Γλυπτική, χαρακτική, ψηφιδωτό

Μία ξεχωριστή έκθεση με ψηφιδωτά της Βάσως Φλώρου εγκαινιάζεται στις 3/3 (7.30 μ.μ.) στην αίθουσα «Κόντογλου» του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50). Εκτίθενται συνολικά 27 έργα, δημιουργίες των τελευταίων 6 ετών. Με υλικό την πέτρα και το μάρμαρο, η Β. Φλώρου αποδίδει με τις ψηφίδες της τοπία και έργα που έχουν ως θέμα τους την ανθρώπινη μορφή και το βλέμμα.

Στον ανακαινισμένο «Τεχνοχώρο» της Ενωσης Ελλήνων Χαρακτών (Λεμπέση και Μακρυγιάννη), φιλοξενείται έκθεση χαρακτικής με τίτλο «Χαράσσοντας το ξύλο...». Συμμετέχουν οι: Αναστασίου Βασιλική, Ανούση Ρένα, Βαμβατήρα Μάγδα, Γουρζής Γιάννης, Δεσεκόπουλος Νίκος, Διονυσοπούλου Ελισσάβετ, Κομιανού Αρια, Κορομηλά Ράνια, Κότσαρης Γρηγόρης, Κότσαρης Μιχάλης, Κουμαντάκη Δήμητρα, Μαρκάκη Τζένη, Ματράγκα Νατάσσα, Ξενάκη Μαριάννα, Σταυρακαντωνάκης Νίκος, Τσιρογιάννης Δημήτρης, Χρύσικο Κλέβες.

Μέχρι 7/3 διαρκεί η έκθεση έργων του Βασίλη Λούγγου στο «Αγγέλων Βήμα» (Σατωβριάνδου 36, Ομόνοια). Τίτλος της: Φως και όνειρο». Η έκθεση λειτουργεί καθημερινά: 6 μ.μ. - 10 μ.μ.

Την εικαστική δημιουργία του Γερμανού καλλιτέχνη Thomas Schutte, μέσα από αντιπροσωπευτικές επιλογές πρόσφατων, κυρίως, έργων του, που ξεκινούν από τη δεκαετία του 1980 και φτάνουν μέχρι σήμερα, παρουσιάζει η έκθεση η οποία φιλοξενείται στον εκθεσιακό χώρο της Συλλογής Πορταλάκη (Πεσμαζόγλου 8). Η έκθεση επικεντρώνεται σε τρεις βασικούς άξονες του έργου του: στις δημιουργίες γλυπτικής, κεραμικής και στις σειρές των χαρακτικών.

Η γκαλερί «Ζουμπουλάκη» εγκαινιάζει στις 4/3 (8 μ.μ.) την ατομική έκθεση του Κώστα Χριστόπουλου «Το Δωμάτιο». Πρόκειται για έργα μεικτής τεχνικής, καθώς και για μικρές κατασκευές και εγκαταστάσεις στο χώρο.

• Αναδρομική έκθεση του Σκυριανού γλύπτη Γιώργου Λάμπρου φιλοξενείται (26/2 - 28/3) στο Μουσείο Μπενάκη (κτίριο Πειραιώς 138). Παρουσιάζεται μια επιλογή από τη σαραντάχρονη δημιουργική πορεία του γλύπτη. Οπως σημειώνει ο ιστορικός Τέχνης, Χρύσανθος Χρήστου: «Εξαιρετικός σχεδιαστής, προσωπικός ζωγράφος και περισσότερο από όλα γλύπτης γνήσιος, ο Γιώργος Λάμπρου δίνει με εκπληκτικό τρόπο πρόσωπα στα εσωτερικά βιώματα και τις εξωτερικές συναντήσεις του, τη ζωή του και τον κόσμο μας»

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

24/2/2010

-- Γλυπτική, χαρακτική, ψηφιδωτό

12/6/2009

-- ΑΤΙΤΛΟ

6/4/2008

-- Η ελληνική χαρακτική σήμερα

9/10/2007

-- Σύγχρονη ελληνική χαρακτική

9/2/2005

-- Περί χαρακτικής

Εικαστικό τοπίο

**«Girls, girls, girls», σήμερα (7.30 μ.μ.), στην γκαλερί «Bonicos» (Καρ. Σερβίας 12, τηλ.: 210-3236293). Γυναικείες φιγούρες φιλοτεχνημένες από τις Διονυσία Αναστασιάδη, Ελένη Ανδρεάδου, Κατερίνα Κοκκινάκη, Νίνα Κοταμανίδου. Διάρκεια μέχρι 13 Μαρτίου.

**«Ενορχήστρωση χρωμάτων», σήμερα στις 8 μ.μ. στον πολυχώρο τέχνης «κΚ» (Φαλήρου 49, Φιξ, τηλ.: 210-9223473). Ομαδική έκθεση ζωγραφικής και γλυπτικής με έργα από τους Ερμή Ατζέμογλου, Μιχάλη Βελούδιο, Φώτη Δανάλη, Ρένα Ζερβού, Ξανθή Ιωαννίδου, Δημήτρη Κοροβέση, Μαρία Κτιστοπούλου, Γεωργία Μπλιάτσου, Ηλία Παπανικολάου, Βαγγέλη Ρήνα, Βαγγέλη Τζερμιά, Κώστα Δικέφαλο, Αγγέλικα Κοροβέση, Στέλλα Μπακατσή. Διάρκεια μέχρι 27 Μαρτίου.

**«22 εσωτερικά μοτίβα» του ζωγράφου Στέλιου Αλεξάκη, σήμερα, στην γκαλερί «7» (Ζαλοκώστα 7, τηλ.: 210-3612050). Διάρκεια μέχρι 20 Μαρτίου.

**«Salto mortale» του Αμερικανού Justin Lieberman, την Πέμπτη (8 μ.μ.), στην γκαλερί «Bernier-Eliades» (Επταχάλκου 11, Θησείο, τηλ.: 210-3413935). Στα εγκαίνια θα παραστεί και ο καλλιτέχνης, ο οποίος μέσα από τα έργα του προσπαθεί να επιβάλει μια κοινωνιολογική τάξη στο χάος της αμερικανικής ζωής, μετατρέποντας διάφορα απομεινάρια της καπιταλιστικής μας καθημερινότητας -αποδείξεις, αποκόμματα περιοδικών, φωτογραφίες, λαχεία, μικρά σχέδια κτλ.- σε μια υποκειμενική υλιστική ιστορία της σύγχρονης ζωής. Η δουλειά του διακρίνεται από έναν συνδυασμό μέσων και τεχνικών: κολάζ, γλυπτική, ζωγραφική, εγκαταστάσεις, ψηφιακά μέσα. Διάρκεια μέχρι 8 Απριλίου.

**«Το απτό του άυλου» της ζωγράφου Βαρβάρας Μαυρακάκη, την Πέμπτη (8 μ.μ.), στην αίθουσα τέχνης «Μέδουσα» (Ξενοκράτους 7, τηλ.: 210-7244552). Διάρκεια μέχρι 20 Απριλίου. *

Εμείς και ο Τσαρούχης

• Η ΑΥΓΗ: 21/02/2010
• Του Κώστα ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

Ενσάρκωσε, τελικά, ο Γιάννης Τσαρούχης μία «περσόνα»; Ο χαρακτηρισμός υποδηλώνει κάποιον, ο οποίος επιλέγει ένα πρόσωπο με το οποίο θέλει να συστηθεί δημόσια· ένα προσωπείο που, αποκρύπτοντας την ιδιωτική καθημερινότητα και τις μύχιες σκέψεις εκείνου που καλύπτεται πίσω του, τον ταυτίζει με ένα επίκτητο διακριτικό γνώρισμα, αυτό που το προσωπείο υποδηλώνει· μια συμπεριφορά, ένα χαρακτήρα, αλλά και έναν κοινωνικό ρόλο· ένα πρότυπο, με άλλα λόγια, προϊόν μιας συλλογικής σύμβασης, που αποκρυσταλλώνει ή αντικατοπτρίζει παγιωμένες, άγραφες και καθιερωμένες νόρμες. Έχουμε να κάνουμε εδώ με ένα είδος προβολής.

Είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς πως ο Τσαρούχης έτρεφε την απαίτηση να εκπροσωπήσει κάτι περισσότερο από τον εαυτό του. Εντούτοις, δεν σιώπησε όταν του απευθύνθηκε ο λόγος και όταν τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν πάνω του και δεν απέφυγε γενικευτικές ρήσεις για το ελληνικό ίδιον. Ακόμα και σήμερα, εύκολα γνωμικά του, όπως αυτά για τη σχέση της Ελλάδας με κάποιαν ακαθόριστη «Ανατολή» και μίαν εξίσου σκιώδη «Δύση», ή απλοϊκές επισημάνσεις για αυτοεπιδιδόμενες επαγγελματικές και μη ιδιότητες, αναπαράγονται από τα χείλη πολλών σαν καταστάλαγμα σοφίας εν μέσω σοβαροφανών συζητήσεων. Όλα τούτα, στην πραγματικότητα, μέσα στην ευρεία απαίτηση για γοητευτικά αποφθέγματα, επισκιάζουν αυτά που ενέχουν ένα μεγαλύτερο ειδικό βάρος στο λόγο και, κυρίως, στην πρακτική του ζωγράφου.

Στην αντιπαραβολή των γραπτών και των γνωμικών του με το έργο του προσδιορίζεται σαφέστερα ο ορίζοντας των αντιλήψεων που επενδύθηκαν στον Τσαρούχη. Οι πίνακές του είναι σε όλους οικείοι. Αξίζει όμως να προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε σε γενικές γραμμές τι περίπου λανθάνει σε αυτούς. Γνωρίζοντας, λοιπόν, τη συνομιλία του Τσαρούχη με τα δεσπόζοντα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής του, μπορούμε να διαγνώσουμε σε αυτόν μιαν αντίδραση ή μια σταδιακή άρνηση της ηγεμονίας του ευρωαμερικανικού πολιτισμού, βιαστικά κατοχυρωμένου ως «δυτικού», και τη στροφή στην αναζήτηση της ιδιαιτερότητας μιας τοπικά ορισμένης πολιτιστικής παράδοσης και κουλτούρας. Η αποκατάστασή της έλαχε να προσανατολιστεί στην «ανεπιτήδευτη» λαϊκή σοφία, στο συναισθηματισμό που προκρίνεται από την ενατένιση μιας φαντασιακής οργανικής κοινότητας, η οποία δίνει το δικό της αγώνα ενάντια σε μία φύση φιλόξενη και την ίδια στιγμή υπερβατική, όπως η ελληνική. Προϊόντα αυτής της «πάλης», οι μύθοι και τα παραμύθια, οι φορεσιές, οι χοροί, η αρχιτεκτονική, οφείλουν να δικαιωθούν και να αποτρέψουν την παρακμή, σε πείσμα της γενικευμένης ορθολογικότητας και του θετικισμού που επιβάλλεται έξωθεν από τη νεότερη τάξη των πραγμάτων. Η ταύτιση με την αρμονική κοινωνία, η εξύψωση της καθημερινότητάς της, αποκαθαρμένης από κάθε επίκριση, διανθισμένης με θεμιτή εκζήτηση και καθωσπρεπισμό, αλλά, ταυτόχρονα, με διάχυτο ερωτισμό που χρωματίζει τον υπεραισθητό κόσμο για να παραβλέψει ή να υπερκαλύψει τις «αστοχίες» του, διαμορφώνουν το αφηγηματικό πλαίσιο εντός του οποίου δραστηριοποιήθηκε ο ίδιος, όπως και αρκετοί εκπρόσωποι της γενιάς του.

