Η Ανατολή έχει ένα άλλο άρωμα...

Τα έργα των φωτογράφων της Γκαλερί M55 Projects που παρουσιάστηκαν στη Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης, σε έκθεση φωτογραφίας και βίντεο-αρτ με τον τίτλο «Ο μουσουλμανικός κόσμος: ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα», παρουσιάζονται τώρα στην Τουρκία. Η έκθεση μας μεταφέρει με μια ματιά καλλιτεχνική μέσα από το φακό των φωτογράφων την ταυτότητα και τον χαρακτήρα διαφορετικών χωρών του μουσουλμανικού κόσμου της Μέσης Ανατολής.

«Είμαι Ελληνίδα, κουβαλώ την Ανατολή μέσα μου. Όταν τριγυρνώ σ’ αυτό το γεωγραφικό χώρο, η σκέψη ότι είμαι ένα κομμάτι της ανατολής προβάλει ακόμα περισσότερο μέσα μου» λέει η Στεφανία Μιζάρα, δείχνοντας τις φωτογραφίες της. Στις φωτογραφίες της είναι αποτυπωμένα στιγμιότυπα από την καθημερινή ζωή προσφύγων από το Ιράκ στη Συρία. Η Μιζάρα που έμεινε είκοσι μέρες με τους πρόσφυγες, λέει ότι δεν παίρνουν όλες οι ιστορίες τόσο πολύ καιρό και ότι το σύντομο ταξίδι της στην έρημο ανάμεσα στην Παλμύρα και τη Δαμασκό μια μέρα που χιόνιζε, μετατράπηκε, επίσης, σε μια μικρή και εντυπωσιακή ιστορία.

Η έκθεση «Ο μουσουλμανικός κόσμος: ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα» φιλοξενείται στη Μεγάλη Οδό του Πέρα, στο Σισμανόγλειο Μέγαρο που συμβάλει σημαντικά στην καλλιτεχνική ζωή της Κωνσταντινούπολης. Η έκθεση οργανώθηκε σε συνεργασία με την Γκαλερί M55 Projects που έχει έδρα την Αθήνα και πειραματίζεται πάνω σε μια καλλιτεχνική οπτική της ταυτότητας και του χαρακτήρα του μουσουλμανικού κόσμου της Μέσης Ανατολής.

Σκοπός των φωτογράφων, που εκθέτουν ο καθένας τις δικές του μικρές ιστορίες και συναντήθηκαν για πρώτη φορά στη Φωτογραφική Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης, είναι να ξεκινήσουν έναν καλλιτεχνικό διάλογο με τη γεωγραφία αυτή που συνταράσσεται από κύματα της αλλαγής. Η επιμελήτρια της έκθεσης Νίνα Κασσιανού λέει ότι σημείο σύγκλισης της έκθεσης είναι ακριβώς ο ‘μουσουλμανικός κόσμος’ που ανοίγεται σε μια μεγάλη αλλαγή. «Με την έκθεση αυτή δεν δείχνουμε μόνο τα συμβάντα και αυτά που βιώνονται σε πρώτο πλάνο, αλλά προσπαθούμε να αναδείξουμε τις σκέψεις και τις προσεγγίσεις πίσω από τα γεγονότα’ λέει η Κασσιανού και προσθέτει ότι το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού τους ενθάρρυνε να συνεχίσουν το πρότζεκτ με άλλους φωτογράφους και τους υποσχέθηκε στήριξη.

Στην έκθεση, ο ισπανο-ιταλός καλλιτέχνης Pier Giorgio Lomascolo διηγείται την ιστορία των κατοίκων του Λιβάνου που ‘σχηματίζουν’ τη δική τους ονειρική χώρα χρησιμοποιώντας τη φαντασία τους. Η Πολωνέζα φωτογράφος Anita Andrzejewska επιλέγει το θέμα της από το Ιράν, εμπνέεται από τις Χίλιες και Μια Νύχτες και το έργο της, που μοιάζει με μια μοντέρνα κινηματογραφική ταινία, ξυπνάει στο θεατή μια ποιητική αίσθηση. Ο Δημήτρης Μιχαλάκης, από την άλλη πλευρά, ανοίγει ένα παράθυρο στην Αίγυπτο και υπογραμμίζει μια προσωπική αντιπαράθεση με τον πολύπλοκο και θορυβώδη χαρακτήρα του Καϊρου.

Ο Κώστας Ορδόλης, μας παρουσιάζει φωτογραφίες από ατομικά ταξίδια στο γεωγραφικό χώρο που ανήκει, εκκινώντας από το επώνυμό του. «Όσο περιδιαβαίνω στην Ανατολή τόσο σκέφτομαι ότι εκεί ανήκω. Δείτε το επώνυμό μου –δεν υπάρχει στα ελληνικά λέξη που να συνδυάζει τα γράμματα ‘ορδ’. Από το συνδυασμό αυτό και μόνο μπορεί να καταλάβει κανείς ότι ανήκω σε διαφορετικό τόπο». Λέει ότι μπορεί οι παππούδες του να κατάγονται από το Ορντού [τα αρχαία Κοτύωρα της Μαύρης Θάλασσας] και συνεχίζει: ‘Η Ανατολή έχει ένα άλλο άρωμα. Οι άνθρωποί της είναι θερμόαιμοι και φιλικοί. Για μένα η ανατολή δεν έχει σχέση με τα σημεία του ορίζοντα. Η δική μου ‘ανατολή’ δεν είναι η Άπω Ανατολή και η Ινδία, αλλά ο μουσουλμανικός κόσμος που περιλαμβάνει τον κόσμο των Τούρκων, των Αράβων και των Περσών. Δυο λαοί που τα φαγητά, η μουσική και ο πολιτισμός τους μοιάζουν τόσο πολύ , μπορούν να προχωρήσουν ακόμα περισσότερο τη σχέση τους με την κοινή γλώσσα της φωτογραφίας’.

Ο μόνος Τούρκος φωτογράφος που συμμετέχει στην έκθεση, ο Αλπ Σίμε, παρουσιάζει φωτογραφίες από την Πόλη, η οποία, κοιτώντας από την Ελλάδα είναι το κέντρο της ‘πιο εγγύς ανατολής’. ‘Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη νοσταλγία, αγάπη και ενδιαφέρον για την Πόλη’ λέει ο Σίμε, ‘οι μελαγχολικές φωτογραφίες της Πόλης που έχω τραβήξει σε στιγμές προσωπικής μου απαισιοδοξίας, έκαναν μεγάλη αίσθηση στην έκθεση της Αθήνας. Νομίζω πως ίσως οι ανταλλαγέντες που ζουν στην Αθήνα έζησαν τη δική τους θλίψη μέσα απ’ τις φωτογραφίες μου’, εξηγώντας μας την ‘γέφυρα θλίψης από φωτογραφίες’ που έφτιαξε ανάμεσα στις δύο χώρες.

Ανάμεσα στα βίντεο της έκθεσης, αξιοπρόσεκτο όσο το έργο ‘Νύφη από το Λίβανο’ του Robert Holden είναι το βίντεο της Susan Hefuna. Παρακολουθώντας το βίντεο αυτό, στο οποίο επαναλαμβάνεται αδιάκοπα η λέξη ‘άνα’ που σημαίνει ‘εγώ’, έρχεται κανείς, στον στημένο στο φόντο καθρέφτη, πρόσωπο με πρόσωπο με τον εαυτό του.

[Πηγή άρθρου: http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1103824&title=dogunun-dogusunda-hayat]

• Εφημερίδα ‘Ζαμάν’, φ. 8.3.2011
• του Σελαχατίν Σεβί