ΔΑΝΙΗΛ: ΕΖΗΣΕ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΥ

Δανιήλ Παναγόπουλος, ένας πρωτοπόρος

Κηδεύτηκε χθες στον Πύργο Ηλείας ο Δανιήλ Παναγόπουλος, ένας από τους πρωτοπόρους εικαστικούς της γενιάς του ’60. Ο εκφραστής του ελληνικού μοντερνισμού «έφυγε» το περασμένο Σάββατο σε ηλικία 84 ετών, έχοντας αφήσει τη σφραγίδα του στην εικαστική μας σκηνή για τις τολμηρές του προτάσεις. Ο καλλιτέχνης γεννήθηκε το 1924 και έπειτα από ολιγόχρονη φοίτηση στην Ιατρική Σχολή, σπούδασε ζωγραφική στην ΑΣΚΤ, στο εργαστήριο του Κωνσταντίνου Παρθένη.

• Ασυνήθιστα υλικά

Η καριέρα του ξεκίνησε το 1954, όταν έφυγε με υποτροφία για το Παρίσι, όπου συνέχισε τις σπουδές ζωγραφικής και ψηφιδωτού και εγκαταστάθηκε για πολλά χρόνια στην Πόλη του Φωτός. Εκεί, ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τα ρεύματα της αφηρημένης τέχνης. Τα πρώτα ασυνήθιστα υλικά του ήταν κουτιά, κοινά χαρτοκιβώτια του εμπορίου, τα οποία αποτέλεσαν αποκλειστικό χώρο έρευνας για μια δεκαετία (1960-1970), δημιουργώντας «εσωτερικούς» χώρους σε τρεις διαστάσεις. Μαζί με τον Νίκο Κεσσανλή, τον Βλάση Κανιάρη έζησαν τον νέο μύθο αυτονομίας της εικαστικής πράξης στη δεκαετία του ’60 στο Παρίσι. Αυτούς τους τρεις είχε επιλέξει και ο Γάλλος θεωρητικός του νεορεαλισμού Πιερ Ρεστανί να παρουσιάσει ως «Τρεις προτάσεις για μια νέα ελληνική γλυπτική» στη Βενετία του 1964, στο πλαίσιο της Μπιενάλε, στο φουαγιέ της όπερας Λα Φενίτσε.

• Ζωγραφικός κώδικας

Το 1968 εξέθεσε έργα ηλεκτρικά και οπτικο-κινητικά, ενώ λίγο αργότερα, επηρεασμένος από τις ανακατατάξεις στην πολιτική και καλλιτεχνική σκηνή, επανήλθε στην «επίπεδη επιφάνεια», κάνοντας έργα με έναν δικό του ζωγραφικό κώδικα, με τομές με μαχαίρι και χρώμα. Υστερα από λίγο καιρό αντικατέστησε το χαρτόνι στους πίνακες με τη λινάτσα. Από το 1973, τα χρώματα ελαχιστοποιήθηκαν και ο πίνακας δημιουργείτο με το «ξέφτισμα» των υφασμάτων. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, τα πέρασε απομονωμένος στον Πύργο Ηλείας Ο Δανιήλ θεωρείται δικαίως ένας από τους καλλιτέχνες που ήταν πάντοτε ανοιχτός στους γόνιμους προβληματισμούς της εποχής του, αναζητώντας παράλληλα τη δική του εικαστική αλήθεια. [Η Καθημερινή, 15/07/2008]

«Εσβησε» σε ηλικία 84 ετών ο ο Δανιήλ (Παναγόπουλος) καλλιτέχνης που με ασυνήθιστα υλικά εμπλούτισε τη σύγχρονη τέχνη με μια ποιητική έκφραση

Από τους εμβληματικούς καλλιτέχνες της γενιάς του '60 και εκφραστές του ελληνικού μοντερνισμού, ο Δανιήλ (Παναγόπουλος), για τους ξένους Daniel, έφυγε από τη ζωή το Σάββατο σε ηλικία 84 ετών. Αφησε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο του Ρίου.

