Το 1969 ο Γιάννης Γαΐτης είχε κάνει το έργο «Ολοι και μόνος»: ένα κρεβάτι με «ανθρωπάκια» που κοιμούνται, εκτός από ένα που είναι όρθιο, σε στάση επαγρύπνησης. Αυτός είναι και ο τίτλος της αναδρομικής έκθεσης του καλλιτέχνη που εγκαινιάζεται το ερχόμενο Σάββατο στη Θεσσαλονίκη, στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, σε συνεργασία με το Ιδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου.
Η έκθεση που περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά έργα απ' όλες τις περιόδους του καλλιτέχνη και γίνεται σε συνεργασία με την κόρη του, αρχιτέκτονα και μουσειολόγο Λορέττα Γαΐτη-Σαρά, έχει στόχο να ξεδιπλώσει το βίο και την πολιτεία του κορυφαίου δημιουργού, το έργο και την εποχή του. «Ο Γαΐτης ήταν ένας γλυκύτατος άνθρωπος και το έργο του με την πρώτη ματιά φαίνεται ευχάριστο, έξυπνο, γοητευτικό, ωστόσο ήταν κριτικό της εποχής του, με καυστικό χιούμορ και πολιτική διάσταση», συνεχίζει ο Ντ. Ζαχαρόπουλος.
«Δεν πίστευε σε μια τέχνη κλεισμένη στον εαυτό της», γι' αυτό και ασχολήθηκε με τις εφαρμοσμένες τέχνες, έκανε γλυπτά, κατασκευές, έπιπλα. Ορισμένα απ' αυτά θα παρουσιαστούν σε κεντρικά σημεία της Θεσσαλονίκης, σε βιτρίνες καταστημάτων και άλλους προσβάσιμους χώρους, προκειμένου να γίνει «διάλογος» με το κοινό.
Πάθος για την ποίηση και την ψυχανάλυση
Ο επιμελητής της έκθεσης μάς αφηγείται τη ζωή του Γιάννη Γαΐτη σαν παραμύθι. Παιδί ακόμα έκανε γκράφιτι στους τοίχους εναντίον της γερμανικής κατοχής. Αριστερός στις πεποιθήσεις του, αρνήθηκε όμως να πάρει μέρος στον Εμφύλιο. Οταν εκλήθη να παρουσιαστεί στο στρατό και του ζήτησαν να χτυπήσει ζωντανούς στόχους, τότε έκανε τον τρελό και απαλλάχτηκε.
Είχε μια τεράστια αγάπη για την ποίηση και την ψυχανάλυση, συναναστράφηκε τον Γονατά, τον Ελύτη, τον Εμπειρίκο, τον Κουτούζη, ενώ από τους ζωγράφους θαύμαζε τον Πικάσο. Με τον εκπατρισμό του στο Παρίσι, την εποχή της χούντας, ανακαλύπτει πεδία πειραματισμού και την ελευθερία της έκφρασης που τον χαρακτηρίζουν. Η κόρη του τον θυμάται να δουλεύει στο παρισινό εργαστήριό του: «Η ζωγραφική πράξη με τον τρόπο του Γαΐτη σημαίνει πάθος, ταχύτητα και δεξιοτεχνία. Χρησιμοποιεί το σώμα του, το στήθος κάποτε γυμνό, ζωγραφίζει με τις παλάμες του και τα δάχτυλα, συχνά γονατισμένος πάνω στο πάτωμα, με μια ζωτική δύναμη που θυμίζει Πικάσο...».
Τα πρώτα του έργα, διαφορετικά από το κυρίαρχο κατεστημένο, ξεσήκωσαν «πολεμική», ακόμα και ο Αλέκος Σακελλάριος τον διακωμωδούσε. Ωστόσο, τα «μυρμηγκάκια» του, οι ανθρωπόμορφες κουκκίδες και πολύ περισσότερο τα «ανθρωπάκια» του θα αποτυπωθούν στη συλλογική μνήμη, θα γίνουν σύμβολα μιας αντίδρασης στο ασφυκτικό περιβάλλον που μετατρέπει τους ανθρώπους σε απλούς αριθμούς.
Στην περίοδο της δικτατορίας, οι οικείοι κύριοι με τα κοστούμια και τα καπέλα αντιστέκονται στην αδράνεια και στην πειθαρχία που κυριαρχεί. Στη μεταπολίτευση τα «ανθρωπάκια» στέκονται μπροστά από την Ακρόπολη για να «ειρωνευτούν την ελληνολατρεία αλλά και την επερχόμενη λαίλαπα του τουρισμού». Οταν τα ντύνει με κόκκινες και πράσινες φανέλες σαρκάζει την «ποδοσφαιρομανία» που τυφλώνει τους οπαδούς μπροστά σε άλλα, πιο σημαντικά προβλήματα. Κι όταν εκθέτει στην Αμερική κονσέρβες με «ανθρωπάκια-σαρδέλες» κλείνει πονηρά το μάτι στον Αντι Γουόρχολ και την ποπ αρτ. «Ο Γαΐτης είναι ο καλλιτέχνης που έδωσε την ευρωπαϊκή διάσταση στην ελληνική τέχνη. Ωστόσο τον κέρδισε η Ελλάδα, σε μια εποχή χωρίς θεσμούς να τον στηρίξουν και έχασε στο εξωτερικό», καταλήγει ο Ντ. Ζαχαρόπουλος.
Τουλάχιστον, με πρωτοβουλία της κόρης του καλλιτέχνη θα γίνει στην αγαπημένη του Ιο, - ο ίδιος καταγόταν από την Τήνο- το Μουσείο Γαΐτη, που σε 2.000 τ.μ. θα στεγάσει τα έργα του και της συντρόφου του γλύπτριας Γαβριέλας Σίμωση.
No comments:
Post a Comment