- Ο 60ΧΡΟΝΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΒΙΟΓΡΑΦΟΥΜΕΝΟΣ
Τσιμεντένια κουφάρια βεβηλώνουν τοπία πανέμορφα. Κοστουμαρισμένοι Αθηναίοι, που έρχονται λες από τη δεκαετία του '50, ατενίζουν σαν ξένοι την ίδια τους την πόλη.
Φωτογραφία από τη βιντεοπροβολή η «Κρίση» (2006)
Ψυχές εγκλωβισμένες σε ψυχιατρικά ιδρύματα ή στα εξίσου κλειστοφοβικά γραφεία τους στα υπουργεία. Αίθουσες πανεπιστημίων ή δικαστηρίων, που προκαλούν τον τρόμο στον σύγχρονο θεατή θυμίζοντας με την αυστηρότητα και τη γύμνια τους την Ιερά Εξέταση.
Ασπρόμαυρες και έγχρωμες φωτογραφίες του Μανώλη Μπαμπούση, παλιότερες και νεότερες, κυρίως όμως από το 2003 μέχρι σήμερα, στήνονται η μία δίπλα στην άλλη στην έκθεσή του στο Μουσείο Μπενάκη (σε επιμέλεια Χριστόφορου Μαρίνου). «Σκελετοί», ο γενικός τίτλος της, που κατά έναν περίεργο τρόπο ταιριάζει σε όλες τις διαφορετικές ενότητες των έργων. Ακριβώς επειδή ο φακός του φυλακίζει την ανθρώπινη απουσία και αποκαλύπτει στα μάτια μας ότι ο κλειστός χώρος, το δομημένο περιβάλλον, ως πραγματικότητες μπορεί να είναι εχθρικές προς την ανθρώπινη συνθήκη.
«Εβλεπα τα κάθε λογής "στολίδια", την καταστροφή και την ομορφιά της φύσης, όλα να συνυπάρχουν και να συσσωρεύονται. Παρατηρούσα τόπους όπου αιωρούνται εκκρεμότητες και ανθρώπους που φαίνεται να μην κοιτάζουν ποτέ», τονίζει. «Τους "σκελετούς" στην Ελλάδα δεν τους ανακάλυψα εγώ. Εμένα με ενδιέφερε συσχετίζοντας τις εικόνες τι συνειρμοί μπορούν να δημιουργηθούν. Μια εικόνα χρειάζεται και την προηγούμενη και την επόμενη. Οχι για να εξυπηρετεί την αφήγηση, αλλά για να διατηρεί τα αποτυπώματα των εμπειριών που τις έχουν διαπεράσει».
Εκτός από αισθήματα, όμως, αυτή η έκθεση του Μανώλη Μπαμπούση αποκαλύπτει και το χιούμορ του. Αποκλείεται να μη μειδιάσεις βλέποντας την ασπρόμαυρη φωτογραφία του ξαπλωμένου Γιάννη Κουνέλλη μπροστά από το έργο του (κρέατα κρεμασμένα) δίπλα στην επίσης ασπρόμαυρη φωτογραφία της δημοσίου υπαλλήλου όρθιας πάνω στο γραφειάκι της...
«Οι φωτογραφίες μου αντικρίζουν έναν τόπο και ένα μέρος της βιογραφίας μου. Η δουλειά των "Σκελετών" αναφέρεται στη μακρόχρονη παραμονή μου σ' ένα ελληνικό νησί, το οποίο κακοποιείται όπως όλα τα υπόλοιπα. Οι βόλτες και η θέαση των θεατών στα "Μνημεία" τοποθετούνται σε μια πόλη, την Αθήνα, όπου μεγάλωσα και ακόμα κατοικώ. Η σειρά στους χώρους του ψυχιατρείου της "Voltera" στην Ιταλία υπήρξε πολύχρονη για μένα εμπειρία. Ημουν φοιτητής Αρχιτεκτονικής το 1973, όταν επισκεφθήκαμε τα τελευταία ψυχιατρικά νοσοκομεία, πριν από την επανάσταση της αποασυλοποίησης του Φ. Μπαζάλια. Εκανα πολλά χρόνια μέχρι να φωτογραφήσω ξανά ανθρώπους. Η σειρά της "Κρίσης", με τις αίθουσες των πανεπιστημίων και των δικαστηρίων, αφορά την παραμονή μου στην ΑΣΚΤ. Υπάρχει και η δική μου καρέκλα ανάμεσα στα καθίσματα».