Η βύθιση σε έναν τέτοιον, κατασκευασμένο στην ουσία του και εξωραϊσμένο, πολιτισμό, και τις επινοημένες ρίζες του, συνιστά μια πλούσια σε αντιφάσεις αισθητική πρόταση. Φαίνεται να απαντά στο ρομαντικό εθνικισμό, αποστρεφόμενη όμως την έντασή του. Εξυψώνει το καθημερινό, σέβεται το θρησκευτικά υπερβατικό, αλλά στρέφει μακριά το βλέμμα από την ιδέα του υψηλού. Εστιάζει την προσοχή της στην ολότητα, σε αυτό που ενώνει μια κοινότητα, στους δεσμούς της, αλλά κρατάει μιαν αυτόνομη εποπτική θέση. Χρησιμοποιεί την ορθόδοξη εικονολογία, αλλά επιτρέπει στην επιθυμία και την εμμένεια να την παρασύρει. Μοιάζει με ιδιωματικό τρόπο να συγχωνεύει την παράδοση, αλλά να μην ενδιαφέρεται να την γνωρίσει πραγματικά, παρά επιλεκτικά. Συνδιαλέγεται με την αντίληψη του ώριμου μοντερνισμού και συχνά υιοθετεί τις φόρμες του, αλλά δεν αποδέχεται το όραμά του. Η εμπειρία των σύγχρονων και προηγούμενών του μοντέρνων έδειξε πως αυτοί αναζήτησαν ερείσματα σε άγνωστούς τους πολιτισμούς, όπως αυτοί της Αφρικής ή της Άπω Ανατολής. Πρόθεσή τους η ανανέωση της εικαστικής γλώσσας, με τρόπο που συνιστά ρήξη με την κυρίαρχη αντίληψη για την τέχνη και την ιστορία της. Σε αντιδιαστολή με αυτούς, ο Τσαρούχης προσέτρεξε στην ελληνική παράδοση και κουλτούρα για να ξαναπιάσει το μίτο μιας συνέχειας, που λανθάνει ιστορικά, πίσω και πέρα από τα μεγάλα γεγονότα που την συγκροτούν. Οι εικόνες του μοιάζουν να επανεμφανίζουν μιαν ουσία που κατατρέχει την ιστορία από την αρχαιότητα και εμφανίζεται στα έργα σαν ένα συμπίλημα σημείων και σχημάτων. Από την όλη συμπερίληψη απουσιάζει, όμως, το παρόν στη ρεαλιστική και αναστοχαστική του διάσταση. Και πώς θα μπορούσε άλλωστε, εφόσον το ζητούμενο εδώ είναι η νοσταλγική αναβάπτιση του συλλογικού φαντασιακού.

Εδώ έγκειται η πρωτόγνωρη μνεία και η σχεδόν «τυφλή» αναγνώριση του έργου του Τσαρούχη. Συνιστά ένα χαλαρό περιβάλλον, εντός του οποίου μπορούν να γίνουν όλες οι δυνατές προβολές. Μπορεί να συστεγάσει κάθε επιθυμία και επιτρέπει την οποιαδήποτε προβολή και συλλογική επένδυση πάνω του. Προσφέρει την ποιητική διάσταση της οικίας καθημερινής πρακτικής, χωρίς όμως να την υπερβαίνει. Κολακεύει αυτό που είναι, ως καθημερινότητα, δίχως να την οδηγεί πουθενά, προτάσσοντας τη διατήρησή της. Ικανοποιεί το θεατή, κάνοντάς τον να απολαύσει αυτό που βιώνει, με έναν τρόπο που τον βολεύει και τον συμβιβάζει. Αναδεικνύει ό,τι τον ενώνει με τους άλλους μέσα στο χρόνο και το χώρο, συμβολοποιώντας το δεσμό, έτσι ώστε να κατορθώσει να εικονογραφήσει μιαν ιδεατή ιστορική ουσία, αυτήν που εδώ ταιριάζει με το ιδεολόγημα-φάντασμα της «ελληνικότητας». Συμπυκνώνει μη στοχαστικά απροσδιόριστα σύνολα, ένα «λαό» και τα τεχνήματά του, σε ένα κοινό περιεχόμενο. Το έργο του καθίσταται έτσι αναπόσπαστο κομμάτι μιας εθνικής αφήγησης, συμψηφίζοντας διαφορετικές παραδόσεις και ιστορικά μορφώματα σε κοινούς παρανομαστές, συμπαρασύροντας στο καθεστώς της παραδοσιοκρατίας. Ενδυναμώνει αισθητικά την καθεστηκυία τάξη, διαβάζοντάς την σαν ευτυχές αποτέλεσμα μιας θεάρεστης ιστορικής διαδικασίας. Προτάσσει ιδιοτελώς την ανειλικρίνεια, κρυμμένη πίσω από την αδυναμία συσχετισμού του βιωμένου παρόντος του θεατή με μία φαντασιακή κοινότητα, δικαιώνοντας και φενακίζοντας την αντίφαση, ή, καλύτερα, τη δεδομένη αντινομία από την οποία διακατέχεται.

«Ιδιοτελώς»; Αρκετοί θα αντέκρουαν έναν τέτοιον ισχυρισμό, που συγγενεύει επικίνδυνα με την ιδέα του συμφέροντος. Είχε εύλογο «συμφέρον» ο Τσαρούχης να κατασκευάσει ένα προσωπείο για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις μιας «περσόνας»; Κάθε έργο συνιστά μια πρόταση που προσδοκά να αποτελέσει αντικείμενο μιας αισθητικής διαβούλευσης, στην οποία μετέχουν δημιουργοί και κοινό. Με μεγάλο ρίσκο, θα υποστήριζε κανείς πως το έργο δεν κάνει τίποτα παραπάνω από το να σχηματίζει το νοητό χώρο εντός του οποίου λαμβάνει χώρα η ιδιότυπη αυτή διαβούλευση και να ορίζει τους κανόνες του παράδοξου κοινωνικού παιγνίου που ονομάζουμε τέχνη. Κάθε ένας που συμμετέχει στο διάλογο προσκομίζει σε αυτόν φαινομενικά καινοφανείς θέσεις, ικανές να διευρύνουν τα όρια της διαβούλευσης. Δύσκολα θα μπορούσε να πιστέψει κανείς πως ο Τσαρούχης ήταν αμέτοχος σε αυτήν. Αν, πάλι, αποδεχόμενοι τη θέση εξαίρεσης από τον κοινωνικό κανόνα που επιφυλάσσεται για το ρόλο του καλλιτέχνη και την πρακτική του, υποθέσουμε πως η εν λόγω διαβούλευση αποκτά προσδιορισμούς που δεν εντοπίζονται μέσα στις πιθανές προθέσεις του, τότε τον εξορίζουμε σε έναν παθητικό κοινωνικό ρόλο. Σε αυτήν την περίπτωση βρισκόμαστε και πάλι αντιμέτωποι με τη λειτουργία μιας «περσόνας». Αυτή προτάσσει ιδεολογήματα αφ' υψηλού, από μία θέση που αδυνατεί να βιώσει αυτό το οποίο θέλει να κατονομάσει και να μιλήσει στο όνομά του. Βρισκόμαστε εγγύτερα σε έναν καλλιτεχνικό δρώντα, ο οποίος αντιλαμβάνεται την πρακτική του να εξαντλείται στα στενά όρια τη τέχνης του, εντός των αυστηρών ζητημάτων που την περιορίζουν σε μια αυτοαναφορική δραστηριότητα. Η θέση αυτή παρέχει μια κάποια «ασφάλεια», προφυλάσσοντας από μια άνευ όρων εμπλοκή με ευρύτερα κοινωνικά διακυβεύματα.

Ο Τσαρούχης δεν ήταν άφρονας. Τούτο δεν σημαίνει πως είχε πλήρη επίγνωση του αντίκτυπου της δραστηριότητάς του. Σημαίνει όμως ότι απολάμβανε τη συνθήκη που είχε συνδιαμορφώσει. Καθίσταται προβληματικό το επιχείρημα της «αδιαφορίας» του ίδιου του Τσαρούχη απέναντι στις πιθανές προβολές που γινόταν στο έργο του, καθώς η μη επίγνωση της συνθήκης θα υποβίβαζε το ζωγράφο σε συνολική ανεπάρκεια.

Εν ολίγοις, η από κοινού προβολή και επένδυση στο έργο του Τσαρούχη, τον κατέστησε «περσόνα» πριν ακόμα αυτός τη δημιουργήσει για τον εαυτό του. Θεσμοί και κοινό έφτιαξαν το περιβάλλον το οποίο οικειοποιήθηκε και κατοίκησε ο καλλιτέχνης, όπως και -σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό- αντίστοιχοι της γενιάς του, χωρίς όμως να το καλλιεργήσει, χωρίς να διευρύνει το προσδόκιμο της απόδοσής του. Η δημιουργική του ικανότητα ήταν αδιαμφισβήτητη. Η απολαβή όμως ενός συγκεκριμένου κοινωνικού ρόλου, μιας προσωπικότητας που διαπραγματεύεται την απονεμημένη -αλλά κοινωνικά και ιστορικά παρωχημένη- αυθεντία της στο δημόσιο χώρο, στάθηκε ικανή να την υπερκεράσει.

Παρά την όποια υπερβολή, πιθανόν, να κρύβεται πίσω από μια τέτοια ανάγνωση του έργου του Γιάννη Τσαρούχη, δεν μπορεί να παραβλεφτεί πως σε αυτό το έργο -και στο πρόσωπό του- επενδύθηκαν πολλά, τόσο από το κοινό, όσο ακόμα και από τον κρατικό μηχανισμό, επιλέγοντας να το επιβάλουν και να το αξιοποιήσουν για την αισθητική τους περιβολή. Το ζήτημα δεν αφορά τελικά τόσο το τι ήταν ο Τσαρούχης, όσο το τι εμείς θέλαμε να δούμε σε αυτόν, τι θέλαμε να ακούσουμε από αυτόν, στο γιατί το έργο του έχαιρε τέτοιας αποδοχής, πώς οικειοποιήθηκε, προς τι η επικαιροποίησή του, τι εξυπηρετεί, ποια είναι τα στερεότυπα που δημιουργεί, ποιο προσωπικό και συλλογικό απόρρητο κρύβεται πίσω του, τι διδάσκει και τι αφήνει τελικά ως κληρονομία. Ο Τσαρούχης, ιδιοτελώς ή μη, συνέβαλε με τον τρόπο του στην αισθητικοποίηση ενός εθνικού φαντασιακού, έδωσε τις δυνατές εικονικές εκδοχές του, που στάθηκαν ικανές να τον καθιερώσουν σε μια μορφή που απολάμβανε την καθολική αποδοχή. Ας μην ξεχνάμε, όμως, πως πολλές φορές οι καθιερωμένοι καλλιτέχνες προτιμώνται ακριβώς επειδή είναι καθιερωμένοι.

• Σχετικά άρθρα
• Γιάννης Τσαρούχης
• Ο "Έλλην ζωγράφος" ως ρόλος
• Ο προ-ελληνιστικός Τσαρούχης
• Τρεις συναντήσεις με τον Γιάννη Τσαρούχη
• Βηματισμός των νοημάτων - Ο Γιάννης Τσαρούχης
• Η αγαλματοποίηση του έρωτα
• Εμείς και ο Τσαρούχης

Μια Ρωμιά συναντά την τουρκική τέχνη

Η Σύλβια Κούβαλη διευθύνει την πρωτοποριακή γκαλερί Ροντέο στην Κωνσταντινούπολη

Κάπου κρυμμένη στα στενά του Τοπχανέ, σε μια ιστορική παρηκμασμένη περιοχή της Κωνσταντινούπολης κοντά στον Γαλατά, βρίσκεται η γκαλερί Ροντέο. Πρόκειται για μια παλιά, ανακαινισμένη τριώροφη καπναποθήκη, η οποία έχει μετατραπεί σε ένα χώρο σύγχρονης τέχνης.

