Ματιές στον κόσμο

• Βαλενθια
  Instituto Valenciano de Arte Moderno
  www.ivam.es

«Jasper Johns: Las huellas de la memoria». Εξήντα χρόνια στις επάλξεις της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας, ο Τζάσπερ Τζονς έχει δώσει μέσα από τα έργα του νέο νόημα σε γνωστά, καθημερινά σύμβολα (σημαίες, αριθμούς, χάρτες, στόχους σκοποβολής), συχνά αφαιρώντας την αρχική σημασία τους για να τα μετατρέψει σε αισθητικές αναφορές και χώρους στοχασμού. Ο 80χρονος Αμερικανός καλλιτέχνης (φωτ.) υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες της ποπ-αρτ και εξακολουθεί να είναι καλλιτεχνικά ενεργός. Η αναδρομική έκθεση «Τζάσπερ Τζονς: Τα ίχνη της μνήμης» στη Βαλένθια, παρουσιάζει ένα σύνολο 90 έργων από όλα τα στάδια της διαδρομής του, από τη νεανική περίοδο μέχρι τα πιο πρόσφατα έργα του. Θα διαρκέσει έως τις 24 Απριλίου, ενώ στις 27 Μαρτίου θα απονεμηθεί στον Τζονς το Βραβείο Χούλιο Γκονζάλες, που έχει θεσπισθεί στη μνήμη του μεγάλου Καταλανού γλύπτη.

• Tate Britainwww.tate.org.uk

«Watercolour». Η έκθεση είναι το πιο φιλόδοξο αφιέρωμα στην υδατογραφία που έχει διοργανωθεί στη Βρετανία, παρουσιάζοντας έργα που καλύπτουν οκτώ περίπου αιώνες και αναδεικνύουν τη σημασία και την τεράστια ποικιλία χρήσεων αυτού του μέσου στην ιστορία της ζωγραφικής. Αντικρούοντας τις προκαταλήψεις που υπάρχουν για την υδατογραφία («εύκολη» ζωγραφική για παιδιά και ερασιτέχνες) και επιβεβαιώνοντας τη γοητεία και τη διαχρονικότητά της, η έκθεση δίνει την ευκαιρία στον επισκέπτη να δει μια τεράστια ποικιλία έργων – από εικονογραφήσεις χειρογράφων και χάρτες μέχρι τοπία από το χέρι φημισμένων καλλιτεχνών, παλαιότερων και σύγχρονων, ανάμεσά τους ο Ουίλιαμ Μπλέικ, ο Τζον Τέρνερ (εδώ το έργο του «Πορφυρό ηλιοβασίλεμα», 1830-40), ο Ανίς Καπούρ, η Τρέισι Εϊμιν. Εως τις 21 Αυγούστου.

• Fondation Hermitagewww.fondation-hermitage.ch

«El Modernismo – Από τον Σορόγια στον Πικάσο». Η αποκαλούμενη «γενιά του 1898» αναδύθηκε στην Ισπανία σε μια πολιτικά ανήσυχη εποχή. Ο όρος αναφέρεται σε μια ομάδα λογοτεχνών, καλλιτεχνών και φιλοσόφων, οι οποίοι εξέφρασαν έντονη κριτική στο ισπανικό πολιτικό και κοινωνικό κατεστημένο μετά την κρίση που ακολούθησε την ήττα στον Ισπανο-Αμερικανικό Πόλεμο. Βαδίζοντας ανάμεσα στον σεβασμό των ισπανικών παραδόσεων και τον μοντερνισμό, οι δημιουργοί της γενιάς αυτής διεύρυναν τους ορίζοντες της ισπανικής κουλτούρας και άνοιξαν τον δρόμο στη νεωτερικότητα. Παρουσιάζοντας πάνω από εκατό έργα, προερχόμενα κυρίως από μουσεία της Ισπανίας, η έκθεση εστιάζει στη συμβολή στην πορεία αυτή των εικαστικών καλλιτεχνών -ανάμεσά τους οι Σορόγια, Πινάνθο, Ρεγκόγιος, Κάσας, Θουλοάγα, Ρουσιπόλ- αναδεικνύοντας μια σχετικά άγνωστη περίοδο της ισπανικής τέχνης, που κορυφώθηκε με τη διεθνή απήχηση του έργου του Πικάσο. Εως τις 29 Μαΐου.