Η σχέση του Μπαμπούση με τη φωτογραφία ξεκινά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '70, ίσως της κρισιμότερης δεκαετίας στην ιστορία της τέχνης της φωτογραφίας. Τότε διεκδικεί και αποκτά τη θέση που της αξίζει στον χώρο των εικαστικών τεχνών. Οφείλεται, φυσικά, στη συγκεκριμένη γενιά των δημιουργών. Ο Μανώλης Μπαμπούσης βρέθηκε τότε στην Ιταλία, όπου σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας και αναστηλώσεις στη Ρώμη. Ουσιαστικά βρέθηκε στην ευρωπαϊκή καλλιτεχνική σκηνή, έζησε τα ριζοσπαστικά κινήματα της τέχνης δίπλα σε πρωτοπόρους δασκάλους. Τότε γεννήθηκε η σύγχρονη φωτογραφία, την οποία ο Μπαμπούσης θα υπηρετήσει μέχρι σήμερα παρουσιάζοντας έργα του σε δεκάδες εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Ασκησε και την Αρχιτεκτονική είτε ως μελετητής στον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων είτε χτίζοντας και ο ίδιος. Για ένα φεγγάρι εργάστηκε σε διαφημιστικές εταιρείες φτιάχνοντας τα ντεκόρ. Από το 1999 διδάσκει στην ΑΣΚΤ, ενώ πέρυσι εκλέχτηκε αντιπρύτανης.
«Δεν μπορώ να φωτογραφήσω κάτι που δεν έχω στο μυαλό μου. Δεν με απασχολεί η κατάταξη ενός θέματος ανάλογα με το αναπαραστήσιμο ή με τον τρόπο κατασκευής του. Ενδιαφέρον είναι να αναδύονται σε κάθε εικόνα περισσότερες από μία απαντήσεις. Τι συγκεκριμένα καταθέτουν οι εικόνες για τον κόσμο; Τι παραστάσεις γεννούν οι συνειρμοί; Σε τι βαθμό μπορούν να προτείνουν τις μελλοντικές μορφές, αν δεν προορίζονται μόνο στο να μας εκπλήσσουν;».
Μπορεί να επισκεφτεί ένα σπίτι και να ξοδέψει ώρες ολόκληρες παρατηρώντας τις φωτογραφίες των ενοίκων. «Μπορώ να φτιάξω 100 διαφορετικές ιστορίες, να τις συσχετίσω τη μία δίπλα στην άλλη, σαν ένα είδος παιχνιδιού, μοντάζ ή σκηνοθεσίας. Νομίζω ότι ο καθένας μπορεί να το κάνει...».
Φωτογραφίζει το ίδιο άνετα με χρώμα και χωρίς. «Τα ανακατεύω, δεν με ενδιαφέρει. Δεν είμαι οπαδός καμιάς θρησκείας», τονίζει. Μετά όμως την έκθεση στο Μπενάκη θα αφήσει στην άκρη τη φωτογραφία. «Θέλω να κάνω την έκθεση για να τα αφαιρέσω από πάνω μου, να τα σκοτώσω και να μην τα ξαναδώ. Να προχωρήσω σε κάτι άλλο. Η επόμενη έκθεσή μου δεν θα είναι με τίποτα φωτογραφία. Θα είναι σχέδια, κατασκευές και βίντεο. Είναι κάτι που κάνω, αλλά δεν τα δείχνω. Πρέπει να σπάσω το δικό μου στερεότυπο, το οποίο είναι αυτό του φωτογράφου. Η δουλειά του καλλιτέχνη είναι να μπορεί να υπονομεύει τα στερεότυπα. Αν τα ενισχύει δεν θα πάει και πολύ μακριά. Θα γυρίζει γύρω από τον εαυτό του».
Αλλωστε ο 60χρονος δημιουργός δεν βλέπει τη φωτογραφία ξεκομμένη από τη ζωγραφική ή τη γλυπτική. «Πρέπει να σκέφτεσαι την τέχνη ως ολότητα. Ολα διαπλέκονται. Αυτό λέω και στους φοιτητές μου. Πρέπει μόνοι τους να καταλάβουν τόσο καλά την ιστορία της τέχνης, να ξέρουν την ουσία της δουλειάς των άλλων, ακόμη και των συμφοιτητών τους, να πηγαίνουν να τη βλέπουν, να μην αδιαφορούν, για να μπορούν να καθορίσουν τη θέση τους σε σχέση με ένα σύνολο. Μέσα από αυτόν τον γαλαξία μπορείς να ορίσεις την ποιότητα».
info: Οι «Σκελετοί» εγκαινιάζονται τη Δευτέρα στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138). Συνοδεύονται από κατάλογο. Διάρκεια έως 9 Ιανουαρίου
No comments:
Post a Comment