Μοιάζει παράταιρη, ξένη, και σου κινεί την περιέργεια ανάμεσα στα στενά, λασπωμένα σοκάκια και τα ψηλά φθαρμένα κτίρια που μαρτυρούν αλλοτινές δόξες της πόλης των πόλεων, όπως ακόμα την αποκαλούν κάποιοι από τους λίγους πια Ρωμιούς που έχουν απομείνει.

Η γκαλερί ανήκει στην 28χρονη Σύλβια Κούβαλη, η οποία ούτε Ρωμιά της Πόλης είναι ούτε είχε εκεί ποτέ συγγενείς. Η μαγεία αυτού του τόπου, το πάθος και η αυθεντικότητα των ανθρώπων της αποτέλεσαν τον πόλο έλξης ώστε να επιλέξει την Κωνσταντινούπολη ως τόπο διαμονής, όπως μας λέει στη συνέντευξη που μας παραχώρησε ένα παγωμένο πρωινό του Ιανουαρίου.

• Ενδιάμεση στάση

Ευγενική και χαλαρή, μιλάει με σαφήνεια και χωρίς μελοδραματισμούς για τους λόγους που την οδήγησαν στην απόφασή της να παραμείνει στην Κωνσταντινούπολη, την οποία για πρώτη φορά επισκέφθηκε μόλις το 2005. Η αρχή της ιστορίας της μοιάζει πολύ με τις ιστορίες πολλών νέων της ηλικίας της. Σπούδασε ιστορία της τέχνης στην Αθήνα και αργότερα πήγε στο Λονδίνο για μεταπτυχιακά. Επέστρεψε στην Αθήνα για να βρει δουλειά, αλλά δεν τα κατάφερε. «Είχα κάνει αίτηση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης αλλά δεν έγινε τίποτα. Είχα κάνει κάποιες άλλες αιτήσεις σε γκαλερί αλλά ήταν και πολύ δύσκολη φάση. Ηταν πάνω στους Ολυμπιακούς Αγώνες, που όλοι υπόσχονταν πως μετά από αυτή την ημερομηνία όλα θα γίνουν ρόδινα και όλος ο κόσμος θα ασχολείται με την Ελλάδα. Αυτό συνέβη με τη Βαρκελώνη, αλλά με την Ελλάδα δεν έγινε ή έγινε με άλλο τρόπο», δηλώνει χωρίς πικρία.

Αποφάσισε να μείνει για μικρό χρονικό διάστημα το 2005 στην Πόλη, δουλεύοντας κατ’ αρχάς εθελοντικά για την Μπιενάλε. Ηταν η αρχή ενός ταξιδιού, το οποίο όμως δεν ολοκληρώθηκε. Στόχος της τότε ήταν ένα ταξίδι στην Ασία με πρώτο σταθμό την Κωνσταντινούπολη. Η ενδιάμεση στάση διαρκεί μέχρι σήμερα, διότι αυτό που συνάντησε, όπως μας είπε, ήταν τελείως διαφορετικό από αυτό που φανταζόταν: «Δεν φανταζόμουν ότι θα έβρισκα αυτό το θαύμα. Βρήκα ανθρώπους πολύ περισσότερο πολιτισμένους από όσο περίμενα, πολύ περισσότερο οργανωμένους, πολύ περισσότερο συγκεντρωμένους και αφοσιωμένους σε αυτό που κάνουν και ειδικά στην τέχνη. Με έναν τρόπο που δεν τον βλέπεις συχνά, με πάθος. Γιατί οι άνθρωποι εδώ προσπαθούν ουσιαστικά να κάνουν κάτι».

Η Σύλβια Κούβαλη ξεκίνησε διοργανώνοντας εκθέσεις σε ένα χώρο που τους είχε παραχωρήσει ο Παύλος Πολίτης, συντηρητής εικόνων αλλά και κτιρίων. Στην πορεία διαπίστωσε πως χρειάζεται κάτι πιο οργανωμένο και συστηματικό, και προτίμησε να ανοίξει τη δική της γκαλερί. Η επιλογή της περιοχής ήταν τυχαία, διότι εκεί απλά μπόρεσε να βρει την κατάλληλη αίθουσα να νοικιάσει. Οι επιλογές των καλλιτεχνών της, όμως, δεν είναι καθόλου τυχαίες και επιμένουμε να μάθουμε περισσότερα για τους Τούρκους εικαστικούς με τους οποίους συνεργάζεται. «Δουλεύω με την Γκιουλσούν Καραμουσταφά, που θεωρείται ίσως η μητέρα της σύγχρονης τέχνης στην Τουρκία. Είναι 63 χρόνων σήμερα και η δουλειά της είναι πολύ κριτική, εννοιολογική, πολιτική και ιστορική, και πραγματεύεται κάποια σημαντικά θέματα όσον αφορά τη δημοκρατία της Τουρκίας. Δουλεύω και με τον Εμρέ Χινέρ, ο οποίος είναι ένας πολύ νέος καλλιτέχνης, του οποίου η δουλειά είναι όμορφη. Και το λέω επίτηδες το όμορφη. Παίζει με την ομορφιά, αλλά τα σχόλιά του είναι πάνω στο μοντερνισμό, στην ανάπτυξη και σε ένα ισχυρό καθεστώς όπως αυτό της Τουρκίας», επισημαίνει η νεαρή γκαλερίστα.

• Πολιτική

Η Σύλβια Κούβαλη θεωρεί την τουρκική τέχνη αναγνωρίσιμη, πιο πολιτική και τελικά με πιο συγκεκριμένη ταυτότητα σε σύγκριση για παράδειγμα με την ελληνική. Πιστεύει πως η εικόνα που έχουν οι Ελληνες για τον εαυτό τους είναι πολύ διαστρεβλωμένη, αφού δεν ξέρουν πλέον πια είναι η σχέση τους με τα Βαλκάνια, με τη Μέση Ανατολή, με την Ευρώπη. Τάσσεται κατά της ένταξης της Τουρκίας στην Ε. Ε., όπως άλλωστε και της Ελλάδας, πιστεύοντας πως έχουν χαθεί πολλά στοιχεία ταυτότητας. Οσο για το εάν βρήκε στην Πόλη αυτό που αναζητούσε και εάν της λείπει η Ελλάδα, απαντά χωρίς πολλές περιστροφές: «Μου λείπει η Ελλάδα ως τόπος, αλλά όχι οι Ελληνες. Μιλάω τώρα σαν να είμαι πενήντα ετών, αλλά λείπω εφτά χρόνια από την Ελλάδα και κάθε φορά που πάω είναι χειρότερα».

Αναγνωρίζει πάντως πως ούτε η Τουρκία είναι ένας παράδεισος. Ούτως ή άλλως, ο καθένας μόνος του φτιάχνει ή όχι τον παράδεισό του. Αυτό πάντως που δεν κάνει ο καθένας, είναι να κυνηγάει το όνειρό του και να μην εντάσσεται στα ειωθότα. [Της Μαριας Pηγουτσου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 21 Φεβρουαρίου 2010]

140 χρόνια από τα εγκαίνια του Μητροπολιτικού Μουσείου Νέας Υόρκης

To Moυσείο εγκαινιάστηκε το 1870 από αμερικανούς επιχειρηματίες και οικονομολόγους αλλά και από πνευματικούς ανθρώπους της εποχής οι οποίοι ήθελαν να φέρουν τις Τέχνες στους αμερικανούς αλλά και να τους εκπαιδεύσουν καλλιτεχνικά.

Η ζωγραφική συλλογή ξεκίνησε παράλληλα με τα εγκαίνια του Μουσείου, όταν τρεις ευρωπαϊκές συλλογές με 174 έργα, γέμισαν τις αίθουσές του. Μια ποικιλία φλαμανδικών και δανέζικων πινάκων συμπληρώθηκε από έργα ευρωπαίων ζωγράφων και αποτέλεσαν τα πρώτα εκθέματα του Μουσείου.

Οι συλλογές συνέχισαν να εμπλουτίζονται και τον 19^ο αιώνα, όμως ήταν τον 20^ο που το Μουσείο γνώρισε την πραγματική του άνθηση. Γρήγορα έγινε ένα από τα μεγαλύτερα του κόσμου και αποτέλεσε κέντρο των τεχνών για τους ανήσυχους του χώρου.

Το 1880 το ΜΕΤ μετακόμισε εκεί όπου βρίσκεται μέχρι και σήμερα στο Σέντραλ Παρκ. Η είσοδός του (5^η Λεωφόρο) πήρε την τελική της μορφή το 1926.

Σημαντικά στιγμιότυπα από τη «ζωή» του Μουσείου

• Πολύ νωρίς (1907) φιλοξένησε έργο του Ρενουάρ.

• Το 1910 έγινε το πρώτο δημόσιο ίδρυμα που δέχτηκε έργα του Ματίς.

• Το 1979 είχε στην κατοχή του 5 από τα 40 περίπου έργα του Βερμέερ.

• Το τμήμα ελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης μετρά χιλιάδες αντικείμενα.

• Εχει στην κατοχή του μία από τις σημαντικότερες συλλογές από γυαλί και ασήμι.

• Η αιγυπτιακή συλλογή είναι η μεγαλύτερη εκτός Καΐρου ενώ και η ισλαμική είναι αξιοζήλευτη.

Διαβάστε Επίσης

• Το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης

«Διάλογος» άσπρου - μαύρου...

Αντιπροσωπευτικές δημιουργίες από τη μακρόχρονη χαρακτική διαδρομή της Αριας Κομιανού περιλαμβάνει η έκθεση, που εγκαινιάζεται στις 25/2 (8 μ.μ.) στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας - Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα. Μία ξεχωριστή παρουσίαση, στην οποία εκτός από τα έργα εκτίθενται και αρκετές ξύλινες μήτρες, «έργα τέχνης από μόνες τους», όπως σημειώνει η ιστορικός τέχνης Μαρίνα Μπλιάτσου, που «στέκουν περήφανες, σιωπηλές, πλημμυρισμένες από έντονα συναισθήματα...». «Κυρίαρχο ρόλο παίζει ο διάλογος του άσπρου και του μαύρου», συνεχίζει, «του κενού και του γεμάτου, του φωτός και του σκότους. Το κόκκινο χρώμα άλλοτε εμφανίζεται σαν λεπτομέρεια και άλλοτε κατακλύζει όλη την επιφάνεια. Συμβολικός ο ρόλος των χρωμάτων, όπως επίσης και των θεμάτων που εμφανίζονται συχνά, το βάζο, το μπουκάλι, το φύλλο, το πουλί, η γυναικεία μορφή. Ποτέ δεν πέφτει στην παγίδα της επανάληψης. Κάθε φορά οι μορφές αναλαμβάνουν μοναδικό ρόλο χρησιμοποιώντας διαφορετικό μορφοπλαστικό λεξιλόγιο, ένα ρόλο γεμάτο συμβολισμούς, συναισθήματα, σκέψεις... Σημαντική ενότητα της δουλειάς της, οι προσωπογραφίες της. Καταφέρνει με αφαιρετικό τρόπο και μέσα από την εναλλαγή του άσπρου - μαύρου να αποδώσει την ιδιότητα του κάθε προσώπου, τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του και ίσως σκέψεις του και συναισθήματα».