Η κηδεία του γίνεται σήμερα στις 10.30 π.μ. στο νεκροταφείο Πύργου. Στην πρωτεύουσα της Ηλείας, όπου γεννήθηκε το 1924, ζούσε τα τελευταία χρόνια απομονωμένος.

Ο Δανιήλ θα μείνει στην εγχώρια ιστορία της τέχνης ως ένας γνήσιος πρωτοποριακός καλλιτέχνης, που μαζί με τον Νίκο Κεσσανλή, τον Βλάση Κανιάρη και ακόμη λίγους έζησαν τον νέο μύθο της μοντερνικότητας και της αυτονομίας της εικαστικής πράξης στη δεκαετία του '60 στο Παρίσι. Αυτούς τους τρεις είχε επιλέξει και ο Γάλλος θεωρητικός του νεορεαλισμού Πιέρ Ρεστανί να παρουσιάσει ως «Τρεις προτάσεις για μια νέα ελληνική γλυπτική» στη Βενετία του 1964, στο πλαίσιο της Μπιενάλε.

Η έκθεση εκείνη ήταν μια σημαντική στιγμή για τον ελληνικό νεωτερικό εικαστικό χώρο. Ο Δανιήλ νωρίτερα ακόμη, και για πρώτη φορά έως τότε, είχε υπερασπιστεί με γραπτά και διαλέξεις τον μοντερνισμό, ασκώντας κριτική στην «ελληνικότητα» που τόσο είχε βασανίσει τη γενιά του 30.

Ο Δανιήλ άνοιξε τα φτερά του το 1954, όταν έφυγε για το Παρίσι με υποτροφία, μετά τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή και στην ΑΣΚΤ (εργαστήριο Παρθένη). Στο Παρίσι, το οποίο διάλεξε ως τόπο κατοικίας και εργασίας, έζησε τον πυρετό των πρωτοποριακών αναζητήσεων και της «απελευθέρωσης» του τελάρου. «Ο πίνακας άφηνε τη θέση του σε δομές και σχήματα και υλικά που δεν ήταν ορθόδοξα, παραδοσιακά, που δεν ήταν καθιερωμένα σαν υλικά καλλιτεχνικά», έχει πει ο ίδιος.

Τα πρώτα ασυνήθιστα υλικά του ήταν κουτιά, κοινά χαρτοκιβώτια του εμπορίου, τα οποία αποτέλεσαν αποκλειστικό χώρο έρευνας για μια δεκαετία (1960-1970), δημιουργώντας «εσωτερικούς» χώρους σε τρεις διαστάσεις. Κάποτε ο χώρος κατοικήθηκε, όπως έχει πει, από αναμνήσεις και βιώματα της Ελλάδας. «Αυτά τα ζωγραφισμένα με μαύρο κουτιά και μισοανοιγμένα με την αυστηρή τους μεταμφίεση και το μυστήριο των πληγωμένων σχισμών τους ήταν σαν να έδιναν παράσταση» (Ρεστανί).

Ακολουθεί μια περίοδος όπου τα κουτιά γίνονται ηλεκτρικά, με βέλη, σκιώδεις ανθρώπινες φιγούρες, μερικές φορές κομματιασμένες, όπως τις δημιουργούσε το ηλεκτρικό χρώμα (θυμίζει τεχνική του Καραγκιόζη). Στη γραμματική της πρωτοπορίας του Δανιήλ εμφανίζεται και η λινάτσα, που του επιτρέπει, ξηλώνοντάς τη, να ερευνήσει την επέμβαση του φωτός που εκπέμπει ο τοίχος.

Με τα κουτιά και τις λινάτσες του, που παρουσίασε σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, σε Ελλάδα και εξωτερικό, ο Δανιήλ εμπλούτισε τη σύγχρονη τέχνη με μια ποιητική έκφραση. [ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΟΥΜΠΟΥΛΑ, ΕΘΝΟΣ, 14/07/2008]