Μαθήματα από το Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο

Το επιτυχημένο παράρτημα του Μουσείου της Νέας Υόρκης όπου βασίστηκε το οικονομικό «πείραμα» των Βάσκων

[Του Σπύρου Πολλάλη*, Η Καθημερινή, 29/3/2008]. Το Μουσείο Guggenheim στο Bilbao είναι ίσως το πιο γνωστό κτίριο, αποτέλεσμα μιας συστηματικής καμπάνιας της τοπικής κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει την αρχιτεκτονική για να μεταμορφώσει την οικονομία της πόλης από βαριά βιομηχανία με πολλή μόλυνση σε μια σύγχρονη οικονομία υπηρεσιών. Η επίδραση του Μουσείου στην πόλη είναι μοναδική. Την έχει κάνει γνωστή σε όλο τον κόσμο, έχει φέρει εκατομμύρια επισκέπτες και όλοι μιλούν για το θαύμα του Bilbao. Πολλές πόλεις έχουν προσπαθήσει να το επαναλάβουν με λιγότερη επιτυχία.

Ας πάμε από την αρχή. Η χώρα των Βάσκων, μια από τις 14 ομοσπονδιακές περιοχές, ήταν και είναι από τις πιο ανεπτυγμένες περιοχές στην Ισπανία. Εχει μεγάλες τράπεζες, ασφάλειες, βιομηχανική εμπειρία και κατά κεφαλήν εισόδημα όταν σχεδιάστηκε και χτίστηκε το Μουσείο κατά 40% μεγαλύτερο από τον μέσο όρο της Ισπανίας και ίσο με της Γερμανίας, στοιχεία που περιορίζουν την οικονομική ενίσχυση από την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Επιπλέον, λόγω της πολιτικής κατάστασης, οι πολιτικοί της ξέρουν ότι δύσκολα θα ξεπεράσουν την περιοχή τους, με αποτέλεσμα να παραμένουν στον τόπο τους αλλά και να ξέρουν ότι οι αποφάσεις τους έχουν άμεση επίδραση στους ανθρώπους που βλέπουν κάθε μέρα όταν βγαίνουν από το σπίτι τους. Η χώρα των Βάσκων και το Bilbao απολαμβάνουν μια μοναδική άμεση δημοκρατία... [συνέχεια ΕΔΩ]

• * Ο κ. Σπύρος Πολλάλης είναι Καθηγητής Σχεδιασμού, Τεχνολογίας και Διοίκησης, Harvard University. Επισκέπτης Καθηγητής Αρχιτεκτονικής Πανεπιστημίου Πατρών

Τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών ο Δημήτρης Μυταράς

Τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών εξελέγη σήμερα ο ζωγράφος Δημήτρης Μυταράς.

Ο Δημήτρης Μυταράς γεννήθηκε το 1934 στην Χαλκίδα και μετά τις γυμνασιακές σπουδές του ήρθε στην Αθήνα για να σπουδάσει στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών με δασκάλους του τους Σ. Παπαλουκά και Γ. Μόραλη.

Στην περίοδο των σπουδών του τιμήθηκε με δύο βραβεία και πέντε επαίνους για τις επιδόσεις του σε διάφορες θεματογραφικές περιοχές.

Με το τέλος των σπουδών του στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, έλαβε υποτροφία η οποία του επέτρεψε να μελετήσει τη λαϊκή τέχνη της Μυτιλήνης και με μια άλλη υποτροφία συνέχισε τις σπουδές του στη σκηνογραφία, στη Σχολή Διακοσμητικών Τεχνών στο Παρίσι, με διάσημους δασκάλους όπως ο Λαμπίς και ο Ζαν Λουί Μπαρώ. Παράλληλα, σπούδασε και εσωτερική διακόσμηση στο ΜΕΤIΕR D' ART.

Με την επιστροφή του από τη Γαλλία στην Αθήνα ανέλαβε τη Διεύθυνση του Εργαστηρίου Εσωτερικής Διακόσμησης στο Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο του Ιδρύματος Δοξιάδη. Το 1969 διορίστηκε βοηθός στο Εργαστήριο Ζωγραφικής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, όπου το 1977 εξελέγη τακτικός καθηγητής ζωγραφικής. Διετέλεσε επίσης αντιπρύτανης και πρύτανης της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών.

Ο κ. Μυταράς άρχισε να παρουσιάζει εργασίες του, από το 1957 σε ομαδικές εκθέσεις, και το 1961 σε ατομικές, στην Αίθουσα Τέχνης Ζυγός, την οποία ακολούθησαν πλήθος άλλες, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, γύρω στις εκατό. 'Εχει εκθέσει σε πολλές πρωτεύουσες του κόσμου και έχει λάβει μέρος σε όλες τις σημαντικές Μπιενάλε.

Έχει πραγματοποιήσει δύο μεγάλες αναδρομικές εκθέσεις : η πρώτη στο Μουσείο Millgorden της Στοκχόλμης και η δεύτερη στο Palazzo Vecchio της Φλωρεντίας, όπου για πρώτη φορά, εξέθεσε στις αίθουσές του Ελληνας καλλιτέχνης έργα του.

Ο κ. Μυταράς είναι δημιουργός με καθαρά προσωπικές και γόνιμες διατυπώσεις, που έχει ως αφετηρία την αντικειμενική πραγματικότητα, την οποία κατορθώνει να μεταφέρει σε εικόνες που διακρίνονται για την πληρότητα, την ασφάλεια και τον εκφραστικό τους πλούτο.

Με τις πολυδιάστατες δραστηριότητές του σε διάφορες εικαστικές κατευθύνσεις, κατορθώνει να εκφράζει όλες τις συναντήσεις του με τον κόσμο και την ζωή.

Μάλιστα, ενώ χρησιμοποιεί στοιχεία από διάφορες στυλιστικές τάσεις, κατορθώνει πάντα να επιβάλει ένα καθαρά προσωπικό μορφοπλαστικό λεξιλόγιο, το οποίο του επιτρέπει να εκφράζει όλες τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς της εποχής, χωρίς φιλολογία και με έμφαση στις καθαρά ζωγραφικές αξίες.

Ο κ. Δημήτρης Μυταράς, από πολύ νωρίς, δεν περιορίστηκε μόνο στη ζωγραφική. Ασχολήθηκε με τη σκηνογραφία, την ενδυματολογία, το θέατρο. Είναι γνωστό ότι συνεργάστηκε ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος με σχεδόν όλους τους σημαντικούς σκηνοθέτες και, γενικά, ανθρώπους του θεάτρου, όπως τον Δ. Μυράτ τον Κάρολο Κουν, τον Μ. Βολονάκη τον Σπύρο Ευαγγελάτο, τον Σ. Καραντινό και άλλους ακόμη.