Η Αρια Κομιανού γεννήθηκε στην Αθήνα το 1938. Σπούδασε χαρακτική, Τέχνη του βιβλίου και Τυπογραφία με δάσκαλο τον Κώστα Γραμματόπουλο στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Μέχρι σήμερα έχει παρουσιάσει το έργο της σε 25 ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κρήτη, Ζάκυνθο, Γερμανία, Βοσνία, κ.α.), ενώ συμμετείχε σε περισσότερες από 100 ομαδικές εκθέσεις, οι περισσότερες διεθνείς. Για την τέχνη της έχει διακριθεί πολλές φορές, λαμβάνοντας βραβεία και επαίνους. Ανάμεσά τους οι: Ετήσια Διεθνής Εκθεση Χαρακτών στο Κιότο της Ιαπωνίας, Ετήσια Διεθνής Εκθεση Χαρακτών στη Στοκχόλμη, Διεθνής Μπιενάλε Χαρακτικής στην Ταϊπέι, Διεθνής Εκθεση Καλών Τεχνών στην Ουκρανία, κ.ά.

Στην εικαστική της πορεία έχει διδάξει χαρακτική και γραφικές τέχνες, έχει δημοσιεύσει άρθρα της, έχει αναλάβει την εικονογράφηση πολλών βιβλίων. Επιπλέον, το 1995 κυκλοφόρησε ένα βιβλίο που περιέχει όλη τη μέχρι τότε δουλειά της και τις κριτικές πάνω σε αυτή. Εργα της έχουν γίνει εξώφυλλα σε περιοδικά και βιβλία, ενώ συμμετείχε σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές για την τέχνη. Η Αρια Κομιανού είναι ιδρυτικό μέλος της Ενωσης Ελλήνων Χαρακτών, μέλος του ΕΕΤΕ, του Συλλόγου Αποφοίτων της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, της Διεθνούς Ενωσης Χαρακτών KIWA στην Ιαπωνία και του Διεθνούς Καλλιτεχνικού Συνδέσμου Art Addiction στη Στοκχόλμη της Σουηδίας. Την τωρινή της έκθεση - που θα διαρκέσει μέχρι τις 11/4 - θα παρουσιάσει ο αναπλ. καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Θάνος Χρήστου.

Η. Μ.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

• 31/5/2009
  -- Εκφραστική και λακωνική

• 28/5/2009
  -- Φεστιβάλ Χαρακτικής

• 7/10/2007
  -- Γνώση, συνέπεια και αφοσίωση

• 2/7/2006
  -- Εκθεσιακές περιπλανήσεις «εκτός των τειχών»

• 7/7/1996
  -- Εκφραστική "φωνή" τριάντα πέντε χρόνων

Απόβαση στη Ν. Υόρκη με οχηματαγωγό τον Τζεφ Κουνς

Η ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΑΚΗ ΙΩΑΝΝΟΥ ΣΤΟ NEW MUSEUM

Μοιάζει παράδοξο να διαβάζεις στον διεθνή Τύπο για την «απόβαση» του Ελληνοκύπριου συλλέκτη Δάκη Ιωάννου στη Νέα Υόρκη, τη στιγμή που η Ελλάδα βρίσκεται στο μικροσκόπιο της παγκόσμιας κοινότητας για τη δεινή οικονομική της κατάσταση.

Τέσσερα από τα έργα της έκθεσης: Ρόμπερτ Γκόμπερ, Αντρο Βέκουα, Τιμ Νομπλ-Σου Γουέμπστερ και, τέλος, το «One Ball Total Equilibrium Tank» του Κουνς, το πρώτο που απέκτησε ο Δάκης Ιωάννου Η πολυαναμενόμενη, πάντως, πρώτη παρουσίαση της διάσημης συλλογής του σε αμερικανικό έδαφος έχει μπει στην τελική ευθεία. Εγκαινιάζεται στις 3 Μαρτίου στο New Museum της Νέας Υόρκης με επιμελητή τον σούπερ σταρ εικαστικό Τζεφ Κουνς και τίτλο «Skin Fruit: Selections from the Dakis Joannou Collection».

Περισσότερα από 100 έργα 50 καλλιτεχνών, ανάμεσά τους και των Ελλήνων Χριστιάννας Σούλου, Χάρις Επαμεινώνδα και Γιάννη Βαρελά, επέλεξε ο Τζεφ Κουνς. Η τριαντάχρονη φιλία του καλλιτέχνη με τον Δάκη Ιωάννου και η άριστη γνώση του για το περιεχόμενο της συλλογής, που αριθμεί 1.500 έργα 400 καλλιτεχνών, μάλλον διευκόλυνε την πρώτη προσπάθειά του στην επιμέλεια εκθέσεων.

Να υπενθυμίσουμε ότι η έκθεση Ιωάννου-Κουνς στη Νέα Υόρκη έχει αναστατώσει την αμερικανική μητρόπολη εδώ και μήνες. Το γεγονός ότι ο Ελληνας συλλέκτης είναι έφορος (trustee) του New Museum και ότι στη συλλογή του ανήκει ένας μεγάλος αριθμός έργων του επιμελητή της έκθεσης Τζεφ, Κουνς, έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση για τις σχέσεις ανάμεσα σε ιδιώτες συλλέκτες και σε μουσεία που δέχονται κρατική υποστήριξη. Το ερώτημα «πόσο ηθικά νόμιμη είναι η επιλογή του Μουσείου να φιλοξενήσει τη συλλογή ενός από τους trustees του;» βρίσκεται στο κέντρο της διαμάχης.

Το Μουσείο υπεραμύνεται της επιλογής του τονίζοντας ότι δεν υπάρχει κανενός είδους ασυμβίβαστο και ότι το κοινό θα είναι εκείνο που θα επωφεληθεί από την παρουσίαση μιας τόσο σημαντικής συλλογής στην Αμερική. Και δεν μένει εκεί. Με την ευκαιρία της έκθεσης συνεχίζει με δική του πρωτοβουλία τη δημόσια συζήτηση για το θέμα. Το Σάββατο 13 Μαρτίου διοργανώνει ένα συμπόσιο για να διερευνήσει τον τρόπο που η συνεργασία ιδιωτών συλλεκτών και δημόσιων ιδρυμάτων συνέβαλε στην ανάπτυξη της αμερικανικής τέχνης και για τη σημασία που έχουν τέτοιου είδους συνεργασίες σήμερα, εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και άλλων δεδομένων.

Ο Τζεφ Κουνς δεν ονόμασε τυχαία την έκθεση «Skin Fruit». Η συνύπαρξη των λέξεων «δέρμα» και «φρούτο» στον τίτλο παραπέμπει σε θεμελιώδη ζητήματα, όπως η γέννηση, το προπατορικό αμάρτημα και η σεξουαλικότητα. Οι έννοιες του δέρματος και του φρούτου προκαλούν, επίσης, ποικίλους συνειρμούς, κυρίως ανάμεσα σε ό,τι είναι κρυμμένο και σε ό,τι αποκαλύπτεται, σε αυτό που βλέπουμε και αυτό που καταναλώνουμε. Ο τίτλος αποκτά σαφέστερο νόημα σε μια έκθεση επικεντρωμένη στο ανθρώπινο σώμα επαναφέροντας στο προσκήνιο, όπως σημειώνεται, και μια πανάρχαιη αναζήτηση, όπου το ανθρώπινο σώμα αποκτά τη μορφή δοχείου ή οχήματος ή φορέα για το βίωμα και την εμπειρία.

Στα 100 έργα που διάλεξε ο Τζεφ Κουνς περιλαμβάνονται γλυπτά, σχέδια σε χαρτί, ζωγραφική, εγκαταστάσεις και βίντεο καλλιτεχνών που έχουν ασχοληθεί με πρωτόγνωρο, συχνά ευφάνταστο τρόπο με την ανθρώπινη μορφή. Ανάμεσά τους έργα των Ουρς Φίσερ, Μάθιου Μπέρνεϊ, Ρόμπερτ Γκόμπερ, Κάρα Γουόλκερ, Τιμ Νομπλ και Σου Γουέμπστερ, Πολ ΜακΚάρθι, Αντρο Βέκουα, Ντέιβιντ Αλτμετζντ, Σίντι Σέρμαν.

Ο Τζεφ Κουνς διάλεξε ένα και μοναδικό δικό του έργο, το «One Ball Total Equilibrium, Tank», την περίφημη μπάλα του μπάσκετ σε ενυδρείο του 1985. Καθόλου τυχαία. Υπήρξε η αφορμή για το ξεκίνημα της συλλογής του Δάκη Ιωάννου. Οταν το αντίκρισε, ήξερε ότι είναι ένα έργο στο οποίο δεν μπορούσε να αντισταθεί. «Με μαγνήτισε, γέννησε μέσα μου ένα ακατανόητο, αλλά όμορφο συναίσθημα, που με οδήγησε σ' έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο. Μέσα σ' ένα κλάσμα του δευτερολέπτου η τέχνη έγινε κομμάτι όχι του οπτικού μόνο, αλλά και του ψυχικού μου λεξιλογίου», έγραφε ο ίδιος στον κατάλογο της έκθεσης «Monument to now».

Η έκθεση «Skin Fruit», που θα φιλοξενηθεί και στους τρεις ορόφους του Μουσείου που βρίσκεται στο νούμερο 235 της οδού Μπάουερι, δεν αντιμετωπίζεται, απλώς, ως μέρος μιας διάσημης συλλογής. Το New Museum εξετάζει ευρύτερα -και με την έκδοση ενός αναλυτικού καταλόγου- τη θέση και τη σημασία της συλλογής Δάκη Ιωάννου στο σύγχρονο τοπίο της τέχνης. Οι υπεύθυνοι του αμερικανικού Μουσείου αναφέρονται αναλυτικά σε ιστορικές εκθέσεις του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ, όπως τις «Artificial Nature» και «Post human» και επισημαίνουν τη σχέση τους με έργα που αποκαλύπτουν μια νέα εικόνα του ανθρώπου: «Δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η συλλογή αναπτύχθηκε στα πολιτιστικά συμφραζόμενα της Ελλάδας, όπου η κλασική γλυπτική καθόρισε τον δυτικό κανόνα της ανατομικής αναπαράστασης».* [Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΟΥΖΑΚΗ, Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου 2010]

Online έκθεση έργων τέχνης για την ενίσχυση των αστέγων της Αθήνας

«Έκπληξη 2»... Μετά την περσινή έκθεση για τους αστέγους της Αθήνας η έκθεση έργων τέχνης επιστρέφει, μέσω του www.artaz.gr, με στόχο τη συγκέντρωση χρημάτων για την αγορά 11.500 μερίδων φαγητού που θα διανεμηθούν από το Κέντρο Υποδοχής Αστέγων του δήμου Αθηναίων.

Το artAZ, ο διαδικτυακός τόπος προβολής και προώθησης της Ελληνικής Τέχνης, καλεί 300 σύγχρονους καλλιτέχνες να εκφραστούν και να συνεισφέρουν στην μεγάλη εικαστική εκδήλωση αγάπης και προσφοράς. Οι συμμετέχοντες δημιουργούν ειδικά για την «ΕΚΠΛΗΞΗ» από ένα έργο τέχνης. Τα έργα έχουν ενιαία διάσταση (18x24 εκ.) και διατίθενται σε ενιαία συμβολική τιμή (50 ευρώ), ενώ η "πατρότητά" τους θα αποκαλύπτεται μόνο με την αγορά τους, καθώς είναι υπογεγραμμένα στο πίσω μέρος τους.

Ήδη, τα έργα εκτίθενται online στο artAZ από τις 7 Ιανουαρίου, ενώ μέχρι και τις 20 Φεβρουαρίου 2010, θα προστίθενται καθημερινά νέα έργα. Στο διάστημα από 19-21 Φεβρουαρίου η έκθεση θα μετακομίσει στην Αίθουσα "Κωνσταντίνος Καβάφης" της "Τεχνόπολις" του Δήμου Αθηναίων, όπου τα έργα θα παρουσιαστούν και ζωντανά στους επισκέπτες.

