«Η τέχνη δεν είναι παιχνίδι γι' αργόσχολους. Είναι αστραπή, είναι πόνος, είναι γέννα», σημείωνε κάποτε η χαράκτρια Βάσω Κατράκη (1914-1988).
Η Βάσω Κατράκη, ηλικιωμένη πια, αλλά όχι λιγότερο ρωμαλέα, στο εργαστήριό της, σμιλεύοντας ένα από τα περίφημα «άλογά» της
Ο ποιητικός αφορισμός της συνδέεται και με μια πολύ ρεαλιστική διαπίστωση: κατ' εξοχήν η δική της τέχνη δεν ήταν παιχνίδι για αργόσχολους.
Προσέξτε, από σήμερα που η έκθεση «Βάσω Κατράκη - Πνοή στην πέτρα» υποδέχεται το κοινό στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, τις πέτρινες μήτρες των χαρακτικών της: είναι όγκοι ψαμμίτη χαραγμένοι συνήθως και από τις δύο πλευρές. Πέρα από τη διαπίστωση ότι αυτονομούνται ως αξιοθαύμαστα, μοντέρνα γλυπτά, εξομολογούνται το μυστικό ενός τεράστιου σωματικού κόπου. Εξ ου και η επισήμανση του επιμελητή της έκθεσης Γιάννη Μπόλη ότι «πολλοί δυσκολεύονταν να πιστέψουν ότι ήταν γυναικεία τα χέρια που σμίλευαν έτσι τον ψαμμιτόλιθο».
Να και μια άλλη διάσταση λοιπόν στον χαρακτηρισμό «ρωμαλέα αγωνίστρια» που συνοδεύει εσαεί τη χαράκτρια, κυρίως όμως επειδή εκείνη ταυτίστηκε με την αντιστασιακή κοινωνική συνείδηση, τον αριστερό στοχασμό, την ΕΠΟΝ κι επί Χούντας την εξορία στη Γυάρο. Το έργο της ασφαλώς δεν μπορεί να ιδωθεί ανεξάρτητα από τις ιδεολογικές της επιλογές και τους αγώνες: στην έκθεση παρατίθενται, π.χ., σε δύο προθήκες τα περίφημα βότσαλα που ζωγράφιζε, εξόριστη, για να τα στείλει κρυφά στους οικείους της εν είδει σήματος επιβίωσης.
- Γνωστά και άγνωστα έργα
Αυτές τις ελλείψεις στην ενιαία πρόσληψη του έργου της φιλοδοξεί να καλύψει η έκθεση που πραγματοποιείται σε στενή συνεργασία με το Μουσείο Βάσως Κατράκη-Κέντρο Χαρακτικής Τέχνης -που βρίσκεται στο Αιτωλικό, γενέτειρα της χαράκτριας- αλλά και με τον τεχνοκριτικό Κώστα Σταυρόπουλο.
Παρουσιάζονται 110 έργα, αντιπροσωπευτικά όλων των περιόδων, από τα πρώτα σπουδαστικά έργα της, μέχρι τις μετέπειτα μνημειακές, ανθρωποκεντρικές προτάσεις της: ξυλογραφίες (συμπεριλαμβανομένων και των σπάνιων δειγμάτων της σύντομης ενασχόλησής της με την τοπιογραφία), χαρακτικά σε πέτρα (ανάμεσά τους κι αυτά του βραβείου στην Μπιενάλε), βότσαλα, ζωγραφικά σχέδια (που παρουσιάζονται για πρώτη φορά) και φωτογραφικό υλικό.
Συνομιλία με τα κυκλαδίτικα
Ο ίδιος ο χώρος, στο ισόγειο του Κυκλαδικού, υποβάλλει στον επισκέπτη την ιδέα του διαλόγου των εκθεμάτων με τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου. Το επιβεβαιώνει ο κ. Σταυρόπουλος, επισημαίνοντας «τη γονιμική σχέση του έργου τέχνης της Βάσως με τη μακραίωνη εικαστική παιδεία της κυκλαδικής τέχνης: την κατέκτησε εκείνη αφήνοντας πίσω τη χαρακτική στο παραδοσιακό ξύλο και περνώντας το 1950 στο σκληρό υλικό, την πέτρα, κι έτσι της δόθηκε η ευκαιρία να υιοθετήσει στην τέχνη της, τη μερική αφαίρεση και ν' απελευθερώσει σε πολλά επίπεδα τον εικαστικό λόγο των μορφών της χαρακτικής τέχνης στην Ελλάδα και τον κόσμο».
Η συνομιλία με τα κυκλαδίτικα ειδώλια ήταν από τους βασικούς άξονες που καθόρισαν την επιλογή των έργων από τον Γιάννη Μπόλη και την επιμελήτρια του Κυκλαδικού Μουσείου, Μαρία Δόγκα-Τόλη, και που κινητοποίησαν και την πρόεδρο του Ιδρύματος Γουλανδρή, Σάντρα Μαρινοπούλου, υπέρ της διοργάνωσης. Τη χορηγία της έκθεσης ανέλαβε το Ιδρυμα Ωνάση, ως «εξαίρεση», όπως διευκρίνισε ο πρόεδρός του Αντώνης Παπαδημητρίου, αφού εφ' εξής η ενασχόλησή του με τις τέχνες θα διοχετευτεί αποκλειστικά στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Ισως όμως εδώ να έπαιξε ρόλο και η προσωπική συναισθηματική σχέση του κ. Παπαδημητρίου με το έργο της Κατράκη: ως φοιτητής το πρώτο έργο που είχε αγοράσει ιδίοις εξόδοις ήταν μια μικρή λιθογραφία της.
* Η έκθεση, που εγκαινιάστηκε χθες από την υφυπουργό Παιδείας Εύη Χριστοφιλοπούλου, διαρκεί έως και τις 31 Ιανουαρίου. *
No comments:
Post a Comment