Από το 1978 με τη συνεργασία της συζύγου του Χαρίκλειας Μυταρά και του Δήμου Χαλκιδέων δημιουργήθηκε το Εργαστήρι Τέχνης, με καθαρά εκπαιδευτικό χαρακτήρα, το οποίο λειτουργεί ως σήμερα με 500 περίπου μαθητές και ποικίλες ειδικότητες. Για μερικά χρόνια ασχολήθηκε με πορτρέτα, συχνά για βιοποριστικούς λόγους.

Ο ίδιος πιστεύει ότι τα καλύτερα έργα του είναι πορτρέτα που δεν του παρήγγειλε κανείς. Για λογαριασμό της Σχολής Καλών Τεχνών ανέλαβε τη μελέτη και έρευνα σε θέματα εννοιολογικής τέχνης. Σε συνεργασία με ομάδες φοιτητών, η οποία διήρκεσε τέσσερα έτη περίπου, εκδόθηκαν δύο τόμοι με τα συμπεράσματα της έρευνας. Το πρώτο βιβλίο τιτλοφορείται «Το μοντέλο της βίας στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας» και το δεύτερο «Το μοντέλο της Οικολογίας».

Τον Δημήτρη Μυταρά απασχολεί η γυναικεία μορφή σε μια μεγάλη σειρά παραλλαγών αλλά και πολλά άλλα θέματα, όπως τα ελληνικά όστρακα, τα αδέσποτα σκυλιά και άλλα. Τα τελευταία χρόνια ασχολήθηκε με το θέμα των παιδικών παιχνιδιών.

Προσπάθησε από άχρηστα υλικά και σπασμένα παιχνίδια να συνθέσει καινούριες μορφές που ανανεώνουν και ενισχύουν τη διάθεση για δημιουργία. Ο ίδιος, φιλοδοξεί να ολοκληρώσει ένα κείμενο που τον απασχολεί ιδιαίτερα εδώ και χρόνια. Τιτλοφορείται «Δέκα μαθήματα τέχνης» και αφορά στην ενημέρωση και τις πληροφορίες που θα βοηθούσαν οποιονδήποτε θα ήθελε να μάθει περισσότερα για τις εικαστικές τέχνες.

Σημαντικές περίοδοι της ζωγραφικής του είναι «Οι καθρέφτες» (1960-64), η «Δικτατορία» (1966-70), τα «Επιτύμβια» (1988-91), τα «Πορτραίτα» (1977-87), οι «Σκηνές από το φανταστικό Θέατρο» (1988-91), το «Εργαστήρι μου» (1994), τα «'Οστρακα» (1998), τα «Αδέσποτα σκυλιά» (2001), τα «Παιχνίδια» (2005).

Αναδρομική έκθεση της γλύπτριας Ναταλίας Μελά

Μεγάλη αναδρομική έκθεση της γλύπτριας Ναταλίας Μελά, η οποία φιλοδοξεί να καλύψει όλες τις φάσεις της καλλιτεχνικής της δημιουργίας.
[Μουσείο Μπενάκη, Κτήριο Οδού Πειραιώς]

Χωρισμένη σε θεματικές ενότητες παρουσιάζει περισσότερα από 160 έργα, τα οποία προέρχονται από την προσωπική συλλογή της γλύπτριας, την Εθνική Γλυπτοθήκη, το Πολεμικό Μουσείο και από πολλές ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού. Παράλληλα, ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει τον τόπο γέννησης των έργων και να εξοικειωθεί με τα διαφορετικά στάδια της δημιουργικής διαδικασίας, αφού θα έχει τη δυνατότητα να βρεθεί μέσα στο χώρο της έκθεσης σε μια ακριβή αναπαράσταση του εργαστηρίου της γλύπτριας, με όλα τα βασικά εργαλεία, τα προπλάσματα αλλά και κάποια ημιτελή έργα.

Προς την ίδια κατεύθυνση αποσκοπεί και η προβολή δύο σύντομων ταινιών για τη ζωή και το έργο της Ναταλίας Μελά, σε σκηνοθεσία Μαίρης Παπαληού και Μαίρης Κουτσούρη, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο της έκθεσης.

Επιμέλεια έκθεσης: Αλεξάνδρα Τσουκαλά

Η ελληνική χαρακτική σήμερα... στη Θεσσαλονίκη

«Η ελληνική χαρακτική σήμερα» παρουσιάζεται στη Μονή Λαζαριστών της Θεσσαλονίκης και συστήνει στο κοινό παραδοσιακές τεχνικές της χαρακτικής τέχνης (ξυλογραφία, χαλκογραφία και λιθογραφία), αλλά και νέες, με τις οποίες οι καλλιτέχνες ερευνούν τις σύγχρονες τάσεις.

Η έκθεση περιλαμβάνει πολλά έργα μελών της Ενωσης Ελλήνων Χαρακτών, που φιλοτεχνήθηκαν τη διετία 2006-2007 και αποτελεί συνδιοργάνωση του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, του Ιδρύματος Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα και της Ενωσης Ελλήνων Χαρακτών.

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, που θα μείνει ανοικτή για το κοινό μέχρι τις 27 Απριλίου, θα πραγματοποιούνται εκτός από τα εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολεία και εργαστήρια χαρακτικής, στα οποία όσοι θέλουν να συμμετάσχουν πρέπει να συνεννοηθούν στο: 2310-546683.

«Τα έργα της έκθεσης «Η ελληνική χαρακτική σήμερα» δημιουργήθηκαν με σκοπό να καταθέσουν την εικαστική τους πρόταση μέσα από όλες τις δυνατότητες που προσφέρει η σύγχρονη χαρακτική τέχνη», δήλωσε ο πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Χαρακτών, Νίκος Δεσεκόπουλος, και προσέθεσε ότι «ύστερα από μια μεγάλη απουσία της χαρακτικής από τα ελληνικά εικαστικά δρώμενα, προσπαθεί να αναπληρώσει το κενό που έχει δημιουργηθεί».

Γκλεν Λάουρι: Αφήνω την τύχη να αποφασίζει για μένα

Ο διευθυντής του ΜΟΜΑ της Νέας Υόρκης, Γκλεν Λάουρι, μιλάει για τον ίδιο, την τέχνη, τα μουσεία και τις θρησκείες

O Γκλεν Λάουρι [Glenn D. Lowry], διευθυντής του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, είχε αποφασίσει να γίνει γιατρός. Μέχρι που άρχισε να παρακολουθεί τα πρώτα μαθήματα και διαπίστωσε ότι τον περικύκλωναν 400 άτομα που ντύνονταν και σκέφτονταν ακριβώς όπως και αυτός. Τότε πήρε την απόφαση να στραφεί σε κάτι εντελώς διαφορετικό. Επέλεξε να σπουδάσει ισλαμική τέχνη, διότι οι παραδόσεις ήταν μόνο δύο φορές την εβδομάδα, ώρες απογευματινές. Μετά 20 χρόνια, το 1995, βρέθηκε στην ηγεσία του πιο σημαντικού μουσείου μοντέρνας τέχνης στον κόσμο. Η τύχη τον είχε βοηθήσει να βρει την πραγματική του κλίση.

