Στη «Λαϊκή Αγορά» με το βλέμμα του Παναγιώτη Τέτση – από τις σελίδες του Ημερολογίου 2009 της ΑΓΕΤ Ηρακλής...

Ανθρωποι και Χρώματα, «Λαϊκή Αγορά», 1982, έργο του Παναγιώτη Τέτση στο εξώφυλλο του Ημερολογίου 2009 από τη συλλογή της ΑΓΕΤ «Ηρακλής» «με προσχέδια», όπως σημειώνει η καθ. Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα.

Tης Eλενης Mπιστικα, Η Καθημερινή, 25/01/2009

Σ’ εκείνον τον μακρύ διάδρομο όπου άνδρες και γυναίκες, ιδίως γυναίκες, οι περισσότερες ώριμες σαν τα φρούτα και τις ζουμερές ντομάτες που πιάνουν και ζυγίζουν με τα δουλεμένα χέρια τους, συναντάμε και πάλι τον ξεχασμένο εαυτό μας. Αυτόν που περιπλανήθηκε στους δρόμους της πλανεύτρας πολιτείας του κέρδους και της αναρρίχησης, ώσπου ξέχασε τα χρώματα και τ’ αρώματα των κήπων και της εξοχής, όπου τον σεργιανούσαν στα παιδικά του χρόνια. Τότε που άντρες και γυναίκες, όλοι γιγάντιοι μπροστά σ’ εμάς τ’ ανθρωπάρια, γελαστοί και καλοσυνάτοι, ήταν όλοι τους «μπαρμπάδες και θειάδες» και από την τσέπη ή την τσάντα τους όλο κι έβγαζαν να μας φιλέψουν ένα μανταρίνι, ένα μήλο... Γι’ αυτό μας αρέσει τόσο να πηγαίνουμε στη λαϊκή αγορά της γειτονιάς μας όπου ξεχνάμε συχνά το τι θέλουμε ν’ αγοράσουμε αλλά όχι, ποτέ, τον λόγο που ήρθαμε. Να ξεχάσουμε και να ξεχαστούμε, αυτό ήρθαμε να παζαρέψουμε. Από το σπίτι του, στην Ξενοκράτους στο Κολωνάκι, όπου ο Παναγιώτης Τέτσης έχει το μικρό του εργαστήρι, κάθε εβδομάδα, κάθε Παρασκευή, γίνεται ένα «γλέντι» κάτω από τα παράθυρά του. Χάνονται τα αυτοκίνητα και τα καυσαέρια κι έρχονται οι άνθρωποι να χαζέψουν τα χρώματα, να συγκρίνουν ποιότητες και τιμές, γραμμένες με κιμωλία πάνω σε χαρτόνια, απλά πράγματα, μεγαλειώδη. Αλλοτε σκυμμένο στο παράθυρό του κι άλλοτε κάτω, ανάμεσα στο πλήθος, τον φαντάζομαι να κοιτάει γραμμές, περιγράμματα, χρώματα σωριασμένα σε αόρατα καφάσια, με τα σπίτια αποκλεισμένα, αλλά χαρούμενα μέσα σ’ αυτό το νταβαντούρι από φωνές και διεκδικήσεις, από ρόδες παιδικών καροτσιών και εκείνων των άλλων που στοιβάζονται οι σακούλες με τα ζαρζαβατικά και τα φρούτα.

Ολα αυτά, για να δείξουμε την, πραγματικά, φρέσκια, ζωηρή εντύπωση που μας έκανε ανοίγοντάς το, το υπ’ αρ. 56 Ημερολόγιο 2009 με αδημοσίευτα έργα από τη συλλογή της ΑΓΕΤ Ηρακλής και θέμα τη «Λαϊκή Αγορά», με υπογραφή Παναγιώτη Τέτση.

Φόρος τιμής στο λαϊκό δρώμενο

«Είναι ν’ απορείς –γράφει στον πρόλογο η καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης, διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, όπου σε διαρκή έκθεση υπάρχουν τα υπερμεγέθη έργα Τέτση, με θέμα τη “Λαϊκή Αγορά”– πώς κατάφερε να ζωγραφίσει αυτό το γιγάντιο έργο με φιγούρες που ξεπερνούν το φυσικό μέγεθος, στον στενό χώρο του λιλιπούτειου ατελιέ του Τέτση. Τέσσερα χρόνια (1979 - 1983) χρειάστηκαν στον ζωγράφο για να ολοκληρώσει το μνημειακό αυτό σύνολο, μια ζωφόρο που ξεπερνά τα πενήντα μέτρα. Είναι ένας φόρος τιμής στο λαϊκό δρώμενο που ξετυλίγεται κάθε Παρασκευή στην Ξενοκράτους, μπροστά στην πόρτα του. Ισως αυτή η απροσδόκητη ποιητική εκ του συστάδην να χάρισε ακόμη μεγαλύτερη οικειότητα σ’ αυτή τη σύνθεση τη γεμάτη ζωικό παλμό, όπου ο θεατής συγχέεται με τα πρόσωπα του έργου κι έχει την ψευδαίσθηση ότι συμμετέχει, βουτηγμένος κυριολεκτικά στο χρώμα»...

Η σύνθεση χτίζεται με πλατιές πινελιές από καθαρό χρώμα, που συντάσσει τις πιο απίθανες, τις πιο απροσδόκητες συζυγίες. Κι όσο βυθίζεσαι σ’ αυτή τη χρωματική πανδαισία, τόσο συνειδητοποιείς ότι στη ζωγραφική του Τέτση αφαίρεση και «εικασία του ορωμένου» συνυπάρχουν αρμονικά.

Για να καταλήξει η κ. Πλάκα: «Αυτό γίνεται ιδιαίτερα αισθητό στα χρωματικά προσχέδια της λαϊκής αγοράς που φιλοξενεί το Ημερολόγιο των τσιμέντων “Ηρακλής” του 2009. Με χειρονομιακές πλατιές πινελιές καθαρού χρώματος ο ζωγράφος “χτίζει” τα μοτίβα του, ενσωματώνοντας φιγούρες, αντικείμενα, εμπορεύματα σε μια ενιαία κλειστή επιφάνεια Πεμπτουσία του θεάματος, όπως το βίωσε ο ζωγράφος και το αποτύπωσε ο χρωστήρας του, διεκδικώντας και κερδίζοντας την ηδονική μέθεξη και του δικού μας βλέμματος. Η ζωγραφική του Τέτση στέλνει ένα μήνυμα αισιοδοξίας μέσα από τις σελίδες του ημερολογίου του 2009»...

Ποιος και ποια δεν θα συμφωνήσει ότι η φράση «σήμερα έχουμε να πάμε Λαϊκή» μας φτιάχνει την ημέρα μας; Για μας και όχι μόνο «για τη φουκαριάρα τη μάνα μας» που μας πήγαινε...

Εικονογραφώντας τη βία του πολέμου

Η Λιβανέζα σχεδιάστρια κόμικς Ζέινα Αμπιραχέντ μιλάει στην «Κ»

Του Γιαννη Κολοβου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 25/01/2009

«Γεννήθηκα στη Βηρυτό το 1981, δηλαδή έξι χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, σε ένα διαμέρισμα κοντά στην παλιά διαχωριστική γραμμή. Οι γονείς μου επέλεξαν να μείνουν στον Λίβανο όπου και μεγάλωσα και τελείωσα κανονικά το σχολείο». Με αυτά τα λόγια συστήνεται η Ζέινα Αμπιραχέντ, μια από τις πιο ενδιαφέρουσες παρουσίες των σχεδιαστών κόμικς από τον Λίβανο, η δουλειά των οποίων παρουσιάζεται στο 13ο Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς της Αθήνας που άρχισε προχθές στην Τεχνόπολι, στο Γκάζι. Και καλό θα ήταν να δώσετε τη δέουσα προσοχή στη νεαρή Λιβανέζα σχεδιάστρια, γιατί αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση. Οπως και η πασίγνωστη σήμερα Ιρανή Μαριάν Σατραπί που γνώρισε την παγκόσμια αποδοχή όταν το άλμπουμ της «Περσέπολις» έγινε ταινία, η Αμπιραχέντ γράφει και σχεδιάζει την αυτοβιογραφία της, δημιουργώντας μια αφήγηση με την αμεσότητα και την αθωότητα της ματιάς μιας έφηβης κοπέλας που προσπαθεί να βρει τον δρόμο της (και την ταυτότητά της) μέσα σε ένα εξαιρετικά βίαιο περιβάλλον. Αρκεί να μετρήσετε πόσες φορές αναφέρει τη λέξη «πόλεμος» στη συνέντευξη που μας παραχώρησε.

«Οταν έληξε ο πόλεμος ήμουν 10 χρονών», αφηγείται η Αμπιραχέντ. «Μόλις πήρα απολυτήριο γράφτηκα στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βηρυτού. Μου πήρε όμως άλλα 10 χρόνια για να μπορέσω να δουλέψω με τις μνήμες μου. Εκείνη την εποχή ήταν λες κι όλοι είχαν πάθει αμνησία, κανείς δεν ήθελε να θυμάται την παλιά πόλη. Σε ορισμένες συνοικίες, ο κόσμος βάλθηκε να σβήσει όλα τα ίχνη του Εμφυλίου και να συμπεριφέρεται σαν να μην είχε συμβεί τίποτα, κι ας επέστρεφαν να κατοικήσουν στα ίδια ακριβώς μέρη στα οποία είχαν πολεμήσει. Προσωπικά, επειδή κατοικούσα πολύ κοντά στη διαχωριστική γραμμή, σε κάποια στιγμή της ζωής μου συνειδητοποίησα πως καταπίεζα τις μνήμες μου και με κυρίευσε η ανάγκη να τις βγάλω από μέσα μου, να διηγηθώ τις εικόνες και τις αναμνήσεις που με πλάκωναν, σαν να σχεδίαζα κι εγώ με τον τρόπο μου την Βηρυτό η οποία ήδη άλλαζε με ιλιγγιώδη ταχύτητα».

• Τείχη στο μυαλό

Το άλμπουμ της Αμπιραχέντ «Mourir, partir, revenir» θεωρήθηκε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα δουλειά από τους Γάλλους κριτικούς βιβλίων. Η ιστορία της εμπεριέχει από μόνη της τη σκληρότητα του πρωτογενούς υλικού, τα βιώματα στα οποία βασίστηκε. Το σκίτσο, παρότι ασπρόμαυρο, περιλαμβάνει διακοσμητικά στοιχεία και αποδίδει λεπτομέρειες, πιθανότατα συμπλέοντας με το κλίμα και τις τεχνοτροπίες που κυριαρχούν στην κοσμοπολίτικη Βηρυτό. Ο πόλεμος, αν και δεν παρουσιάζεται άμεσα, στοιχειώνει συνεχώς τα πάντα. Το δυτικό κοινό, που πάντα αναζητεί για να επιβραβεύσει βιωματικές αφηγήσεις που εξυμνούν τη συνύπαρξη των διαφορετικών πολιτισμών και τη γόνιμη αλληλεπίδρασή τους, εδώ δεν θα βρει ακριβώς αυτό που ψάχνει.

«Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, η μουσουλμανική κοινότητα ζούσε στο ανατολικό τμήμα της πόλης και η χριστιανική στο δυτικό. Κατά μήκος της διαχωριστικής γραμμής, την οποία αποκαλούμε “πράσινη γραμμή” γιατί η φύση έχει καταλάβει πλέον ό,τι δεν κατάφεραν να πάρουν οι αντίπαλοι στρατοί, οι ελεύθεροι σκοπευτές πυροβολούσαν όποιον επιχειρούσε να ξεμυτίσει από τη συνοικία του. Υπήρχαν οδοφράγματα όπου οι πολιτοφύλακες έλεγχαν τις ταυτότητες (στις οποίες, τότε, αναγραφόταν το θρήσκευμα). Μπορούσαν να σε ληστέψουν, να σε απαγάγουν, να σε σκοτώσουν. Σήμερα οι δύο κοινότητες έρχονται σε επαφή καθημερινά, στη δουλειά, στο πανεπιστήμιο, όμως χρειάζεται κι άλλος χρόνος. Υπάρχουν ακόμα τείχη στο μυαλό των ανθρώπων, τείχη που δημιουργήθηκαν τα χρόνια του πολέμου. Φαίνεται παντού πως οι κάτοικοι πήραν πίσω την πόλη τους με βίαιο τρόπο. Οριοθετούν την περιοχή τους κολλώντας αφίσες του πολιτικού (και συνεπώς θρησκευτικού) τους κόμματος, κρεμούν σημαίες, ακούν στη διαπασών τον ύμνο του…».

• Η απαρχή μιας μεγάλης καριέρας

«Εδώ και τέσσερα χρόνια ζω στο Παρίσι. Υποτίθεται πως ήρθα για να συνεχίσω τις σπουδές μου στην Ανώτατη Σχολή Διακοσμητικών Τεχνών, όπου έκανα μεταπτυχιακό στο “2-D animation”. Στην πραγματικότητα ήθελα να απομακρυνθώ απ’ όσα είχα ζήσει, είχα ανάγκη την απόσταση για να μπορέσω να μιλήσω για τον πόλεμο». Η Ζέινα Αμπιραχέντ κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Κόμικς της Βηρυτού το 2002 με το άλμπουμ «[Beyrouth] Catharsis». Στη Γαλλία έγινε γνωστή με το «βιβλίο - αντικείμενο» «38 rue Youssef Semaani», ενώ το 2007 κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Mourir, partir, revenir: Le jeu des hirondelles», για το οποίο βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Κόμικς της Ανγκουλέμ. «Ηταν μια απίστευτη αναγνώριση! Και βραβείο να μην είχε πάρει, θα ένιωθα υπέροχα μόνο και μόνο που το επέλεξαν».

Αυτή τη στιγμή συνεργάζεται με περιοδικά κι εφημερίδες στη Γαλλία και φτιάχνει τον πιλότο μιας τηλεοπτικής σειράς κινουμένων σχεδίων. «Γράφω επίσης το σενάριο ενός νέου άλμπουμ που θα κυκλοφορήσει στο τέλος του χρόνου και, χωρίς να είναι αυτοβιογραφικό, θα μιλάει για τον πόλεμο. Κάθε φορά που τελειώνω ένα κόμικ για τον πόλεμο λέω “αυτό θα είναι το τελευταίο”, όμως…».

• Στέρησαν την ελπίδα

Παρά την προσπάθεια της νεαρής σκιτσογράφου να ξεφύγει από τα φαντάσματά της, υπάρχουν και νέες, το ίδιο φρικιαστικές εικόνες, που επικάθηνται στον νου της. «Λίγο πριν από τον φονικό πόλεμο των 33 ημερών, τον Ιούλιο του 2006, όλοι στον Λίβανο πίστευαν πως είχαν ξεμπλέξει με τους βομβαρδισμούς, τη φτώχεια, τα καταφύγια και τις καταστροφές. Να όμως που τα ξαναζήσαμε από την αρχή! Μετά την ισραηλινή επίθεση χρειάστηκε να ξαναχτιστούν όλα τα νότια προάστια της Βηρυτού, όλες οι γέφυρες της χώρας, πολλά εργοστάσια. Δεν αναφέρομαι καν στους νεκρούς και τους πρόσφυγες. Οταν επέστρεψα στον Λίβανο, μετά την επίθεση, παρατήρησα ότι αυτό που είχε πληγεί περισσότερο ήταν το ηθικό του κόσμου. Αυτός ο νέος πόλεμος τους είχε στερήσει την ενέργεια και την ελπίδα που είχε ακολουθήσει τον Εμφύλιο. Και αυτή τη στιγμή αρνούμαι ακόμα και να σκεφτώ το ενδεχόμενο της επέκτασης, όσων συμβαίνουν στη Γάζα, στο λιβανέζικο έδαφος, παρότι αισθάνομαι αποτροπιασμό για όσα γίνονται εκεί».

