Του ΠΕΤΡΟΥ ΜΑΚΡΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 21/07/2008
Εληξε χθες η αναδρομική έκθεση γλυπτικής της Καμίλ Κλοντέλ (1864 - 1943), της «μούσας και εμπνεύστριας» του Αυγούστου Ροντέν (1840-1917).
Καμίλ Κλοντέλ |
Στο Μουσείο Ροντέν της γαλλικής πρωτεύουσας (79, rue de Varenne) συγκεντρώθηκαν από ιδρύματα και ιδιωτικές συλλογές περισσότερα από 80 γλυπτά της Κλοντέλ σε μάρμαρο, ορείχαλκο, τερακότα, γύψο και όνυχα, καθώς επίσης δεκάδες χαρακτικά και σχέδια, που προέρχονται από προσωπικά ή δημόσια αρχεία. Η έκθεση εντασσόταν στο «Ετος Κλοντέλ» και περιοδεύει στη Γαλλία με κυριότερους σταθμούς την πρωτεύουσα της Βουργουνδίας, Ντιζόν, και τη Ζερ (Γκασκού).
Ο γαλλικός Τύπος έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην έκθεση αυτή της γοητευτικής, ευφυέστατης, κορυφαίας γλύπτριας, αλλά και ανυπότακτης γυναίκας και υπογραμμίζει ότι η Καμίλ Κλοντέλ, μαζί με τους Τουλούζ Λοτρέκ και Βενσάν Βαν Γκογκ, εντάσσεται στον κύκλο των καλλιτεχνών που έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλείς μέσα από την προσωπική, συχνά δραματική τους ζωή και το ανεπανάληπτο αξιολογικά έργο τους.Καθώς διασχίζουμε, στο φετινό κατακαλόκαιρο, τον δροσερό κήπο του μουσείου Ροντέν με τους «Αστούς του Καλαί», τον «Διανοούμενο», την «Πύλη της Κόλασης», τον «Ορφέα», τον «Μπαλζάκ» και άλλες δημιουργίες του Αυγούστου Ροντέν, στα πρόσωπα κάποιων επισκεπτών διαγράφεται η προκατάληψη ότι στα έργα της Κλοντέλ δεν αποκλείεται να δουν άπνοες ρεπλίκες, ανέκφραστες απομιμήσεις του Ροντέν. Η προκατάληψη αυτή διαλύεται, με την πρώτη επαφή, όχι μόνο με τις μεγαλειώδεις συνθέσεις της τελευταίας περιόδου της δημιουργίας της Κλοντέλ, αλλά με τα ίδια τα γλυπτικά της πρωτόλεια, στα οποία χρησιμοποιεί ως μοντέλα τ' αδέλφια της, τη Λουίζα, που ασχολήθηκε με τη μουσική, και τον Πολ, με τη λογοτεχνία.
«Το βαλς» (1895), γύψος με πατίνα |
Αρκετοί υποστηρίζουν ότι η συμπεριφορά και το έργο της Κλοντέλ προσδιορίζουν καλλιτέχνιδα που έζησε υπό την πυκνή σκιά του «Τιτάνος της γλυπτικής Αναγέννησης στο μεταίχμιο του 19ου με τον 20ό αιώνα». Ομως, ο ίδιος ο Ροντέν θα διαψεύσει τον δεσποτικό ρόλο, που αβασάνιστα του απέδωσαν.
Συνεπαρμένος όχι μόνο από τη γοητεία και την ευφυΐα της ασυμβίβαστης επαρχιωτοπούλας, αλλά και από το αδιαμφισβήτητα εκφραστικό καλλιτεχνικό της στιλ θα δηλώσει: «Της υπέδειξα πού θα μπορούσε ν' ανακαλύψει το χρυσάφι. Αλλά εκείνη ανακάλυψε το χρυσάφι μέσα στον ίδιο τον εαυτό της».
