από αυτά. Δούλευε μόνος του, ήταν επινοητικός στην τεχνική του και τις μεθόδους του, αφού ερμήνευε τις νέες τάσεις με ένα δικό του μοναδικό τρόπο. Τελειώνοντας αυτό το ταξίδι στον κόσμο του Πάουλ Κλέε παραθέτω μία φράση του φιλοσόφου Ράινερ Μαρία Ρίλκε, που έγραψε για τον Κλέε το 1921, και που νομίζω πως συνοψίζει το μεγαλείο και τη μοναδικότητα του έργου του: «Ακόμα και αν δεν μου είχαν πει ότι έπαιζε βιολί, θα το είχα μαντέψει, αφού σε πολλές περιπτώσεις τα σχέδιά του έμοιαζαν με μουσικές μεταγραφές».
* Ο Γιάννης Αντωνιάδης είναι Ιστορικός Τέχνης.
No comments:
Post a Comment