Του Δημητρη Ρηγοπουλου, Η Καθημερινή, 18/01/2009
Κανονικά, γίνεται έτσι: ο διάσημος αρχιτέκτονας/ντιζάινερ που μόλις ανέλαβε ένα έργο στην Ελλάδα διαλέγει ένα ελληνικό γραφείο για να συνεργαστεί. Το ελληνικό γραφείο θα τον εξοικειώσει με την ελληνική πραγματικότητα και θα τον βοηθήσει να υλοποιηθεί η μελέτη σε ένα κατά πάσα πιθανότητα όχι ιδιαίτερα φιλικό περιβάλλον (βλέπε: γραφειοκρατία). Με τους αδελφούς Καμπάνα, τον Φερνάντο και τον Ουμπέρτο, δεν γίνεται καθόλου έτσι. Στο πρώτο τους αθηναϊκό project οι συνεργάτες τους στην εκ βάθρων ανακαίνιση του παλιού ξενοδοχείου «Olympic Palace» στη οδό Φιλελλήνων δεν είναι φτασμένοι Ελληνες ντιζάινερ. Αλλά φρέσκοι απόφοιτοι της Αρχιτεκτονικής ή της Σχολής Καλών Τεχνών, νέοι επαγγελματίες που έχουν την ευκαιρία να δουλέψουν μαζί με δύο από τα μεγαλύτερα ονόματα του διεθνούς ντιζάιν: τους Βραζιλιάνους Καμπάνα. Το πώς οδηγηθήκαμε στο εργαστήριο που λειτουργεί στο ισόγειο του ξενοδοχείου (θα μετονομαστεί σε Yes! και θα λειτουργήσει μέχρι το τέλος του χρόνου) είναι ένα κράμα επιθυμίας και ευνοϊκής συγκυρίας.
Οταν το «Olympic Palace» πέρασε στα χέρια του Δάκη Ιωάννου, αποφασίστηκε η αποθήκευση όλων των κινητών αντικειμένων του ξενοδοχείου. Καρέκλες, φωτιστικά, μοκέτες, τραπέζια, πολυθρόνες μεταφέρθηκαν με φορτηγά σε μεγάλους αποθηκευτικούς χώρους. Φωτογραφήθηκαν, καρτελογραφήθηκαν σαν μελλοντικά εκθέματα ενός υποθετικού αρχαιολογικού μουσείου του μοντερνισμού. Το «Olympic Palace» δεν ήταν ένα οποιοδήποτε ξενοδοχείο. Kτισμένο στα τέλη της δεκαετίας του ‘50, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ιάσονα Ρίζου, είχε ασπαστεί το μοντέρνο μέσα-έξω. Στην πρόσοψη, ένας χαρακτηριστικός ορθογώνιος κάνναβος, στο εσωτερικό η νεωτερική επίπλωση ενός μοντέρνου ξενοδοχείου που δεν ήταν ο κανόνας στην Αθήνα του 1959.
Σύγχρονη αισθητική
Οι Καμπάνα βλέποντας τι υπάρχει στις αποθήκες ήθελαν να ξαναδούν τις ίδιες καρέκλες, τις ίδιες πολυθρόνες, τα ίδια φωτιστικά φιλτραρισμένα μέσα από μια πιο σύγχρονη αισθητική. Δόθηκαν οδηγίες και τα παιδιά του εργαστηρίου ξεχύθηκαν στο Μοναστηράκι, στου Ψυρρή αλλά και σε λιγότερο προφανείς πιάτσες για να «φανταστούν» από την αρχή αντικείμενα που φτιάχτηκαν πριν σχεδόν μισό αιώνα. Σε κάθε συνάντηση με τους Καμπάνα υπήρχε ένα θέμα (καρέκλα, τραπέζι, κ.ά.) στο οποίο οι νέοι σχεδιαστές έπρεπε να ανταποκριθούν. Τα αποτελέσματα ήταν τόσο εντυπωσιακά που «υποχρέωσαν» το διάσημο δίδυμο να υιοθετήσει πολλές από τις ιδέες του εργαστηρίου. Ο επανασχεδιασμός του κάθε αντικειμένου υπάκουσε και υπακούει στην κουλτούρα της ανακύκλωσης και του reused, επαναφέροντας στο προσκήνιο τη λογική του χειροποίητου. Ποιος να μας το έλεγε στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα! Τα πάντα είναι κατασκευασμένα σε φυσική κλίμακα. Υλικά, υφάσματα, αξεσουάρ είναι αγορασμένα σε μικρές βιοτεχνίες του κέντρου και της συνοικιακής Αθήνας.
Ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης είναι η ψυχή του εργαστηρίου. Ο ίδιος είχε την ιδέα, ο ίδιος βρήκε τους 19 νέους αρχιτέκτονες, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν φοιτητές του στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. «Η εμπειρία του Campana Workshop στην Αθήνα αναδεικνύει δύο μείζονα ζητήματα: Το πρώτο είναι η αλλαγή παραδείγματος στον σχεδιασμό: Από το βιομηχανικό μοντέλο του “μηχανικού” περνάμε πλέον στο μεταβιομηχανικό μοντέλο του “bricoleur”, δηλαδή εκείνου που κάνει δημιουργική χρήση οιουδήποτε υλικού και αντικειμένου, λειτουργώντας με ετερόκλητα υπολείμματα, θραύσματα και συναρτήσεις. Αν μέχρι σήμερα το πρότυπο του “μηχανικού” υπήρξε το σύμβολο του industrial design, ο “bricoleur” μοιάζει να αναδεικνύεται σε νέο παράδειγμα που αποδεσμεύει τη διαδικασία του σχεδιασμού από την πρωτοκαθεδρία της βιομηχανικής αυτοαναφορικότητας. Ο bricoleur, όπως τον περιέγραψε ο Claude Levi-Strauss, δουλεύει με αναπάντεχους συνδυασμούς και μετατροπές, επαναξιολογώντας τη χειροτεχνία και την απωθημένη δυναμική του λαϊκού υλικού πολιτισμού».
Μια τέτοια προοπτική, πιστεύει, μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα αναζωογονητική για την ελληνική κουλτούρα του σχεδιασμού, απεγκλωβίζοντάς την από την καχεξία, την αδράνεια και τα συμπλέγματα μειονεξίας.
Πρακτική της δια-σκευής
«Το δεύτερο στοιχείο που αναδεικνύει το Campana Workshop είναι η πρακτική της δια-σκευής, που στη γλώσσα μας συνδέεται με τον ίλιγγο των μουσικών remix και του sampling, εμπεριέχοντας, συγχρόνως, την έννοια του “σκεύους”. Δηλαδή ενός αντικειμένου που χρησιμοποιείται για την κάλυψη ορισμένων πρακτικών αναγκών μας. Η δημιουργική αξιοποίηση εκείνου που ήδη υπάρχει, καθιστά τα ίδια τα αντικείμενα φορείς υλικής μνήμης, θέτοντας σε αμφισβήτηση την παραισθητική παντοδυναμία του “καινούργιου”. Καινούργιο πλέον είναι ο τρόπος αναδιάταξης και επαναχρησιμοποίησης του υπάρχοντος. Ιδού μια έννοια-κλειδί των χρόνων που έρχονται, η οποία ανοίγει στο σχεδιασμό την πόρτα της καθημερινής ζωής και του διαλόγου με διεθνείς εμπειρίες».
Τι συμβαίνει στη Φιλελλήνων;
Το Εργαστήριο των αδελφών Καμπάνα εντάσσεται στο πλαίσιο ανακαίνισης του ξενοδοχείου «Olympic Palace» που μετά το τέλος των εργασιών (υπολογίζεται περί τα τέλη του έτους) θα μετονομαστεί σε «Yes!» (σ.σ. «Yes Hotels» είναι ο τίτλος της εταιρείας ξενοδοχείων του Ελληνοκύπριου επιχειρηματία και φιλότεχνου Δάκη Ιωάννου). Είναι το πρώτο ξενοδοχείο που επανασχεδιάζουν εσωτερικά οι δύο διάσημοι Βραζιλιάνοι. Στο αρχιτεκτονικό σκέλος συνεργάζονται με το γραφείο «3SK Στυλιανίδης και Αρχιτέκτονες». Την πρόσοψη με τον χαρακτηριστικό κάνναβο θα αγκαλιάσει ένα πληθωρικό δέντρο, η συνεισφορά του διάσημου Γάλλου βοτανολόγου Πατρίκ Μπλαν. Ακολουθούν τα ονόματα των νέων αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών που συμμετέχουν στο Εργαστήριο των Καμπάνα: Ελίνα Αξιώτη, Κωνσταντίνος Οικονομίδης (συντονιστές), Ιωάννα Αγγελοπούλου, Γιαννίκος Βασιλούλης, Νεφέλη Γεωργακοπούλου, Ιφιγένεια Διλαβεράκη, Αντώνης Κιουρκτσής, Κατερίνα Κουτσογιάννη, Χάρης Λάσπας, Κωστάντια Μάνθου, Αντωνέλλα Νικολοπούλου, Γιάννης Παπαγιαννάκης, Εύη Σουγκάρα, Ελένη Σπυριδάκη, Δημήτρης Σπυρόπουλος, Νίκος Τσίμας, «Greece is for Lovers» (Βάσω Δάμκου, Θάνος Καραμπάτσος, Χριστίνα Κοτσιλέλου).
No comments:
Post a Comment