Το 13ο Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς ολοκληρώνεται σήμερα, 25 Ιανουαρίου, στην Τεχνόπολι (Πειραιώς 100). Ωρες λειτουργίας 12.00 - 21.00. Ενα τμήμα του είναι αφιερωμένο στους Λιβανέζους σχεδιαστές.

• Λιβανέζικα κόμικς

«Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει στον Λίβανο εκδότης κόμικς», αναφέρει η Ζέινα Αμπιραχέντ. «Κάποιοι κομίστες εκδίδουν μόνοι τους τη δουλειά τους. Δεν υπάρχει επίσης παράδοση σ’ αυτή τη μορφή τέχνης και το κοινό τη γνώρισε μέσα από Βέλγους και Γάλλους δημιουργούς». Παρ’ όλα αυτά οι Λιβανέζοι δημιουργοί είναι πολλοί κι αξιόλογοι. Η πρώτη κυκλοφορία «ενήλικου κόμικ» ήταν το άλμπουμ «Carnaval» του Ζορζ Κουρί (Jad) τη δεκαετία του ’80. Το 1987, η Μισέλ Σταντγιόφσκι αρχίζει να σχεδιάζει το «Beyrouth-Deroute» στη γαλλόφωνη εφημερίδα «L’ Orient – Le Jour», μια σάτιρα που κράτησε 10 χρόνια. Το 2000 στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βηρυτού (ALBA) ιδρύεται τμήμα εικονογράφησης και κόμικ, το οποίο γίνεται το φυτώριο όλων των νέων φερέλπιδων σχεδιαστών. Οι σπουδαστές και οι απόφοιτοί της είτε κάνουν καριέρα στην Ευρώπη είτε εκδίδουν φανζίν και εκφράζονται μέσω διαδικτυακών μπλογκ. Πέρυσι, η ομάδα Samandal εξέδωσε μια ανθολογία 176 σελίδων, σε τρεις γλώσσες όπου παρελαύνουν όλοι οι Λιβανέζοι σχεδιαστές.

Πέτρος Ζουμπουλάκης: Περίπατος στην Αθήνα

Ο Πέτρος Ζουμπουλάκης, αφού περιπλανήθηκε στη φύση ζωγραφίζοντας τοπία, από μικρά ταπεινά δέντρα που ριζώνουν στη γη μέχρι μακρινά «πλάνα» σαν αεροφωτογραφίες, επιστρέφει τώρα στον γενέθλιο τόπο, την Αθήνα. Εκθέτει τα «Αθηναϊκά» του, 25 μικρά έργα, κυρίως τέμπερες, στην αίθουσα τέχνης «Χρυσόθεμις» (25ης Μαρτίου 20, Χαλάνδρι), μέχρι τις 7 Φεβρουαρίου.

«Αυτή η πόλη με εμπνέει. Οχι, όμως, για να τη "φωτογραφίσω", αλλά για να αναδείξω το άρωμά της», λέει ο ίδιος. «Είναι ένας νοσταλγικός περίπατος στις διάφορες φάσεις της πόλης, από το 1970 και μετά, όπου ο θεατής περιδιαβαίνει τη φυσιογνωμία της πόλης στο πέρασμα του χρόνου».

Παλιά καφενεία, ο σταθμός του τρένου αλλά και οι νέοι σταθμοί του μετρό, όπου ο κόσμος συρρέει στις κυλιόμενες σκάλες, σπαράγματα αρχαίων αγαλμάτων αλλά και τοίχοι με γκράφιτι συνθέτουν την εικόνα της πόλης, όπου το παρελθόν συναντάει το παρόν.

Γέννημα-θρέμμα της Αθήνας ο ζωγράφος, επισημαίνει:

«Την είδα χαριτωμένη και τη βλέπω ν' αλλάζει όψη καθημερινά, να γίνεται σκληρή και απρόσωπη "πρωτεύουσα". Προσπάθησα να τη δω χωρίς γραφικότητες και "αρχαία κάλλη" και "κλέη". Με τις αντιφάσεις της ατμόσφαιράς της, άρα και των ανθρώπων της. Την Αθήνα στο εξαίσιο ροζ φως του δειλινού, όπως το φως τούτο δένει με το ζεστό πράσινο του κυπαρισσιού. Στο πυρωμένο εκτυφλωτικό φως του απομεσήμερου. Μετά τη βροχή και το τσουχτερό της κρύο... Αναζήτησα γωνιές της που είναι δίπλα μας και δεν τις έχουμε προσέξει. Το μεθυστικό άρωμα της νεραντζιάς όπως μπερδεύεται με το καυσαέριο. Να η Αθήνα!».

Ο Πέτρος Ζουμπουλάκης επέλεξε να κάνει μικρά έργα για να μη μεγεθύνει τις ατέλειες της πόλης. «Στα προηγούμενα έργα μου κοίταζα το τοπίο από ψηλά, τώρα κοιτάζω από μέσα την αστική διαβίωση με όλα όσα τη χαρακτηρίζουν, την καθημερινή σχιζοφρένεια, τον καταναλωτισμό», συνεχίζει ο ίδιος.

«Ο τόπος που ζεις και δουλεύεις σε σημαδεύει, με όλα τα καλά και τα άσχημα που έχεις περάσει. Ωστόσο ο περίπατός μου στην Αθήνα με οδηγό τη μνήμη διατηρεί μια ρομαντική, παλιομοδίτικη ματιά».

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 7 - 25/01/2009

Πετσί και κόκαλο

Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ

Ο ανώνυμος παίκτης κάνει ένα ανάποδο ψαλιδάκι τόσο θεαματικά που θα το ζήλευε και ο Ρονάλντο. Δεν φοράει καν αθλητικά παπούτσια και σορτσάκι, για την ακρίβεια είναι γυμνός... ως το κόκαλο. Μπορούμε να δούμε ξεκάθαρα την ένταση των μυών του στην προσπάθεια, τη θέση του σκελετού, τα αιμοφόρα αγγεία, τα όργανα...

Καλωσήρθατε στην περίφημη περιοδεύουσα έκθεση «Bodies...The exhibition», με αληθινά ανθρώπινα σώματα ως εκθέματα, που έχει προσελκύσει σχεδόν 11 εκατομμύρια επισκέπτες σε μεγάλες πόλεις όπως η Νέα Υόρκη, το Λας Βέγκας, το Λονδίνο, το Σάο Πάολο, η Βαρκελώνη. Ολοζώντανο μάθημα ανατομίας ή φρικιαστικό σόου για γερά νεύρα, η έκθεση από τις 7 Φεβρουαρίου θα παρουσιαστεί στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων για να κρίνουμε ιδίοις όμμασι.

Ο σχεδιασμός της έκθεσης που οργανώνει η Premier Exhibitions με έδρα την Ατλάντα είναι υποβλητικός. Ορισμένοι επισκέπτες γράφουν ότι ένιωσαν σαν φοιτητές ιατρικής στο πρώτο μάθημα ανατομίας, κι άλλοι ότι ανέβηκαν στο τρενάκι του τρόμου. Στη σκοτεινή αίθουσα οι προβολείς φωτίζουν τα ανθρώπινα σώματα που είναι άριστα διατηρημένα χάρη στην τεχνική της «πολυμερούς συντήρησης»: το ανθρώπινο σώμα διατηρείται μόνιμα με τη χρήση υγρής σιλικόνης, που μετά από ειδικές επεξεργασίες στερεοποιείται.

Ενα ολόκληρο σώμα μπορεί να χρειαστεί μέχρι και ένα χρόνο για να ετοιμαστεί. Ο εγκέφαλος, μαθαίνουμε, είναι το πιο δύσκολο όργανο να διατηρηθεί καθώς περιέχει λίπος και νερό. Κατά τη διαδικασία συντήρησης μπορεί να συρρικνωθεί σημαντικά και για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα οι ειδικοί τον αφυδατώνουν σε κρύα ακετόνη, δίνοντάς του στη συνέχεια το αρχικό μέγεθος και σχήμα.

Οπλιστείτε, λοιπόν, με ψυχραιμία για να μπείτε στα άδυτα του ανθρώπου και να παρατηρήσετε από απόσταση αναπνοής όσα βλέπατε μόνο στα ντοκιμαντέρ ή στις εγκυκλοπαίδειες: το σκελετικό, το αναπαραγωγικό, το αναπνευστικό, το κυκλοφορικό κ.λπ. Πολλά από τα εκθέματα έχουν αθλητικές στάσεις. Κι ακόμα μεμονωμένα όργανα μας δίνουν τη δυνατότητα να καταλάβουμε ασθένειες ή προβλήματα, όπως η παχυσαρκία, η εξωμήτρια κύηση, η αρθρίτιδα. Αρκεί να δει κανείς έναν υγιή πνεύμονα να στέκεται δίπλα σε έναν «μαύρο», κατεστραμμένο από το κάπνισμα, και θα κόψει ασυζητητί τις κακές συνήθειες.

«Η εκπαιδευτική σημασία αυτής της έκθεσης είναι ανεκτίμητη», υποστηρίζει ο ιατρικός διευθύνων σύμβουλος της έκθεσης δρ Ρόι Γκλόβερ, επίτιμος καθηγητής ανατομίας και μοριακής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. «Για αιώνες, μόνο η ιατρική κοινότητα μάθαινε για τις εσωτερικές διεργασίες του ανθρώπινου σώματος, ενώ τώρα δίνεται και στο ευρύ κοινό η ευκαιρία να αποκτήσει βαθύτερη γνώση πάνω στο θέμα».

Ωστόσο, η έκθεση εγείρει και ένα ηθικό ζήτημα. Από πού προέρχονται όλα αυτά τα σώματα; Εχει κανείς το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει ένα πτώμα ως έκθεμα, και μάλιστα με σκοπό το κέρδος;

Πάντως σε ορισμένες από τις αμερικανικές πόλεις ανθρωπιστικές οργανώσεις και ερευνητικά ινστιτούτα διαμαρτυρήθηκαν.

«Οι άνθρωποι αυτοί έχουν πεθάνει από φυσικά αίτια. Ο νόμος απαγορεύει την αποκάλυψη οποιασδήποτε πληροφορίας σχετικά με την ταυτότητα των εκθεμάτων και την αιτία του θανάτου», διαβάζουμε στο σάιτ της διοργανώτριας εταιρείας (www.bodiesinathens.gr). «Ολα τα σώματα-εκθέματα αποκτήθηκαν από τα εργαστήρια του Ιατρικού Πανεπιστημίου Dalian Plastination, της Κίνας. Σήμερα, τα ανθρώπινα σώματα που χρησιμοποιούνται από ιατρικές ομάδες στην Κίνα, τις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες παγκοσμίως προέρχονται από δωρητές ή είναι σώματα ανθρώπων των οποίων δεν έχει εξακριβωθεί η ταυτότητα».

*Στην Αθήνα η έκθεση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων. Ωρες λειτουργίας: Κυριακή - Πέμπτη: 10.00-20.00, Παρασκευή και Σάββατο: 10.00 - 22.00. Γενική είσοδος: 16 ευρώ, ενήλικες άνω των 65: 14 ευρώ, παιδιά (4-13 ετών): 12 ευρώ, γκρουπ άνω των δέκα ατόμων: 10 ευρώ, σχολικά γκρουπ: 8 ευρώ, οικογενειακό έως και 5 άτομα: 44 ευρώ.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 7 - 25/01/2009

Ξενάγηση στο ντιζάιν

Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ

Αν βρεθείτε βράδυ στου Ψυρρή και δείτε κάποιες παρέες με χάρτες ανά χείρας να τριγυρνούν στα στενά, μην ξαφνιαστείτε. Δεν ψάχνουν για μπαράκια και ταβέρνες -βεβαίως εκεί μπορεί να καταλήξουν- αλλά για τα δημιουργικά γραφεία της περιοχής. Για τρίτη χρονιά οργανώνεται, από τις 6 μέχρι και τις 8 Φεβρουαρίου, το Design Walk. Η βόλτα στα design studios του κέντρου, που ανοίγουν για ένα τριήμερο, εκτός ωραρίου, με σκοπό το κοινό να δει τι γίνεται «εν θερμώ» στη γραφιστική σκηνή της Αθήνας.

Φέτος, 13 δημιουργικά γραφεία του Ψυρρή παίρνουν μέρος στο Design Walk. Είναι η νέα, δραστήρια γενιά της ελληνικής γραφιστικής, που ανοίγει διάλογο με όσους ενδιαφέρονται για τις εφαρμοσμένες τέχνες. «Με εκείνους που αντιλαμβάνονται πως η γραφιστική είναι παντού, πως την αντιμετωπίζουμε και μας αντιμετωπίζει καθημερινά, πως με αυτή επικοινωνούμε, ενημερωνόμαστε, μαθαίνουμε, βρίσκουμε, χάνουμε...», όπως μας λέει η Αναστασία Λουρή από την ομάδα των διοργανωτών.

Τα δημιουργικά γραφεία θα είναι ανοιχτά (Παρασκευή 6 μ.μ.-10 μ.μ., Σάββατο-Κυριακή 12 μ.-7 μ.μ.) όχι μόνο για να εκθέσουν τις ιδέες τους, αλλά και για να κάνουν ένα διαδραστικό παιχνίδι με τους επισκέπτες, οι οποίοι μπορούν να πάρουν μολύβι και χαρτί ή το ποντίκι του υπολογιστή και να κάνουν τα δικά τους σχέδια.

Στο Bios (Πειραιώς 84) dj θα παίζουν μουσική, ενώ σχεδιαστές, τυπογράφοι, φωτογράφοι, εκδότες θα δείχνουν στιγμιότυπα από την καθημερινότητά τους. Μια και φέτος είναι διεθνές έτος Δαρβίνου, οι In a Box (Βίσσης 1) θα επικεντρωθούν στην εξέλιξη του χόμο σάπιενς σε ένα είδος που έχει θεοποιήσει την εικόνα, τον homopictographicus. Στο Designpark (Κτενά 1), οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να πειραματιστούν με διάφορες γραμματοσειρές, ενώ όσοι βρεθούν στο The Design Shop (Κριεζή 1) θα μπορούν να επαναλάβουν μοτίβα από διάφορους πολιτισμούς, αραβικά, λαϊκής τέχνης, βυζαντινά που αναπαράγουν τις επαναλήψεις γύρω μας.