Από τις 12:00 της 21ης Φεβρουαρίου θα ξεκινήσει η πώληση των έργων, στον ίδιο χώρο. Έως τότε, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκέπτονται το www.artaz.gr και να σημειώνουν τους κωδικούς των έργων που τους ενδιαφέρουν.

Διαδικαστικά:

• •Δεν μπορείτε να κρατήσετε ή να αγοράσετε έργα τόσο online όσο και κατά τη διάρκεια της έκθεσης.
• •Την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου δε θα υπάρχει η δυνατότητα επίσκεψης στην έκθεση για μελέτη των έργων.
• •Σημειώστε τους κωδικούς των έργων που έχετε επιλέξει από πριν είτε μέσω του www.artaz.gr είτε κατά την επίσκεψή σας στην έκθεση (19-20 / 2).
• •Στην είσοδο της έκθεσης θα μοιράζονται αριθμοί προτεραιότητας, βάσει των οποίων θα γίνεται η είσοδος στο πωλητήριο.
• Μπορείτε να αγοράσετε μέχρι 3 έργα.

Ο ζωγράφος Άντονι Χόπκινς

Το καλλιτεχνικό ταλέντο του Άντονι Χόπκινς δεν περιορίζεται στην υποκριτική. Ο διάσημος Ουαλός ηθοποιός παρουσίασε 50 πίνακές του από ακρυλικό και μελάνι σε καμβά την περασμένη εβδομάδα στο Λονδίνο.

Ο Τζόναθαν Πουλ, διοργανωτής της έκθεσης, δήλωσε ότι ο βραβευμένος με Όσκαρ ηθοποιός αποφάσισε να στραφεί στη ζωγραφική μετά από παρότρυνση της τρίτης συζύγου του, Στέλα Άρογιεϊβ. Επίσης, υπογράμμισε ότι πλέον ζωγραφίζει κάθε μέρα στο στούντιό του που βρίσκεται στην έπαυλή του στο Μαλιμπού. Ένας περιορισμένος αριθμός μεταξοτυπιών ενός πίνακα εμπνευσμένου από τη σύζυγό του πωλείται έναντι 1.802 δολαρίων. Το πρωτότυπο κοσμεί το σπίτι του Χόπκινς. Ο 72χρονος Χόπκινς το 1992 βραβεύτηκε με Όσκαρ A΄ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία "Η Σιωπή των Αμνών", όπου υποδύθηκε τον Χάνιμπαλ Λέκτερ. Ο ηθοποιός ζωγραφίζει από το 2002.

Επαναπατρισμός εικόνων

Χτες νωρίς το πρωί επαναπατρίστηκαν από τη Βασιλεία της Ελβετίας τέσσερις τοιχογραφίες που είχαν κλαπεί τον Αύγουστο του 1978 από τον Ι. Ν. Παλαιοπαναγιάς στη Στενή Ευβοίας.

Οι τοιχογραφίες παραδόθηκαν χτες από την Εισαγγελία της Βασιλείας στη διευθύντρια της 23ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Δρ. Ευγενία Γερούση και έφτασαν στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας χτες το πρωί. Τα κιβώτια που τις μετέφεραν άνοιξαν στα εργαστήρια του μουσείου, παρουσία της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού Τουρισμού.

Ο ιστορικός, κηρυγμένος ναός της Παλαιοπαναγιάς είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Εύβοιας. Αν και έχει υποστεί νεότερες επεμβάσεις που αλλοίωσαν τη μορφή του εσωτερικά και εξωτερικά, διασώζει στο εσωτερικό του αξιόλογες τοιχογραφίες που χρονολογούνται στο 16οαιώνα. Τη δεκαετία του 1970 πραγματοποιήθηκαν επανειλημμένες παραβιάσεις του ναού, κατά τις οποίες αφαιρέθηκαν βίαια από αρχαιοκαπήλους επτά τμήματα τοιχογραφιών με μορφές αγίων από τις κατώτερες ζώνες του διακόσμου. Οι αρχαιολόγοι περισυνέλεξαν από το δάπεδο του ναού κομμάτια τριών από τις τοιχογραφίες αυτές, συντηρήθηκαν και βρίσκονται στο Βυζαντινό Μουσείο. Ευτυχώς, βρέθηκαν πρόσφατα και οι άλλες τέσσερις τοιχογραφίες, σε αποθήκη στη Βασιλεία της Ελβετίας. Πρόκειται για τις τοιχογραφίες με τις μορφές των αγίων Νικήτα, Ερμόλαου, Μακαρίου και Νέστορος.

Οι τοιχογραφίες θα συντηρηθούν στα εργαστήρια του Βυζαντινού Μουσείου, προκειμένου το σύνολο να μεταφερθεί στη συνέχεια στην Εύβοια και να εκτεθεί στο προετοιμαζόμενο διαχρονικό μουσείο της Χαλκίδας.

Εργα Μιρό στην Αθήνα

Plate 12 from Portfolio "Ubu aux Baléares", 1971

Ενα μεγάλο σύνολο χαρακτικών, λιθογραφιών, μακετών και σχεδίων του μεγάλου Καταλανού καλλιτέχνη, Χουάν Μιρό, περιλαμβάνει η έκθεση, που εγκαινιάζεται σήμερα (8μ.μ.) στο «Ινστιτούτο Θερβάντες» (Μητροπόλεως 23). Μέχρι τις 30/5, παρουσιάζονται 34 λιθογραφίες της σειράς «Ubu aux Baleares» («Υμπύ εν Βαλεαρίδαις», 15 λιθογραφίες της σειράς «Le Lezard aux plumes d'or » («Η σαύρα με τα χρυσά πούπουλα»), του 1971, 12 μακέτες για τις σειρές «Gaudi» - φόρος τιμής του Μιρό στον κορυφαίο Καταλανό αρχιτέκτονα Γκαουντί - έγγραφα, σχέδια, παρτιτούρες και σημειώσεις για το έργο «Υμπύ τύραννος» του Αρφρέντ Ζαρρύ και τις θεατρικές του παραστάσεις. Επιμέλεια έκθεσης - καταλόγου: Μάριος Ελευθεριάδης.

Η έκθεση θα φιλοξενηθεί από τα τέλη Φλεβάρη στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος». Θα παρουσιαστούν (έως 30/5), σημαντικά έργα φιλοτεχνημένα στο εργαστήριό του στη Μαγιόρκα: Λάδια και μεγάλος αριθμός χαρακτικών από την ώριμη περίοδο της δουλειάς του. Η έκθεση περιλαμβάνει ζωγραφική της πενταετίας 1976 - 1981, πρωτότυπα χαρακτικά από τις σειρές «Els Gossos» («Τα σκυλιά»), «Gens de la mer» («Ανθρωποι της θάλασσας»), τη σειρά «Fundacio Palma» και φωτογραφίες των Jean-Marie del Moral και Francesc Catalο-Roca από το εργαστήρι του καλλιτέχνη στη Μαγιόρκα. Παράλληλα, στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» θα παρουσιαστεί μια ενότητα φωτογραφιών από το εργαστήριό του, ενώ στη Λευκωσία εκτίθενται έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής, σχέδια κ.ά.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

10/2/2010

-- Μιρό στην Αθήνα

6/12/2009

-- Εργα Μιρό στη Θεσσαλονίκη

5/9/2009

-- Φθινοπωρινά εικαστικά χρώματα

7/7/2002

-- Στην «τροχιά» του Ζ. Μιρό

28/6/2002

-- Εργα Μιρό στην Ανδρο

Ο Τζιακομέτι της βίας και των σεξουαλικών εμμονών

Alberto Giacometti
10 October 1901 - 11 January 1966
photo by Henri Cartier - Bresson

Ο ΓΛΥΠΤΗΣ ΠΟΥ ΚΑΤΕΧΕΙ ΤΟ ΡΕΚΟΡ ΤΙΜΗΣ ΣΕ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑ

Το αδιαχώρητο επικρατούσε στην αίθουσα δημοπρασιών του οίκου Σόθμπις στην Μποντ Στριτ του Λονδίνου. Όλοι περίμεναν να δουν τι θα γίνει με το γλυπτό «Άνδρας που περπατά» του Αλμπέρτο Τζιακομέτι. Οι ειδικοί εκτιμούσαν ότι η τιμή πώλησής του θα κυμανθεί γύρω στα 45,5 εκατ. ευρώ. Τελικώς, ο πλειστηριασμός έκλεισε με «χτύπημα» στα 74 εκατ. ευρώ, ποσό που αυτομάτως καθιστούσε το γλυπτό το πλέον ακριβό έργο τέχνης που πωλήθηκε σε δημοπρασία.

Ποιος όμως ήταν ο Αλμπέρτο Τζιακομέτι; Αν και καθιερωμένος καλλιτέχνης, δεν είχε διαταραγμένη ψυχική υγεία, όπως ο δολοφονικός Καραβάτζο ή ο αυτοκτονικός Βαν Γκογκ, βασανιζόταν όμως από εμμονή με τα πορνεία, από σεξουαλικές φαντασιώσεις, σαδιστική βία και ευνουχισμούς.

Οι πόρνες ήταν τα πιο τίμια κορίτσια, για τον γεννημένο το 1901 στο ιταλικό καντόνι της Ελβετίας, γιο του μετα-ιμπρεσιονιστή εικαστικού Τζιοβάνι Τζιακομέτι. Οι βιογράφοι του είχαν να γράφουν για την αποκλίνουσα συμπεριφορά του, που είχε απασχολήσει ομάδα ψυχιάτρων, απόρροια τραυματικής παιδικής ηλικίας.

Η βιογράφος του Λόρι Γουίλσον, επίκουρος καθηγήτρια Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ισχυρίζεται ότι ο Τζιακομέτι σημαδεύτηκε όχι μόνο από τον αδόκητο θάνατο της μητέρας του από τύφο, αλλά και εξαιτίας του πατέρα του και τριών ακόμη συγγενών του που τον εκμεταλλεύονταν ως γυμνό μοντέλο. Ο Τζιακομέτι ουδέποτε ξεπέρασε τον εξευτελισμό να ποζάρει καθηλωμένος βλέποντας τις εκφράσεις του πατέρα του. Η Γουίλσον υποστηρίζει δε πως η κατάσταση αυτή συνέβαλε στις ηδονοβλεπτικές εμμονές του.

Λέγεται μάλιστα ότι εξαιτίας παρωτίτιδας έμεινε προσωρινά ανίκανος. Αυτό διαμόρφωσε και τις σχέσεις του με τις γυναίκες. Για τον Τζιακομέτι ήταν είτε παρθένες είτε πόρνες. Τίποτα ενδιάμεσο.

Από τη Σχολή Καλών Τεχνών της Γενεύης, πήγε στο Παρίσι και μαθήτευσε κοντά στον Αντουάν Μπουρντέλ, συνεργάτη του Ογκίστ Ροντέν. Τότε πειραματίστηκε στον κυβισμό και τον σουρεαλισμό, και έφθασε να θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σουρεαλιστές γλύπτες.

Παράλληλα ήταν τακτικός πελάτης οίκων ανοχής. Του άρεσαν οι πόρνες, επειδή ένιωθε ότι δεν ήταν συμπλεγματικές και μπορούσε να εξωτερικεύσει τα συναισθήματά του ανενδοίαστα. Του άρεσε να τις ανεβάζει σε βάθρο και τις πλήρωνε απλώς για να τις κοιτάει. Περιστασιακά πήγαινε μαζί τους κι έτσι κόλλησε αφροδίσια νοσήματα.

