- Ενα από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια στην ιστορία της Γαλλίας επιχειρεί να φωτίσει η έκθεση φωτογραφίας που παρουσιάζει ώς το τέλος Αυγούστου το Μουσείο του Λούβρου: την κατάσταση στην οποία βρέθηκαν οι συλλογές ενός από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Το ενδιαφέρον της πρωτότυπης αυτής έκθεσης βρίσκεται στο γεγονός ότι παρουσιάζει επίσημες φωτογραφίες, που αποτελούσαν παραγγελία της γαλλικής κυβέρνησης στις παραμονές του πολέμου, φωτογραφίες που τραβήχτηκαν στην περίοδο της Κατοχής, αποτελώντας μέρος της γερμανικής προπαγάνδας και της φιλοναζιστικής κυβέρνησης του Βισί, αλλά και φωτογραφίες Γάλλων και Γερμανών ερασιτεχνών που κατέγραψαν με τον φακό τους τη δύσκολη αυτή περίοδο. Συνολικά, βλέπουμε 56 φωτογραφίες που τραβήχτηκαν στην περίοδο 1938-1947. Παρά την καλλιτεχνική αξία πολλών από αυτές, οι επιμελητές της έκθεσης τις αντιμετώπισαν περισσότερο ως ντοκουμέντα τοποθετώντας τες στο ιστορικό τους πλαίσιο με τη συνδρομή επεξηγηματικών κειμένων και πλούσιου οπτικοακουστικού υλικού.
Οι φωτογραφίες της περιόδου 1938-1940 φέρουν συχνά την υπογραφή γνωστών φωτογράφων, όπως ο Μαρκ Βο, και αποτελούν σήμερα ένα πολύτιμο ντοκουμέντο καθώς καταγράφουν την κατασκευή αντιαεροπορικών καταφυγίων στα υπόγεια και στους κήπους του μουσείου και προπαντός την περιπέτεια εκκένωσης των σημαντικότερων έργων του σε απομονωμένα κάστρα προκειμένου να προστατευθούν από τυχόν αεροπορικές επιθέσεις. Η «Τζοκόντα» εγκαταλείπει το μουσείο στις 28 Σεπτεμβρίου του 1939 κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, ενώ την τύχη της ακολουθούν 3.690 αριστουργήματα του μουσείου φορτωμένα σε φορτηγά που μετέφεραν άλλοτε σκηνικά της Κομεντί Φρανσέζ. Από τα επίκαιρα της εποχής μαθαίνουμε για τις ειδικές διαδρομές που ακολουθούσαν τα μεγάλων διαστάσεων έργα του Ντελακρουά προκειμένου να μην καταστραφούν από δέντρα και γέφυρες, αλλά και για τις ριψοκίνδυνες αποφάσεις επιμελητών να διπλώσουν ζωγραφικά έργα τα οποία ήταν αδύνατον να μεταφερθούν με τα κάδρα τους.
Από τις πλέον εντυπωσιακές φωτογραφίες εκείνες της Λορ Αλμπέν-Γκιγιό, που καλύπτουν την επιχείρηση μετακίνησης της Νίκης της Σαμοθράκης από το βάθρο της αλλά και της Αφροδίτης της Μήλου τον Σεπτέμβριο του 1939.
Οι ναζί αποφασίζουν να ανοίξουν ξανά το μουσείο τον Σεπτέμβριο του 1940 σε μια προσπάθεια να δώσουν την εντύπωση ότι η ζωή κυλά κανονικά και ότι ο πόλεμος έχει τελειώσει. Υποχρεώνουν τους υπαλλήλους να δηλώσουν υπεύθυνα ότι δεν έχουν εβραϊκή καταγωγή και αφήνουν στη θέση του τον διευθυντή, Ζακ Ζοζάρ. Η έκθεση αναφέρεται με λεπτομέρειες στη στενή συνεργασία του Ζοζάρ στην περίοδο της γερμανικής κατοχής με έναν αξιωματικό της Βέρμαχτ προκειμένου να αποτρέψει τη μεταφορά αριστουργημάτων του μουσείου σε γερμανικές ιδιωτικές συλλογές ή μουσεία μέσα σε ένα γενικότερο πνεύμα επιστροφής των πολιτιστικών αγαθών στη χώρα όπου αυτά «ανήκαν» (οι ναζί είχαν συγκροτήσει από την αρχή του πολέμου μια λίστα με έργα διαφόρων δημόσιων συλλογών που εξέφραζαν κατ' αυτούς τη «γερμανικότητα» και που έπρεπε για τον λόγο αυτό να επιστραφούν στη Γερμανία).
Ο διευθυντής του Λούβρου δεν εμποδίζει ωστόσο τη λεηλασία των ιδιωτικών συλλογών που ανήκαν σε εβραϊκές οικογένειες και που οι ναζί σε συνεργασία με την κυβέρνηση του Βισί είχαν αναλάβει να εντοπίσουν. Ανάμεσα στα ανέκδοτα ντοκουμέντα ανακαλύπτουμε τις πέντε μοναδικές φωτογραφίες που καταγράφουν τη λεηλασία έργων που ανήκαν σε Εβραίους συλλέκτες και εμπόρους τέχνης και που στοιβάζονταν με μυστικότητα στις αίθουσες ανατολικών αρχαιοτήτων για να σταλούν στη συνέχεια με τρένα στη Γερμανία.
Στην περίοδο της γερμανικής κατοχής, καθώς τα περισσότερα από τα έργα του μουσείου δεν βρίσκονταν πλέον στη θέση τους, μόνον ένα τμήμα του ήταν επισκέψιμο για ορισμένες ώρες της ημέρας - περιελάμβανε ως επί το πλείστον γλυπτά τα οποία δεν στάθηκαν δυνατό να μεταφερθούν λόγω του βάρους τους. Παρά την προσπάθεια της προπαγάνδας να προβάλει τους ναζί ως φιλότεχνους φωτογραφίζοντας, για παράδειγμα, αξιωματικούς να στέκονται εκστατικοί μπροστά στο αντίγραφο της Αφροδίτης της Μήλου, οι φωτογραφίες της εποχής δεν κατορθώνουν να κρύψουν τα σημάδια του πολέμου: αίθουσες έρημες, με άδεια κάδρα, ελάχιστοι επισκέπτες.
Το Μουσείο του Λούβρου ανοίγει ξανά τις πόρτες του το 1945 με μια πρώτη έκθεση αριστουργημάτων στις 10 Ιουλίου. Ωστόσο η επιστροφή των έργων θα ολοκληρωθεί το 1947: η έλλειψη καυσίμων δυσχεραίνει τη μεταφορά τους με τα φορτηγά από τα διάφορα μέρη της Γαλλίας, ενώ η έλλειψη θέρμανσης στις αίθουσες του μουσείου καθιστά επικίνδυνη την έκθεσή τους. Φωτογραφίες και επίκαιρα της εποχής καταγράφουν την εντυπωσιακή αυτή επιχείρηση επιστροφής σε ένα Παρίσι ρημαγμένο και ένα μουσείο με εμφανή ακόμα τα σημάδια από τις μάχες που δόθηκαν γύρω του. *
No comments:
Post a Comment