Μια Ρωμιά συναντά την τουρκική τέχνη

Η Σύλβια Κούβαλη διευθύνει την πρωτοποριακή γκαλερί Ροντέο στην Κωνσταντινούπολη

Κάπου κρυμμένη στα στενά του Τοπχανέ, σε μια ιστορική παρηκμασμένη περιοχή της Κωνσταντινούπολης κοντά στον Γαλατά, βρίσκεται η γκαλερί Ροντέο. Πρόκειται για μια παλιά, ανακαινισμένη τριώροφη καπναποθήκη, η οποία έχει μετατραπεί σε ένα χώρο σύγχρονης τέχνης.

Μοιάζει παράταιρη, ξένη, και σου κινεί την περιέργεια ανάμεσα στα στενά, λασπωμένα σοκάκια και τα ψηλά φθαρμένα κτίρια που μαρτυρούν αλλοτινές δόξες της πόλης των πόλεων, όπως ακόμα την αποκαλούν κάποιοι από τους λίγους πια Ρωμιούς που έχουν απομείνει.

Η γκαλερί ανήκει στην 28χρονη Σύλβια Κούβαλη, η οποία ούτε Ρωμιά της Πόλης είναι ούτε είχε εκεί ποτέ συγγενείς. Η μαγεία αυτού του τόπου, το πάθος και η αυθεντικότητα των ανθρώπων της αποτέλεσαν τον πόλο έλξης ώστε να επιλέξει την Κωνσταντινούπολη ως τόπο διαμονής, όπως μας λέει στη συνέντευξη που μας παραχώρησε ένα παγωμένο πρωινό του Ιανουαρίου.

• Ενδιάμεση στάση

Ευγενική και χαλαρή, μιλάει με σαφήνεια και χωρίς μελοδραματισμούς για τους λόγους που την οδήγησαν στην απόφασή της να παραμείνει στην Κωνσταντινούπολη, την οποία για πρώτη φορά επισκέφθηκε μόλις το 2005. Η αρχή της ιστορίας της μοιάζει πολύ με τις ιστορίες πολλών νέων της ηλικίας της. Σπούδασε ιστορία της τέχνης στην Αθήνα και αργότερα πήγε στο Λονδίνο για μεταπτυχιακά. Επέστρεψε στην Αθήνα για να βρει δουλειά, αλλά δεν τα κατάφερε. «Είχα κάνει αίτηση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης αλλά δεν έγινε τίποτα. Είχα κάνει κάποιες άλλες αιτήσεις σε γκαλερί αλλά ήταν και πολύ δύσκολη φάση. Ηταν πάνω στους Ολυμπιακούς Αγώνες, που όλοι υπόσχονταν πως μετά από αυτή την ημερομηνία όλα θα γίνουν ρόδινα και όλος ο κόσμος θα ασχολείται με την Ελλάδα. Αυτό συνέβη με τη Βαρκελώνη, αλλά με την Ελλάδα δεν έγινε ή έγινε με άλλο τρόπο», δηλώνει χωρίς πικρία.

Αποφάσισε να μείνει για μικρό χρονικό διάστημα το 2005 στην Πόλη, δουλεύοντας κατ’ αρχάς εθελοντικά για την Μπιενάλε. Ηταν η αρχή ενός ταξιδιού, το οποίο όμως δεν ολοκληρώθηκε. Στόχος της τότε ήταν ένα ταξίδι στην Ασία με πρώτο σταθμό την Κωνσταντινούπολη. Η ενδιάμεση στάση διαρκεί μέχρι σήμερα, διότι αυτό που συνάντησε, όπως μας είπε, ήταν τελείως διαφορετικό από αυτό που φανταζόταν: «Δεν φανταζόμουν ότι θα έβρισκα αυτό το θαύμα. Βρήκα ανθρώπους πολύ περισσότερο πολιτισμένους από όσο περίμενα, πολύ περισσότερο οργανωμένους, πολύ περισσότερο συγκεντρωμένους και αφοσιωμένους σε αυτό που κάνουν και ειδικά στην τέχνη. Με έναν τρόπο που δεν τον βλέπεις συχνά, με πάθος. Γιατί οι άνθρωποι εδώ προσπαθούν ουσιαστικά να κάνουν κάτι».