Στην άψογα οργανωμένη έκθεση της Καμίλ Κλοντέλ ο επισκέπτης παρακολουθεί την εξελικτική πορεία του έργου της, από τα εφηβικά πρωτόλειά της (1880), την οργάνωση του πρώτου εργαστηρίου της στο Παρίσι (1882), τη γνωριμία και τον θυελλώδη δεσμό της με τον Ροντέν (1882 - 1893), το απόγειο της δόξας της (1897-1905), τον εγκλεισμό της για τριάντα χρόνια και τον θάνατό της στο ψυχιατρείο (1913 - 1943). Δειγματοληπτικά αναφέρουμε έργα των αντίστοιχων περιόδων: «Πορτρέτο του Ροντέν» (1884), «Το κορίτσι με την ανθοδέσμη» (1886). Εργα βασισμένα στον ινδικό μύθο «Σακουντάλα» (1888), «Ονειρα και Εφιάλτες» (1893), «Οι συνομιλήτριες» (Les causeuses) (1897) και το «Κύμα» (ή «Οι λουόμενες» (1900).Εναν χρόνο νωρίτερα θα τελειώσει την πιο δυναμική και συνάμα δραματική σύνθεσή της, την «Ωριμη Ηλικία».
«Η ικέτις», λεπτομέρεια από την «Ωριμη ηλικία» |
Για την τελευταία αυτή σύνθεση ο αδελφός της θα γράψει ότι αποτελεί αυτοβιογραφική απόπειρα, με ευρύτερα συμβολικό χαρακτήρα. Η γερασμένη γυναίκα (η «νόμιμη» σύντροφος του Ροντέν), η Rose Beuret, προσωποποίηση της φθοράς και του θανάτου, σέρνει δυστυχισμένο και άβουλο, προς τον χαμό του, τον Ροντέν, ενώ η Καμίλ απλώνει ικετευτικά τα χέρια της προς τον απερχόμενο πρώην αγαπημένο της, γονατιστή και απαρηγόρητη.Η νεότερη τεχνοκριτική αντίληψη κατατάσσει την «Ωριμη Ηλικία» σε συνθέσεις με διαχρονική αξία, όπως ο Λαοκόων της ελληνιστικής περιόδου, όπου αποτυπώνεται η αγωνία των επιγόνων του Αλέξανδρου για το μέλλον του Ελληνισμού, αλλά και ευρύτερα η υπαρξιακή αγωνία σε παγκόσμια κλίμακα.Στο σύντομο αυτό οδοιπορικό στο Μουσείο Ροντέν θα ήταν παράλειψη να μην κάναμε μια ειδικότερη αναφορά στη γνωριμία τής Καμίλ με τον Κλοντ Ντεμπισί, τον «απρόβλεπτο» και «γοητευτικό» ιμπρεσιονιστή συνθέτη που, σύμφωνα με ορισμένους βιογράφους της Καμίλ, συνδέθηκε με σύντομο ερωτικό δεσμό μαζί της.
Ο πιανίστας και μουσικολόγος Jean - Pierre Armengaud παραλληλίζει τη «Θάλασσα» (1905) του Ντεμπισί με το «Κύμα» (ή τις «Λουόμενες») (1900) της Κλοντέλ. Η «συνωνυμία» Κλοντ - Κλοντέλ θα τροφοδοτήσει με πνευματώδη κουτσομπολιά τους καλλιτεχνικούς - κοσμικούς κύκλους του Παρισιού. Επιπλέον, ο Armengaud θα σημειώσει ότι τόσο το «Κύμα» όσο και η «Φλαουτίστρια», το «Βαλς» και η «Ικέτις» αποτελούν γλυπτική με μουσικές προεκτάσεις και καμπύλες, «που διασπούν τις δογματικές "ισορροπίες" του στατικού ακαδημαϊσμού, για να συναντήσουν τις ιλιγγιώδεις διαστάσεις του χρόνου...».*
Ο πιανίστας και μουσικολόγος Jean - Pierre Armengaud παραλληλίζει τη «Θάλασσα» (1905) του Ντεμπισί με το «Κύμα» (ή τις «Λουόμενες») (1900) της Κλοντέλ. Η «συνωνυμία» Κλοντ - Κλοντέλ θα τροφοδοτήσει με πνευματώδη κουτσομπολιά τους καλλιτεχνικούς - κοσμικούς κύκλους του Παρισιού. Επιπλέον, ο Armengaud θα σημειώσει ότι τόσο το «Κύμα» όσο και η «Φλαουτίστρια», το «Βαλς» και η «Ικέτις» αποτελούν γλυπτική με μουσικές προεκτάσεις και καμπύλες, «που διασπούν τις δογματικές "ισορροπίες" του στατικού ακαδημαϊσμού, για να συναντήσουν τις ιλιγγιώδεις διαστάσεις του χρόνου...».*
No comments:
Post a Comment