Ο 54χρονος Αμερικανός, που αποπνέει δυναμισμό και αισιοδοξία, ήρθε στη χώρα μας στις αρχές της περασμένης εβδομάδας για να δώσει δύο διαλέξεις. Οι εκδηλώσεις αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο του προγράμματος «Great Ideas» για τον εορτασμό των 60 ετών από την ίδρυση του Fulbright στην Ελλάδα, με προσκεκλημένους διακεκριμένους Αμερικανούς επιστήμονες, διανοητές και καλλιτέχνες. Τίτλος της ομιλίας του Λάουρι ήταν «Αναδεικνύοντας το μοντέρνο. Μια ανατρεπτική θεωρία για το μουσείο μοντέρνας τέχνης». Η «Κ» συνομίλησε τηλεφωνικά μαζί του λίγο πριν από την αναχώρησή του από τη Νέα Υόρκη, για την τέχνη στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, τα νέα σχέδια του μουσείου αλλά και την ελληνική εικαστική σκηνή... [Της Μαργαριτας Πουρναρα, Η Καθημερινή, 23/3/2008]

Ξύλο, πέτρα, μέταλλο...

Γιώργος Πάλλης

Ενδιαφέρουσα και πλούσια η έκθεση χαρακτικής με έργα σπουδαστών, αλλά και αποφοίτων του Εργαστηρίου Χαρακτικής της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, που παρουσιάζεται (έως 6/4), στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τράπεζας (Βασ. Ολγας 108). Με στόχο την πολύπλευρη παρουσίαση της δράσης του Εργαστηρίου, η έκθεση πραγματοποιείται με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα χρόνων συνεχούς εκπαιδευτικής διαδικασίας με δασκάλους τους: Ξενή Σαχίνη και Μανόλη Γιανναδάκη.

Η παρουσίαση περιλαμβάνει μελέτες και προτάσεις των σπουδαστών. Ανάμεσά τους, μαυρόασπρα ή χρωματικά χαρακτικά μονότυπα ή αντίτυπα, που έχουν παραχθεί με τεχνικές της ανάγλυφης φόρμας χάραξης (ξυλογραφία, χάραξη σε λινόλεουμ, κ.ά.), αλλά και της βαθιάς φόρμας χάραξης πάνω σε μεταλλικές πλάκες χαλκού ή τσίγκου (ξηρή χάραξη, οξυγραφίες με όλες τις τεχνικές, κ.ά.). Εργα με μεικτές τεχνικές. Λιθογραφίες σε πέτρα ή σε ειδικούς τσίγκους αλουμινίου. Πειραματισμούς σε άλλα υλικά, όπως πλεξιγκλάς και κολλαγραφίες, καθώς και έργα στα οποία οι σπουδαστές χρησιμοποιούν τη σύγχρονη τεχνολογία (υπολογιστές) για τις τεχνικές της φωτοχάραξης σε ειδικούς φωτοπολυμερικούς τσίγκους και για τις ηλεκτρονικές εκτυπώσεις... [Η. Μόρτογλου, Ριζοσπάστης, 23/3, συνέχεια ΕΔΩ].

Anthony Van Dyck (22 Μαρτίου 1599 - 1641)

Self Portrait. Oil on canvas; Pinakothek, Munich

Ο μεγαλύτερος μετά τον Peter Paul Rubens Φλαμανδός ζωγράφος του 17^ου αιώνα, ο Anthony Van Dyck, γεννήθηκε στις 22 Μαρτίου 1599 στην Antwerp, και πέθανε στις 9 Δεκεμβρίου 1641 στο Λονδίνο. In 1609 he began his apprenticeship with Hendrick van Balen in his native Antwerp and he was exceptionally precocious. Although he did not become a master in the painters' guild until 1618, there is evidence that he was working independently for some years before this, even though this was forbidden by guild regulations. Probably soon after graduating he entered Rubens's workshop. Strictly speaking he should not be called Rubens's pupil, as he was an accomplished painter when he went to work for him. Nevertheless the two years he spent with Rubens were decisive and Rubens's influence upon his painting is unmistakable, although ven Dyck's style was always less energetic.

Charles I of England. c. 1635; Oil on canvas, 266 x 207 cm; Musée du Louvre, Paris

In 1620 van Dyck went to London, where he spent a few months in the service of James I (1566-1625), then in 1621 to Italy, where he travelled a great deal, and toned down the Flemish robustness of his early pictures to create the refined and elegant style which remained characteristic of his work for the rest of his life. His great series of Baroque portraits of the Genoese aristocracy established the `immortal' type of nobleman, with proud mien and slender figure. The years 1628-32 were spent mainly at Antwerp.

Frans Snyders. c. 1620; Oil on canvas, 142.5 x 105.4 cm; Frick Collection, New York

From 1632 until his death he was in England -- except for visits to the Continent -- as painter to Charles I, from whom he received a knighthood. During these years he was occupied almost entirely with portraits. Perhaps the strongest evidence of his power as a portraitist is the fact that today we see Charles I and his court through van Dyck's eyes. It is customary to accuse van Dyck of invariably flattering his sitters, but not all his patrons would have agreed. When the Countess of Sussex saw the portrait (now lost) van Dyck painted of her she felt "very ill-favourede" and "quite out of love with myself, the face is so bige and so fate that it pleases me not at all. It lokes lyke on of the windes puffinge -- but truly I think tis lyke the originale."

Margareta Snyders. c. 1620; Oil on canvas, 130.7 x 99.3 cm; Frick Collection, New York

Van Dyck's influence on English portraiture has been profound and lasting: Gainsborough, in particular, revered him, but he was an inspiration to many others until the early 20th century, when society portraiture ceased to be a major form of artistic expression. He also painted religious and mythological subjects, however, and a surprising facet of his activity is revealed by his landscapes in water-color (British Museum, London). His Iconography (1645) is a series of etchings or engravings of his famous contemporaries. Van Dyck etched some of the plates himself, and many more were engraved after his drawings and oil sketches.

«Εφυγε» ο Δημήτρης Παπαστάμος

Ο Δημήτρης Παπαστάμος με τη Μελίνα Μερκούρη και τον Κάρολο Κουν σε εποχές συνεργασίας

Κηδεύθηκε χθες (Πέμπτη) το μεσημέρι στο Νεκροταφείο Ζωγράφου ο Δημήτρης Παπαστάμος, πρώτος διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης και του Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου. Γεννημένος στην Αθήνα το 1923, σπούδασε στη Γερμανία αρχαία και σύγχρονη ιστορία της τέχνης με καθηγητές τους Μαξ Βέγκνερ και Βέρνερ Χάγκερ. Το 1958 ανακηρύχθηκε αριστούχος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μίνστερ με τη διατριβή του «Μηλιακοί αμφορείς» που κυκλοφόρησε και στα ελληνικά το 1985.

