Με το πενάκι του Φελίνι

• Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Ανίτα Εκμπεργκ, Νίνο Ρότα, Ρομπέρτο Ροσελίνι... οι αγαπημένοι ηθοποιοί, οι φίλοι και συνεργάτες του Φεντερίκο Φελίνι δραπέτευσαν από τις ταινίες του και έγιναν χάρτινοι ήρωες.

Πρωταγωνιστούν στην έκθεση «Ονειρα και εμμονές: τα σχέδια του Φεντερίκο Φελίνι» που εγκαινιάζεται την Παρασκευή στο Ιδρυμα Θεοχαράκη αποκαλύπτοντας μια άγνωστη στο ευρύ κοινό πλευρά του μεγάλου ιταλού σκηνοθέτη.

Προτού τον γοητεύσει ο κινηματογραφικός φακός, ο Φελίνι είχε πιάσει το μολύβι και το πινέλο. Μόλις 17 χρόνων ήταν όταν ο διευθυντής του σινεμά Fulgor στο Ρίμινι, τη γενέτειρά του, του ζήτησε να φιλοτεχνήσει καρικατούρες διάσημων ηθοποιών για να διακοσμήσει την αίθουσα.

Δύο χρόνια αργότερα γράφτηκε στη Νομική Σχολή της Ρώμης, από όπου δεν πήρε ποτέ πτυχίο, και ξεκίνησε αμέσως συνεργασία ως σκιτσογράφος σε διάφορα έντυπα.

Δεν σταμάτησε να σχεδιάζει, είτε φιγούρες από τις ταινίες είτε προσπαθώντας να αποδώσει τις πολλές και παράξενες φαντασιώσεις και εμμονές του. Σουρεαλιστικά, χιουμοριστικά, ερωτικά τα έργα του συχνά έχουν πρωταγωνιστή και τον ίδιο πλάι στους συνεργάτες του ή σε πληθωρικές γυναίκες.

Καθοριστική ήταν η γνωριμία του με τον ψυχαναλυτή Ερνστ Μπέρνχαρντ το 1960, ο οποίος τον παρότρυνε να καταγράφει τα ονειρά του με λέξεις αλλά και με σχέδια. Από τη δραστηριότητα αυτή θα προκύψει το «Βιβλίο των ονείρων», που πρόσφατα κυκλοφόρησε στην Ιταλία, σελίδες του οποίου περιλαμβάνονται στην έκθεση, μαζί με 80 πρωτότυπα σχέδια.

«Σκιτσάριζε για να ονειροπολήσει, να φαντασιωθεί ερωτικά, να γοητεύσει μια γυναίκα», επισημαίνει στον κατάλογο της έκθεσης η επιμελήτρια Ελισάβετ Πλέσσα. «Αλλά και για να εξηγήσει στους συνεργάτες του ένα ρόλο, μια σκηνή, ένα ντεκόρ ή ένα κοστούμι, για να απεικονίσει ένα πρόσωπο το οποίο είχε φανταστεί πρώτα στο χαρτί και που μετά έψαχνε τον κατάλληλο ηθοποιό να τον ταιριάξει στο σχέδιό του».

Πάντα στο συρτάρι του ο Φελίνι είχε λευκά χαρτιά και χρωματιστούς μαρκαδόρους. «Disegnetti, disegnucci» (σκιτσάκια, σχεδιάκια) αποκαλούσε ο ίδιος τα έργα του, από τα οποία ελάχιστα έχουν σωθεί. Να πώς σκιαγραφούσε ο ίδιος τα συναισθήματά του: «Με λίγα λόγια, αυτό το συνονθύλευμα από σκίτσα, επεκτατικό, χωρίς όρια, η χαρά κάθε ψυχιάτρου, πιθανώς ένα είδους ίχνους, ενός νήματος, που στην άκρη βρίσκομαι με αναμμένους τους προβολείς, στο πλατό, την πρώτη μέρα του γυρίσματος».

Οι ειδικοί ανακαλύπτουν αναφορές στον εξπρεσιονισμό και τον σουρεαλισμό. Οπως σημειώνει ο Βιτόριο Μποαρίνι: «Τα κριτήρια των τεχνοκριτικών εύκολα θα μπορούν να ερμηνεύσουν το βαθύτερο νόημα του σχεδιαστικού ύφους του Φελίνι και τον φαινομενικό "πρωτογονισμό" της παιδικής ηλικίας που το χαρακτηρίζει, που δεν είναι άλλο παρά η κατάργηση των παραδοσιακών μορφών και η επανάκτηση του αυθορμητισμού και της αυτόματης λειτουργίας της ψυχής».

Η έκθεση οργανώνεται σε συνεργασία με το ίδρυμα Φεντερίκο Φελίνι και συνοδεύεται από προβολή ταινιών του τις οποίες θα προλογίσει ο Πλάτων Ριβέλλης.

ΠΑΡΗ ΣΠΙΝΟΥ, ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / Επτά, Κυριακή 31 Μαΐου 2009