Η σύγχρονη πραγματικότητα με τα ευτράπελά της έχει την τιμητική της στο Design Walk. Η ομάδα «G» (Μιαούλη 6) αποφάσισε να βάψει την ολόλευκη αίθουσά της μαύρη, αφού... μαύροι είναι οι καιροί που ζούμε. Ομως, όποιος θέλει μπορεί με φωσφορούχους μαρκαδόρους να φωτίσει το σκοτάδι. Οι Poor Designers (Κριεζή 1) σχεδιάζουν ψαλίδια για να κόψουμε τις πιστωτικές κάρτες, σφυριά για να σπάσουμε την τηλεόραση και άλλα «προϊόντα ανακούφισης από την ψυχική καταπίεση». Η δράση της ομάδας Π6 έχει τίτλο «Φτου και βγαίνω» και μας θυμίζει πως τα παιχνίδια που παίζαμε μικροί τα ξαναβρίσκουμε στο δρόμο μας: όταν θέλεις να πιάσεις μια θέση στα βαγόνια του μετρό είναι σαν να παίζεις «μουσικές καρέκλες», όταν περπατάς στο πεζοδρόμια είναι σαν να παίζεις «κουτσό» με τόσα εμπόδια που συναντάς. Το αγαπημένο παιχνίδι των ημερών είναι και η αμπάριζα ανάμεσα στους αστυνομικούς και τους κουκουλοφόρους...

Κυρίως μετά το 2004 τα δημιουργικά γραφεία άρχισαν να συγκεντρώνονται και στην περιοχή του Ψυρρή. Ηταν νέοι δημιουργοί που είτε είχαν αποκτήσει εμπειρία από την Πολιτιστική Ολυμπιάδα, είτε ήθελαν να βρίσκονται σε μια καλλιτεχνική γειτονιά και με προσιτά ενοίκια: «Αποφασίσαμε να οργανώσουμε το Design Walk για να μας γνωρίσει ο κόσμος, καθώς υπάρχει μια σύγχυση γύρω από το επάγγελμά μας. Ορισμένοι μάς θεωρούν εικαστικούς καλλιτέχνες κι ορισμένοι τυπογράφους», λέει η Ρένα Χρυσικοπούλου από την ομάδα Π6. «Η διοργάνωση συγκεντρώνει πολύ κόσμο, ιδιαίτερα διαφημιστές, καθηγητές γραφιστικής, σπουδαστές αλλά και παιδιά που θέλουν να σπουδάσουν σχέδιο και έχουν πολλές απορίες να λύσουν».

«Δεν υπάρχει ανταγωνισμός γιατί κάθε γραφείο έχει διαφορετική αισθητική να προτείνει», συνεχίζει ο Διονύσης Λιβάνης (The design shop). «Ωστόσο υπάρχει γενικότερα ένα ελληνικό ύφος στη γραφιστική που είναι λιτό, περιεκτικό και επικεντρώνεται σε μια ιδέα», καταλήγει ο Μιχάλης Γεωργίου από την ομάδα G.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 7 - 25/01/2009

Μοντέρνα περιπέτεια

«....από τον Μονέ στον Ιβ Κλάιν» και από τις πρωτοπορίες των δεκαετιών 20-30 έως τους ριζοσπαστικούς ρεαλισμούς του 60, η Ιστορία της Σύγχρονης Τέχνης, στο Ιδρυμα Θεοχαράκη

«Οι εποχές των μοντέρνων. Από τον Μονέ στον Ιβ Κλάιν» είναι μία έκθεση ιστορικής αξίας, από αυτές που μόνο σε μεγάλα ευρωπαϊκά μουσεία μπορούμε να συναντήσουμε. Ως εκ τούτου, η πρωτοβουλία του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. και Μ. Θεοχαράκη να φιλοξενήσει στο κτίριο της οδού Μέρλιν και Βασ. Σοφίας έργα προερχόμενα από τη συλλογή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης του Σεντ Ετιέν είναι όχι μόνο αξιόλογη αλλά και εκπαιδευτικά χρήσιμη.

• Τρεις ενότητες

Στην έκθεση, που συγκεντρώνει 48 Ευρωπαίους καλλιτέχνες, παρακολουθούμε μέσα από τρεις βασικές ενότητες τις τρεις περιόδους της Ιστορίας της Μοντέρνας Τέχνης: τις πρωτοπορίες των δεκαετιών 1920-1930 (Ντανταϊσμός, Σουρεαλισμός, Κυβισμός), την Αμορφη Τέχνη και τη Λυρική Αφαίρεση των δεκαετιών 1940-1950 και, τέλος, τους ριζοσπαστικούς ρεαλισμούς του 1960.

Η θεωρητική προσέγγιση της επιμελήτριας της έκθεσης, Σάνιας Παπά, βοηθά να διαβάσουμε σταδιακά την εξέλιξη που έφερε αργότερα στη Σύγχρονη Τέχνη, τις ελευθερίες καθώς και τις αναφορές της σε ολόκληρο τον 20ό αιώνα.

Το πρώτο έργο της έκθεσης είναι τα «Νούφαρα του Μονέ» (1907), ζωγραφική που αιωρείται ανάμεσα στην αναπαράσταση και στην αφαίρεση, προοίμιο της ελεύθερης ματιάς στον δεδομένο κόσμο.

Ακολουθεί το έργο του Λαζέ «Τρεις γυναίκες σε κόκκινο φόντο» 1927, όπου η ανθρώπινη φιγούρα αποδίδεται κυβιστικά αν και με απόλυτη ευαισθησία και ομορφιά.

Πικάσο, Κούπκα και Πικάμπια συγκινούν γιατί θυμίζουν την αρχή της ανατροπής, ενώ το αριστούργημα του Σβίτερς, ένα κολάζ από ξύλο, μέταλλο, κεραμικά και άλλα ετερόκλητα υλικά, δείχνει τη μαεστρία του να φωτίζει το ταπεινό και να αφηγείται με πλούτο απλές περιπέτειες της φόρμας.

Μασόν και Μιρό με τρία ζωγραφικά έργα τα έχουν πει όλα, όσα αφορούν τον ποιητικό σουρεαλισμό, και εδώ έχουμε μια πολύ δυνατή στιγμή της έκθεσης, ενώ ακολουθεί η εμπειρία των Τανγκουί και Ερνστ, με έναν σουρεαλισμό πιο κοντά στον συμβολισμό και στις ονειρικές του διαστάσεις.

Αρπ, Κάλντερ, Γκονζάλεζ και Ρισιέ, με γλυπτά που αποτελούν ιστορία εδώ και πολλά χρόνια, συνεχίζουν την αφήγηση της μοντέρνας περιπέτειας, για να φτάσουμε στις «Μονοχρωμίες» του Ιβ Κλάιν, έργα σταθμό για τη σύγχρονη αντίληψη και κατανόηση της Σύγχρονης Τέχνης.

• Η έκθεση διαρκεί έως 22/2 και αξίζει πραγματικά το ενδιαφέρον. Λαζέ, «Τρεις γυναίκες σε κόκκινο φόντο», 1927.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΘΝΟΣ, 24/01/2009

Ο Κώστας Ηρακλής Γεωργίου εκθέτει, ύστερα από αρκετά χρόνια, τη νέα του δουλειά στην γκαλερί «Ζουμπουλάκη». Με τον τίτλο «Αυτό το υπέροχο τίποτα» ο Γεωργίου επανέρχεται στην εικαστική αναζήτηση, με αίτημα τον επαναπροσδιορισμό της αξίας ξεκινώντας από το μηδέν. Μια σειρά εικόνων που σχηματίζονται από αμέτρητες παλλόμενες μαύρες γραμμές σε λευκό φόντο, μεγιστοποιούν την ελάχιστη και επαναλαμβανόμενη γραφή.

Οι εκτυπώσεις «ιντζέκτ» σε αρχειακό χαρτί, με τις οποίες αποφασίζει να αποτυπώσει το «Τίποτα», συνεργούν ώστε να καταφανεί η προσωπική γλώσσα ως αποτέλεσμα της συνέργειας με τον υπολογιστή, χρησιμοποιώντας εναλλαγές απλών στοιχείων. Εχει ενδιαφέρον πώς ένας καλλιτέχνης, όπως ο Γεωργίου, με διαδρομές ποικίλες και εμπειρία εκφραστικών μέσων, ξαναμιλά ύστερα από καιρό σιωπής με αφετηρία το «μηδέν». Η επιμέλεια της έκθεσης ανήκει στην Κατερίνα Κοσκινά.

• Εως 7/2.

«Ζωντανό» μάθημα ανατομίας στην Τεχνόπολη

Αληθινά ανθρώπινα σώματα, που έχουν ήδη δει 11 εκατ. επισκέπτες σε όλο τον κόσμο, θα «κυκλοφορούν» από τις 7 Φεβρουαρίου στην Τεχνόπολη στο Γκάζι. Τι φθορά δημιουργείται στα όργανά μας όταν τρώμε υπερβολικά ή δεν ασκούμαστε; Τι συμβαίνει όταν δεν συμπεριφερόμαστε καλά στο σώμα μας; Μια διεθνής έκθεση, που έχουν δει 11 εκατ. κόσμου, έρχεται να μας συστήσει την εκπληκτική και πολύπλοκη μηχανή που λέγεται ανθρώπινο σώμα και να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας. Μετά τη Νέα Υόρκη, το Λας Βέγκας, την Ουάσιγκτον, το Λονδίνο, το Σάο Πάολο, τη Βαρκελώνη και την Πράγα, η έκθεση με τίτλο «Βodies» θα βρίσκεται από το Σάββατο 7 Φεβρουαρίου και στη χώρα μας.

Στόχος της να προσφέρει στο ελληνικό κοινό ένα πλήρες μάθημα ανατομίας, προκειμένου να γνωρίσει, να παρατηρήσει και να κατανοήσει τα πάντα γύρω από το ανθρώπινο σώμα, τις λειτουργίες του και τα συστήματά του (σκελετικό, μυϊκό, αναπαραγωγικό, αναπνευστικό, κυκλοφορικό κ.ά.).

Τα εκθέματα που θα φιλοξενηθούν στις αίθουσες της «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων, στο Γκάζι, είναι αληθινά ανθρώπινα σώματα που παρουσιάζονται στην ολότητά τους ή ανά μέρη και τα οποία έχουν διεξοδικά διαχωριστεί και διατηρηθεί μέσω μιας πρωτοποριακής διαδικασίας που ονομάζεται πολυμερής συντήρηση.

Επαναστατική τεχνική
Με αυτήν την επαναστατική τεχνική ο ανθρώπινος ιστός διατηρείται μόνιμα με τη χρήση υγρής σιλικόνης, που -ύστερα από ειδικές επεξεργασίες- στερεοποιείται. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα δείγμα διατηρημένο έως και το κυτταρικό επίπεδο, αναδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο την πολυπλοκότητα των οστών, των μυών, των νεύρων, των αιμοφόρων αγγείων και των οργάνων.

Ενα ολόκληρο σώμα κάνει ακόμη και έναν χρόνο για να ετοιμαστεί.

Μέσα από εκθέματα, που είναι τοποθετημένα σε παραστατικές αθλητικές στάσεις, θα μπορεί κάποιος να «κρυφοκοιτάξει» και να δει τι συμβαίνει εκείνη την ώρα κάτω από το δέρμα του όταν παίζει ποδόσφαιρο, βόλεϊ, μπάσκετ, κάνει στίβο κ.ά.

Σε άλλη αίθουσα θα παρουσιάζονται διάφοροι συσχετισμοί. Για παράδειγμα, ένας υγιής πνεύμονας θα εκτίθεται πλάι σε έναν «μαύρο», κατεστραμμένο από το κάπνισμα, πνεύμονα προκαλώντας μια τόσο έντονη σύγκριση, δυνατότερη από κάθε φωτογραφία.

Οι επισκέπτες σε κάθε χώρο θα μπορούν να δεχτούν από ειδικούς πληροφορίες ιατρικού και επιστημονικού περιεχομένου.

Η έκθεση ενδείκνυται και για τα παιδιά, καθώς τα βοηθά να γίνουν υπεύθυνοι ενήλικες.

«Το να βλέπω πώς όλα αυτά εδώ βρίσκονται τώρα μέσα στο σώμα μου με θαμπώνει.

Είναι κάτι το εκπληκτικό», «Σίγουρη απόδειξη ότι το σώμα είναι ένα ζωντανό έργο τέχνης», «Μου έδωσε μια επιμορφωτική εικόνα του ανθρωπίνου σώματος, την οποία κανένα πιστό αντίγραφο σε βιβλίο δεν θα μπορούσε να μου προσφέρει», «Ως ντετέκτιβ ανθρωποκτονιών πηγαίνω συχνά σε αυτοψίες.

Βρήκα αυτήν την έκθεση γοητευτική», «Ηταν ένα μοναδικό επιστημονικό μάθημα για την οικογένειά μου», «Σίγουρα δεν θα ξανακαπνίσω ποτέ.

Δεν θέλω να γίνουν τα πνευμόνια μου μαύρα», ήταν μερικές από τις φράσεις ανθρώπων που είδαν την έκθεση «Βodies».

Σύμφωνα με τον δρ Ρόι Γκλόβερ, επίτιμο καθηγητή Ανατομίας και Μοριακής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και ιατρικό σύμβουλο της έκθεσης, «για αιώνες, μόνο η ιατρική κοινότητα μάθαινε για τις εσωτερικές διεργασίες του ανθρώπινου σώματος από τη μελέτη των αληθινών ανθρώπινων σωμάτων», ενώ τώρα και «το ευρύ κοινό θα έχει την ευκαιρία να αποκτήσει μια βαθύτερη γνώση» γύρω από αυτά τα θέματα.

Η έκθεση «Βodies», μια παραγωγή της εταιρείας «Ρremier Exhibitions Ιnc» που εδρεύει στην Ατλάντα, πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
«Βodies». Ωρες λειτουργίας: Κυριακή - Πέμπτη, 10.00 π.μ.- 8.00 μ.μ. Παρασκευή και Σάββατο, 10.00 π.μ.- 10.00 μ.μ.

Τιμές εισιτηρίων: 16, 14 (ενήλικες άνω των 65 ετών), 12 (παιδιά από 4 έως 13 ετών), 10 (γκρουπ άνω των 10 ατόμων), 8 (σχολικά γκρουπ) ευρώ
Τόπος: «Τεχνόπολις» Δήμου Αθηναίων, Πειραιώς 100, Γκάζι.
Τηλ.: 210-3460981

ΝΤΕΜΗ ΑΥΛΩΝΙΤΗ, ΕΘΝΟΣ, 24/01/2009

Στο Γκάζι για το Φεστιβάλ της Βαβέλ με Ελληνες και ξένους κομίστες

Του Σπυρου Γιαννακοπουλου, Η Καθημερινή, 24/01/2009

Το Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς της Βαβέλ ξεκίνησε την περασμένη Πέμπτη και θα διαρκέσει μέχρι αύριο. Κόμικς, εικόνες, χρώματα, γκράφιτι, street art, μουσικές και πλήθος κόσμου συναντιούνται για άλλη μία φορά στην «Τεχνόπολη» στο Γκάζι, σε ένα πολύχρωμο πανηγύρι, σε ένα καθιερωμένο πλέον ραντεβού με την 9η τέχνη. Το φεστιβάλ κλείνει 13 χρόνια παρουσίας και με αφορμή αυτό οι Ελληνες σχεδιαστές, που όπως πάντα αποτελούν τον πυρήνα του φεστιβάλ, εκθέτουν πρωτότυπες ιστορίες με θέμα το «13». Επίσης παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό η ρωσική και ουκρανική σκηνή κόμικς, ενώ το δικό τους χώρο έχουν οι Λιβανέζοι δημιουργοί, μια γενιά νέων σχεδιαστών με κοινό παρονομαστή τα έντονα βιώματα μιας πολυτάραχης και ασταθούς καθημερινότητας. Ιδιαίτερο αφιέρωμα γίνεται στη διασημότερη εκπρόσωπό τους, Zeina Abirached. Ακόμη, πραγματοποιείται μεγάλη ατομική έκθεση του Μεξικανού εικονογράφου Patricio Betteo, νέου πολυγραφότατου καλλιτέχνη από την Πόλη του Μεξικού, και έκθεση έργων του ζωγράφου και δημιουργού κόμικς Λέανδρου, που κάνει την επανεμφάνισή του μετά από πολυετή απουσία. Γνωστοί γραφίστες εκθέτουν τη δουλειά τους, ενώ η ομάδα Carpe Diem με τη συμβολή του Ιταλού Blu (που έκανε πρόσφατα εικαστική επέμβαση στους τοίχους της Tate Gallery) επεμβαίνουν εικαστικά στην επιφάνεια ενός κτιρίου πέριξ του εκθεσιακού κέντρου της «Τεχνόπολης». Οπως κάθε χρόνο τις εκδηλώσεις του φεστιβάλ πλαισιώνουν διάφορα happe-nings: συναυλίες, κουκλοθέατρο, θέατρο δρόμου και εκθέσεις με διάφορα φανζίν ή κόμικς μικρών εκδοτικών οίκων.