Απέκτησε μουσειολογική εμπειρία εργαζόμενος στις ομάδες εργασίας για την οργάνωση των Μουσείων του Μίνστερ, του ανακτόρου και μοναστηριού του Σάλεμ και της Κολωνίας. Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 επέστρεψε στην Ελλάδα. Υπηρέτησε ως διευθυντής Αρχαιοτήτων (1969-1971) και ως διευθυντής καλών Τεχνών (1971-72) στο υπουργείο Πολιτισμού και επιστημών. Το 1972 του ανατέθηκε η διεύθυνση της Εθνικής Πινακοθήκης (που εκείνη την εποχή ανεγειρόταν στη λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου) και δύο χρόνια αργότερα ο προγραμματισμός και ο συντονισμός των εργασιών για τη λειτουργία της.

Κατά την πολυετή του θητεία στην Εθνική Πινακοθήκη (τον διαδέχθηκε η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα) ο Δημήτρης Παπαστάμος μερίμνησε για τον εμπλουτισμό του Ιδρύματος με νέα έργα ενώ δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την απόκτηση συλλογών χαρακτικής (Κεφαλληνού, Τάσσου, κ.ά.), ζωγραφικής (Παρθένη, Αργυρού, Γουναρόπουλου, Παπαλουκά, Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Μόραλη) και γλυπτικής (Τόμπρου, Δημητριάδη, Απάρτη). Υπό τη διεύθυνσή του διοργανώθηκαν στην Εθνική Πινακοθήκη αναδρομικές εκθέσεις Ελλήνων καλλιτεχνών και ήρθαν στην Αθήνα σημαντικές ξένες παραγωγές όπως οι «Θησαυροί από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης-Μνήμες και αναβιώσεις του κλασικού πνεύματος», εκθέσεις Πικάσο, Τέρνερ, κ.ά.

Ενθάρρυνε επίσης τη φιλοξενία παράλληλων μη εικαστικών εκδηλώσεων στους χώρους της Πινακοθήκης. Είχε τιμηθεί με ελληνικές και ξένες διακρίσεις: το Χρυσό Σταυρό της γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής, τον Ταξιάρχη του Τάγματος της Αξίας της Δυτικής Γερμανίας, της Αυστρίας και της Ιταλίας.

Αναδρομική έκθεση έργων του Νίκου Λύτρα στην Εθνική Πινακοθήκη

"Το ψάθινο καπέλο" - oil on canvas

Τα καθαρά και λαμπερά μεσογειακά χρώματα του Νίκου Λύτρα «μαγνητίζουν» το βλέμμα του σύγχρονου θεατή και τον προσκαλούν να ανακαλύψει το εύρος και τη δύναμη αυτού του πρωτοπόρου ζωγράφου των αρχών του 20ού αιώνα, μέσα από την αναδρομική έκθεση 180 έργων του, που οργανώνει η Εθνική Πινακοθήκη.

Η ύπαιθρος της Αττικής και των νησιών, πορτρέτα, λάδια παστέλ, υδατογραφίες, σχέδια και πλούσιο τεκμηριωτικό υλικό, έχουν επιστρατευτεί για τις ανάγκες της παρουσίασης του έργου ενός «από τους τολμηρότερους εκπροσώπους του πρώιμου ελληνικού μοντερνισμού», όπως τον χαρακτηρίζει η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, καθηγήτρια της ιστορίας τέχνης, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα.

Γιος του Νικηφόρου Λύτρα, ο Νίκος Λύτρας πήρε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής από τον πατέρα του. Το 1903 αποφοίτησε από τη Σχολή Καλών Τεχνών με άριστα. Από το 1907 βρίσκεται στο Μόναχο και σπουδάζει στο εργαστήριο του L. Von Lofftz. Φαίνεται όμως ότι ο νέος Έλληνας ζωγράφος επηρεάστηκε πολύ περισσότερο από το κλίμα των πυρετικών αναζητήσεων που επικρατούσε τότε στην καλλιτεχνική σκηνή των γερμανικών πόλεων.

Από το 1905 είχε εκδηλωθεί το εξπρεσιονιστικό κίνημα της «Γέφυρας» στη Δρέσδη, με πρωταγωνιστές τους ζωγράφους Kirchner, Heckel, Schmidt Rottluff, Pechstein, Nolde. Στο Μόναχο κυοφορείται την ίδια χρονιά το κίνημα του «Γαλάζιου Καβαλάρη», ποιητική και λυρική έκφραση του εξπρεσιονισμού, που οδηγεί στην αφαίρεση, με κύριους εκπροσώπους τους Kandinsky, Jawlensky, Marc, Macke, Klee. Το 1911 ο Νίκικόλαος Λύτρας επιστρέφει στην Ελλάδα και το 1912-13 συμμετέχει στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Μετά την οριστική του εγκατάσταση στην Αθήνα αναπτύσσει μεγάλη δραστηριότητα, συμμετέχει σε όλες τις εκθέσεις και το 1917 πρωτοστατεί στην ίδρυση της «Ομάδας Τέχνη» που συγκεντρώνει τους πρωτοπόρους του ελληνικού μοντερνισμού: Παρθένη, Μαλέα, Τριανταφυλλίδη, Περικλή Βυζάντιο, Κογεβίνα, Οδυσσέα Φωκά, Τόμπρο. Η «Ομάδα Τέχνη» εκφράζει το ανανεωτικό πνεύμα της κυβέρνησης Βενιζέλου και υποστηρίζεται από το κόμμα των Φιλελευθέρων.

Ο Νίκος Λύτρας εκλέγεται καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών το 1923, επικρατώντας των συνυποψηφίων του, Παρθένη και Παπαπαναγιώτου. Στα λίγα χρόνια που δίδαξε, πριν από τον πρόωρο θάνατό του το 1927, πρόλαβε να εισαγάγει στη Σχολή το νέο πνεύμα στη διδακτική μέθοδο και στην οργάνωση των εργαστηρίων. Κυρίως, όμως, έφερε τους σπουδαστές σε επαφή με τα νέα καλλιτεχνικά ρεύματα.

Νίκος Λύτρας "Ο Ζωγράφος Ουμβέρτος Αργυρός", 1903 Ελαιογραφία, 47,5 x 37 εκ. Συλλογή Α.Σ.Κ.Τ.

«Η ζωγραφική του είναι γεμάτη ένταση, ζωικό παλμό, οίστρο. Μεταδίδει ένα αίσθημα ζωικής ευφορίας χωρίς την αγωνία που έχουν συνήθως οι πίνακες των Γερμανών εξπρεσιονιστών. Από την άποψη αυτή η έκφρασή του συγγενεύει περισσότερο με το γαλλικό κίνημα του φοβισμού. Η ζωγραφική του Νίκου Λύτρα, απαλλαγμένη από κάθε ιδεολογική φόρτιση, μας αποκαλύπτει έναν από τους πιο τολμηρούς εκπροσώπους του πρώιμου ελληνικού μοντερνισμού», λέει η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ

Δύο Ελληνες στην Κίνα

[Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 16/3/2008]. Δεν είναι μόνο οι Ελληνες αλλά και οι Κινέζοι ευαίσθητοι με τα εθνικά τους σύμβολα. Οταν ο νέος εικαστικός Θάνος Ζακόπουλος επιχείρησε να παρουσιάσει στην 6η Εκθεση Σύγχρονης Γλυπτικής στην Σενζέν μια κινεζική σημαία βαμμένη με γαλάζια μπογιά, πήρε... κόκκινη κάρτα. Η αλλαγμένη σημαία ήταν κατάληξη του έργου με τίτλο «China blue», το οποίο εκθέτει «ακρωτηριασμένο» και αποτελεί «ωδή» στο γαλάζιο. «Είναι το νέο χρώμα της Κίνας, έχει σχέση με την οικονομική ανάπτυξη και την πολιτική», όπως μας επισημαίνει ο ίδιος, «και σημοτοδοτεί τα πάντα: κατοικίες, εργοστάσια, φορτηγά, ακόμα και τις στολές των αστυνομικών».