Η Σύλβια Κούβαλη ξεκίνησε διοργανώνοντας εκθέσεις σε ένα χώρο που τους είχε παραχωρήσει ο Παύλος Πολίτης, συντηρητής εικόνων αλλά και κτιρίων. Στην πορεία διαπίστωσε πως χρειάζεται κάτι πιο οργανωμένο και συστηματικό, και προτίμησε να ανοίξει τη δική της γκαλερί. Η επιλογή της περιοχής ήταν τυχαία, διότι εκεί απλά μπόρεσε να βρει την κατάλληλη αίθουσα να νοικιάσει. Οι επιλογές των καλλιτεχνών της, όμως, δεν είναι καθόλου τυχαίες και επιμένουμε να μάθουμε περισσότερα για τους Τούρκους εικαστικούς με τους οποίους συνεργάζεται. «Δουλεύω με την Γκιουλσούν Καραμουσταφά, που θεωρείται ίσως η μητέρα της σύγχρονης τέχνης στην Τουρκία. Είναι 63 χρόνων σήμερα και η δουλειά της είναι πολύ κριτική, εννοιολογική, πολιτική και ιστορική, και πραγματεύεται κάποια σημαντικά θέματα όσον αφορά τη δημοκρατία της Τουρκίας. Δουλεύω και με τον Εμρέ Χινέρ, ο οποίος είναι ένας πολύ νέος καλλιτέχνης, του οποίου η δουλειά είναι όμορφη. Και το λέω επίτηδες το όμορφη. Παίζει με την ομορφιά, αλλά τα σχόλιά του είναι πάνω στο μοντερνισμό, στην ανάπτυξη και σε ένα ισχυρό καθεστώς όπως αυτό της Τουρκίας», επισημαίνει η νεαρή γκαλερίστα.

• Πολιτική

Η Σύλβια Κούβαλη θεωρεί την τουρκική τέχνη αναγνωρίσιμη, πιο πολιτική και τελικά με πιο συγκεκριμένη ταυτότητα σε σύγκριση για παράδειγμα με την ελληνική. Πιστεύει πως η εικόνα που έχουν οι Ελληνες για τον εαυτό τους είναι πολύ διαστρεβλωμένη, αφού δεν ξέρουν πλέον πια είναι η σχέση τους με τα Βαλκάνια, με τη Μέση Ανατολή, με την Ευρώπη. Τάσσεται κατά της ένταξης της Τουρκίας στην Ε. Ε., όπως άλλωστε και της Ελλάδας, πιστεύοντας πως έχουν χαθεί πολλά στοιχεία ταυτότητας. Οσο για το εάν βρήκε στην Πόλη αυτό που αναζητούσε και εάν της λείπει η Ελλάδα, απαντά χωρίς πολλές περιστροφές: «Μου λείπει η Ελλάδα ως τόπος, αλλά όχι οι Ελληνες. Μιλάω τώρα σαν να είμαι πενήντα ετών, αλλά λείπω εφτά χρόνια από την Ελλάδα και κάθε φορά που πάω είναι χειρότερα».

Αναγνωρίζει πάντως πως ούτε η Τουρκία είναι ένας παράδεισος. Ούτως ή άλλως, ο καθένας μόνος του φτιάχνει ή όχι τον παράδεισό του. Αυτό πάντως που δεν κάνει ο καθένας, είναι να κυνηγάει το όνειρό του και να μην εντάσσεται στα ειωθότα. [Της Μαριας Pηγουτσου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 21 Φεβρουαρίου 2010]