Το φεστιβάλ ξεκίνησε το 1996 και από αυτό έχουν περάσει οι σημαντικότερες τάσεις της σύγχρονης σκηνής κόμικ και κάποιοι από τους σπουδαιότερους δημιουργούς όπως Altan, Quino, McKean, Satrapi, Kaz, Moebius, Vuillemin κ. ά., είτε συμμετέχοντας με έργα στο φεστιβάλ είτε για να παρουσιάσουν τη δουλειά τους. Κύριος διοργανωτής είναι το περιοδικό «Βαβέλ», που αντέχει, παρά το περιορισμένο κοινό που ασχολείται με αυτού του είδους κόμικ, σχεδόν τρεις δεκαετίες.

Ηταν Φεβρουάριος του 1981, όταν ένα περιοδικό με κόκκινο εξώφυλλο και σκίτσο του Moebius κρεμάστηκε στα περίπτερα. Από τις σελίδες του πέρασαν και αναδείχτηκαν αμέτρητοι Ελληνες σχεδιαστές: Αρκάς, Soloup, Ζερβός, Δερβενιώτης, Μπότσος, Ταμπακέας, Λέανδρος κ.ά.

Εφυγε από τη ζωή ο Ιάσων Μολφέσης. Ο ζωγράφος που δεν σταμάτησε ποτέ να πειραματίζεται

Ο καλλιτέχνης που πειραματίστηκε στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, αξιοποιώντας εικαστικά τις δυνατότητές τους και προσεγγίζοντας τη σύγχρονη τεχνολογία μέσα από μια φιλοσοφική-μεταφυσική διάσταση, ο Ιάσων Μολφέσης άφησε την τελευταία του πνοή τη Δευτέρα το βράδυ, στο σπίτι του στο Παγκράτι, σε ηλικία 84 ετών, τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο, από τροχαίο, της κόρης του Λευκής, γεγονός που τσάκισε τον ζωγράφο και γλύπτη. Εναν χρόνο μετά τον χαμό της, της αφιέρωσε την τελευταία του έκθεση.

«Η παρέλαση της γκιλοτίνας και άλλες ιστορίες», στην Ελληνοαμερικανική Ενωση, που ήταν ένα σχόλιο πάνω στην Ιστορία, την επανάσταση και τα συναισθήματα που νιώθουμε, όταν κάποια μέρα όλα μοιραία τελειώνουν.

Γεννημένος το 1925 στο Φάληρο και με σπουδές στην ΑΣΚΤ (1942-1946), ο Ιάσων Μολφέσης ζυμώθηκε εικαστικά στο Παρίσι, όπου εγκαταστάθηκε το 1950 και σπούδασε τοιχογραφία, σε μια εποχή καλλιτεχνικής έκρηξης.

Επί μία εικοσαετία ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, αρχικά παραστατική, στη συνέχεια άμορφη τέχνη και μετά ενσωματώνοντας στη ζωγραφική επιφάνεια κομμάτια κατάστικτων ταινιών ηλεκτρονικών υπολογιστών. Με το υλικό αυτό, τα κενά και τα πλήρη, το φως και τη σκιά, πειραματίστηκε ακολούθως και στη γλυπτική δίνοντας σύνολα έργων που μοιάζουν σαν να γεννιούνται από τη γη και να ταξιδεύουν στο πλανητικό Διάστημα. Πειραματίστηκε και με άλλα υλικά (τσιμέντο, πολυεστέρα, χάλυβα, φύλλα μολύβδου, ρινίσματα μετάλλων κ.ά.), ενώ δημιούργησε συνθέσεις μνημειακών διαστάσεων, με συμβολικές προεκτάσεις, που βρίσκονται σε δημόσιους χώρους σε Ελλάδα και Γαλλία.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, εξελέγη το 1988 καθηγητής στη Σχολή Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Η κηδεία του θα γίνει αύριο, στις 11 π.μ., από το Α' Νεκροταφείο.

Ο φωτογράφος Ταρέκ Αλ-Χουσεΐν: Η μαντίλα δεν κάνει τον τρομοκράτη

Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΜΠΑΡΚΑ

Η εικόνα ενός άντρα με καλυμμένο τελείως το πρόσωπό του από την παλαιστινιακή ασπρόμαυρη μαντίλα (kaffiyeh) προκαλεί μάλλον αρνητικές σκέψεις. Αν δεν τον «βαφτίσουμε» με άνεση τρομοκράτη, σίγουρα δεν θα σκεφτούμε ότι τη φοράει από στιλ. Ο φωτογράφος Ταρέκ Αλ-Χουσεΐν τεστάρισε τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπά μας με έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο. Χρησιμοποιώντας τον εαυτό του ως μοντέλο, πόζαρε μπροστά στον φακό του μέσα σε αεροδρόμια, λιμάνια ή βουνά, έχοντας τελείως καλυμμένο το πρόσωπο με τη μαντίλα.

Το εκπληκτικό ήταν ότι τις ίδιες κακές σκέψεις δεν έκαναν μόνο οι θεατές στη Δύση, αλλά και οι Αραβες συμπατριώτες του. Ενώ φωτογράφιζε τον εαυτό του στην Ιορδανία, σε ένα ύψωμα δίπλα στη Νεκρά Θάλασσα με θέα στο βάθος την Παλαιστίνη, θεωρήθηκε ύποπτος από έναν αστυνομικό που έτυχε να περάσει. Βρέθηκε να ανακρίνεται επί μία ημέρα στο κρατητήριο ως πιθανός τρομοκράτης. Εκείνο που δεν μπορούσαν να καταλάβουν οι αστυνομικοί ήταν γιατί φορούσε τη συγκεκριμένη μαντίλα, σήμα κατατεθέν του Αραφάτ. Η στερεοτυπική, επομένως, απεικόνιση, πρωτίστως των Παλαιστινίων αλλά και γενικότερα των Αράβων, σε ολόκληρο τον κόσμο έχει κατασκευάσει τα εργαλεία της: «Η μαντίλα είναι τελικά ένα πανίσχυρο σύμβολο», εξηγεί ο καλλιτέχνης.

Τα έργα που προέκυψαν με τίτλο «Self-Portraits» τον έκαναν διάσημο. Οι μεγάλες φωτογραφίες, τοποθετημένες σε φωτισμένα πάνελ (light box), έχουν εκτεθεί στις σκοτεινές αίθουσες πολλών γκαλερί και μουσείων στη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη και την Αμερική. Αύριο παρουσιάζονται για πρώτη φορά και στην Αθήνα, στην γκαλερί Καλφαγιάν (Χάρητος 11, Κολωνάκι, τηλ.: 210-7217679).

Η συγκεκριμένη φωτογραφία έγινε μέχρι και ντοκιμαντέρ. Για τους Ευρωπαίους θεατές της ο άντρας είναι τρομοκράτης. Οι Αραβες θεώρησαν ότι μπορεί να είναι απλώς εργάτης που έβαλε τη μαντίλα για να προστατευθεί από την άμμο. «Η μαντίλα είναι τελικά ένα πανίσχυρο σύμβολο», λέει ο Ταρέκ Αλ-Χουσεΐν (δεξιά)

«Η συγκεκριμένη δουλειά αποτελεί ένα σχόλιο απέναντι στα σύγχρονα δυτικά ΜΜΕ που απεικονίζουν τον Παλαιστίνιο ως τρομοκράτη», εξηγεί ο Ταρέκ Αλ-Χουσεΐν. «Ξεκίνησε από τη δική μου ολοένα αυξανόμενη απογοήτευση βλέποντας πώς παρουσιάζονται οι Παλαιστίνιοι αλλά και οι υπόλοιποι Αραβες στη Δύση. Καθώς οδηγούσα κι έβλεπα το βραχώδες τοπίο γύρω μου, σκέφτηκα τις προφανείς ομοιότητες ανάμεσα στο μύθο του Σίσυφου και στον "μύθο" που έχουν πλέξει τα δυτικά ΜΜΕ για τους Παλαιστίνιους. Σύμφωνα μ' αυτό τον μύθο, όλοι οι Παλαιστίνιοι είναι τρομοκράτες, ενώ η παλαιστινιακή ιντιφάντα, όπως και ο Σίσυφος, είναι καταδικασμένη σε έναν φαύλο κύκλο. Μάχη, όμως, χωρίς τέλος είναι για όλους τους Αραβες και η υπέρβαση των στερεοτύπων που δημιουργούν καθημερινά τα διεθνή ΜΜΕ».

Μισός Παλαιστίνιος, μισός Κουβεϊτιανός ο 46χρονος καλλιτέχνης δεν έχει επισκεφθεί ποτέ την πατρίδα του, εξαιτίας της γνωστής απαγόρευσης των Ισραηλινών. «Οταν οι γονείς μου διώχθηκαν από την Παλαιστίνη ταξίδεψαν σε πολλές χώρες, όπως Αίγυπτο, Ιορδανία, Υεμένη. Κατέληξαν στο Κουβέιτ». Εκεί γεννήθηκε ο Ταρέκ Αλ-Χουσεΐν, έζησε όμως για πολλά χρόνια στην Αμερική. Σπούδασε φωτογραφία στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού. Ζει στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και διδάσκει φωτογραφία στο αμερικανικό πανεπιστήμιο της Sharjah, ιδιωτικό κολέγιο με φοιτητές να αποτελούνται κατά 20% από ντόπιους και το υπόλοιπο 80% από 70 διαφορετικές εθνικότητες (Μέση Ανατολή, Πακιστάν, Ινδία και Ιράν). Η δημιουργία του πανεπιστημίου ήταν ένας σοβαρός λόγος για να επιστρέψει. «Αν όλοι εμείς οι μορφωμένοι Αραβες μένουμε στο εξωτερικό, ποτέ δεν θα αναπτυχθεί η περιοχή», τονίζει.

Γιατί χρησιμοποιήσατε τον εαυτό σας στις φωτογραφίες κι όχι κάποιον άλλο;

«Προσπάθησα να δουλέψω με ηθοποιούς, αλλά απλούστατα δεν λειτούργησε. Επιπλέον απολαμβάνω να είμαι και σκηνοθέτης και ηθοποιός και κάμεραμαν. Αν κάποιος με βοηθά, στήνω τη μηχανή εκεί που θέλω και σχεδιάζω σε χαρτί τι ακριβώς θέλω. Το να είμαι εκεί είναι πολύ σημαντικό για μένα. Δεν νομίζω ότι θα τις έκανα αυτές τις φωτογραφίες αν δεν ήταν η παρουσία μου ζωτικό μέρος της διαδικασίας».

Ποια ήταν η πιο περίεργη αντίδραση που προκάλεσαν οι συγκεκριμένες φωτογραφίες;

«Ενας σκηνοθέτης τηλεοπτικού καναλιού (VPRO-TV) στην Ολλανδία είδε τη φωτογραφία με τη αντρική φιγούρα να περπατά μπροστά από ένα αεροπλάνο δημοσιευμένη σε τοπική εφημερίδα και σκέφτηκε αμέσως ότι έγινε πάλι αεροπειρατία. Ηταν το 2004 και συμμετείχα στη διεθνή έκθεση φωτογραφίας του Noorderlicht. Τελικά ο άνθρωπος επικοινώνησε μαζί μου και καταλήξαμε να γυρίσουμε μαζί ένα ντοκιμαντέρ για τις αντιδράσεις των θεατών. Ολες οι απαντήσεις των Ολλανδών υποδήλωναν ότι πρόκειται για φωτογραφία τρομοκράτη, ενώ οι Αραβες ερωτώμενοι στη Sharjah δεν ήταν τόσο κατηγορηματικοί. Αλλοι έλεγαν ότι μάλλον πρόκειται για τρομοκράτη και άλλοι ότι πρόκειται για κάποιον εργαζόμενο, που καθαρίζει το αεροπλάνο ή απλώς προστατεύει το πρόσωπό του από την άμμο...».

Εσχάτως η αγορά της τέχνης έχει στρέψει για τα καλά τα μάτια της στη σύγχρονη τέχνη της Μέσης Ανατολής. Οφείλεται στο γεγονός ότι εκεί οι συλλέκτες έχουν ακόμη χρήματα να διαθέσουν ή υπάρχει όντως αναδυόμενη εικαστική σκηνή;

«Φυσικά και υπάρχει εικαστική σκηνή με πολύ ταλαντούχους καλλιτέχνες. Με λυπεί όμως το γεγονός ότι η αναγνώρισή τους εξαρτάται από την αγορά τέχνης της Δύσης».

* Διάρκεια έκθεσης έως 21 Φεβρουαρίου.*


* Τρεις εβδομάδες μετά την επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα ο Ταρέκ Αλ-Χουσεΐν δεν μπορεί παρά να είναι «επιεικώς σε βαριά κατάθλιψη. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι αφήνουμε τη σφαγή να συνεχίζεται. Κάθε πρωί ξυπνάω ελπίζοντας ότι κάποιος θα έχει παρέμβει να σταματήσει το μακελειό. Επιβάλλεται πιστεύω να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αντιμετωπίζει την κρίση. Φυσικά συνεχίζω να έχω ελπίδες, παρ' όλο που συχνά είναι πολύ δύσκολο δεδομένων των συνθηκών. Ρωτήστε όμως τον κόσμο εκεί αν ελπίζει ακόμη. Αυτή πρέπει να είναι η ερώτησή σας. Εγώ απαντώ στις ερωτήσεις σας, καθ' όλα ασφαλής από το καθιστικό μου».

- Τα μέλη και οι υποστηρικτές της Χαμάς δεν βοηθούν στη δημιουργία των προκαταλήψεων εις βάρος των Παλαιστινίων;

«Δεν είναι τόσο απλό. Εξαρτάται πώς ορίζει κανείς την τρομοκρατία και πώς την αντίσταση. Η Παλαιστίνη βρίσκεται υπό κατοχή».

