Saturday, June 12, 2010

... από χώμα, νερό και φωτιά. Εκθεση έργων της Ελευθερίας Δροσάκη

Για περισσότερα από πενήντα χρόνια υπηρετεί την κεραμική. Γνώση, αγάπη και αφοσίωση χαρακτηρίζουν την πολύχρονη διαδρομή της. Η Ελευθερία Δροσάκη συνεχίζει και σήμερα με συνέπεια το μακρόχρονο εικαστικό της ταξίδι και παρουσιάζει στο εντευκτήριο του δήμου Εκάλης (πλ. Κένεντι, δίπλα στην Αγ. Μαρίνα), δημιουργίες κεραμικής των τελευταίων δεκαετιών, αλλά και λίγα ζωγραφικά έργα. «Ενα χειροπιαστό παραμύθι», όπως χαρακτηρίζει η ίδια την κεραμική, «από χώμα, νερό και φωτιά. Ενα παραμύθι που έχει αγγίξει όλους τους ανθρώπους της γης. Είτε σαν σκεύος, είτε σαν παιχνίδι, είτε σαν διακόσμηση. Χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι έζησαν μαζί του...».
Η δημιουργία της Ελευθερίας Δροσάκη δε χρειάζεται «συστατικές επιστολές». Η εσωτερική δύναμη, η ποιότητα και η άρτια τεχνική, διαπερνούν όλο της το έργο. Χωρίς να επιδιώκει τα «φλας της δημοσιότητας», έχει επιλέξει τη σεμνή και «σιωπηλή» εικαστική διαδρομή. Η δημιουργία της ακολουθεί το δρόμο της καρδιάς και βρίσκεται μακριά από «δημόσιες σχέσεις». Η παρουσίαση έργων της σε μη ιδιωτικούς εκθεσιακούς χώρους αποτελεί συνειδητή επιλογή της.
Με υλικό τον ταπεινό πηλό, η σημαντική δημιουργός μας ξεδιπλώνει μέσα από τα έργα της το «άσπρο» και το «μαύρο» της ζωής μας και της ιστορίας του τόπου μας. Η έκθεση - στην οποία εκτίθενται και λίγα έργα ζωγραφικής - πραγματοποιείται σε επιμέλεια του Κέντρου Μελέτης Νεώτερης Κεραμικής και παρουσιάζονται δημιουργίες των τελευταίων είκοσι χρόνων. Ανάμεσά τους, οι γυναικείες λιτές και δωρικές μορφές, που στέκονται όρθιες δίπλα - δίπλα, ενωμένες και οργανωμένες αυστηρά. Ενα θέμα ιδιαίτερα αγαπητό στην Ε. Δροσάκη, που πολλές φορές έχει μεταφερθεί στην πέτρα από τους μαρμαρογλύπτες. Ενα πάντρεμα της κεραμικής και της γλυπτικής, το οποίο ανοίγει νέους δρόμους στην εικαστική κατάθεση της δημιουργού.
«Ιστορίες» του ταπεινού πηλού

