- Μέσα στην Μπιενάλε της Βενετίας, ο ανώνυμος συλλέκτης κείτονταν νεκρός στην πισίνα του σπιτιού του, στο σκανδιναβικό περίπτερο. Εξω, ο σπουδαίος Γάλλος συλλέκτης Φρανσουά Πινό βασίλευε: τα εγκαίνια του υπέροχου νέου μουσείου του στην Punta de la Dogana αποτέλεσε ΤΟ γεγονός για όσους βρέθηκαν στην πόλη.
Ενα από τα έργα του Μπρους Νάουμαν. Από τον Τζάσπερ Τζόουνς, δύο δεκαετίες πριν, είχαν να δουν βραβείο οι Αμερικανοί. Ο Νάουμαν, βέβαια, το 1999 είχε αποσπάσει το Χρυσό Λέοντα συνολικής προσφοράς.
Η σύγκριση ήταν ίσως άδικη για την 53η Μπιενάλε της Βενετίας. Αποδείκνυε όμως κάτι που γνωρίζουμε ήδη από τον 15ο αιώνα: χωρίς συλλέκτες δεν θα είχαμε σήμερα μερικά από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου.
Ναι, η Μπιενάλε της Βενετίας, τόσο τα εθνικά περίπτερα όσο και η έκθεση «Φτιάχνοντας κόσμους», του Ντάνιελ Μπέρνμπαουμ, δεν είχε την υπερπαραγωγή που προσέφερε ο Πινό (με ελάχιστες βέβαια εξαιρέσεις). Ειδικότερα η έκθεση του Μπέρνμπαουμ στην Αρσενάλε χάθηκε στη... μετάφραση. Ο τίτλος της είναι γραμμένος σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, όταν οι επιλογές των καλλιτεχνών μαρτυρούσαν την προσπάθειά του να αγκαλιάσει και την περιφέρεια. Η δυναμική της, όμως, ήταν εσωστρεφής, το θέμα της συγκεχυμένο, χωρούσε τα πάντα. Ο διάλογος, που προσπάθησε ο 48χρονος Σουηδός επιμελητής να ανοίξει, τοποθετώντας έργα μεγαλύτερων καλλιτεχνών απέναντι σε έργα νεότερων, δεν καρποφόρησε. Λίγα έργα ήταν σε θέση να προκαλέσουν αυτόν τον διάλογο. Ο Γερμανός Μπλίνκι Παλέρμο ή η Βραζιλιάνα Lygia Pape (που απέσπασε και ειδική μνεία στα βραβεία) και όντως είχαν πολύ σημαντικά έργα στην έκθεση, έχουν και οι δύο πεθάνει. Το ίδιο και ο Τσεν Ζεν, που μας «υποδεχόταν» με τη σφαίρα του στα Τζιαρντίνι.
Από τους νεότερους, ήταν εξαιρετική η βίντεο-εγκατάσταση της 36χρονης Γερμανίδας Ούλα βον Μπράντενμπουγκ. Γυρισμένο στη Villa Savoye, του Λε Κορμπιζιέ, το νέο της ασπρόμαυρο φιλμ συνεχίζει την έρευνά της γύρω από τους μηχανισμούς του θεάτρου, της συμπεριφοράς του περφόρμερ, του θεατή. Ασπρόμαυρο ήταν και το βίντεο της Γαλλίδας Ντομινίκ Γκονζαλέζ-Φόρστερ. Η γνωστή 44χρονη καλλιτέχνις διηγιόταν μπροστά στην κάμερα πώς ένας νέος καλλιτέχνης, στην προκειμένη περίπτωση η ίδια, βίωσε την Μπιενάλε της Βενετίας. Είναι η πέμπτη της κατά σειρά συμμετοχή. Αφηγείται με απίστευτη ειλικρίνεια όλες τις εμπειρίες της, κερδίζοντας ακόμη και τον πιο αδαή θεατή.
Ντε Σαντ αλά κινεζικά
Εντυπωσιακό ήταν και το έργο του Κινέζου Πολ Τσαν (37 ετών). Πάνω στον τοίχο προβάλλονταν οι σκιές των ηρώων του, σαν ένα οπτικό ποίημα, που επιχειρεί «να ερμηνεύσει τα αισθήματα που ήθελε να προκαλέσει στο κοινό ο μαρκήσιος Ντε Σαντ», με δικά του λόγια.
Αλλος ένας Κινέζος, ο Τσου Γιουν (32 ετών), έφτιαξε ένα υπέροχο έργο από το τίποτα. Εβαλε ηλεκτρικές συσκευές σε ένα σκοτεινό δωμάτιο και έκλεισε τελείως τα φώτα. Το λιγοστό φως από τους διακόπτες των συσκευών έμοιαζαν με ολόκληρους γαλαξίες.