Σύμφωνα πάντως με τον καλύτερό του φίλο, τον θεατρικό συγγραφέα Ζαν Ζενέ, τα έργα του Τζιακομέτι πάντα θα αντικατοπτρίζουν «προσωπικά τραύματα που κάθε άτομο έχει μέσα του». [Επιμέλεια: Χρήστος Ν.Ε. Ιερείδης, ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου 2010]

Ο ίσκιος του ανθρώπου

• Εγκαίνια της έκθεσης ζωγραφικής «Ο άνθρωπος και ο ίσκιος του» (φωτογραφία) του Γιάννη Κατρίτση πραγματοποιούνται στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών (Γλύκωνος 4, Δεξαμενή, τηλ. 210-7213.938) στις 19.30. Οι πίνακές του, μια μεικτή τεχνική σε χαρτί ακουαρέλας, συνδιαλέγονται μέσα σε ένα ζωγραφικό- ξυλογλυπτικό περιβάλλον.

*Η ατομική έκθεση του Constantin Χenakis εγκαινιάζεται στις ΚalfayanGalleries (Χάρητος 11, Κολωνάκι) στις 20.00. Από τις ηλεκτρο-κινητικές κατασκευές και τα happenings της δεκαετίας του ΄60 μέχρι τα έργα του σε καμβά και χαρτί, ο καλλιτέχνης διερεύνησε ποικίλα είδη εικαστικής έκφρασης.

*Έργα του Όθωνα Τετενέ παρουσιάζονται στην έκθεση «Η αναλογία των Καταβολών» στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50, τηλ. 210-3621.601) στις 10.00.

Έκθεση του Κώστα Τσόκλη στην Κωνσταντινούπολη

Ο Κώστας Τσόκλης

Την έκθεση με τίτλο «Η απρονοησία του Προμηθέα», παρουσιάζει ο Κώστας Τσόκλης στην Κωνσταντινούπολη, από τις 25 Μαρτίου ως τις 23 Μαΐου. Η έκθεση θα φιλοξενηθεί στο Σισμανόγλειο Μέγαρο, στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης και την διοργανώνουν η Κωνσταντινούπολη -Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2010, το Γενικό Προξενείο της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολη και το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Ένα ολόκληρο κτίριο στην Κωνσταντινούπολη που φλέγεται. Περπατώντας μέσα θα έχει κανείς την αίσθηση ότι καίγεται. Μυθολογικοί ήρωες, που συναντούν ήρωες της ζωής μέσα από το φίλτρο της πρόσφατης επικαιρότητας των πυρκαγιών, το καλοκαίρι του 2007. Η έκθεση περιλαμβάνει βίντεο προβολές, τις καιόμενες φωτογραφίες, 50 μικρά ζωγραφικά με τα αποφθέγματα του καλλιτέχνη στην τούρκικη γλώσσα και ακόμα τρία μεγάλα ζωγραφικά έργα. Την επιμέλεια της έκθεσης έχει η ιστορικός τέχνης - μουσειολόγος και πρόεδρος του ΚΜΣΤ, Κατερίνα Κοσκινά. Την έκθεση θα συνοδεύει τρίγλωσσος κατάλογος στα τουρκικά – αγγλικά και ελληνικά.

Το Μπιλμπάο και πάλι στο προσκήνιο

Το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ απέκτησε μια σπουδαία μόνιμη συλλογή, που τώρα παρουσιάζεται στο ευρύ κοινό

ΜΟΥΣΕΙΑ. Ξέχασε κανείς το Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο; Δεκατρία χρόνια μετά τα γενέθλια του πιο πολυσυζητημένου μουσείου στην εκπνοή του 20ού αιώνα, μια σειρά εκθέσεων, με βασικό άξονα τις μόνιμες συλλογές του, στρέφει ξανά το ενδιαφέρον στην πόλη-θαύμα της Χώρας των Βάσκων.

Γιατί σε όλα αυτά τα χρόνια που ο υπόλοιπος κόσμος προσπαθούσε να εξηγήσει την εκτίναξη ενός άσημου βιομηχανικού κέντρου στην πρώτη γραμμή του διεθνούς ενδιαφέροντος χάρη στο παράδοξο αρχιτεκτόνημα του Φρανκ Γκέρι, η διοίκηση του μουσείου φρόντιζε να το εξοπλίσει με μια σπουδαία συλλογή που τώρα γίνεται κοινό κτήμα. Η έκθεση εγκαινιάστηκε τη Δευτέρα και εστιάζει στην αμερικανική και ευρωπαϊκή τέχνη στις δεκαετίες του ’50, του ’60 και του ’70, με χρονολογική αφετηρία το εμβληματικό έργο του Μαρκ Ρόθκο («Χωρίς τίτλο», 1952-53, η φωτογραφία επάνω). Συνολικά μέσα στα επόμενα τρία χρόνια θα εκτεθούν 103 έργα της συλλογής του μουσείου από 63 καλλιτέχνες.

Mark Rothko (Dvinsk, Ρωσία, 1903 - Νέα Υόρκη, ΗΠΑ, 1970)

Χωρίς τίτλο

Σήμερα, το Γκούγκενχαϊμ του Μπιλμπάο μπορεί να υπερηφανεύεται ότι είναι κάτοχος μιας από τις σημαντικότερες συλλογές έργων τέχνης του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Τον τόνο δίνουν έργα των Eντουάρντο Tσιλίντα, Ιβ Κλάιν, Βίλεμ ντε Κούνινγκ, Ρόμπερτ Μάδεργουελ, Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ, Τζέιμς Ρόζενκουιστ, Κλίφορντ Στιλ, Αντονι Τάπιες και Αντι Γουόρχολ. Αλλά υπάρχει μια πτυχή που ξεχώρισε το Γκούγκενχαϊμ από πολλά άλλα μουσεία του είδους του. Κι αυτό έχει να κάνει με τις παραγγελίες σε σύγχρονους καλλιτέχνες για έργα προορισμένα να εγκατασταθούν σε συγκεκριμένους χώρους του μουσείου. Τα λεγόμενα site-specific projects συγκροτούν μια παράλληλη συλλογή με επίσης μεγάλα ονόματα όπως ο Φραντσέσκο Κλεμέντε, ο Σολ Λεβίτ ή ο Ρίτσαρντ Σέρα.

Ταυτόχρονα το Μπιλμπάο «ποντάρει» σε συγκεκριμένους καλλιτέχνες συγκεντρώνοντας έναν σεβαστό αριθμό έργων τους με βασικό κριτήριο την καλλιτεχνική τους βαρύτητα μέσα στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Είναι μια οπτική που βλέπει στο μέλλον, όταν πιθανότατα το ρηξικέλευθο κτίριο δεν θα προκαλεί πια τόση εντύπωση και το μουσείο θα χρειάζεται κάτι περισσότερο για να σταθεί στον αφρό της σύγχρονης τέχνης: καλλιτεχνική ταυτότητα. [Δημητρης Ρηγοπουλος, Η Καθημερινή]

Μεγάλες Ναυμαχίες και Ταξιδιώτες στην Ελλάδα...

Ναυμαχίες. Μια μεγάλη παράδοση συνεχίζει και εμπλουτίζει ο Παναγιώτης Μαστραντώνης. Στην έβδομη προσωπική του έκθεση, ο καλλιτέχνης παρουσιάζει έργα (μεγάλης πνοής και υψηλής αισθητικής) με τίτλο «1821-1827, Μεγάλες Ναυμαχίες», στην αίθουσα τέχνης Estudio (Κυριαζή 22α, Κηφισιά). Ανακαλώντας την κρίσιμη δεκαετία του 1820 και εστιάζοντας στις ναυτικές αντιπαραθέσεις, ο Παναγιώτης Μαστραντώνης ξεδιπλώνει σελίδες της ιστορίας με εξαιρετική τεχνική συντελώντας στη δημιουργία έργων που ανανεώνουν τη ναυτική θεματογραφία της εικαστικής μας παράδοσης.

Τάσος Μαντζαβίνος. Εως τις 27 Φεβρουαρίου διαρκεί η νέα έκθεση ζωγραφικής του Τάσου Μαντζαβίνου στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη (Πλ. Κολωνακίου 20). Εργα σε χαρτί και ξύλινες κατασκευές, η ζωγραφική του Τάσου Μαντζαβίνου έχει μια προσωποκεντρική αφετηρία που προσφέρεται ως βάση για πλήθος συμβολισμών.

• Ταξιδιώτες στην Ελλάδα

Η έκθεση πραγματοποιείται στα πλαίσια του 3ου Συνεδρίου Βιβλιοθηκών Τέχνης (5-6 Φεβρουαρίου 2010) και παρουσιάζει βιβλία Ελλήνων και ξένων ταξιδιωτών που περιηγήθηκαν την Ελλάδα, το πρώτο μισό του 20ού αιώνα (1900-1950) και αποτύπωσαν άλλοτε σχεδιαστικά και άλλοτε με το φωτογραφικό τους φακό, το νέο και ρεαλιστικό μέσο της εποχής εκείνης, εικόνες από τις πόλεις, τα χωριά, τα μνημεία και την καθημερινή ζωή του τόπου, εικόνες που χάθηκαν ή χάνονται σιγά-σιγά.

Ταξιδιώτες στην Ελλάδα (1900-1950)

Οι δύσκολες καταστάσεις τις οποίες αντιμετώπισε η Ελλάδα με τους βαλκανικούς πολέμους, τη μικρασιατική καταστροφή και τη γερμανική κατοχή δεν εμπόδισαν κάποιους τολμηρούς να ταξιδέψουν και να γνωρίσουν από κοντά τη χώρα και να καταγράψουν τις εντυπώσεις και τις μαρτυρίες τους στα ταξιδιωτικά κείμενα που περιλαμβάνονται στην έκθεση και προέρχονται αποκλειστικά και μόνο από τη συλλογή της Βιβλιοθήκης.

Ρώσοι πρωτοπόροι στη Θεσσαλονίκη. Εργα της Συλλογής Κωστάκη από την ερχόμενη Παρασκευή στη Μονή Λαζαριστών

Η ποίηση συναντά τις εικαστικές τέχνες: με αφορμή τα 100 χρόνια από το πρώτο βιβλίο-μανιφέστο του ρωσικού φουτουρισμού «Το Δόκανο των Δικαστών» το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης διοργανώνει ομότιτλη έκθεση με έργα των πρώτων χρόνων της Ρωσικής Πρωτοπορίας (1900-1915) από τη Συλλογή Κωστάκη του μουσείου.

Η έκθεση, η οποία θα εγκαινιαστεί στις 19 Φεβρουαρίου στη Μονή Λαζαριστών, παρουσιάζει πρώιμα έργα της πρωτοπορίας με έντονες τις επιρροές από τον γαλλικό κυβισμό και τον ιταλικό φουτουρισμό. Ολα τα έργα προέρχονται από τη Συλλογή Κωστάκη του ΚΜΣΤ και πολλά από αυτά δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ στο κοινό. «Η δεκαετία του 1910 είναι για τις ρωσικές τέχνες η χρυσή δεκαετία της αμφισβήτησης, της ρήξης με το παρελθόν και των αισθητικών ανατροπών. Μια νέα γενιά ρώσων δημιουργών αναζητεί νέες γλώσσες έκφρασης, παρακολουθεί τις εξελίξεις στην ευρωπαϊκή τέχνη των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, δημιουργεί συνθετικές αισθητικές προτάσεις με κυρίαρχες τη σύνδεση του κυβισμού και του φουτουρισμού σε ένα ενιαίο κίνημα με το όνομα “κυβοφουτουρισμός”» σημειώνει η διευθύντρια του ΚΜΣΤ και επιμελήτρια της έκθεσης Μαρία Τσαντσάνογλου.
Το Δόκανο - οι Ρώσοι φουτουριστές

«Στα χρόνια αυτά παρουσιάζεται μια αξιοσημείωτη αύξηση του αριθμού των γυναικών δημιουργών (Ελένα Γκουρό, Νατάλια Γκοντσαρόβα, Λιουμπόβ Ποπόβα, Ναντιέζντα Ουνταλτσόβα, Βέρα Πέστελ, Αλεξάντρα Εξτερ, Βαρβάρα Στεπάνοβα κ.ά.) που ταξιδεύουν στην Ευρώπη, μελετούν και εργάζονται εντατικά στη διαμόρφωση της νέας τέχνης».

