ΑΣΤΕΡΟΠΗ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ, Το ΒΗΜΑ, 31/08/2008
Κριστιάν Ποβέντα, Ελ Σαλβαδόρ, Ιούνιος 2004. Δύο πρόσωπα που δεν περνούν απαρατήρητα από τον φακό: ο «Serio» και ο «Gangster» μπορεί να βρίσκονται σε γυμναστήριο σωφρονιστηρίου που αριθμεί περισσότερα από 400 μέλη της συμμορίας mara Salvatrucha, δεν παύουν όμως να είναι επικίνδυνοι«Ο κόσμος είναι γεμάτος με εξαιρετικούς φωτογράφους, τις ιστορίες των οποίων κανείς δεν ενδιαφέρεται να δημοσιεύσει. Συχνά λένε ότι το φωτορεπορτάζ περνά κρίση. Λάθος! Τα μίντια περνούν κρίση, γι' αυτό άλλωστε προβάλλουν τα κοτσάνια και θάβουν τους ανθούς» λέει με την πυγμή που τον διακρίνει ο ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ του Περπινιάν Ζαν-Φρανσουά Λερουά, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην κυριακάτικη «Repubblica».
Η αυλαία του 20ού ραντεβού των σημαντικότερων ονομάτων από το διεθνές φωτογραφικό στερέωμα άνοιξε χθες και ως τις 14 Σεπτεμβρίου οι λάτρεις των κλικ θα έχουν την ευκαιρία να προβληματιστούν μπροστά από εικόνες «που λένε την αλήθεια χωρίς φόβο και πάθος», όπως ξεκαθαρίζει ο Ντ' Αρτανιάν του φωτορεπορτάζ. Πέρυσι έφτασαν στους πρόποδες των Πυρηναίων, με αφορμή το ξακουστό «Visa pour l'image», 280.000 επισκέπτες, αριθμός που εκτιμάται ότι θα ξεπεραστεί εφέτος, καθώς κλείνουν αισίως δύο δεκαετίες που έχουν καλυφθεί με άπειρα χιλιόμετρα φιλμ. Και η αναφορά μας αυτή στο μουσειακό σε λίγα χρόνια φιλμ δεν αποτελεί σχήμα λόγου, καθώς όσο πολιτικά φιλελεύθερος είναι ο Λερουά, άλλο τόσο συντηρητικός τεχνολογικά δηλώνει: «Ο σκοτεινός θάλαμος ισοδυναμεί με την ανατριχίλα του πρώτου ραντεβού: όλα είναι πιθανά και δεν μπορείς να είσαι 100% σίγουρος για το τι θα συναντήσεις» λέει ο άνθρωπος που επέτρεψε την ψηφιακή εισβολή στο φεστιβάλ του, μόλις το 2005.Η λέξη «Visa», άλλωστε, δεν είναι διόλου τυχαία τοποθετημένη στον τίτλο της διοργάνωσης: «ένας μεγάλος αριθμός "επαγγελματιών" παίζει, ή καλύτερα εμπαίζει τη φωτογραφική μηχανή χωρίς νόημα και χωρίς ιδέες. Αν είναι έτσι οι επαγγελματίες, ζήτω οι ερασιτέχνες. Στο Περπινιάν δεν επιτρέπεται η είσοδος σε όποιους κι όποιους. Χρειάζονται visa, ένα νοερό διαβατήριο που πιστοποιεί την ποιότητα της δουλειάς τους. Εφέτος θα εκτεθούν περί τις 4.000 εικόνες και αν θέλετε το πιστεύετε, τις έχω δει όλες προτού εγκριθούν, μία προς μία» εξηγεί ο Λερουά. Ο ίδιος δίνει ένα σαφές παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίον τα μίντια «έχουν προκαλέσει μυωπία» στη φωτοειδησεογραφική ματιά: «Γίνεται μια έκθεση με θέμα τον πόλεμο στο Ιράκ και το μόνο που βλέπεις είναι αμερικανοί πεζοναύτες σε ρόλο ράμπο, είτε να παρελαύνουν είτε να επιδίδονται σε διάφορα ανδραγαθήματα. Οσο για την επομένη του τσουνάμι, ούτε λόγος. Ακόμη βλέπουμε στα κάδρα τους επιζώντες να μεταφέρουν τα πτώματα».Ο Λερουά δεν διστάζει να διαχωρίσει τη θέση του από το επίσης ξακουστό Φεστιβάλ της Αρλ, καθώς «ο μισθός μου προέρχεται από το κράτος και ανέρχεται σε 4.000 ευρώ τον μήνα. Δεν βασίζομαι σε εντυπωσιακούς χορηγούς για να πλουτίσω». Η φιλοσοφία του εδώ και 20 χρόνια είναι «να δώσουμε το δικαίωμα στο να δεις κάτι διαφορετικό, αφού πρώτα σε μάθουμε να βλέπεις». Οι φωτογραφίες που φιλοξενούνται στο φεστιβάλ είναι ικανές να μας ξεβολέψουν, να μας ταρακουνήσουν, να μας σοκάρουν. Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για εικόνες που θα έμπαιναν στο σαλόνι μας για να κοσμήσουν το κενό πάνω από τον καναπέ μας. «Τα στιγμιότυπα του Περπινιάν ζουν αποκλειστικά σε χαρτί εφημερίδας, είναι αλλεργικά σε οποιοδήποτε άλλο είδος χαρτιού, καθώς και στις πρωτοκλασάτες γκαλερί» ξεκαθαρίζει ο μαχητικός καλλιτεχνικός διευθυντής.Κάθε χρόνο, από το 1994 ως το 2002, το Περπινιάν αφιέρωνε μία ολόκληρη έκθεση στον ξεχασμένο από Θεό και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης πόλεμο στην Τσετσενία. Και στις περιπτώσεις εκείνες που η λογοκρισία είχε καταφέρει να φτάσει ως το γαλλικό οχυρό της φωτογραφίας, είχε πάλι βρεθεί ένας τρόπος για να ειπωθούν κάποια πράγματα με το όνομά τους, αν και όχι με την πλήρη εικόνα τους: γιγαντιαίες μαύρες οθόνες να προβάλλουν μόνο μία λέξη: Αλγερία. Και στην ερώτηση αν ο κόσμος αντέχει ή θέλει πραγματικά να βλέπει τις βιαιότητες που διαπράττονται καθημερινά στον πλανήτη, ο Λερουά απαντά με την αποστομωτική προσέλευση που σημειώνεται κάθε χρόνο: «Στο Περπινιάν οι φωτογραφίες έχουν ήθος. Δεν δέχονται να πλαγιάζουν με τον καθένα. Και αυτό τις κάνει κατά κάποιον τρόπο ιερές» καταλήγει.Γεύση από Περπινιάν
* Ο Πασκάλ Μαιτρ ονόμασε τη σειρά που παρουσιάζει «Μία Αγία στην Κόλαση»: πρόκειται για τη Μαργκερίτ Μπαρανκίτσε από το Μπουρούντι, γνωστότερη ως Μάγκι, η οποία έχει αφιερωθεί στα παιδιά που έχουν μείνει ορφανά εξαιτίας του πολέμου και του AIDS. Στη μέση του χάους που επικρατεί στο Μπουρούντι, στη Ρουάντα και στο Ανατολικό Κονγκό, όπου εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι δολοφονήθηκαν βίαια και άλλοι τόσοι παλεύουν να επιβιώσουν σε άθλιους καταυλισμούς, το μοναδικό φως έρχεται από τη φωτογραφική μηχανή. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το μόνο που μπορείς να ευχηθείς είναι να την κρατούν τουλάχιστον τα κατάλληλα χέρια.
* Ανάμεσα στις μυριάδες καταστροφές που έπληξαν το Ιράκ από την έναρξη της αμερικανικής εισβολής, το 2003, εκείνη που έχει συζητηθεί λιγότερο από όλες είναι η μαζική έξοδος των Ιρακινών από τη γενέτειρά τους. Τραγική ειρωνεία, καθώς αυτή ακριβώς η καταστροφή είναι που θα φέρει τις πιο χρονοβόρες συνέπειες όχι μόνο για το Ιράκ αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο. Η Συρία και η Ιορδανία είναι οι δύο χώρες που έχουν δεχτεί το 90% των ιρακινών προσφύγων. Εδώ και 60 χρόνια οι αιματηρές συνέπειες της διασποράς των Παλαιστινίων εξακολουθούν να υπάρχουν. Το πιθανότερο είναι ότι η ιστορία θα επαναληφθεί και στην περίπτωση του Ιράκ. Ενα φρικτό déjà vu που μόνο η φωτογραφική μηχανή μπορεί να αιχμαλωτίσει τόσο εύγλωττα, διά χειρός Πάολο Πελεγκρίν.* Στις 5 Οκτωβρίου 2007 η φωτορεπόρτερ Αλεξάνδρα Μπουλά έφυγε από τη ζωή σε ηλικία μόλις 45 ετών. Οσοι τη γνώριζαν προσωπικά, αλλά και όσοι θαύμαζαν τη δουλειά της θα επισκεφθούν την έκθεση που φιλοξενείται προς τιμήν της στο φεστιβάλ. Δεν πρόκειται για εξοντωτική αναδρομική έκθεση, αλλά για την ιστορία ενός βασανισμένου πλανήτη, όπως πρόλαβε να τη γράψει η ίδια. Με εικόνες.
No comments:
Post a Comment