• www.neuegalerie.org
  Neue Galerie

«Vienna 1900: Style and Identity». Καθώς τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία βυθιζόταν στην παρακμή, η πρωτεύουσά της, η Βιέννη, βίωνε μια πρωτόγνωρη πολιτιστική αναστάτωση. Ο Φρόιντ ανακάλυπτε το υποσυνείδητο να καραδοκεί πίσω από τους καταπιεστικούς κοινωνικούς κώδικες, ο Οττο Βάγκνερ και άλλοι αρχιτέκτονες σχεδίαζαν κτίρια που αμφισβητούσαν τις νεοκλασικές προσόψεις των κεντρικών δρόμων, ο Σένμπεργκ συνέθετε ατονική μουσική στον απόηχο του βιεννέζικου βαλς. Και καλλιτέχνες όπως ο Γκούσταφ Κλιμτ και ο Εγκον Σίλε ζωγράφιζαν ανθρώπινες μορφές με τρόπους που προκαλούσαν την αισθητική και τα κοινωνικά ταμπού της εποχής. Η έκθεση εστιάζει στην επιρροή των κοινωνικών αλλαγών και της ψυχολογικής έρευνας στον επαναπροσδιορισμό της ατομικής ταυτότητας όπως εκφράζεται στο πεδίο της προσωπογραφίας. Εκτίθενται πορτρέτα και αυτοπροσωπογραφίες των Κλιμτ (εδώ το «Πορτρέτο της Αντέλ Βολφ-Μπάουερ», 1907), Σίλε, Γκερλστ, Κοκόσκα και άλλων καλλιτεχνών, ενώ έπιπλα και διακοσμητικά αντικείμενα σχεδιασμένα από τον Οττο Βάγκνερ, τον Γιόζεφ Χόσμαν, τον Κόλομαν Μόζερ και τον Αντολφ Λος ξαναζωντανεύουν το αστικό περιβάλλον της Βιέννης της εποχής. Εως τις 27 Ιουνίου.

• www.guggenheim.org  
  Guggenheim Collection

«The Great Upheaval: Modern Art from the Guggenheim Collection, 1910-1918». Αλλη μια έκθεση που εστιάζει στα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα, όταν νέα καλλιτεχνικά ρεύματα ξεπηδούσαν σ’ όλη την Ευρώπη, καθώς ανυψωνόταν η ελπίδα για ένα φωτεινό μέλλον πριν κάψει τα φτερά της στη φρίκη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αναπτύχθηκαν κινήματα όπως ο κυβισμός στη Γαλλία, οι φουτουριστές στην Ιταλία, οι κονστρουκτιβιστές στη Ρωσία, ο εξπρεσιονισμός στη Γερμανία και στην Αυστρία. Ο Καντίνσκι έγραψε το περίφημο δοκίμιό του «Το πνευματικό στην Τέχνη» (1912), ενώ η αφαιρετική ζωγραφική έκανε τα πρώτα αποφασιστικά της βήματα. Η έκθεση στο Γκουγκενχάιμ παρουσιάζει πάνω από 100 έργα που προέρχονται από τη μεγάλη συλλογή του μουσείου (ανάμεσά τους Πικάσο, Μπρακ, Ματίς, Σαγκάλ, Ντερέν, Μοντριάν, Μοντιλιάνι, Κίρχνερ, Κούπκα, Σεβερίνι, Καρά, Καντίνσκι, Μάλεβιτς, Πόποβα) και σκιαγραφούν αυτή την περίοδο καλλιτεχνικής αλληλεπίδρασης, συνεργασίας και καινοτομίας. Εως την 1η Ιουνίου.

• Πικάσο στο Παρίσι

Από το 1900 έως το 1904 ο Πικάσο (1881-1973) πηγαινοερχόταν ανάμεσα στη Μαδρίτη και το Παρίσι, ώσπου τελικά εγκαταστάθηκε στη Μονμάρτρη, την μποέμ γειτονιά που είχε γίνει το κέντρο της παρισινής αβαν-γκάρντ. Ο νεαρός Ισπανός ζωγράφος (εδώ σε αυτοπροσωπογραφία, 1906) είδε τότε για πρώτη φορά έργα καλλιτεχνών όπως ο Βαν Γκογκ, ο Γκογκέν, ο Τουλούζ Λοτρέκ, ενώ βαθμιαία το στυλ του πέρασε από τη μελαγχολική Μπλε Περίοδο, όπου κυριαρχούν οι εικόνες απόκληρων, στη Ροζ Περίοδο, με σκηνές από τη ζωή στο Παρίσι, πορτρέτα ανθρώπων του τσίρκου και του καμπαρέ, προσωπογραφίες φίλων (το επόμενο μεγάλο βήμα θα ήταν ο κυβισμός). Στην έκθεση «Picasso in Paris, 1900-1907», που φιλοξενείται στο Μουσείο Βαν Γκογκ του Αμστερνταμ (έως 29/5), παρουσιάζονται 70 περίπου έργα εκείνης της εποχής, όταν ο Πικάσο εξελισσόταν σε ηγετική φυσιογνωμία της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας.

• Η Καθημερινή, Κυριακή, 6 Mαρτίου 2011