Η ίδια συμπληρώνει: «Τα φουτουριστικά βιβλία, ένα μεγάλο κεφάλαιο της Ρωσικής Πρωτοπορίας, εκδίδονται με κυβιστική και πριμιτιβιστική εικονογράφηση, με τυπογραφικούς πειραματισμούς, γεγονός που αποτελεί ένα ακόμη δείγμα των προθέσεων των καλλιτεχνών της πρωτοπορίας για σύνθεση των τεχνών και ριζική αναμόρφωση των κωδίκων αναπαράστασης και επικοινωνίας με το κοινό τους».

Η έκθεση συνοδεύεται από εκδόσεις της περιόδου του ρωσικού κυβοφουτουρισμού με επίκεντρο το πρώτο μανιφέστο των ρώσων φουτουριστών που κυκλοφόρησε το 1910 και είχε τίτλο «Το Δόκανο των Δικαστών» (Sadok Sudei). Το 1913 κυκλοφόρησε η δεύτερη ανθολογία με τον ίδιο τίτλο. Στο πλαίσιο της έκθεσης θα διοργανωθούν προβολές ταινιών, κύκλος διαλέξεων (Μάρτιος- Απρίλιος) και ειδικό αφιέρωμα στα 80 χρόνια από τον θάνατο του Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι.

Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι

• Πού και πότε

• Μονή Λαζαριστών, Κολοκοτρώνη 21, Σταυρούπολη, Θεσσαλονίκη

• Από τις 19 Φεβρουαρίου ως τα τέλη Μαΐου 2010 η Τηλ. 2310 650.999/ 589.185, e-mail: info@monilazariston.gr

BENETIA. ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΣΤΟ ΝΤΑΧΑΟΥ

«Δεν είμαστε οι τελευταίοι». Η σκέψη αυτή, διαβάζουμε, ξεπήδησε στον νου του Ζόραν Μούζιτς (1909-2005) το 1970 και αφορούσε τα όσα είχε δει και ζήσει ο ίδιος στο γερμανικό στρατόπεδο Νταχάου κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Μούζιτς, που θεωρείται ένας από τους επιφανέστερους παραστατικούς ζωγράφους του 20ού αιώνα, γεννήθηκε στην Γκορίτσια της Σλοβενίας και πέθανε στη Βενετία, στα 96 του χρόνια. Η διαπίστωσή του ότι φρικαλεότητες σαν εκείνες του φοβερού ναζιστικού στρατοπέδου, που «πιστεύαμε ότι δεν θα ξανασυμβούν, συμβαίνουν πάλι τώρα», τον οδήγησε να δημιουργήσει τον σπαρακτικό, όπως φαίνεται, κύκλο έργων βασισμένων στις οδυνηρές εκείνες εμπειρίες ο οποίος φέρει ακριβώς τον τίτλο Δεν είμαστε οι τελευταίοι.

Αριστερά, ο Ζόραν Μούζιτς στη μέση ο γάλλος ζωγράφος Αλφρέ Μανεσιέ (γύρω στα 1960)

Ο κύκλος παρουσιάζεται στην έκθεση Ακραίες μορφές, στο Ινστιτούτο Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών του Βένετο (ως τις 7 Μαρτίου), με περίπου 80 έργα, αφιερωμένη στη δημιουργία του Μούζιτς κατά τα τελευταία 30 χρόνια της ζωής του. Η έκθεση διοργανώθηκε για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του, όπως και άλλες, στην πατρίδα του και αλλού.

Ο Μούζιτς σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Ζάγκρεμπ και έζησε στη Μαδρίτη, στο Παρίσι και στη Βενετία, όπου τον συνέλαβαν οι Γερμανοί. Με εξαίρεση τη σύντομη στροφή του προς την αφαίρεση κατά τα χρόνια του Παρισιού, ήταν από τους λίγους καλλιτέχνες της εποχής του που έμειναν πιστοί στην παραστατικότητα, την οποία όμως πλούτισε με εξαιρετική πρωτοτυπία και βαθύ αίσθημα δημιουργώντας ένα καθαρά προσωπικό και άκρως υποβλητικό ύφος. [ΤΟ ΒΗΜΑ, 14/02/2010]

Ο απαράμιλλος κύριος Τσίλερ

• Η Εθνική Πινακοθήκη παρουσιάζει πρώτη φορά εκατοντάδες σχέδια του αρχιτέκτονα που αναμόρφωσε την Αθήνα

• Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ, Επτά, Κυριακή 14 Φεβρουαρίου 2010

Προεδρικό μέγαρο, Ιλίου Μέλαθρον, Εθνικό Θέατρο, Μέγαρο Μελά, Δημαρχείο Ερμούπολης Σύρου... Ποιος δεν έχει θαυμάσει τα εξαίσια νεοκλασικά του Ερνέστου Τσίλερ; Ομως, πίσω από τους κίονες, τις τοιχογραφίες, τα αγάλματα, υπήρχε τεχνολογία που στα τέλη του 19ου αιώνα φάνταζε διαστημική.

Το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών στεγάζεται σήμερα στο κτίριο «Ιλίου Μέλαθρον», στην αρχοντική κατοικία του αρχαιολόγου Ερίκου Σλήμαν, έργο του αρχιτέκτονα Ερνστ Τσίλερ.

Για παράδειγμα, το Ιλίου Μέλαθρον (σήμερα Νομισματικό Μουσείο), τότε κατοικία του Ερρίκου Σλίμαν, του αρχαιολόγου που ανακάλυψε την Τροία, είχε συστήματα εξαερισμού και θέρμανσης με αεραγωγούς που κατέληγαν στα δάπεδα των δωματίων, εγκατάσταση φωταερίου, ρολά στις πόρτες και τα παράθυρα, ακόμα και πυροπροστασία!

Ο δραστήριος, φιλόδοξος Τσίλερ πρωτοπάτησε το πόδι του στην Αθήνα, το 1861, σε ηλικία μόλις 24 χρόνων, κι αμέσως φάνηκε πως ήρθε για να μείνει. Ουσιαστικά έγινε Ελληνας, αφού έζησε στη χώρα μας σχεδόν 50 χρόνια, μέχρι το τέλος της ζωής του, ενώ έκανε οικογένεια με την καθηγήτρια πιάνου Σοφία Δούδου. Μάλιστα, αρκετά από τα σχέδιά του τα υπέγραφε με ελληνικούς χαρακτήρες.

Από νωρίς, έγινε προστατευόμενος του δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν, δικτυώθηκε στην βασιλική αυλή του Γεωργίου Α', υπηρέτησε την πλούσια αστική τάξη, έκανε αρχαιολογικές ανασκαφές, έγινε καθηγητής στο Πολυτεχνείο, από όπου απολύθηκε το 1883. Ο λόγος; Αρνήθηκε να συγκαλύψει τις οικονομικές καταχρήσεις που καθυστερούσαν την ανέγερση του Ζαππείου...

Οσα θαυμαστά δημιούργησε ο Τσίλερ αλλά και όσα οραματίστηκε, 450 σχέδια και υδατογραφίες από το αρχείο του που ανήκει στην Εθνική Πινακοθήκη, μαζί με προσωπικά του αντικείμενα αποτελούν το υλικό της έκθεσης που θα εγκαινιαστεί γύρω στις 20 Μαρτίου. Πρόκειται για σχέδια από δημόσια και ιδιωτικά μέγαρα, εκκλησίες, διακοσμητικά μοτίβα και έπιπλα, αρχαιολογικά θέματα και μελέτες πολυχρωμίας. Η παρουσίαση θα έχει σκηνογραφικό χαρακτήρα: ο αρχιτέκτονας Βασίλης Κολώνας θα βάλει στις αίθουσες της Εθνικής Πινακοθήκης φωτογραφικές μεγεθύνσεις των προσόψεων των κτιρίων του Τσίλερ, έτσι ώστε ο επισκέπτης να έχει την εντύπωση ότι μπαίνει μέσα σ' αυτά. Επίσης, χάρτες και φυλλάδια με τη «διαδρομή Τσίλερ» θα μοιράζονται σε όσους θέλουν να ανακαλύψουν τα σωζόμενα κτίρια του σάξονα αρχιτέκτονα.

«Ο Τσίλερ είναι ο αρχιτέκτονας που διαμόρφωσε τη φυσιογνωμία της Αθήνας και άλλων αστικών πόλεων», επισημαίνει η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα. «Δεν είναι αποκλειστικά νεοκλασικός, είναι εκλεκτικός. Χρησιμοποιεί βορειοευρωπαϊκά στοιχεία, αλλά περισσότερο εμπνέεται από την αρχαιότητα και το Βυζάντιο».

Τα κτίριά του έγραψαν τη δική τους ιστορία. Οι οικίες Σταθάτου (Κυκλαδικό Μουσείο), και Δεληγιώργη (παλαιά Ταινιοθήκη), το Γερμανικό και Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, τα ξενοδοχεία της Ομόνοιας «Μπάγκειον» και «Αλέξανδρος», το Δημοτικό Θέατρο, που δυστυχώς κατεδαφίστηκε, οι επαύλεις των Ι.Ν. Σβορώνου και Ανδρέα Συγγρού, ο ναός του Αγίου Λουκά στην Πατησίων. Αλλά και εκτός Αθηνών έβαλε την υπογραφή του στο μουσείο της Ολυμπίας, στα θέατρα των Πατρών και της Ζακύνθου (που καταστράφηκε από τους σεισμούς), στην Αγορά του Πύργου, το ναό της Φανερωμένης στο Αίγιο κ.λπ.

Φώτα στον Παρθενώνα

Πολλά άλλα φιλόδοξα σχέδιά του παρέμειναν στα χαρτιά. Εδωσε έναυσμα για τη δενδροφύτευση του τότε φαλακρού Λυκαβηττού, τον οποίο ήθελε να εξωραΐσει με κομψά περίπτερα και κιόσκια. «Η διαμόρφωση του Λυκαβηττού ως γερμανικού Luftkurort, τόπο δηλαδή αναψυχής αστών, που ως ιδέα διατύπωσε και σε ένα κείμενό του, δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ γιατί θα στοίχιζε πολλά», σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης Μαριλένα Κασιμάτη στο φετινό ημερολόγιο της Εθνικής Πινακοθήκης, που είναι αφιερωμένο στον Τσίλερ. Εκανε ακόμα μελέτες για θερινά ανάκτορα στο Τατόι και στους Πεταλιούς. Μέχρι και μια μελέτη του για τον φωτισμό του Παρθενώνα υπάρχει, που πρόβλεπε και την αναδημιουργία του αγάλματος της θεάς Αθηνάς!

Οταν ο Τσίλερ ήρθε στην Ελλάδα, έπειτα από σπουδές στη Βασιλική Σχολή Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου της Δρέσδης, η Αθήνα του φάνηκε σαν ένα «μεγάλο χωριό», παρ' ότι οι βαυαροί αρχιτέκτονες είχαν προσπαθήσει να της δώσουν αρχαίο κλέος, με επιβλητικά νεοκλασικά κτίρια και να μετατρέψουν τα «θολά ρεύματα» σε βουλεβάρτα, όπως η Πανεπιστημίου, η Σταδίου, η Βασιλίσσης Σοφίας, η Ηρώδου Αττικού.