Και έτσι οι Αμερικανοί βρήκαν ελεύθερο το πεδίο να κυριαρχήσουν. Εφεραν βέβαια στη Βενετία και τα μεγαλύτερα ονόματα: από τον Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ και τη μεγάλη του έκθεση στο Μουσείο Γκουγκενχάιμ μέχρι τον Σπένσερ Φιντς, τον Τζον Γουέσλεϊ, τον Τζον Μπαλτεσάρι (που γέμισε με πανό το Γκραν Κανάλ γράφοντας «δεν θα ξανακάνω βαρετή τέχνη») μέχρι τη Γιόκο Ονο και -φυσικά- τον μεγάλο νικητή Μπρους Νάουμαν στο εθνικό τους περίπτερο. Η ειρωνεία είναι ότι το Μουσείο της Φιλαδέλφειας (στον ρόλο του εθνικού επιτρόπου) λίγους μήνες πριν από την Μπιενάλε αναζητούσε απελπισμένα χρήματα. Συνειδητοποιήσαμε γιατί, όταν είδαμε ότι αυτό που είχαν στο νου ήταν μια αναδρομική έκθεση του κορυφαίου καλλιτέχνη τους. Οι δύο νέες βιντεοεγκαταστάσεις του δεν χώρεσαν στο αμερικανικό περίπτερο (μόνο τα παλιά του μουσειακά, πλην εξαιρετικά, έργα) και τοποθετήθηκαν σε δύο πανεπιστημιακούς χώρους μέσα στην πόλη.
Οι μεγαλύτερες ουρές σχηματίστηκαν για το αμερικανικό περίπτερο και το ολλανδικό. Η Φιόνα Ταν, στην εξαιρετική διπλή βιντεοεγκατάστασή της (Disorient) παρουσιάζει την πρωτοκαθεδρία της Βενετίας πριν ανακαλυφθούν οι νέοι δρόμοι προς την Ασία. Γι' αυτό ο αφηγητής της διαβάζει τις σημειώσεις του Μάρκο Πόλο. Η Βενετία είχε την τιμητική της και στο νέο έργο του διάσημου Στιβ Μακουίν. Ο Βρετανός κινηματογράφησε τα Τζιαρντίνι κλειστά, έρημα και εγκαταλελειμμένα από το λεφούσι των φιλότεχνων. Μόνο που για να μπεις στο περίπτερό του έπρεπε απαραιτήτως να κλείσεις θέση, νωρίς νωρίς το πρωί. Γεγονός που εκνεύρισε πάρα πολλούς...
Απρόσμενο ήταν το περίπτερο της Τσεχίας. Ο Ρομάν Οντάκ μετέφερε το εξωτερικό, τον κήπο και τη βλάστηση των Τζιαρντίνι μέσα, ακυρώνοντας ουσιαστικά την εθνική εκπροσώπηση και ό,τι αυτή σημαίνει... Οι πρωταγωνιστές του Πολωνού Κριστόφ Βοντίσζκο είναι οι μετανάστες. Στην εντυπωσιακή βιντεοεγκατάστασή του καθαρίζουν τα τζάμια του περιπτέρου, ακόμη και την οροφή και διηγούνται τις ζωές τους σήμερα. Πολύ ωραίο έργο.
Hot οι Σκανδιναβοί
Το πιο hot περίπτερο ήταν, όπως προείπαμε, των Σκανδιναβών. Το επιμελήθηκε το δίδυμο των καλλιτεχνών Ελμγκριν και Ντράγκσετ δημιουργώντας ουσιαστικά ένα θεατρικό σκηνικό και συγκεντρώνοντας έργα περισσοτέρων από 20 καλλιτεχνών διαφορετικών εθνικοτήτων. Το πρόβλημα ήταν να βρουν τους νεαρούς εθελοντές, που κάθονταν κάποιες ώρες ολόγυμνοι στο σπίτι του συλλέκτη, που κείτεται νεκρός απ' έξω... *
ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ
* Χρυσό Λιοντάρι καλύτερης εθνικής εκπροσώπησης: αμερικανικό περίπτερο για την έκθεση του Μπρους Νάουμαν «Τοπολογικοί κήποι».
* Χρυσό Λιοντάρι καλύτερου καλλιτέχνη: Τομπάιας Ρέχμπεργκερ για τον σχεδιασμό της καφετέριας στο «Παλάτι των εκθέσεων» (πρώην ιταλικό περίπτερο) στα Τζιαρντίνι.
* Αργυρό Λιοντάρι καλύτερου νέου καλλιτέχνη: η Σουηδή Νάταλι Ντζιούρμπεργκ (βίντεο έργο της παρουσιάζεται στο νέο Μουσείο Μπενάκη στην έκθεση «Υμνος στη σκιά»).
* Ειδικές μνείες: στη Λιτζία Πέιπ (1927-2004) από τη Βραζιλία, στο δίδυμο Ελμγκριν και Ντράγκσετ του θεαματικού σκανδιναβικού περιπτέρου, στον Μινγκ Γουόνγκ από τη Σινγκαπούρη και στον Ιταλό καλλιτέχνη Ρομπέρτο Κουόγκι.
No comments:
Post a Comment