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 21/01/2009

Ζουμ σε έργα του Μουσείου Πράδο. Η Google Earth βάζει στο μεγεθυντικό φακό 14 αριστουργήματα

Μέχρι πρότινος ταξίδευες σε οποιοδήποτε μέρος της Γης, ακόμη και στην παλιά γειτονιά σου. Τώρα μπορείς να κάνεις zoom και να διακρίνεις με απόλυτο ρεαλισμό μέχρι και το «μαργαριταρένιο» δάκρυ στα μάτια του Αγίου Ιωάννη στον πίνακα «Αποκαθήλωση από το Σταυρό» του Ρονήρου φαν ντε Βέιντεν. Σε «παγκόσμια πρώτη» η δημοφιλής ιστοσελίδα δορυφορικών εικόνων Google Earth βάζει τα αριστουργήματα του Μουσείου Πράδο της Μαδρίτης κάτω από το μεγεθυντικό φακό. Μ’ ένα κλικ πλέον οι χρήστες μπορούν να θαυμάζουν σε «υψηλή ανάλυση» 14 μοναδικά έργα. Το μόνο που χρειάζεται να κάνουν είναι μέσω του Google Earth να «επισκέπτονται» τη Μαδρίτη, το Μουσείο Πράδο και στη συνέχεια να κάνουν κλικ στην εντολή Obras Maestras (αριστουργήματα), τα οποία μπορούν να δουν με τον ειδικό μεγεθυντικό φακό. Η ηλεκτρονική διάθεση των έργων αφορά πίνακες, μεταξύ των οποίων τα «Las Menimas» του Βελάθκεθ, «Η εκτέλεση της 3ης Μαΐου» του Φρανθίσκο Γκόγια, «Οι Κήποι της Απόλαυσης» του Ιερώνυμου Μπος, «Οι τρεις Χάριτες» του Ρούμπενς και «Ο Ιππότης με το χέρι στο στήθος» του Ελ Γκρέκο.

«Η εικόνα που έχουμε είναι μοναδική. Στο μουσείο δεν είναι δυνατόν να πλησιάσουμε τόσο κοντά σε έναν πίνακα ή πολλές φορές θα θέλαμε σκάλα τριών μέτρων για να δούμε ορισμένους πίνακες», δήλωσε η Κλάρα Ριβέρα του Google Spain. Οπως αναφέρει η «El Pais», το Μουσείο έμεινε ανοιχτό αρκετά βράδια, προκειμένου οι υπεύθυνοι της Google να φωτογραφίσουν τους πίνακες.

ΜΑΧΜΟΥΝΤΕΣ ΒΑΪΟΣ, Ελεύθερος Τύπος, 15/01/2009

Η Ιστορία της Τέχνης από τον "Ελεύθερο Τύπο"

PHOTO GALLERY

Τα έργα των κορυφαίων Ελλήνων ζωγράφων που περιλαμβάνονται στην έκδοση

Η μεγάλη περιπέτεια της Ελληνικής Τέχνης, έτσι όπως εξελίσσεται στον ιστορικό καμβά έξι αιώνων, ξεδιπλώνεται στη μνημειακή έκδοση «Ελληνομουσείον» που υπογράφει ο Μάνος Στεφανίδης. Η πολυσέλιδη πολυτελής έκδοση ανθολογεί τα κυριότερα ρεύματα, τις Σχολές, τις τάσεις και τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Ελληνικής Τέχνης μέσα από τεχνοκριτικά σημειώματα, φωτογραφικό υλικό και εμπεριστατωμένες μελέτες-αναφορές στους καλλιτέχνες και το έργο τους. Το επόμενο διάστημα ο ΕΤ αναλαμβάνει μια μεγάλη πρωτοβουλία για τον Ελληνικό Πολιτισμό, καθώς θα προσφέρει στους αναγνώστες του τη μνημειώδη έκδοση με την Ιστορία της Ελληνικής Ζωγραφικής από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι τις ημέρες μας.

Η έκδοση επανέρχεται ανανεωμένη κι εμπλουτισμένη με ειδικά λήμματα, βιογραφικά σημειώματα και γλωσσάρι με τους όρους της Διεθνούς Τέχνης. Η αναδρομή στην Ιστορία της Ελληνικής Τέχνης δεν φωτίζει απλώς το παρελθόν, ανοίγει παράθυρο στο παρόν και το μέλλον, γίνεται εργαλείο ανάλυσης και κατανόησης.

«Το “Ελληνομουσείον” είναι μια προσωπική ματιά στην πρόσφατη και παλαιότερη Ιστορία της Ζωγραφικής μας και μια προσπάθεια να ενταχθεί το φαινόμενο της Ελληνικής Τέχνης ισότιμα στη γενικότερη Ευρωπαϊκή Καλλιτεχνική Ιστορία», μας λέει ο Μάνος Στεφανίδης, ιστορικός Τέχνης, επιμελητής και καθηγητής του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής.

Στις σελίδες του «Ελληνομουσείου» ο αναγνώστης παρακολουθεί την εξέλιξη στην Ιστορία της Ελληνικής Τέχνης ανά τους αιώνες μέσα από ένα πλήθος εικόνων-έργων που συνοδεύονται από επεξηγηματικές λεζάντες. Γιατί, αν δεν έχεις οπτική επαφή με το έργο και την εποχή του, είναι δύσκολο να την κατανοήσεις από το θεωρητικό κείμενο κι αυτό είναι ένα στοίχημα που το έχει κερδίσει η συγκεκριμένη έκδοση.

«Το “Ελληνομουσείον” παρουσιάζει τη ζωγραφική που δημιουργήθηκε από το μεταβυζαντινό Ελληνισμό -υπόδουλο ή διεσπαρμένο- έως τη γέννηση του εθνικού κράτους κατά την εποχή του Ρομαντισμού, με τις ιδιαιτερότητες και τις εξαρτήσεις του. Η αφήγηση διαπερνά τον 20ό αιώνα και φτάνει στα κράσπεδα του 21ου, με κύριο αίτημα τη διασάφηση των εντόπιων και των δάνειων στοιχείων που διαμορφώνουν το χαρακτήρα και την όποια ιδιαιτερότητα της Ελληνικής Τέχνης…», όπως γράφει στον πρόλογο της έκδοσης ο συγγραφέας.

• Πανόραμα

Το έργο, μεταξύ άλλων, εξετάζει την Επτανησιακή Σχολή (Π. και Ν. Δοξαράς, Π. Προσαλέντης κ.ά.), την Ομάδα του Μονάχου (Θ. Βρυζάκης, Ν. Λύτρας κ.ά.), τον αβρό Γύζη, τα σχέδια του δαιμόνιου Χαλεπά, τους πρωτοπόρους Πανταζή και Αλταμούρα, τους δασκάλους του 19ου αιώνα (Κ. Βολανάκης, Π. Λεμπέσης, Γ. Ιακωβίδης κ.ά.), την καλλιτεχνική ωρίμανση μέσα από τη γενιά του Κωνσταντίνου Παρθένη και του Κωνσταντίνου Μαλέα, τη σχέση της ζωγραφικής με τη φωτογραφία, τους Ελληνες της διασποράς στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ (Χρύσα, Παύλος,Αντωνάκος, Κουνέλης, Σαμαράς κ.ά.), τη γενιά του ’60 (Κεσσανλής, Κανιάρης, Τσόκλης κ.ά.) και φθάνει ως τις μέρες μας.

ΤΖΕΒΕΛΕΚΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ, Ελεύθερος Τύπος, Τρίτη, 20/01/09

Η Γενιά του '30 συναντιέται ξανά

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΙΑΦΚΟΥ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 17 Ιανουαρίου 2009

Πάντα με κομψό κοστούμι, καπέλο και μπαστούνι στο χέρι, διαφωνώντας και με την εμφάνισή του ακόμα με την τρέχουσα αισθητική, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας κατέβαινε από το σπίτι της οδού Κριεζώτου και βεβαίως ελάμβανε τις σεβαστικές καλημέρες όσων διασταυρώνονταν μαζί του και τύχαινε να τον γνωρίζουν.

Τώρα το σπίτι, το ατελιέ αλλά και ολόκληρο το ιδιόκτητο μέγαρο, με τη φροντίδα του Μουσείου Μπενάκη και προσωπικά του διευθυντή του Αγγελου Δεληβοριά, προετοιμάζονται για να στεγάσουν ένα νέο μουσείο που θ' ανοίξει για το κοινό στα τέλη του χρόνου.

Ενα μουσείο φιλόδοξο που θα στεγάσει τη Γενιά του '30, όπως αυτή εκπροσωπήθηκε στην ποίηση, την πεζογραφία, τα εικαστικά και τη μουσική. Θα συναντηθούν εκεί αυτοί οι οποίοι συνδέθηκαν με την εισαγωγή των πρωτοποριακών ρευμάτων στη χώρα μας και συνειδητά προσπάθησαν να τα πολιτογραφήσουν δίνοντας ελληνική ιθαγένεια. Ανάμεσά τους ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Ρίτσος, ο Εγγονόπουλος, ο Εμπειρίκος, ο Τσαρούχης, ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας αλλά και οι Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Μητρόπουλος, Σκαλκώτας, Στέρης, Κουν, Βενέζης, Μόραλης, Νικολάου, Καραγάτσης, Τερζάκης, Κόντογλου, Μελετσής, Μπαλάφας, η Παπαϊωάννου κ.ά.

• Παρουσίαση χωρίς διδακτισμό

Είναι κυριολεκτικά μια σπαζοκεφαλιά το ποιους θα κρατήσει και ποιους θ' αφήσει απέξω ο Αγγ. Δεληβοριάς. Πρέπει όλοι να συναντηθούν σε τρεις ορόφους, αφού στο ισόγειο τη θέση των μαγαζιών που υπήρχαν θα πάρει το πωλητήριο, ενώ το σπίτι και το ατελιέ του Γκίκα θα μείνουν ως είχαν, το πρώτο ως παράδειγμα αστικής οικίας, «το οποίο καλό είναι να βλέπουν όλοι όσοι έχουν σήμερα τα σπίτια του νέου χρήματος», όπως επισημαίνει ο Δεληβοριάς.

«Μαθήτευσα στη Γενιά του '30» τονίζει ο ίδιος. «Δάσκαλοί μου ήταν ο Χρήστος Καρούζος, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Κόντογλου, ο Γιάννης Μηλιάδης, η Σέμη Καρούζου. Πρέπει και οι νεότεροι να επικοινωνήσουν με τις δημιουργίες και τις καταθέσεις τους. Θεωρώ ότι αυτό το μουσείο θα αποτελέσει σημαντικότατη προσφορά στην πνευματική ζωή αυτού του τόπου. Δεν θα αφορά μόνο τους ζωγράφους. Θα είναι όλοι εκεί, οι διανοητές, οι ποιητές, οι μουσικοί, οι χορογράφοι, οι φωτογράφοι».

- Πώς θα ταιριάζει ο ένας με τον άλλο;

«Δεν θέλω να διαφαίνεται στην παρουσίαση των δημιουργών κάποιο ίχνος προσωπικό, της δικής μου διάθεσης. Ο επισκέπτης πρέπει να κάνει τη δική του αποτίμηση. Ισότιμα θα παρουσιαστούν όλοι, εννοείται με το απαραίτητο συνοδευτικό υλικό, δίχως όμως διδακτισμό».

Στους τοίχους των τριών ορόφων θα τρέχει μια συνεχής φρίζα, από πίνακες για ό,τι αφορά τους ζωγράφους, από φωτογραφίες για ό,τι αφορά τους υπόλοιπους. Από κάτω, σε μια οριζόντια προθήκη, θα υπάρχουν τα ενθυμήματα. Καθένας στον δικό του χώρο θα συναντά τον αμέσως επόμενο. Η κάθε ενότητα θα αρχίζει με τη φωτογραφία του καλλιτέχνη και κείμενο. Το να παρουσιάσεις π.χ. τον Κουν είναι εύκολο. Εναν συγγραφέα, όμως;

«Ο Βενέζης ήδη βρίσκεται στο μουσείο, μέσα από τα χειρόγραφά του. Πριν πεθάνει ο Σεφέρης, είχα πάει σπίτι του και του είχα ζητήσει υλικό. Υπάρχουν οι πρώτες εκδόσεις των έργων του αλλά και κάποια προσωπικά αντικείμενα, το μολύβι ή τα γυαλιά του».

Ο Αγγ. Δεληβοριάς επισημαίνει πως θα απουσιάζει η πολιτική, θα βγαίνει όμως υπαινικτικά από τα πράγματα.

«Προβληματίστηκα αν θα μπορούσαν να παρεμβληθούν σ' αυτές τις τακτές και προσχεδιασμένες επιφάνειες, εικόνες που να παραπέμπουν σε γεγονότα σημαδιακά. Δεν ξέρω αν έχω και τον χώρο, δεν είναι απέραντος. Ομως όταν παρουσιάζεις τους φωτογράφους της Αντίστασης, λογικό είναι να υπάρχει και το Βουνό αλλά και η Αθήνα της Κατοχής και του Δεκέμβρη του '44».

- Γιατί αυτό το μουσείο και γιατί τώρα;

«Είναι το χρέος για τη διατήρηση της μνήμης. Δεν αντέχω την ευκολία με την οποία ξεχνάμε. Εδώ μιλάμε για τον πολιτισμό μας, τον τόσο πολυσύνθετο. Και θέλω να παρέχονται τα ερεθίσματα ακόμα και στους απροετοίμαστους. Να οδηγούνται από τη φωτογραφία, το αντικείμενο, το χειρόγραφο. Το Μουσείο πρέπει να αποτελεί από κάθε άποψη συμπλήρωμα του σχολείου. Επί του προκειμένου βεβαίως θα πω και για τα χρέη μας προς τους αποθαμένους, κάτι που δεν τεμαχίζεται, ούτε και ζυγίζεται».

Τα χρώματα τη ς ψυχής

Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 17 Ιανουαρίου 2009

«Εβαλα τα καλά μου ρούχα σήμερα, γιατί η επίσκεψη στο μουσείο είναι ένα ιδιαίτερο γεγονός». «Νιώθω σαν να είμαι στο σχολείο και πάμε εκπαιδευτική εκδρομή, αλλά μου αρέσει κιόλας». Εργο ασθενών του ξενώνα "Αντιγόνη" επηρεασμένο από την έκθεση του "Σαλβαντόρ Νταλί, ο μύθος του σουρεαλισμού" Η πρώτη επίσκεψη σε μουσείο είναι για τον καθένα ένα σημαντικό γεγονός. Πόσω μάλλον όταν δεν είσαι μαθητής του δημοτικού, αλλά μεσήλικας. Πόσω μάλλον όταν βρίσκεσαι στο «περιθώριο» της ζωής και της κοινωνίας, κουβαλώντας το «στίγμα» του ψυχικά ασθενή.

Φανταστείτε τα συναισθήματα των ατόμων από κέντρα ψυχικής υγείας και από μονάδες που λειτουργούν στο πλαίσιο του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής, που πήραν μέρος στα -ειδικά σχεδιασμένα για την περίπτωση- εκπαιδευτικά προγράμματα του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου. Δεν ήταν μόνο ότι άνοιξε η πόρτα ενός «άβατου» που αποδείχτηκε τόπος φιλοξενίας και επικοινωνίας.

Ηταν η επαφή με επιλεγμένα εκθέματα όπως βυζαντινές εικόνες, ψηφιδωτά αλλά και έργα σύγχρονης τέχνης, που έδωσαν έναυσμα για έκφραση και δημιουργία και έγιναν βατήρες για μια αποκαλυπτική όσο και ευεργετική βουτιά στο υποσυνείδητο.

• Ανοιχτό μουσείο

Η θετική επίδραση της τέχνης στην ψυχική υγεία έχει αποδειχτεί επιστημονικά. Ευτυχώς, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί οι εποχές που οι «φευγάτοι» καλλιτέχνες θεωρούνταν «τρελοί» και πηγαινοέρχονταν στα ψυχιατρεία, όπως ο ζωγράφος Μιχάλης Οικονόμου που πέθανε στο Δρομοκαΐτειο ή ο Γιαννούλης Χαλεπάς που έβλεπε τη μητέρα του να καταστρέφει με μανία τους «δαίμονές» του, δηλαδή τα γλυπτά του.

Βεβαίως, τα προγράμματα του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου δεν είχαν στόχο να βγάλουν τον κρυμμένο καλλιτέχνη από τους ασθενείς και η αισθητική αξία των έργων τους δεν είχε πρωτεύουσα σημασία. «Στόχος ήταν να δοθούν αφορμές για να ξεκινήσει ή να συνεχιστεί η θεραπευτική διαδικασία, που έχει στόχο τη χειραφέτηση και την κοινωνική επανένταξη των πασχόντων», μας λέει ο ιστορικός Στάθης Γκότσης, υπεύθυνος του Γραφείου Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του ΒΧΜ. «Ομως και το μουσείο έχει όφελος, καθώς επιβεβαιώνει τον κοινωνικό του ρόλο και συμβάλλει, στο μέτρο των δυνατοτήτων του, στην αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού. Θέλουμε ένα «ανοιχτό» για όλους μουσείο και για το λόγο αυτό προσαρμόζουμε τις δράσεις μας στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των επισκεπτών. Ετσι οργανώνουμε εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολεία, συναντήσεις με τις λέσχες φιλίας ηλικιωμένων του Δήμου Αθηναίων κ.λπ.».

Στις συναντήσεις που σχεδιάστηκαν και οργανώθηκαν σε συνεργασία με τους υπευθύνους των κέντρων ψυχικής υγείας (Εργαστήρι Εργοθεραπείας, Ξενώνας Προεπαγγελματικής Εκπαίδευσης, Ξενώνας «Αντιγόνη» για χρονίως ψυχικώς πάσχουσες, κ.ά.) αξιοποιήθηκαν οι μόνιμες συλλογές αλλά και οι περιοδικές εκθέσεις «Μύθοι και αρχέτυπα στη Μεσόγειο», «Σαλβαντόρ Νταλί, ο μύθος του σουρεαλισμού», «Γιάννης Κολέφας, οδοιπορικό στην τέχνη του ψηφιδωτού».

Στην πρώτη συνάντηση τα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής ιταλών καλλιτεχνών που πραγματεύονται αρχαιοελληνικούς μύθους, όπως της Αφροδίτης, του Οδυσσέα, του Προμηθέα, έδωσαν έναυσμα για τη συζήτηση διαχρονικών θεμάτων: η ομορφιά με τη σαγηνευτική, εξιδανικευμένη αλλά και απειλητική διάστασή της, η τεχνολογία με τις πολλαπλές επιπτώσεις στην καθημερινότητα.

«Ζητήσαμε στη συνέχεια από τις γυναίκες του ξενώνα «Αντιγόνη» να κάνουν τη δική τους Αφροδίτη. Οι περισσότερες τη σχεδίασαν όπως οι αφαιρετικοί ζωγράφοι, ενώ μία ήταν αποδομημένη, με έμφαση στα γενετήσια χαρακτηριστικά. Η Αφροδίτη, όπως θα την έβλεπε ένας άντρας», τονίζει ο Στ. Γκότσης.

Τα αινιγματικά γλυπτά του Νταλί, βγαλμένα από τα όνειρα και το υποσυνείδητο, κεντρίζουν τη φαντασία και προσφέρονται για πειραματισμούς. «Μας έκανε εντύπωση ότι δεν χρειάστηκε καν να εξηγήσουμε το έργο του Νταλί «The night table», που μοιάζει με ορθογώνιο κουτί με ένα άνοιγμα στο κάτω μέρος. Οι περισσότερες γυναίκες μπήκαν αμέσως στο πνεύμα του Νταλί, ζωγράφισαν το παιδί που βγαίνει από τη μήτρα της γυναίκας και αφήνει ένα κενό. Ηταν κάτι που απέρρεε από τα βιώματά τους και απ' όσα τις προβλημάτιζαν».

Διαφορετικά αλλά έντονα συναισθήματα προκάλεσε και ένα άλλο γλυπτό του Νταλί, η «Γυναίκα με κεφαλή από τριαντάφυλλα», που αναπαριστά μια γυναίκα χωρίς χαρακτηριστικά, με το χέρι απλωμένο. Βάζοντας τον εαυτό τους στη θέση αυτής της γυναίκας οι ασθενείς ανέφεραν ότι βρίσκονται σε κατάσταση αναπηρίας, εγκυμοσύνης, ή ότι είναι έξω φρενών και προσπαθούν να ηρεμήσουν. Ενώ τα χέρια που συγκρατούν το σώμα του γλυπτού μπορεί να είναι του αδελφού, του γιατρού, της φίλης και άλλων που προσφέρουν χείρα βοηθείας.

Εκπαιδευτικός ρόλος

«Στην έκθεση του Νταλί, μου έκανε εντύπωση ότι κανένα άγαλμα δεν είχε καρδιά, έντερα και συκώτια», διαβάζουμε στην περιγραφή μιας ασθενούς. «Επίσης ότι ήταν όλα μαύρα και ιδιαίτερα με εντυπωσίασε ο «θάνατος» που ήταν ένα σώμα μαύρο κολλημένο στο τηλέφωνο. Δεν μου άρεσε γιατί μου προκάλεσε φόβο και ανατριχίλα...».

Σε τέτοια προγράμματα δεν υπάρχουν θέματα ταμπού. «Δεν επιλέγονται μόνο έργα που προκαλούν ευχαρίστηση. Ο σωματικός πόνος, ή ο αποχωρισμός δεν απαγορεύονται γιατί αποτελούν μέρος της θεραπείας», επισημαίνει ο Στ. Γκότσης.

Ετσι, οι συμμετέχοντες στα προγράμματα επεξεργάστηκαν βυζαντινές εικόνες της Σταύρωσης αλλά και εικόνες αγγέλων που τους θεωρούν προστάτες: «Του ζητάω να με βοηθάει. Ερχεται όταν του ζητάω βοήθεια. Μου δίνει θάρρος», γράφουν. Οι σκηνές, πάλι, από τη γέννηση του Χριστού ή της Παναγίας με το βρέφος ξεφεύγουν από τα όρια της χριστιανικής πίστης και αποκαλύπτουν τη σχέση των γονέων με τα παιδιά τους και τη μητρότητα.

Τέτοια εκπαιδευτικά προγράμματα μπορεί να καλύψουν διάφορα κενά. Τα σχόλια των ασθενών αποτελούν, ωστόσο, την καλύτερη μαρτυρία: «Οταν είχα πρωτοέρθει στην «Αντιγόνη» δεν είχα ιδέα απ' αυτές τις επισκέψεις στα μουσεία. Στην αρχή πήγαινα για να ανοίξω τους ορίζοντές μου. Πλούτιζα και τις γνώσεις μου. Σήμερα, μετά απ' όσα έχω δει, αισθάνομαι πολύ υπερήφανη που είμαι σε θέση να ρωτάω, να απαντάω, να συμμετέχω στη συζήτηση και να κάνω κριτική. Και νιώθω κοσμοπολίτισσα».

Ευγένιος Ντελακρουά: Με έμπνευση τη φωτογραφία

Της ΚΑΤΙΑΣ ΑΡΦΑΡΑ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 17 Ιανουαρίου 2009

Υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της εποχής του. Λίγοι όμως φαντάζονται πόσο ο Ευγένιος Ντελακρουά βασιζόταν σε μια τέχνη πρωτόγονη ακόμα τότε, τη φωτογραφία. Η έκθεση που παρουσιάζουν ώς τις 2 Μαρτίου το Λούβρο και η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας φέρνει στην επιφάνεια αυτόν τον λιγότερο γνωστό τρόπο εργασίας του σε έναν από τους ομορφότερους εκθεσιακούς χώρους στο Παρίσι, που υπήρξε κάποτε ατελιέ και κατοικία του: το Μουσείο Ντελακρουά στο Σεν-Ζερμέν ντε Πρε.

Τη φωτογραφία ανακάλυψε ο γάλλος ρομαντικός τον Νοέμβριο του 1853 στη βιτρίνα ενός βιβλιοπωλείου, σε μια βραδινή βόλτα του στην γκαλερί Βιβιέν, στην καρδιά της γαλλικής πρωτεύουσας. Από τότε άρχισε να συλλέγει μανιωδώς φωτογραφικές αναπαραγωγές αριστουργημάτων της ζωγραφικής πιστεύοντας πως η φωτογραφία, χάρη στην «αντικειμενικότητά» της, θα μπορούσε να τον διευκολύνει στο σχέδιο.

Ο ενθουσιασμός του για τις τεχνικές της δυνατότητες συνοδευόταν ωστόσο και από καχυποψία: η φωτογραφία ανήκε για κείνον στο χώρο της επιστήμης και όχι της τέχνης.

«Στη ζωγραφική είναι το πνεύμα που μιλάει στο πνεύμα και όχι η επιστήμη που μιλάει στην επιστήμη», σημείωνε χαρακτηριστικά, εκφράζοντας την ανησυχία του για την υπερβολικά πιστή απεικόνιση του πραγματικού στις δαγκεροτυπίες. Παρά την αυστηρή κριτική του, ήταν ένας από τους πρώτους ζωγράφους που χρησιμοποιούν τη φωτογραφία ως βοηθητικό μέσο για το σχέδιο, πειραματιζόμενος ακόμα και με τη «φωτογραφική γκραβούρα».

• Δεν έγιναν ποτέ πίνακας

Οι διαστάσεις του μουσείου δεν επιτρέπουν παρά μόνο μια πρώτη ανίχνευση της περίπλοκης σχέσης του Ντελακρουά με τη φωτογραφία, μας δίνεται ωστόσο η ευκαιρία να δούμε πρώτη φορά το σύνολο των 32 φωτογραφιών με γυμνά μοντέλα από το Λεύκωμα Ντιριέ και σχεδόν όλα τα σχέδια που ο ζωγράφος εμπνεύστηκε από αυτές.

«Κοιτάζω με πάθος, ακούραστα αυτές τις φωτογραφίες γυμνών ανθρώπων, αυτό το θαυμαστό ποίημα, αυτό το ανθρώπινο σώμα πάνω στο οποίο μαθαίνω να διαβάζω», σημείωνε στο Ημερολόγιό του στις 5 Οκτωβρίου του 1855 με αφορμή τη στενή συνεργασία του λίγους μήνες νωρίτερα με τον Ευγένιο Ντιριέ, φωτογράφο γνωστό από το χώρο του θεάτρου και τη φιλία του με τον Αλέξανδρο Δουμά.

Αδυνατώντας να χειριστεί ο ίδιος το φωτογραφικό μέσο, ο Ντελακρουά ανέθεσε τον Ιούνιο του 1854 στον Ντιριέ τη φωτογράφηση γυναικείων και αντρικών μοντέλων στο ατελιέ του, προκειμένου να απαλλαγεί από την πολύωρη πόζα. Αν και τα σχέδια τα οποία προέκυψαν από τις φωτογραφίες δεν οδήγησαν ποτέ σε έναν πίνακα, ο Ντελακρουά τις κουβαλούσε μαζί του στα ταξίδια του, σχεδιάζοντας συχνά στα γόνατα για να μην ξοδεύεται άσκοπα ο πολύτιμος χρόνος της μέρας.

Αδιαφορώντας για την όποια καλλιτεχνική τους αξία, χρησιμοποιούσε τις φωτογραφίες ως ένα εργαλείο, προτιμώντας πάντα το φλου της καλοτυπίας από την «αβάσταχτη ακρίβεια» της δαγκεροτυπίας. Σημαντική ενότητα της έκθεσης, η παρουσίαση μιας υπέροχης μικρής Οδαλίσκης (1857) που ανήκει σήμερα σε ιδιωτική συλλογή πλάι στο γυμνό πορτρέτο της Δεσποινίδας Αμελί, της μικροσκοπικής ηθοποιού παντομίμας από το οποίο είναι εμπνευσμένη.

Η έκθεση ανοίγει με μια σειρά από φωτογραφικές προσωπογραφίες του Ντελακρουά. Δίπλα στις πρώιμες ερασιτεχνικές δαγκεροτυπίες των αρχών της δεκαετίας του 1840, παρουσιάζονται τα επίσημα πορτρέτα από τα τελευταία χρόνια της ζωής του που φέρουν την υπογραφή γνωστών φωτογράφων όπως ο Ναδάρ. Εδώ ο Ντελακρουά ποζάρει αυστηρός και απόμακρος, έχοντας πλήρη συνείδηση της ιδιοφυΐας του αλλά και του τέλους που πλησιάζει: ανικανοποίητος από την εικόνα του, θα απαγορεύσει στους επιγόνους του να παραδώσουν στην «αιωνιότητα» τη νεκρική του μάσκα.

Στον κόσμο του Τόμας Ρουφ χωρίς ξεναγό

Με την παρέμβαση του Γερμανού φωτογράφου, η τεχνολογία «παίζει» με τις εικόνες στην αναδρομική του έκθεση στη Βουδαπέστη

Της Νελλης Αμπραβανελ, Η Καθημερινή, 18/01/2009

Στην αναδρομική έκθεση του Τόμας Ρουφ στο Mucsarnok / Kunsthalle της Βουδαπέστης (έως 15/2), ξεναγός είναι ο ίδιος ο καλλιτέχνης. Τα βοηθητικά κείμενα στους τοίχους δεν αποτελούν μίνι-εκθέσεις των επιμελητών που σπεύδουν να διαφωτίσουν, αλλά ένα είδος εξομολόγησης, επεξήγησης ή και υποσημείωσης του ίδιου του φωτογράφου. Από το πιο αναλυτικό, έως το πιο σύντομο σημείωμα, όλα, ανελλιπώς, φέρουν την υπογραφή [Τ.Ρ.]. Το κοινό μπαίνει επίσημα στον κόσμο του Τόμας Ρουφ, χωρίς διακοπές και παρενθέσεις.

Ο Γερμανός φωτογράφος, γεννημένος το 1958, απόφοιτος της Ακαδημίας του Ντίσελντορφ, και μαθητής του Μπερντ Μπέχερ είναι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της λεγόμενης «Σχολής του Ντίσελντορφ». Μαζί με τον Αντρέας Γκούρσκι, τον Τόμας Στρουθ, την Καντίντα Χόφερ και τον Αξελ Ούτε, ανήκει σε μια γενιά που έμαθε την τέχνη της φωτογραφίας μέσα στην ακαδημία, ενώ η ιδιαιτερότητα της τέχνης του έγκειται στην έμφαση που δίνει στο μέσο που χρησιμοποιεί και τις δυνατότητές του.

Η επεξεργασία της εικόνας

«Τι κάνουμε με την πληθώρα εικόνων που συνθέτουν την ψηφιακή εποχή; Τι καινούργιο μπορούμε να μάθουμε για τη δομή της οπτικής κουλτούρας της εποχής μας από τις αμέτρητες και ποικίλες φωτογραφίες που βρίσκονται παντού αποθηκευμένες στο Iντερνετ»; Αυτές είναι δύο από τις ερωτήσεις που θέτει στους επισκέπτες ο επιμελητής της έκθεσης, Zsolt Petranyi, λίγο πριν περάσουν το κατώφλι του εκθεσιακού χώρου.