Ζωγράφος και κεραμίστρια, αλλά και με ενασχόληση στη χαρακτική, τη γλυπτική και τη λογοτεχνία, η Ε. Δροσάκη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Οπως η ίδια αναφέρει χαμογελώντας «πολλές πόλεις ερίζουν για την καταγωγή μου. Πρώτα η Θεσσαλονίκη όπου γεννήθηκα. Μετά η Σμύρνη όπου γεννήθηκαν οι γονείς μου. Υστερα οι Μαργαρίτες Μυλοποτάμου στην Κρήτη, όπου γεννήθηκε, μεγάλωσε και έμαθε κεραμική ο παππούς μου, Δημήτρης Δροσάκης. Τα νησιά του Αιγαίου, όπου γεννήθηκαν οι άλλοι παππούδες μου... και βέβαια το Μαρούσι όπου έζησα και εργάστηκα τα περισσότερα χρόνια της ζωής μου και εξακολουθώ να είμαι άρρηκτα δεμένη μαζί του».
Η σχέση της με την κεραμική, βαθιά, ριζωμένη στην οικογένεια: Ο πατέρας της - φαρμακοποιός στο επάγγελμα - είχε την έδρα του στη Σίνδο και το μυαλό του στον πηλό. Ο παππούς της, από παράδοση, ήταν αγγειοπλάστης. «Κοντά τους και κοντά στους φίλους τους Μηνά Αβραμίδη και αδελφούς Μεϊμάρη αγάπησα και εγώ τον πηλό. Από μικρή προσπαθούσα να δουλέψω με το χώμα και να του δώσω μορφή. Αγαπούσα πολύ αυτό το ταπεινό υλικό».
Ακολούθησαν τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής. Η Ε. Δροσάκη, αν και δεν είχε κλείσει τα 14 χρόνια της, παίρνει μέρος στην Εθνική Αντίσταση, συμμετέχοντας δραστήρια στο ΕΑΜ Νέων και την ΕΠΟΝ. «Πριν περάσουν δύο χρόνια από την Κατοχή έφυγα μ' ένα πλοίο από τη Θεσσαλονίκη. Η μεταπολεμική αναστάτωση και το προεμφυλιακό κλίμα με ανάγκασαν λόγω της ανάμειξής μου στην Εθνική Αντίσταση να πάω να μείνω στους συγγενείς μου στην Κρήτη και από κει να έρθω στην Αθήνα».
Το 1946 η Ε. Δροσάκη παρακολουθεί μαθήματα ζωγραφικής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, με δασκάλους τους: Δ. Μπισκίνη, Π. Μαθιόπουλο. Χρόνια σκληρά με την αγωνιώδη φιλοξενία της σε σπίτια φίλων. Οι τόποι και οι άνθρωποι στη ζωή της, «ακροβάτες» σε συνθήκες δύσκολες, όπως τις διαμόρφωσαν τα χρόνια της Κατοχής και το μεταπολεμικό κλίμα, η αγωνία της επιβίωσης και ο φόβος των στρατοδικείων, η καθημερινή ζωή σε τοπία καθορισμένα από το χρώμα του πηλού και τα αστεία των εργαστηρίων, όπου εργαζόταν τα απογεύματα, διακοσμώντας κεραμικά αντικείμενα και πορσελάνες. Ακολουθεί η εγκατάσταση στο Μαρούσι, όπου δέσποζαν τα καμίνια με τις μεγάλες φορτωμένες αυλές... Η εργασία σε μυθικούς χώρους για την ιστορία της σύγχρονης κεραμικής: Εργοστάσια Δεπάστα, Κεραμεικός, Δηλαβέρη, Κεράμειος, Κιουτάχεια, εργαστήρια Σπυροπούλου, Οδαμπασόγλου, Κέραμος, Καρέλα, Αλάτση...
  • Καρπός καλλιέργειας και ευαισθησίας

Η πρώτη ατομική έκθεση ζωγραφικής της Ε. Δροσάκη έγινε το 1951 στο Ζάππειο, για να ακολουθήσει μετά από μία δεκαετία, περίπου (1960), η παρουσίαση της κεραμικής της δουλειάς. Στη σύγχρονη κεραμική μυήθηκε από τον κεραμίστα Μιχάλη Δημητρίου, αλλά η ουσιαστική της κατάρτιση έγινε από την κεραμίστρια και ζωγράφο Γιάννα Περσάκη στη Σχολή της ΧΕΝ (1966 - 1969). Το 1971 η Ε. Δροσάκη πήγε στη Ζυρίχη, όπου συνεργάστηκε με τις γνωστές κεραμίστριες Anna Weiss και Helen Grob, ενώ αργότερα επισκέφτηκε την Ιταλία, μαθαίνοντας την τεχνική των μεταλλικών λούστρων στο εργαστήρι του καθηγητή Marco Tabolini.
Οπως σημειώνει χαρακτηριστικά: «Η κεραμική που γίνεται με το χέρι είναι καρπός καλλιέργειας και ευαισθησίας. Και μ' αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος από την αρχαιότητα ακόμα, πέρασε σε ένα ανώτερο επίπεδο με τα σχήματα που δημιούργησε και τον τρόπο που τα διακόσμησε. Από τη στιγμή που ένας καλλιτέχνης δημιουργός πιάσει τον πηλό στο χέρι του, νιώθει μια υπέροχη αίσθηση, που του δίνει τη δυνατότητα να ονειρευτεί και να παίξει με μία ανεξάντλητη ποικιλία σχημάτων...».
«Ο κεραμίστας καλλιτέχνης είναι ένας δημιουργός που αντιμετωπίζει με νέα αντίληψη το χώμα και τη φωτιά, στοχεύοντας να πάρει τη θέση που του ανήκει στον εικαστικό χώρο. Η κεραμική της εποχής μας, παρ' όλους τους περιορισμούς που υποβάλλουν οι νόμοι της φυσικής και η ίδια η φύση της, έχει πλήρη ελευθερία και ανεξάντλητη δυνατότητα πειραματισμών στην αναζήτηση νέων μορφών έκφρασης... Πρόκειται για αυτόνομη δημιουργική πράξη, που εκπέμπει τα σήματά της εκτός συνόρων. Υπερβαίνει το εθνικό και γεωγραφικό της πλαίσιο όπου έχει παραχθεί. Παράλληλα, όμως, δε λησμονεί την αρχέγονη καταγωγή της και την πορεία. Και το πιο σημαντικό απ' όλα είναι ότι, με ένα ευτελές υλικό, το χώμα, ο καλλιτέχνης δημιουργεί μορφές και σχήματα υψηλής πνευματικότητας».


Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Κυριακή 13 Ιούνη 2010

No comments: