ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΑΒΕΝΤΟΝ: Ο ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΜΟΔΑ

Τέσσερα χρόνια μετά το θάνατό του, ο Ρίτσαρντ Αβεντον έχει την τιμητική του σε σημαντικούς εκθεσιακούς χώρους ανά τον κόσμο. Αυτόν τον καιρό παρουσιάζονται εκθέσεις του μεταξύ άλλων στην Αρλ, στο Διεθνές Κέντρο Φωτογραφίας της Νέας Υόρκης αλλά και στο Jeu de Paume του Παρισιού. Η τελευταία, αναδρομική, φωτίζει με πληρότητα το σύνολο του έργου του και αποδεικνύει ότι ο σημαντικός αυτός φωτογράφος, αν και γνωστός στο ευρύ κοινό από το χώρο της μόδας, υπήρξε κυρίως ένας μεγάλος πορτρετίστας.

Η έκθεση «Φωτογραφία 1946-2004», που θα διαρκέσει ώς τον Σεπτέμβριο και περιλαμβάνει περισσότερες από 250 εικόνες, παρακολουθεί την πορεία του Αβεντον από το '40, όταν ταξίδευε στην Ιταλία μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο για να φωτογραφίσει σκηνές δρόμου, διατρέχει τον λαμπερό κόσμο της μόδας στο Παρίσι του '50 και φτάνει στα ψυχολογικά πορτρέτα λογοτεχνών και καλλιτεχνών. Διασχίζοντας τις δεκαετίες και παρατηρώντας την εικόνα των διασκεδαστών στα σοκάκια της Ρώμης το '46, τη φωτογραφία της Μέριλιν Μορνρόε το '57, της Κάρεν Μπλίξεν το '58 μέχρι και της Μπγιορκ το 2004, ένα είναι σαφές: η μόδα, το ρεπορτάζ, το στιγμιότυπο είναι το πρόσχημα. Το θέμα για αυτόν είναι το πορτρέτο. Σ αυτό υπάρχει η απόλυτα προσωπική του σφραγίδα: άμεση προσέγγιση, κυρίως σε ολόλευκο φόντο που αποβάλλει αποτελεσματικά οποιαδήποτε ξένη λεπτομέρεια, άκαμπτη εστίαση στο μοντέλο, συχνά υπογραμμισμένη με τη σύλληψη κάποιας στιγμής απροσεξίας ή έλλειψης ηρεμίας.

Πρώτο του μοντέλο, στα 10 του χρόνια, υπήρξε ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ αυτοπροσώπως. Μεγαλώνοντας προκάλεσε πολλές ρήξεις:

• Από τον Ντιόρ στην επαρχία

*Το 1946 η στρατηγική των μεγάλων περιοδικών μόδας στο μεταπολεμικό Παρίσι είναι σαφής: Να διαιωνιστεί η προπολεμική γοητεία της πόλης. Ο Αβεντον την καταστρατηγεί «ζωντανεύοντας» τα σαν ντεκό αγάλματα μοντέλα, με αποκορύφωμα τη διάσημη Ντοβίμα που την τοποθετεί με το ρούχο του Ντιόρ πάνω σε άχυρα και ανάμεσα σε δύο ελέφαντες!

*Το 1949 δέχεται την πρόταση του «Λάιφ» να φωτογραφίσει σκηνές από γειτονιές της Νέας Υόρκης. Επειτα από έξι μήνες δουλειάς ολοκληρώνει το ρεπορτάζ, αλλά έχει δισταγμούς για τη δημοσίευση. Αισθάνεται ότι έχει παραβιάσει τη ζωή των ανθρώπων μη ζητώντας την άδεια να τους φωτογραφίσει. Εδωσε πίσω την προκαταβολή (25.000 δολ.) και κράτησε τις εικόνες.

*Το 1980 απομακρύνεται από τη γοητεία του Χόλιγουντ και φωτογραφίζει στην επαρχία του Τέξας, με ερευνητική ματιά, έναν αγρότη, μία σερβιτόρα, έναν υπάλληλο βενζινάδικου, έναν υπόδικο, δημιουργώντας μία από τις πιο διάσημες σειρές φωτογραφιών.

*Ο Αβεντον βρέθηκε ακόμα με τη μηχανή του στο Βιετνάμ το 1971, κάλυψε για το «Ρόλινγκ Στόουν» τις προεδρικές εκλογές το '76, κατέγραψε τη συγκίνηση της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου. Οι εμπειρίες του έγιναν ταινία (Funny Face, 1957), λευκώματά του προλόγισαν μεταξύ άλλων οι Τρούμαν Καπότε και Τζέιμς Μπάλντουιν, απέσπασε τα σημαντικότερα διεθνή βραβεία για το έργο του. Και απέδειξε ότι μπορεί να συλλάβει την αληθινή φύση των πραγμάτων κι όχι να τα αναπαραγάγει επιφανειακά.

Της ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΙΟΥ - φωτ.: ΤΗΕ RICHARD AVEDON FOUNDATION, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία / 7, 06/07/2008