Στην έκθεση της Σενζέν, που θα διαρκέσει μέχρι τις 16 Απριλίου, συμμετέχουν 25 καλλιτέχνες από την Ταϊβάν, την Ινδονησία, τη Γερμανία, την Ισπανία, κυρίως όμως από την Κίνα. Εκεί βρίσκεται το νέο αστέρι της Κίνας, ο Αϊ Γουεϊγουέι -ανήκει στην ομάδα που σχεδίασε το στάδιο των Ολυμπιακών Αγώνων- που παρουσιάζει μια εγκατάσταση από ξύλα σε επικίνδυνη ισορροπία. Εξίσου φημισμένος και ο Γουέντα Γκου, που κάνει καριέρα στη Νέα Υόρκη, ο οποίος δεν διστάζει να γράψει με νέον πάνω στην είσοδο του εκθεσιακού χώρου την λέξη «Oh shit», που ηχητικά παραπέμπει στην εταιρεία που διοργανώνει την έκθεση (OCT)... [συνέχεια ΕΔΩ]

Λουίζ Μπουρζουά: Ολα για τον πατέρα μου!

[Της Κάτιας Αρφαρά, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 16/3/2008]. Ο κόσμος της τέχνης την ανακάλυψε με καθυστέρηση μετά την αναδρομική παρουσίαση της δουλειάς της στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης το 1982, ωστόσο η Λουίζ Μπουρζουά ανήκει αδιαμφισβήτητα στις πιο σημαντικές δημιουργούς του εικοστού αιώνα. Το επιβεβαιώνει η έκθεση που της αφιερώνει ώς τις 2 Ιουνίου το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι, δεύτερος σταθμός της εντυπωσιακής αναδρομικής που ξεκίνησε από τη λονδρέζικη Τέιτ, συγκεντρώνοντας περισσότερα από διακόσια έργα της. Από την πρώτη κιόλας αίθουσα με τις «Γυναίκες-σπίτια», τις πρώτες δηλαδή ακουαρέλες και σχέδια από τη δεκαετία του 1940 που εγκιβωτίζουν τη γυναικεία μορφή σε σπίτια-κουτιά, ώς το τελευταίο μέρος της έκθεσης με τα κεφάλια-νεκροκεφαλές που φτιάχνει τα τελευταία χρόνια από ύφασμα, η Λουίζ Μπουρζουά παλεύει με τα ίδια φαντάσματα: της παιδικής της ηλικίας... [συνέχεια ΕΔΩ]

Οι «δαίμονες» της Τέχνης

Μια φρέσκια ματιά σε επιλεγμένα έργα-σταθμούς

• ΜΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ: Μια Ιστορία της Ζωγραφικής. Από το Βυζάντιο στην Αναγέννηση και από τους Ιμπρεσιονιστές στον Πικάσο. Πέμπτη έκδοση, συμπληρωμένη [Με το κεφάλαιο: Επιλεγόμενα στο Μεταμοντέρνο]. «Καστανιώτης», σελ. 521, ευρώ 36,58.

«Το πραγματικό έργο είναι εκεί, στον ξεκινημένο πίνακα που μόλις διακρίνεται. Το πραγματικό έργο είναι έξω από το έργο». Ο Μάνος Στεφανίδης μιλά για τις Meninas του Ντιέγκο Βελάσκεθ, όπου ο μεγάλος Ισπανός αυτοπροσωπογραφείται παρατηρώντας τα μοντέλα του, δηλ. το βασιλικό ζεύγος το οποίο βρίσκεται στον νοητό χώρο του θεατή. «Αυτούς κοιτά ο Βελάσκεθ, γι' αυτούς ο στημένος μεγάλος καμβάς, γι' αυτούς γίνεται η σκηνοθεσία του μεγαλειώδους πορτρέτου, του "άγνωστου αριστουργήματος", του οποίου βλέπουμε μόνο τα νώτα». Η εμβριθής ανάλυση του Las Meninas παραμένει κομβικό σημείο της ιστορίας του Στεφανίδη και σε αυτήν, την πέμπτη και σημαντικά ανανεωμένη έκδοση. Τριακόσια και κάτι χρόνια μετά, ο Ρόι Λιχτενστάιν της Ποπ Αρτ θα ζωγραφίσει το Masterpiece, οικειοποιούμενος την αισθητική των κόμικς: «Why, Brad darling, this painting is a MASTERPIECE! My, soon you'll have all of NEW YORK clamoring for your work!» - αναφωνεί η αγαπημένη του εικονιζόμενου ζωγράφου. Οι δυο τους απολαμβάνουν το νέο δημιούργημα του ομορφόπαιδου Brad, το οποίο δεν αποκαλύπτεται στα δικά μας μάτια. Οπως και στον Βελάσκεθ, έτσι και εδώ διακρίνουμε το πίσω μέρος του τελάρου. Δύο «αριστουργήματα» επομένως. Στο ένα δοξάζεται η ίδια η «πράξη της ζωγραφικής» (σ. 268), με συνείδηση της απώτερης ιστορικής καταξίωσης, στο άλλο καταγράφεται ο σύγχρονος «κόσμος της Τέχνης», το «Σύστημα» που έχει υποκαταστήσει την «Ιστορία» (σ. 476)… [ΜΑΝΟΣ ΔΟΥΚΑΣ ιστορικός τέχνης, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Ελευθεροτυπίας, 7/3/2008].

Πολύτιμη συλλογή με... κλεμμένα έργα

“I was walking along a path with two friends—the sun was setting—suddenly the sky turned blood red—I paused, feeling exhausted, and leaned on the fence—there was blood and tongues of fire above the blue-black fjord and the city—my friends walked on, and I stood there trembling with anxiety—and I sensed an infinite scream passing through nature.” - Edvard Munch

Η πρόσφατη ληστεία στο ιδιωτικό μουσείο Emil G. B­hrle της Ζυρίχης φέρνει στο φως πώς απέκτησε τους πίνακες ο ιδρυτής του

Πριν από λίγες εβδομάδες συνέβη κάτι που είναι ο φόβος και ο τρόμος των μουσείων παγκοσμίως: Ληστεία έργων τέχνης κατά τις επισκέψιμες ώρες. Οχι πια μοναδικό κρούσμα –μετά την αρπαγή της «Κραυγής» του Mουνκ στο Οσλο– είναι το γεγονός ότι η ληστεία ήταν ένοπλη και μάλιστα σε μιαν άκρως φιλήσυχη περιοχή του κόσμου, την Ελβετία. Ενοπλες ληστείες γίνονται συνήθως σε τράπεζες, όπως γνωρίζουμε πολύ καλά και από (γραφικές πλέον) ταινίες γουέστερν. Μα μήπως και τα μουσεία δεν έχουν καταστεί πολύτιμα «θησαυροφυλάκια» αξιών, εκεί που έχουν φτάσει πια οι τιμές των έργων τέχνης; Αξίζει να εμβαθύνουμε πάνω στο στοιχείο συσσώρευσης (αν και αδρανούς) πλούτου ονομαστών συλλογών έργων τέχνης και στις συνθήκες φύλαξής τους, που απαιτούν πλέον ειδικευμένο και συνάμα ακριβοπληρωμένο προσωπικό με ταχύτατα ανακλαστικά, μια και θα διακινδυνεύουν την ίδια τη ζωή τους διαφυλάσσοντας τη ζωή των άλλων. Και τα μουσεία δεν είναι ούτε τράπεζες, αλλά ούτε αεροδρόμια, ώστε να μπορούν να επιβάλλουν σωματικό έλεγχο... [Της Μαριλένας Ζ. Κασιμάτη, Η Καθημερινή, 9/3/2008]

Τέχνη κοινωνικοποιημένη και πειστική

Εκθεση σχεδίων του Βαγγέλη Δημητρέα, στο χώρο Τέχνης «Αγγέλων Βήμα»

«Από τον Γκόγια»

Η Τέχνη για τον Βαγγέλη Δημητρέα παραμένει το μέσο, για να εκφράσει τους προβληματισμούς του. Να ταχθεί πολιτικά, σε μια κοινωνία που αλλάζει με ξέφρενους ρυθμούς και αντιμετωπίζει οξυμένα προβλήματα. Με προσωπική γραφή, θεωρητικό οπλισμό, με σπάνιο ήθος και σεμνότητα, ο Β. Δημητρέας καταθέτει ένα έργο που διακρίνεται από τον κοινωνικό και ιδεολογικό προβληματισμό, αντανακλώντας τις πολιτικές και κοινωνικές καταστάσεις της εποχής μας. Ο ίδιος ο ζωγράφος αναφέρεται σε μια τέχνη που στοχεύει στην ευαισθητοποίηση, την έντιμη μαρτυρία, την κοινωνικοποίηση, την κριτική στάση και τη διαμαρτυρία - καταγγελία. Αφορμή για τη συνάντησή μας έγινε η έκθεση σχεδίων του, στο χώρο Τέχνης «Αγγέλων Βήμα» (Σατωβριάνδου 36). Η έκθεση λειτουργεί καθημερινά (5μ.μ. - 9μ.μ.) και διαρκεί έως τις 16/3.

«Πιστεύω στην κοινωνικοποιημένη τέχνη» μάς λέει, «αλλά για να είναι πειστική, πρέπει και τα εκφραστικά της μέσα να είναι αξιόπιστα. Δηλαδή, η φόρμα, το σχέδιο, το χρώμα... να αντιστοιχούν στο νόημα. Δεν μπορεί να λες πράγματα επαναστατικά και να έχεις μια γραφή τρυφερή. Πρέπει σαν τεχνίτης να έχεις γλωσσικά προετοιμαστεί. Ο Πικάσο προετοίμαζε την "Γκουέρνικα" με δύο τρόπους: Ο πρώτος - έμμεσος - είναι η αναζήτηση της "γλωσσικής" επάρκειας, που επί χρόνια τον απασχολούσε. Ο δεύτερος, που είναι θα λέγαμε άμεσος τρόπος προετοιμασίας, είναι μια μεγάλη σειρά από σχέδια, τα οποία περιλαμβάνει μία ειδική έκδοση για την "Γκουέρνικα"»... [Η. Μόρτογλου, Ριζοσπάστης, 9/3/2008]

Θεμελιακός ο ρόλος του σχεδίου

«Στο χώρο της τέχνης υπάρχει ακόμα δυστυχώς η ιδεολογία του αυθορμητισμού ή των έμφυτων ικανοτήτων, τόσο για το κοινό της τέχνης, όσο και για τους καλλιτέχνες», λέει ο Βαγγέλης Δημητρέας, αναφερόμενος στο θεμελιακό ρόλο του σχεδίου για τις εικαστικές τέχνες.

«Σύμφωνα με τον ανερεύνητο αυτόν ισχυρισμό, όποιος δε διαθέτει την ανεξήγητη ευαισθησία, δεν μπορεί να προσεγγίσει και να απολαύσει τα έργα τέχνης. Ακόμα κι αν το επιχειρήσει με επιμονή, τα αποτελέσματα θα είναι πενιχρά. Το ίδιο ισχυρίζονται και για τους καλλιτέχνες. Οποιος δεν έχει "ταλέντο", όσο και να προσπαθήσει, δε γίνεται καλλιτέχνης. Ετσι διογκώνοντας υπερβολικά τις προσωπικές ιδιαιτερότητες των καλλιτεχνών και υπερτονίζοντας μερικά δυσεξήγητα στοιχεία της καλλιτεχνικής παραγωγής, υποβαθμίζουν την αξία της αισθητικής αγωγής για το ευρύ κοινό, αλλά και την αποτελεσματικότητα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης για τους καλλιτέχνες»... [Ριζοσπάστης, 9/3/2008]

Ο διευθυντής Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Ν. Υόρκης στην Ελλάδα

Ο διευθυντής του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜοΜΑ), κ. Γκλεν Λόουρι [Glenn D. Lowry] θα επισκεφθεί για πρώτη φορά την Ελλάδα και θα μιλήσει σε δύο ανοικτές για το κοινό εκδηλώσεις, καθώς και σε φοιτητές στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο του προγράμματος «Great Ideas». Το Ίδρυμα Φουλμπράιτ στην Ελλάδα, με την ευκαιρία του εορτασμού των 60 χρόνων από την ίδρυσή του, εγκαινίασε το Δεκέμβριο του 2007 το πρόγραμμα «Great Ideas», με σκοπό την προώθηση των εκπαιδευτικών και πολιτιστικών δεσμών μεταξύ της Ελλάδας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Μέγας δωρητής του προγράμματος «Great Ideas» είναι το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος». To πρόγραμμα πραγματοποιείται με την αρωγή της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα και του Γενικού Προξενείου των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη.

Τη Δευτέρα 17 Μαρτίου, στις 19.00, στο πλαίσιο του προγράμματος Megaron Plus, ο κ. Γκλεν Λόουρι θα μιλήσει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Τίτλος της διάλεξής του: «Αναδεικνύοντας το Μοντέρνο. Μια Ανατρεπτική Θεωρία για το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης». Η διάλεξή του θα επικεντρωθεί στις μεθόδους εμπλουτισμού των συλλογών του Μουσείου και παρουσίασης των έργων, στους τρόπους με τους οποίους το Μουσείο ανανεώνεται και επαναπροσδιορίζεται σε τακτά διαστήματα, καθώς και στη φύση της σύγχρονης τέχνης, η οποία αλλάζει συνεχώς.

Την Τετάρτη 19 Μαρτίου, στις 18.30, θα μιλήσει για το ίδιο θέμα στη Θεσσαλονίκη. Η εκδήλωση συνδιοργανώνεται με το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης και θα πραγματοποιηθεί στην Αίθουσα Διαλέξεων του Επιμελητηρίου. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του κ. Γκλεν Λόουρι στην Ελλάδα έχουν επιπλέον προγραμματιστεί συζητήσεις με τους φοιτητές των Ανώτατων Σχολών Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αντιστοίχως.

Ο κ. Γκλεν Λόουρι ανέλαβε τα καθήκοντά του ως διευθυντής του ΜοΜΑ το 1995 (www.moma.org ). Στις πρωτοβουλίες του, μεταξύ άλλων συγκαταλέγεται και η ανέγερση του νέου κτιρίου του ΜoΜΑ, το οποίο ολοκληρώθηκε το 2004 και αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία του Μουσείου και μεγάλο πολιτιστικό γεγονός για την πόλη της Νέας Υόρκης. Ο Γκλεν Λόουρι σπούδασε Ιστορία της Τέχνης στο Williams College και το Harvard University. Έχει κάνει πολλές δημόσιες διαλέξεις σε μουσεία και πανεπιστήμια σε ολόκληρο τον κόσμο και έχει δημοσιεύσει εργασίες που αφορούν μεταξύ άλλων στη σύγχρονη τέχνη, τους καλλιτέχνες και το ρόλο των μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία.

Οπως αναφέρει η ανακοίνωση της Αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, στόχος του προγράμματος «Great Ideas» είναι να προσκληθούν στην Ελλάδα διακεκριμένοι Αμερικανοί διανοητές και καλλιτέχνες, οι οποίοι ειδικεύονται σε διάφορους τομείς που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τους λαούς της Ελλάδας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Το πρόγραμμα εγκαινιάστηκε με την καθηγήτρια Βιοϊατρικής Dr. Ruth Faden το Δεκέμβριο του 2007. Η σειρά «Great Ideas» θα συνεχιστεί το Μάιο του 2008 με διαλέξεις του Dr. Richard Levin, Προέδρου του Πανεπιστημίου Yale, στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Η είσοδος και στις δύο εκδηλώσεις είναι ελεύθερη για το κοινό με σειρά προτεραιότητας. Θα υπάρχει ταυτόχρονη διερμηνεία και στις δύο εκδηλώσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. [www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ]

• Δεχόμαστε το ένα σκέλος: ενημέρωση! Τα άλλα, περί Ιδρύματος Φουλμπράιτ κ.λπ., που είναι μια παλιά, πονεμένη ιστορία... πού να τα σκαλίζει κανείς τώρα!
  

Ο «Νόστος» του Γιάννη Ψυχοπαίδη

Αναδρομική - ανοιχτός διάλογος με τις έννοιες χώρου, χρόνου και μνήμης, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Με τον «Νόστο» του ζωγράφου Γιάννη Ψυχοπαίδη, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης προλογίζει εύστοχα το νεότερο κεφάλαιο της ιστορίας του. Λίγες εβδομάδες μετά τον θάνατο της Ντόλλης Γουλανδρή, ιδρύτριας και κινητήριας δύναμης του Ιδρύματος, το μουσείο ανοίγει δυναμικά τις πόρτες του σε μια έκθεση που παίζει με τις έννοιες του χρόνου και του χώρου, της μνήμης και της περιπλάνησης, αλλά και της ταυτότητας.

Ο ίδιος ο καλλιτέχνης ομολογεί ότι «το συγκεκριμένο μουσείο αποτελεί τον ιδανικό χώρο για να βρει η έκθεση την πραγματική της ταυτότητα. Κύριο μέλημά μου είναι η ιστορική συνέχεια. Να επιτύχω έναν ανοιχτό διάλογο με έννοιες όπως η πατρίδα, ο τόπος, η παιδεία. Σ’ ένα δεύτερο επίπεδο, η δουλειά μου έχει να κάνει με την ποίηση, με τον Σεφέρη, τον Παρμενίδη και την Οδύσσεια». Από τη δεκαετία του 1970, ο Ψυχοπαίδης που έχει ζήσει για πολλά χρόνια στο Μόναχο, στο Βερολίνο και τις Βρυξέλλες, και που από το 1994 διδάσκει στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, επιχειρεί «καταγραφές μιας πατρίδας ως ξενιτεμένος». Ο τίτλος της έκθεσης -«Νόστος»- συνοψίζει τριάντα χρόνια έκφρασης... [Νέλλη Αμπραβανέλ, Η Καθημερινή, 4/3/2008]

ΜΙΚΡΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ: Ο Γιάννης Ψυχοπαίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945. Σπούδασε χαρακτική με υποτροφία στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1963-1968). Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη ζωγραφική (1970-1976) στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου με υποτροφία από την Γερμανική Υπηρεσία Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD). Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Γερμανία προσκεκλημένος του Καλλιτεχνικού Προγράμματος της πόλης του Δ. Βερολίνου. Το 1994 εξελέγη τακτικός καθηγητής στην Α.Σ.Κ.Τ. της Αθήνας. Κατά την δεκαετία του 1960 υπήρξε μέλος της Καλλιτεχνικής Ομάδας Α΄ στην Αθήνα και της εικαστικής ομάδας του περιοδικού ''Επιθεώρηση Τέχνης''. Ήταν επίσης ιδρυτικό μέλος της ομάδας των ''Νέων Ελλήνων Ρεαλιστών'' (1971-1973) και του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών (1974-1976). Από το 1966 παρουσιάζει τη δουλειά του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία.

Τα μουσεία σε πλήρη δράση...

Τα μουσεία παίζει

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Ορισμένα μουσεία τελούν εν αναμονή: το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης περιμένει, εν μέσω εσωτερικών αναταραχών (παραιτήθηκε από το δ.σ. ο γλύπτης Κώστας Βαρώτσος) κι έπειτα από πολλές αναβολές και καταγγελίες, τον εργολάβο για την ανάπλαση του κτιρίου του Φιξ. Το Ιδρυμα Γουλανδρή, πάλι, προσδοκά να μπουν οι υπογραφές με τα αρμόδια υπουργεία για να προχωρήσει η ανέγερση του πολύπαθου κτιρίου του ΙΜΠέι στο πάρκο του Ελληνικού.