Ανέλαβε την πρώτη σημαντική αποστολή του έπειτα από ανάθεση του δασκάλου του και εργοδότη του στη Βιέννη Θεόφιλου Χάνσεν: να επιβλέψει τις οικοδομικές εργασίες της Σιναίας Ακαδημίας που χρηματοδοτούσε ο βαρόνος Σίνας και αποτελούσε μέρος της περίφημης αρχιτεκτονικής τριλογίας του Χάνσεν (Βιβλιοθήκη-Πανεπιστήμιο-Ακαδημία).

Ανασκαφή στο Στάδιο

Καθώς το σχέδιο της Ακαδημίας ακολουθούσε το πρότυπο του Ερεχθείου, ο επαγγελματισμός και η περιέργεια του Τσίλερ τον ώθησαν στις πηγές. Θα μελετήσει όχι μόνο το Ερεχθείο, αλλά και τον Παρθενώνα, το Θησείο, το ναό της Αφαίας στην Αίγινα. «Δεν ήταν μόνο τα μνημεία που καθοδηγούσαν τον νέο αρχιτέκτονα, αλλά κυρίως ο ήλιος, το αττικό φως. Το φως της Ελλάδας ζωντανεύει την αρχιτεκτονική του», συνεχίζει η Μ. Λαμπράκη Πλάκα. «Καθώς έχει σπουδάσει και ζωγραφική, σχεδιάζει με ακρίβεια και καλλιτεχνική ευαισθησία αρχαία μέλη, διακοσμητικά μοτίβα και αγάλματα και αναπαράγει τα λείψανα της πολυχρωμίας, ζωντανής ακόμη, αφήνοντάς μας μια ανεκτίμητη μαρτυρία».

Ο πολυπράγμων Τσίλερ ανέλαβε και ρόλο αρχαιολόγου. Αγόρασε το λόφο όπου βρίσκεται το Παναθηναϊκό Στάδιο και άρχισε εκεί ανασκαφές, όπως και στο θέατρο του Διονύσου. Στις μελέτες που δημοσίευσε «υποστηρίζει ότι η καμπυλότητα που παρατηρείται στον Παρθενώνα και σε αλλα μνημεία δεν οφείλεται σε καθίζηση, όπως υποστήριζαν άλλοι μελετητές, αλλά είναι ηθελημένη και εκφράζει μια ύψιστη αισθητική εκλέπτυνση, υπηρετώντας παράληλα και λειτουργικούς σκοπούς».

Η έκθεση είναι αφιερωμένη στο Μαρίνο Καλλιγά, ο οποίος το 1961, όταν ήταν διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης, είχε την πρωτοβουλία να αγοράσει το αρχείο Τσίλερ, έναντι 20.000 δρχ. «Συμφέρουσα τιμή», όπως αναφέρουν τα πρακτικά της εποχής, όταν «ένα έργο του Κοντόπουλου έφτανε τις 10.000 δρχ., ενώ ένα γλυπτό του Καπράλου στις 20.000». Αργότερα ο μικρότερος γιος του Τσίλερ, Βάλτερ, δώρισε στην Εθνική Πινακοθήκη και δύο ανάγλυφα πορτρέτα των γονιών του από τον κατεστραμμένο τάφο τους. Παράλληλα με την έκθεση θα κυκλοφορήσει μια μικρή αυτοβιογραφία του εμπνευσμένου αρχιτέκτονα. *

Εκθεση έργων της Εύας Μελά στην γκαλερί «Χρυσόθεμις» στο Χαλάνδρι

• Εικαστικές «σημειώσεις»

Σύμη, Γαλατάς, παραλίες της Αττικής... Τοπία - «σημειώσεις» παρουσιάζει αυτές τις μέρες στην γκαλερί «Χρυσόθεμις» (25ης Μαρτίου 20, Χαλάνδρι) η Εύα Μελά. Αγαπημένα μέρη, μικρές «ανάσες» της ζωγράφου, παράλληλες «διαδρομές» με την πολιτική δράση της. Δημιουργίες των τελευταίων δύο χρόνων, που τις χαρακτηρίζει η ευαισθησία και η εκφραστικότητα, γεμάτες από το χρώμα και το φως περιοχών της Ελλάδας. Γεμάτες από τη «γαλήνη» του φθινοπώρου και τη «δροσιά» της άνοιξης.

Η φύση και το τοπίο αποτελούν για την Εύα Μελά ένα συνεχές σημείο αναφοράς στην εικαστική της δραστηριότητα. Είναι η «φυγή» από την εγκεφαλική ζωγραφική του εργαστηρίου, σπουδή για το τι συμβαίνει με το φως, τη λειτουργία των χρωμάτων... Δουλεμένα με γαιώδη χρώματα, τα περισσότερα από τα 21 παρουσιαζόμενα έργα, είναι αυγοτέμπερες σε χαρτί. Μία τεχνική που έχει τις ρίζες της στην Ελλάδα και προσφέρει εξαιρετικές εκφραστικές δυνατότητες. Δίνει μιαν άλλη εκφραστική διάσταση. Μιαν απλότητα, αμεσότητα, καθαρότητα στο χρώμα και μια τρυφερή και ευαίσθητη αίσθηση.

Οπως σημειώνει η ίδια η δημιουργός, «για τη δουλειά μου στο εργαστήριο - δουλειά που πάντα στρέφεται σε ένα συγκεκριμένο θέμα το οποίο με απασχολεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα - είναι απαραίτητη η παράλληλη και συνεχής στροφή στη φύση και τη ζωγραφική του τοπίου. Αυτή η παρατήρηση της φύσης και η ζωγραφική ερμηνεία των ερεθισμάτων που αυτή προσφέρει, είναι για μένα πάντα συστατικό και αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς μου. Είναι μια προσπάθεια "ανανέωσης" της ματιάς μου - και κατ' επέκταση της εικαστικής μου γλώσσας - μέσα από τον πλούτο που προσφέρει η φύση όταν την παρατηρούμε».

«Κοιτάζοντας τη φύση βρίσκω απαντήσεις για το χρώμα και τα σχήματα, οργανώνω τη σκέψη μου, πλουτίζω τη ζωγραφική μου γλώσσα από την αρμονία και την ομορφιά της. Πάντα επανέρχομαι στο αλφαβητάρι της εικαστικής γλώσσας: Στην παρατήρηση και την ερμηνεία της φύσης. Γιατί εκεί λύνεται κάθε δυσκολία από τα συσσωρευμένα ερωτήματα που δημιουργούνται ζωγραφίζοντας μέσα στο εργαστήριο. Ενα είδος συνεχούς εκπαίδευσης του ματιού, του μυαλού, αλλά και του συναισθήματος, παράλληλα και συμπληρωματικά προς το σύνολο της προσπάθειας στο εργαστήριο - της ζωγραφικής με πιο εγκεφαλικά ερεθίσματα και με βάση τη "συσσωρευμένη οπτική εμπειρία", της χαρακτικής, της εικονογράφησης βιβλίων... Αυτή την προσπάθεια παρουσιάζω σε αυτή την έκθεση. Τοπία - "Σημειώσεις". Είναι "σημειώσεις" μου, πολύ σημαντικές για μένα και για τη δουλειά μου συνολικά, που έγιναν μέσα στα τελευταία δύο χρόνια».

Η Εύα Μελά γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών με δασκάλους τον Λευτέρη Κανακάκι στο Προκαταρκτικό και τον Κώστα Γραμματόπουλο στη χαρακτική. Επίσης, σπούδασε τυπογραφία και τέχνη του βιβλίου κοντά στον Γιάννη Παπαδάκη. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα διδάχτηκε χαρακτική κοντά στο σπουδαίο ζωγράφο - χαράκτη Γιώργη Βαρλάμο. Το 1981-82, με υποτροφία, σπούδασε σχέδιο και ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού. Μέχρι σήμερα, έχει παρουσιάσει έργα της σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, ενώ έχει αποσπάσει σημαντικά βραβεία, κυρίως για την εικονογραφική της δραστηριότητα.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 6/3. Ωρες λειτουργίας: Τρίτη - Παρασκευή: 10.30 π.μ. - 2 μ.μ. και 6 μ.μ. - 9 μ.μ. Σάββατο: 10.30 π.μ. - 3 μ.μ. Κυριακή και Δευτέρα κλειστά.

• Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 914/02/2010
  

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

4/1/2009

-- Σημαντική εικαστική και εκδοτική συνεύρεση

15/10/2006

-- Ακάματος αγωνιστής - δημιουργός

25/2/2006

-- Περί ... χαρακτικής

20/11/1998

-- ΑΤΙΤΛΟ

5/11/1998

-- Αισθαντική τέχνη

Μνημειακός ο χαρακτήρας της γλυπτικής του Κώστα Ανανίδα

Την τέταρτη ατομική έκθεση γλυπτικής του Κώστα Ανανίδα, φιλοξενεί (έως 6/3), η αίθουσα τέχνης «εκφραση - γιαννα γραμματοπουλου» (Βαλαωρίτου 9α). Παρουσιάζονται 12 ορειχάλκινα γλυπτά και 50 σχέδια, επιλογές από έργα που φιλοτέχνησε ο δημιουργός την περίοδο 2006-2009. Στο έργο του Κ. Ανανίδα κυρίαρχο ρόλο παίζει η ανθρώπινη φιγούρα. Εμφανείς είναι οι επιρροές από την Αρχαία Ελληνική Πλαστική, αλλά και από μεταγενέστερους δημιουργούς, όπως τον Ροντέν, του οποίου τη διαθήκη θεωρεί «πολύτιμο πνευματικό εργαλείο που αναδεικνύει διαχρονικές αξίες».

Οπως σημείωνε ο καλλιτέχνης σε συνέντευξή του στον Χρήστο Θεοφίλη: «Από πλαστικής άποψης το ανθρώπινο σώμα είναι μια ανεξάντλητη πηγή οπτικών πληροφοριών. Νιώθω την ίδια χαρά στο πλάσιμο μιας στατικής και "άκαμπτης" φιγούρας, αλλά και στη δυναμική των αντίρροπων κινήσεων και εντάσεων. Προσπαθώ να δίνω μνημειακό χαρακτήρα ακόμα και στα μικρής κλίμακας γλυπτά μου... Απεικονίζω τον άνθρωπο γυμνό, απαλλαγμένο από ενδυματολογικές ταυτότητες, που δίνουν εθνολογικό και πολιτισμικό χαρακτήρα. Το ηρωικό στοιχείο έχει να κάνει με τα αρχέτυπα σύμβολα. Ο ήρωας, όπως τον αντιλαμβάνομαι (σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία), προσπαθεί να υπερβεί τον εαυτό του έχοντας γνώση των ορίων του. Δεν παγιδεύεται σε μεταφυσικές δοξασίες, αμφισβητεί, στοχάζεται και κυρίως μάχεται».

Ο Κώστας Ανανίδας γεννήθηκε το 1964 στην Αθήνα. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1983-1988) στο Β' Εργαστήριο Γλυπτικής με δασκάλους τον Δ. Καλαμάρα και τον Β. Παπαϊωάννου. Εχει διακριθεί σε πανελλήνιους διαγωνισμούς, ενώ έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις. Εργα του βρίσκονται σε δημόσιους χώρους και ιδιωτικές συλλογές.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

10/1/2010

-- Γνωρίζοντας τον γλύπτη Ντεγκά

8/6/2009

-- Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία

8/6/2009

-- Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία

24/6/2007

-- Εργο ωραίο και αληθινό

13/1/2001

-- Αρμονικό και ισορροπημένο σύνολο