Ο καλλιτέχνης είναι γυμνός

• Το σώμα και η φθορά του απασχολούν και πάλι τον Λουκά Σαμαρά, όπως φαίνεται και στα έργα που εκθέτει στην Μπιενάλε της Βενετίας

Ενας μεγάλος ανοιχτός κύβος με καθρέφτες σε όλες τις όψεις του θα υποδέχεται το κοινό του ελληνικού περιπτέρου στην 53η Μπιενάλε Βενετίας το ερχόμενο Σαββατοκύριακο.

Η εγκατάσταση «Doorway» από αλουμίνιο και καθρέφτες θα υποδέχεται τους επισκέπτες στην έκθεση του Λ. Σαμαρά όπου θα παρουσιαστούν και έργα από τη σειρά «Κοσμήματα».

Εάν με αυτό το έργο (Doorway) του Λουκά Σαμαρά οι επισκέπτες θα έρχονται αντιμέτωποι με τον εαυτό τους, δεν φαντάζονται την έκπληξη που τους περιμένει όταν θα αντικρίσουν το γυμνό σώμα (βιντεοσκοπημένο, έστω) του καλλιτέχνη...

Στην εγκατάσταση Ecdysiast and Viewers ο 73χρονος δημιουργός της διασποράς κινηματογράφησε τις αντιδράσεις 24 ομοτέχνων και φίλων του, ενώ παρακολουθούν ένα σύντομο βίντεο όπου ο ίδιος βγάζει τα ρούχα του.

• «Συγχωρέστε στην όψη μου»

Το εικαστικό στριπτίζ ολοκληρώνεται με τρία γλυπτά του 1965 από αλουμινόχαρτο και κοσμήματα που αναπαριστούν τρία άκρα του σώματος: το κεφάλι, τη βουβωνική χώρα και τα πόδια. Πρόκειται για ένα «υποκατάστατο» του σώματος του καλλιτέχνη, ο οποίος ούτε να προκαλέσει ούτε να σοκάρει θέλει. Απλώς, με τον ιδιόμορφο ναρκισσισμό του εξερευνά τις όψεις του εαυτού του.

Ο Λουκάς Σαμαράς δεν διστάζει να δείξει το πέρασμα του χρόνου, τη φθορά. «Στο βίντεο "Ecdyiasast" αυτό που με έφερνε σε μεγαλύτερη αμηχανία είναι το πέος που είναι πλαδαρό και κρέμεται», εξομολογείται στον επιμελητή της έκθεσης Μάθιου Χιγκς, στον κατάλογο που τη συνοδεύει.

«Δεν μου φαίνεται ωραίο, είναι ένα πέος γερασμένο. Και κάθε φορά που σκέφτομαι ότι το βλέπουν οι άλλοι αισθάνομαι ένα ρίγος, με την αρνητική μάλλον σημασία. Ελπίζω ότι το υπόλοιπο έργο γύρω είναι αρκετά μαγικό και θα μου συγχωρήσουν την όψη μου».

Δημιουργός με παγκόσμια φήμη ενός πολυποίκιλου έργου που περιλαμβάνει γλυπτική, ζωγραφική, σχέδιο, ταίνιες, περιβάλλοντα, ο Λουκάς Σαμαράς, που το 1948 μετανάστευσε από την Καστοριά στην Αμερική, βρίσκεται διαρκώς στην αιχμή. Είτε συμμετέχοντας σε χάπενινγκ με καλλιτέχνες όπως οι Αλαν Κάπροου και Ρόμπερτ Γουίτμαν, κυρίως όμως με τη χρήση πολαρόιντ, φωτογραφίζοντας το σώμα και το πρόσωπό του μέσα στο ατελιέ του.

«Τα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής μου στις Ηνωμένες Πολιτείες ονειρευόμουν συνέχεια να επιστρέφω στην Ελλάδα. Επειτα, μια μέρα, τα όνειρα σταμάτησαν. Ωστόσο, η αίσθηση ότι ήμουν ξένος διατηρήθηκε», συνεχίζει. «Το κολέγιο υπήρξε για μένα μια τεράστια πολιτισμική αλλαγή. Ηταν σαν να μου άνοιγε μια πόρτα. Οταν πήγα στο πανεπιστήμιο Rutgers, ανακάλυψα ανθρώπους συμπληρωματικούς με μένα: συζητούσαμε πράγματα πολύ πέρα από οτιδήποτε μπορούσαν να συζητούν τα κανονικά παιδιά. Και πήγα αλλού. Αυτή η πνευματική αλλαγή ήταν ενδεχομένως εξίσου δραματική με τη φυσική μετάβαση από την Ελλάδα στις Ηνωμένες Πολιτείες».

Σήμερα, σπανίως εγκαταλείπει το στούντιό του, γι' αυτό πιθανότατα δεν θα παρευρεθεί στα εγκαίνια της βενετσιάνικης έκθεσής του με τίτλο «Paraxena». Ωστόσο, από τις λιγοστές αστικές εξορμήσεις του προέκυψε η σειρά Nexus, όπου υποκαθιστά με τα αυτοπορτρέτα του τις διαφημίσεις στα πλακάκια του υπόγειου σιδηρόδρομου της Νέας Υόρκης.

• «Ηθελα να γίνω ηθοποιός»

«Στις πρόσφατες εικόνες του Nexus συγκρίνω τις δύο εκδοχές του εαυτού μου. Τοποθετώ μια εικόνα μου στα 30 μου, για παράδειγμα, πλάι σε μια εικόνα μου στα 70 μου και σας ομολογώ ότι είναι σοκαριστικό. Αλλά, εντέλει, δεν με νοιάζει. Είναι σαν τον Σέξπιρ: Εχουμε τον Αμλετ, έχουμε τον Λιρ και έχουμε τον Μάκβεθ· έχουμε τρεις χαρακτήρες και με τον εαυτό μας παίζουμε διαφορετικούς ρόλους. Πάντα ήθελα να γίνω ηθοποιός και υποθέτω πως με τον δικό μου τρόπο τελικά είμαι».

Με αυτή την εμμονή, τελικά η μορφή του είναι εξίσου διάσημη με το έργο του;

«Κατά κάποιον τρόπο είμαστε όλοι παιδιά του Χόλιγουντ, ιδίως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, όπως εγώ», απαντάει.

«Εχουμε δει πώς δημιουργείται ένας σταρ, αυτή η μαγική επιφάνεια. Αυτό κάνω κι εγώ κατά κάποιον τρόπο. Κοιτάζω τον εαυτό μου και αυτόματα θέλω να κάνω την εικόνα μου καλύτερη. Είναι ένας τρόπος να κατασκευάζεις με ό,τι σου έδωσε η φύση μια φωτογραφική παρουσία». *

• Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ, ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / Επτά, Κυριακή 31 Μαΐου 2009