Ορισμένα άλλα μουσεία της Αθήνας, δημόσια ή ιδιωτικά, όπως το Μπενάκη, το Κυκλαδικής Τέχνης, το Βυζαντινό και Χριστιανικό, το Φρυσίρα δεν επαναπαύονται στην παρουσίαση των συλλογών τους και σε περιοδικές εκθέσεις. Δίνουν το πολιτιστικό τους στίγμα οργανώνοντας εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά, σεμινάρια τέχνης, θεατρικές και μουσικές βραδιές, δραματοποιήσεις παραμυθιών, συμπόσια, ημερίδες και κάθε είδους εκδηλώσεις...

[Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 2/3/2008]

Η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα

Σε μια από τις οθόνες που είχαν στηθεί στον πρώτο όροφο του Kunst Werk, ενός από τα σημαντικότερα κέντρα για τη σύγχρονη τέχνη στην καρδιά του πρώην ανατολικού Βερολίνου, προβαλλόταν μια σειρά από συνεντεύξεις. Πολωνοί κάθε ηλικίας μιλούσαν για την εμπειρία τους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης εξηγώντας με λεπτομέρειες τον τρόπο με τον οποίο οι υπεύθυνοι αποφάσιζαν κάθε φορά ποιοι ήταν αυτοί που είχαν «κεφάλι Εβραίου» και ποιοι όχι. Λίγο αργότερα συνειδητοποιούσαμε ότι το βίντεο του Ομέρ Φαστ δεν έχει να κάνει με ανθρώπους που επιβίωσαν στο Plaszow αλλά με κομπάρσους που θέλησαν να πάρουν μέρος στα γυρίσματα της «Λίστας του Σίντλερ» που ο Σπίλμπεργκ έκανε το 1993 στην Κρακοβία.

Βλέποντας τα πλάνα από τα εγκαταλειμμένα σκηνικά της ταινίας μαζί με τα ερείπια από το πραγματικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στα περίχωρα της πόλης, δεν μπορούσαμε να μην αναρωτηθούμε ποια είναι τελικά η σχέση μας με την Ιστορία, κατά πόσο η εικόνα που έχουμε για το Ολοκαύτωμα έχει προκατασκευαστεί από το Χόλιγουντ ή σε ποιο βαθμό η προσωπική μαρτυρία εκείνων που επέζησαν μπορεί σήμερα να συναγωνιστεί τη δύναμη ενός κινηματογραφικού ή τηλεοπτικού ντοκουμέντου...

Η έκθεση που παρουσίασε πριν από λίγο καιρό το K.W. στο Βερολίνο και που μέχρι τις 13 Απριλίου φιλοξενείται στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης της Βαρσοβίας, εστιάζει ακριβώς σε αυτή την εικονική σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με την Ιστορία... [Της ΚΑΤΙΑΣ ΑΡΦΑΡΑ, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 2/3/2008]

Oskar Kokoschka (1 Μαρτίου 1886 - 1980)

Oskar Kokoschka, Selbstbildnis, 1964

Ο Oskar Kokoschka που γεννήθηκε την 1 Μαρτίου 1886 – και πέθανε στις 22 Φεβρουαρίου 1980, ήταν Αυστριακός ζωγράφος, ποιητής, και θεατρικός συγγραφέας, πολύ γνωστός για τα έντονα εξπρεσιονιστικά [expressionistic] πορτρέτα και τοπία του.

Τα πρώτα χρόνια της καλλιτεχνικής σταδιοδρομίας τού Kokoschka χαρακτηρίστηκαν από τα έντονα πορτρέτα προσωπικοτήτων της Βιενέζικης ζωής [Viennese]. Υπηρέτησε στον αυστριακό στρατό στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και πληγώθηκε. Στο νοσοκομείο, οι γιατροί αποφάνθηκαν ότι ήταν διανοητικά ασταθής. Εντούτοις, συνέχισε να αναπτύσσει τη σταδιοδρομία του ως καλλιτέχνη. Ταξίδεψε σε ολόκληρη την Ευρώπη ζωγραφίζοντας τοπία.

Είχε μια παθιασμένη, και θυελλώδη σχέση με την Alma Mahler, αμέσως μετά από το θάνατο της κόρης της και την σχέση της με τον Walter Gropius. Μετά από αρκετά συμβίωσης, η Mahler τον απέρριψε, που εξηγεί ότι ήταν φοβισμένη επίσης της υπερνίκησης με το πάθος. Συνέχισε να την αγαπά σε ολόκληρη τη ζωή του, και ένα από τα ωραιότερα έργα του, The Tempest (Bride of the Wind) [Η θύελλα (νύφη του αέρα)], είναι αφιερωμένος σ’ αυτήν. Ο ποιητής Georg Trakl επισκέφθηκε το στούντιο ενώ ο Kokoschka φιλοτεχνούσε αυτό το αριστούργημα.

Εξαιτίας των Ναζί, ο Kokoschka εγκατέλειψε την Αυστρία το 1934 για την Πράγα. Εκεί ίδρυσε το Oskar-Kokoschka-Bund (ΟΚΒ) με άλλους εκπατρισμένους καλλιτέχνες. Το 1938, όταν άρχισαν οι Τσέχοι να κινητοποιούν για την αναμενόμενη εισβολή του Wehrmacht, αυτός έφυγε στην Αγγλία και παρέμεινε εκεί κατά τη διάρκεια του πολέμου. Με τη βοήθεια της Βρετανικής Επιτροπής για τους πρόσφυγες από την Τσεχοσλοβακία (Czech Refugee Trust Fund), όλα τα μέλη του OKB ήταν σε θέση να δραπετεύσουν μέσω της Πολωνίας και της Σουηδίας.

Ο Kokoschka έγινε βρετανός πολίτης το 1946 και μόνο το 1978 επανέκτησε την αυστριακή υπηκοότητα. Ταξίδεψε εν συντομία στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1947 πριν εγκατασταθεί στην Ελβετία, όπου έζησε το υπόλοιπο της ζωής του.

Νικόλαος Γύζης (1 Μαρτίου 1842 - 1901)

Ο Νικόλαος Γύζης γεννήθηκε την 1 Μαρτίου 1842 στο Σκλαβοχώρι της Τήνου και πέθανε στις 4 Ιανουρίου 1901 στο Μόναχο. Υπήρξε μια εξαιρετική φυσιογνωμία της ζωγραφικής τέχνης του 19ου αιώνα. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και στη συνέχεια, το 1865, πήρε υποτροφία για να συνεχίσει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου στη Γερμανία, όπου και πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του.

Συμμετέχει σε εκθέσεις στο Μόναχο και στη Βιέννη, κι αυτό του δίνει την ευκαιρία να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της ζωής στη Γερμανία. Θα γυρίσει το 1872 στην Ελλάδα και θα παραμείνει για δύο χρόνια, και μετά, παρέα, με το φίλο του Νικηφόρο Λύτρα θα ταξιδέψουν στην Ανατολή. Το 1874 γύρισε στο Μόναχο, από όπου δεν ξανάφυγε. Έγινε καθηγητής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου. Ακολούθησαν πολλές εκθέσεις, πολλά έργα, βραβεία…