Τις ίδιες ερωτήσεις φαίνεται να προσπαθεί να απαντήσει και ο ίδιος ο Ρουφ, προσεγγίζοντάς τις μέσα από διάφορες μεθόδους επεξεργασίας της εικόνας. Ο Ρουφ ρετουσάρει, μεγεθύνει, φωτίζει και θολώνει. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιεί είναι πολλές και διαφορετικές: μοιάζει να αξιοποιεί κάθε τεχνολογία που του προσφέρεται για να «παίξει» με εικόνες που σπάνια έχει τραβήξει ο ίδιος. Δανείζεται και οικειοποιεί, ανανεώνοντας τον τρόπο με τον οποίο το κάνει, ενώ συγχρόνως, αρνείται την παρουσία μιας χρονολογικής λογικής στο έργο του. Αλλωστε, αυτό φαίνεται και στο στήσιμο της έκθεσης, όπου η παρουσίαση των έργων δεν βασίζεται σε μια αυστηρή χρονολογική σειρά, μια συνειδητή απόφαση του καλλιτέχνη, ο οποίος έδωσε στο μουσείο συγκεκριμένες οδηγίες για την τοποθέτηση των έργων του.

Τα πορτρέτα του από τη δεκαετία του 1980 τον έφεραν για πρώτη φορά στο προσκήνιο. Σαν υπερμεγέθεις φωτογραφίες ταυτότητας φίλων και γνωστών, τα «Πορτρέτα» γίνονται σιγά σιγά «Αλλα Πορτρέτα», όταν η μεγέθυνση δεν αρκεί και η χρήση μιας σύνθετης μηχανής, της μηχανής μοντάζ της Μινόλτα, γίνεται πραγματικός πειρασμός. Τότε, πρόσωπα που μοιάζουν οικεία, δεν είναι τίποτε παραπάνω από συνθέσεις που τελικά, δεν απεικονίζουν κανέναν.

Κι όμως, το κοινό δεν μπορεί να ξεφύγει από το βλέμμα αυτών των «Αλλων Πορτρέτων». Καταφεύγει στο βάθος της αίθουσας, όπου ο Ρουφ γράφει: «Είμαστε όλοι ίσοι, ίδιοι, κανένας δεν είναι πιο σπουδαίος από κάποιον άλλον, και την ίδια στιγμή είμαστε όλοι μοναδικοί. Ενα “Αλλο Πορτρέτο” είναι ένα νέο πρόσωπο, πιστευτό, αλλά αν παρατηρήσει κανείς την επεξεργασία, συνειδητοποιεί ότι πρόκειται για ένα τελείως τεχνητό πρόσωπο».

Η οικειοποίηση της εικόνας

«Η οικειοποίηση εξελίχθηκε σε δειγματοληψία. Η χρήση μιας εικόνας σημαίνει οικειοποίηση, ενώ η χρήση δύο ή περισσότερων εικόνων σημαίνει δειγματοληψία. Οταν οικειοποιούμαι μια εικόνα δεν αμφισβητώ κάποια αρχή. Είναι θέμα πρακτικής αντιμετώπισης. Οταν ήθελα να ασχοληθώ με τα “Αστέρια” συνειδητοποίησα ότι δεν έχω τα υλικά ή την τεχνολογία για να πάρω ο ίδιος τις φωτογραφίες». Οι σημειώσεις συνεχίζουν να είναι πρακτικές, σύντομες, χωρίς πολλές θεωρίες και ερμηνείες τρίτων. Αυτή είναι η δουλειά του κοινού. Και στην περίπτωση των «Αστεριών», ο Ρουφ, που μικρός ήθελε να γίνει αστρονόμος, παίρνει επιστημονικές λήψεις του ουρανού τη νύχτα και τις μεταμορφώνει σε κάτι σχεδόν αισθησιακό.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που τα «Αστέρια» μοιράζονται τον ίδιο χώρο με τα περίφημα γυμνά του. «Οταν άρχισα την έρευνά μου στο Ιντερνετ έμεινα έκπληκτος με την επιδειξιομανία των ανθρώπων που εμφανίζονταν γυμνοί, όπως και με την ηδονοβλεψία αυτών που τους κοιτούσαν και την όλη ανωνυμία του πράγματος». Ο καλλιτέχνης δανείζεται αισθησιακές εικόνες από το Ιντερνετ, μεγεθύνοντας πολλές φορές δείγματα από αυτήν την εύκολα προσβάσιμη πορνογραφία, υπογραμμίζοντας έτσι κάτι που θεωρείται ταμπού, απαγορευμένο, αλλά δεν παύει να υπάρχει σε αφθονία. Την ίδια στιγμή, όμως, η χαμηλή ανάλυση των πρωτότυπων φωτογραφιών δεν επιτρέπει στις μεγεθύνσεις τους την αρχική τους καθαρότητα. Οι εικόνες είναι θολές, μοιάζουν κουνημένες, με αποτέλεσμα, σχεδόν να «προστατεύουν» το κοινό από τα διάφορα ταμπού και να μοιάζουν τελικά, αισθητικά πιο ευχάριστες...

Κατανάλωση πληροφοριών

Ο Ρουφ συνεχίζει: «Στην κοινωνία μας, δεν καταναλώνουμε μόνο προϊόντα και το φυσικό μας περιβάλλον, αλλά κάνουμε και το ίδιο πράγμα με την πληροφόρηση. Καταναλώνουμε πληροφορίες, τις καταπίνουμε και μετά εξαφανίζονται, χωρίς πραγματικά να φτάνουν στον εγκέφαλό μας».

Στα έργα περιλαμβάνονται και τα γνωστά του «Pixels» όπως και οι πιο πρόσφατες σειρές «Substratum» και «Zycels». Στην πρώτη ομάδα συγκαταλέγεται και η επεξεργασία της εικόνας της στιγμής της πρόσκρουσης του δεύτερου αεροπλάνου στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης. Το συγκεκριμένο έργο λείπει από την αναδρομική αλλά αντίστοιχα έργα μαρτυρούν την εμμονή του με την επεξεργασία της ψηφιακής εικόνας. Στη σειρά «Substratum», ανακατεύει κυριολεκτικά εικόνες από το Ιντερνετ, μέχρι να καταφέρει μια ψυχεδελική, πολύχρωμη επιφάνεια. Ο Ρουφ υποστηρίζει άλλωστε συχνά ότι οι φωτογραφίες του απαθανατίζουν μόνο την «επιφάνεια των πραγμάτων»... Στην τελευταία σειρά έργων του, βέβαια, στα λεγόμενα «Zycels», η επιφάνεια σπάει, όπως και η φωτογραφία. Εδώ βλέπουμε μια στροφή προς το τρισδιάστατο, μαθηματικό πειραματισμό, που φέρνει τον φωτογράφο όλο και πιο κοντά στη ζωγραφική. Λίγο παρακάτω, ο ίδιος βέβαια, το απλοποιεί: «Ηθελα να ανακατασκευάσω αυτό που τα παιδιά δημιουργούν ενστικτωδώς, τις μουτζούρες».

Στο τέλος της έκθεσης, το κοινό δεν έχει χορτάσει. Γιατί η απουσία χρονολογικής λογικής στην τέχνη του Ρουφ προκαλεί ανυπομονησία για το επόμενο βήμα, την επόμενη μέθοδο. Δεν υπάρχει επίλογος κι αυτό ανακουφίζει.

Ανακυκλώνοντας δημιουργικά τον μοντερνισμό

Οι διάσημοι Βραζιλιάνοι ντιζάινερ Καμπάνα ανακαινίζουν ξενοδοχείο με «ελληνικές» ιδέες

Του Δημητρη Ρηγοπουλου, Η Καθημερινή, 18/01/2009

Κανονικά, γίνεται έτσι: ο διάσημος αρχιτέκτονας/ντιζάινερ που μόλις ανέλαβε ένα έργο στην Ελλάδα διαλέγει ένα ελληνικό γραφείο για να συνεργαστεί. Το ελληνικό γραφείο θα τον εξοικειώσει με την ελληνική πραγματικότητα και θα τον βοηθήσει να υλοποιηθεί η μελέτη σε ένα κατά πάσα πιθανότητα όχι ιδιαίτερα φιλικό περιβάλλον (βλέπε: γραφειοκρατία). Με τους αδελφούς Καμπάνα, τον Φερνάντο και τον Ουμπέρτο, δεν γίνεται καθόλου έτσι. Στο πρώτο τους αθηναϊκό project οι συνεργάτες τους στην εκ βάθρων ανακαίνιση του παλιού ξενοδοχείου «Olympic Palace» στη οδό Φιλελλήνων δεν είναι φτασμένοι Ελληνες ντιζάινερ. Αλλά φρέσκοι απόφοιτοι της Αρχιτεκτονικής ή της Σχολής Καλών Τεχνών, νέοι επαγγελματίες που έχουν την ευκαιρία να δουλέψουν μαζί με δύο από τα μεγαλύτερα ονόματα του διεθνούς ντιζάιν: τους Βραζιλιάνους Καμπάνα. Το πώς οδηγηθήκαμε στο εργαστήριο που λειτουργεί στο ισόγειο του ξενοδοχείου (θα μετονομαστεί σε Yes! και θα λειτουργήσει μέχρι το τέλος του χρόνου) είναι ένα κράμα επιθυμίας και ευνοϊκής συγκυρίας.

Οταν το «Olympic Palace» πέρασε στα χέρια του Δάκη Ιωάννου, αποφασίστηκε η αποθήκευση όλων των κινητών αντικειμένων του ξενοδοχείου. Καρέκλες, φωτιστικά, μοκέτες, τραπέζια, πολυθρόνες μεταφέρθηκαν με φορτηγά σε μεγάλους αποθηκευτικούς χώρους. Φωτογραφήθηκαν, καρτελογραφήθηκαν σαν μελλοντικά εκθέματα ενός υποθετικού αρχαιολογικού μουσείου του μοντερνισμού. Το «Olympic Palace» δεν ήταν ένα οποιοδήποτε ξενοδοχείο. Kτισμένο στα τέλη της δεκαετίας του ‘50, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ιάσονα Ρίζου, είχε ασπαστεί το μοντέρνο μέσα-έξω. Στην πρόσοψη, ένας χαρακτηριστικός ορθογώνιος κάνναβος, στο εσωτερικό η νεωτερική επίπλωση ενός μοντέρνου ξενοδοχείου που δεν ήταν ο κανόνας στην Αθήνα του 1959.

Σύγχρονη αισθητική

Οι Καμπάνα βλέποντας τι υπάρχει στις αποθήκες ήθελαν να ξαναδούν τις ίδιες καρέκλες, τις ίδιες πολυθρόνες, τα ίδια φωτιστικά φιλτραρισμένα μέσα από μια πιο σύγχρονη αισθητική. Δόθηκαν οδηγίες και τα παιδιά του εργαστηρίου ξεχύθηκαν στο Μοναστηράκι, στου Ψυρρή αλλά και σε λιγότερο προφανείς πιάτσες για να «φανταστούν» από την αρχή αντικείμενα που φτιάχτηκαν πριν σχεδόν μισό αιώνα. Σε κάθε συνάντηση με τους Καμπάνα υπήρχε ένα θέμα (καρέκλα, τραπέζι, κ.ά.) στο οποίο οι νέοι σχεδιαστές έπρεπε να ανταποκριθούν. Τα αποτελέσματα ήταν τόσο εντυπωσιακά που «υποχρέωσαν» το διάσημο δίδυμο να υιοθετήσει πολλές από τις ιδέες του εργαστηρίου. Ο επανασχεδιασμός του κάθε αντικειμένου υπάκουσε και υπακούει στην κουλτούρα της ανακύκλωσης και του reused, επαναφέροντας στο προσκήνιο τη λογική του χειροποίητου. Ποιος να μας το έλεγε στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα! Τα πάντα είναι κατασκευασμένα σε φυσική κλίμακα. Υλικά, υφάσματα, αξεσουάρ είναι αγορασμένα σε μικρές βιοτεχνίες του κέντρου και της συνοικιακής Αθήνας.

Ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης είναι η ψυχή του εργαστηρίου. Ο ίδιος είχε την ιδέα, ο ίδιος βρήκε τους 19 νέους αρχιτέκτονες, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν φοιτητές του στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. «Η εμπειρία του Campana Workshop στην Αθήνα αναδεικνύει δύο μείζονα ζητήματα: Το πρώτο είναι η αλλαγή παραδείγματος στον σχεδιασμό: Από το βιομηχανικό μοντέλο του “μηχανικού” περνάμε πλέον στο μεταβιομηχανικό μοντέλο του “bricoleur”, δηλαδή εκείνου που κάνει δημιουργική χρήση οιουδήποτε υλικού και αντικειμένου, λειτουργώντας με ετερόκλητα υπολείμματα, θραύσματα και συναρτήσεις. Αν μέχρι σήμερα το πρότυπο του “μηχανικού” υπήρξε το σύμβολο του industrial design, ο “bricoleur” μοιάζει να αναδεικνύεται σε νέο παράδειγμα που αποδεσμεύει τη διαδικασία του σχεδιασμού από την πρωτοκαθεδρία της βιομηχανικής αυτοαναφορικότητας. Ο bricoleur, όπως τον περιέγραψε ο Claude Levi-Strauss, δουλεύει με αναπάντεχους συνδυασμούς και μετατροπές, επαναξιολογώντας τη χειροτεχνία και την απωθημένη δυναμική του λαϊκού υλικού πολιτισμού».

Μια τέτοια προοπτική, πιστεύει, μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα αναζωογονητική για την ελληνική κουλτούρα του σχεδιασμού, απεγκλωβίζοντάς την από την καχεξία, την αδράνεια και τα συμπλέγματα μειονεξίας.

Πρακτική της δια-σκευής

«Το δεύτερο στοιχείο που αναδεικνύει το Campana Workshop είναι η πρακτική της δια-σκευής, που στη γλώσσα μας συνδέεται με τον ίλιγγο των μουσικών remix και του sampling, εμπεριέχοντας, συγχρόνως, την έννοια του “σκεύους”. Δηλαδή ενός αντικειμένου που χρησιμοποιείται για την κάλυψη ορισμένων πρακτικών αναγκών μας. Η δημιουργική αξιοποίηση εκείνου που ήδη υπάρχει, καθιστά τα ίδια τα αντικείμενα φορείς υλικής μνήμης, θέτοντας σε αμφισβήτηση την παραισθητική παντοδυναμία του “καινούργιου”. Καινούργιο πλέον είναι ο τρόπος αναδιάταξης και επαναχρησιμοποίησης του υπάρχοντος. Ιδού μια έννοια-κλειδί των χρόνων που έρχονται, η οποία ανοίγει στο σχεδιασμό την πόρτα της καθημερινής ζωής και του διαλόγου με διεθνείς εμπειρίες».

Τι συμβαίνει στη Φιλελλήνων;

Το Εργαστήριο των αδελφών Καμπάνα εντάσσεται στο πλαίσιο ανακαίνισης του ξενοδοχείου «Olympic Palace» που μετά το τέλος των εργασιών (υπολογίζεται περί τα τέλη του έτους) θα μετονομαστεί σε «Yes!» (σ.σ. «Yes Hotels» είναι ο τίτλος της εταιρείας ξενοδοχείων του Ελληνοκύπριου επιχειρηματία και φιλότεχνου Δάκη Ιωάννου). Είναι το πρώτο ξενοδοχείο που επανασχεδιάζουν εσωτερικά οι δύο διάσημοι Βραζιλιάνοι. Στο αρχιτεκτονικό σκέλος συνεργάζονται με το γραφείο «3SK Στυλιανίδης και Αρχιτέκτονες». Την πρόσοψη με τον χαρακτηριστικό κάνναβο θα αγκαλιάσει ένα πληθωρικό δέντρο, η συνεισφορά του διάσημου Γάλλου βοτανολόγου Πατρίκ Μπλαν. Ακολουθούν τα ονόματα των νέων αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών που συμμετέχουν στο Εργαστήριο των Καμπάνα: Ελίνα Αξιώτη, Κωνσταντίνος Οικονομίδης (συντονιστές), Ιωάννα Αγγελοπούλου, Γιαννίκος Βασιλούλης, Νεφέλη Γεωργακοπούλου, Ιφιγένεια Διλαβεράκη, Αντώνης Κιουρκτσής, Κατερίνα Κουτσογιάννη, Χάρης Λάσπας, Κωστάντια Μάνθου, Αντωνέλλα Νικολοπούλου, Γιάννης Παπαγιαννάκης, Εύη Σουγκάρα, Ελένη Σπυριδάκη, Δημήτρης Σπυρόπουλος, Νίκος Τσίμας, «Greece is for Lovers» (Βάσω Δάμκου, Θάνος Καραμπάτσος, Χριστίνα Κοτσιλέλου).

Μεγάλες εικαστικές εκθέσεις το 2009

Σε μουσεία και αίθουσες Αθήνας, Θεσσαλονίκης και περιφέρειας

Πλούσιο εικαστικά αναμένεται το 2009. Με σημαντικές και φιλόδοξες εκθέσεις σε ολόκληρη την Ελλάδα. Μεταξύ άλλων: Η 2η Μπιενάλε Αθήνας με έργα 100 Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, κατηφορίζει στο Φάληρο, ενώ η αντίστοιχη διοργάνωση της Θεσσαλονίκης έχει και φέτος, πολυπολιτισμικό πρόσωπο, και θέμα εργασίας με τίτλο «Πράξις. Τέχνη σε αβέβαιους καιρούς». Η Εθνική Πινακοθήκη διοργανώνει λαμπρό αφιέρωμα με αριστουργήματα του Μουσείου Ορσέ, ενώ το Ιδρυμα Θεοχαράκη παρουσιάζει τη μεγάλη έκθεση «Ορίζοντες. Οραμα εμπειρία και μεταμόρφωση του χώρου στην ελληνική τοπιογραφία από τον 18ο ώς τον 20ό αιώνα».

«Ποδαρικό» με τέχνη στην Ελλάδα

Τα μεγάλα εικαστικά γεγονότα της νέας χρονιάς από την Αθήνα μέχρι Θεσσαλονίκη, Ανδρο και Υδρα

Της Μαργαριτας Πουρναρα, Η Καθημερινή, 18/01/2009

To 2009 είναι χρονιά ορόσημο για την Αθήνα. Εγκαινιάζεται επιτέλους το Μουσείο της Ακρόπολης, σηματοδοτώντας μια περίοδο μεγαλύτερης αυτοπεποίθησης για την πόλη. Η 2η Μπιενάλε κατηφορίζει στο Φάληρο, για να μας ξαναθυμίσει ότι η θάλασσα απέχει μόνο μια ανάσα από το κέντρο και η διαδρομή από τον Μπάτη μέχρι το στάδιο του Τάε Κβον Ντο, είναι ένας εξαιρετικός υπαίθριος εκθεσιακός χώρος. Η Εθνική Πινακοθήκη ενδέχεται να διοργανώσει ένα λαμπρό αφιέρωμα με θησαυρούς του μουσείου Ορσέ στο Παρίσι, που είναι στα χνάρια της έκθεσης «Από τον Θεοτοκόπουλο στον Σεζάν». Ιδού μια σύνοψη των μεγάλων εικαστικών γεγονότων της νέας χρονιάς από το Κέντρο της Αθήνας μέχρι τη Θεσσαλονίκη, την Ανδρο και την Υδρα.

Μουσείο Ακρόπολης

Eγινε αντικείμενο αντιπαραθέσεων. Από το κέλυφός του ώς τη χωροθέτησή του, το Μουσείο της Ακρόπολης προσέλκυσε τα φώτα της δημοσιότητας πριν αποπερατωθεί. Το 2009 θα το δούμε επιτέλους στην τελική του μορφή και τα εκθέματά του να «συνδιαλέγονται» με τον Παρθενώνα. Τα εγκαίνιά του τον Μάρτιο θα είναι το πολιτιστικό γεγονός της χρονιάς καθώς θα καμαρώσουμε όλους τους εσωτερικούς χώρους στο κτίριο των Τσούμι-Φωτιάδη. Στα 14.000 τ.μ. θα κλέβουν την παράσταση μερικά από τα ωραιότερα δείγματα τέχνης της ελληνικής αρχαιότητας. Η λειτουργία του νέου εμβληματικού μουσείου βοηθά τη χώρα να περάσει σε νέα φάση και να διεκδικήσει με μεγάλες αξιώσεις την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα.

Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Το 2008 το ΕΜΣΤ βρήκε φιλόξενη στέγη σε αναξιοποίητους χώρους του Εθνικού Ωδείου Αθηνών του αρχιτέκτονα Κ. Δεσποτόπουλου. ωσότου ολοκληρωθεί το Φιξ, του οποίου η αποπεράτωση αντιμετωπίζει πάλι κώλυμα. Εκεί θα δούμε την άνοιξη μια μεγάλη έκθεση της Ιρανής καλλιτέχνιδας Σιρίν Νεσάτ από την ενότητα Women without men. Eργα της κορυφαίας εικαστικού -που κέρδισε βραβείο στην Μπιενάλε της Βενετίας το 1999 με το βίντεο «Turbulent»- έχουμε δει και στο παρελθόν στο μουσείο καθώς και στη συλλογή Ιωάννου. Η καλλιτέχνις σχολιάζει τη θέση της γυναίκας στο Ισλάμ με εναργείς και ποιητικές εικόνες. Η ενότητα «Γυναίκες δίχως άνδρες» που έχει βίντεο εγκαταστάσεις έχει ήδη παρουσιαστεί στο Βερολίνο.

2η Μπιενάλε Αθήνας

Ξέφωτο στη θάλασσα ετοιμάζει η 2η Μπιενάλε της Αθήνας στο διάστημα 15 Ιουνίου - 4 Οκτωβρίου 2009. Η έκθεση εγκαταλείπει το κέντρο, την «Τεχνόπολι» όπου φιλοξενήθηκε η παρθενική διοργάνωση, και εγκαθίσταται παρά θίν' αλός. Τα τρία χιλιόμετρα από τον Μπάτη μέχρι το Τάε Κβον Ντο (και ίσως λίγο πιο κάτω αν συναινέσει ο Δήμος Καλλιθέας) θα γίνουν εικαστικό πεδίο δράσεις με έργα 100 Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Εκεί θα περιμένει το κοινό, χορταστική διαδρομή με πληθώρα εκθέσεων, παραστάσεων, μουσικών εκδηλώσεων, προβολών, περφόρμανς κ.ά. Επτά Ελληνες και ξένοι επιμελητές (ανάμεσά τους και ο χορογράφος Δημήτρης Παπαϊωάννου που είναι απόφοιτος της ΑΣΚΤ) επιλέγουν τα έργα που αντανακλούν καλύτερα την έννοια του Παραδείσου, το θέμα της 2ης Μπιενάλε.

2η Μπιενάλε Θεσσαλονίκης

Η διοργάνωση της συμπρωτεύουσας διατηρεί το πολυπολιτισμικό της πρόσωπο. Από τον Μάιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο τρεις επιμελήτριες, η Γκαμπριέλα Σαλγάδο από την Αργεντινή, η Μπίφι Σϊλβα από τη Νιγηρία και η δική μας Συραγώ Τσιάρα στήνουν ένα εικαστικό δρομολόγιο από το λιμάνι μέχρι το κέντρο της πόλης με έργα καλλιτεχνών από όλον τον κόσμο. Το θέμα εργασίας της φετινής Μπιενάλε είναι «Πράξις. Τέχνη σε αβέβαιους καιρούς» και χώροι φιλοξενίας άλλοτε γνωστά μνημεία και άλλοτε κάποιες εκπλήξεις στην καρδιά της Θεσσαλονίκης. Ο εικαστικός Μάριος Σπηλιόπουλος που παρουσίασε το 2008 την εντυπωσιακή εγκατάσταση «Ανθρώπων Ιχνη» στην Ελευσίνα, τη μεταφέρει στο Βορρά συνδέοντάς την με τους πρόσφυγες αλλά και το εβραϊκό στοιχείο της πόλης.

Εθνική Πινακοθήκη - Εθνική Γλυπτοθήκη

Αν όλα πάνε καλά, τότε το 2009 θα είναι η τελευταία χρονιά που η Πινακοθήκη έχει την γνώριμη κτιριακή της μορφή. Από το 2010 η εικόνα της αλλάζει ριζικά με εργασίες στην πρόσοψη αλλά και την επέκταση που θα υπερδιπλασιάσει τους χώρους της. Τότε θα μετακομμίσει στις αίθουσες της Εθνικής Γλυπτοθήκης στο Γουδί. Φέτος θα δούμε στη Βασ. Σοφίας μια μεγάλη έκθεση του Αχιλλέα Δρούγκα τον Απρίλιο. Το φθινόπωρο έχει προγραμματιστεί το αφιέρωμα «Le gout a la Grecque» με πίνακες, έπιπλα και αντικείμενα που προέρχονται από το Λούβρο και άλλα γαλλικά μουσεία, τα οποία αντανακλούν την επίδραση του ελληνικού πνεύματος στη γαλλική τέχνη του 18ου αιώνα. Αν βρεθεί χορηγία τότε θα γίνει και η λαμπρή έκθεση «Από τον Μανέ στον Σεζάν» με αριστουργήματα από το Μουσείο Ορσέ, επίσης το φθινόπωρο του 2009. Στην Εθνική Γλυπτοθήκη θα δούμε χάλκινα έργα του γλύπτη Χρήστου Καπράλου.

Μουσείο Μπενάκη

Το Μουσείο κάνει δυναμικό ποδαρικό στις 20 Ιανουαρίου με την περιοδεύουσα έκθεση «Από τη χώρα του χρυσόμαλλου δέρατος: Θησαυροί της αρχαίας Κολχίδας» και προβάλλει με τρόπο εντυπωσιακό τον πολιτισμό που αναπτύχθηκε στα ανατολικά παράλια του Εύξεινου Πόντου από τον 5ο έως τον 2ο αι. π.Χ. Τα 140 έργα της έκθεσης -ανάμεσα στα οποία και 100 κοσμήματα- προέρχονται από ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί στο Βάνι, θρησκευτικό κέντρο της αρχαίας Κολχίδας (σημερινή δυτική Γεωργία). Την ίδια περίοδο φιλοξενείται αφιέρωμα στο έργο της χαράκτριας και ζωγράφου Αννας Κινδύνη, ενώ έναν μήνα αργότερα η αναδρομική έκθεση του σπουδαίου φωτογράφου, Δημήτρη Χαρισιάδη.

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Τον Νοέμβριο θα παρουσιαστεί μια μεγάλη αναδρομική έκθεση για τη σημαντικότερη Ελληνίδα χαράκτρια Βάσω Κατράκη με 70 έργα από τη μακρόχρονη πορεία της που κράτησε πάνω από τέσσερις δεκαετίες. Εξίσου ενδιαφέρουσα όμως είναι και η έκθεση «Ο Ερως στην Αρχαία Ελλάδα: από τη Θεογονία του Ησιόδου στην ύστερη αρχαιότητα» με 300 εκθέματα από 50 ελληνικά μουσεία. Μέσα στο νέο έτος θα γίνει και το δεύτερο μέρος της επανέκθεσης με 350 εκθέματα από το 2000 π.Χ μέχρι και τον 4ο μ.Χ.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Φέτος ολοκληρώνεται η επανέκθεση των συλλογών του με λαμπρά εκθέματα που θα γεμίσουν τις νέες αίθουσες. Πρόκειται για αντικείμενα που δεν έχουμε ξαναδεί, καθώς βγήκαν από τις αποθήκες του μουσείου. Τον Ιούνιο το ΕΑΜ θα φιλοξενήσει περιοδική έκθεση με θέμα την ζωή των γυναικών στην αρχαία Αθήνα με 155 εκθέματα από την κλασική περίοδο.

Ιδρυμα Θεοχαράκη

Το Ιδρυμα Θεοχαράκη παρουσιάζει την έκθεση «Ορίζοντες. Οραμα εμπειρία και μεταμόρφωση του χώρου στην ελληνική τοπιογραφία από τον 18ο ώς τον 20ο αιώνα». Μέσα από 100 κορυφαία εικαστικά έργα το αφιέρωμα παρουσιάζει τη νεοελληνική τοπιογραφία από το 1774 έως σήμερα, ανιχνεύοντας την αντίληψη για τον συγκεκριμένο τόπο αλλά και τον χώρο γενικότερα, όπως εκφράστηκε μ' αυτά τα έργα, φιλοτεχνημένα από 60 κορυφαίους Ελληνες ζωγράφους. Χρονική αφετηρία είναι η εποχή που ο τόπος ήταν μια αίσθηση ανοιχτού ορίζοντα στη λαϊκή εικονογραφία και διακοσμητική, ενώ ταυτόχρονα στη ρομαντική περιηγητική ζωγραφική η Νέα Ελλάδα παρουσιαζόταν ως όραμα του ευρωπαϊκού νεοκλασικισμού. Την επιμέλεια επωμίστηκε ο Χάρης Καμπουρίδης.

Ιδρυμα ΔΕΣΤΕ

Το 2009 είναι η χρονιά που διοργανώνεται ο διαγωνισμός για το βραβείο ΔΕΣΤΕ με Ελληνες καλλιτέχνες κάτω των 40 ετών. Εξι υποψήφιοι θα παρουσιάσουν δουλειά τους και το φθινόπωρο θα ανακοινωθεί ο νικητής. Το Ιδρυμα ξεκινά μια συνεργασία με τον Δήμο Υδρας, καθώς χάρις στο ΔΕΣΤΕ αναπαλαιώθηκαν τα παραδοσιακά σφαγεία του νησιού στην είσοδο του λιμανιού και θα φιλοξενούν έργα από τη συλλογή Ιωάννου. Φέτος το καλοκαίρι ο Μάθιου Μπάρνεϊ θα παρουσιάσει δημιουργίες του.

Ανδρος

Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή στην Ανδρο θα παρουσιάσει φέτος το καλοκαίρι την έκθεση «Ο Πολ Ντελβό και η αρχαιότητα» με έργα του ζωγράφου.

Συλλογή Πορταλάκη

Ο συλλέκτης Ζαχαρίας Πορταλάκης είχε στενή φιλία με τον Θεόδωρο Στάμο, από τους πλέον σημαντικούς καλλιτέχνες της ελληνικής διασποράς που καταξιώθηκε στη Νέα Υόρκη και πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του μεγάλα διαστήματα στην Ελλάδα. Από τα 250 έργα Στάμου που διαθέτει στην κατοχή του, παρουσιάζει μέχρι και τα τέλη Ιουνίου 18 πίνακες από την ενότητα «Reds» (1988 - 1994), που ήταν και η τελευταία στην εικαστική πορεία του ζωγράφου.