Αναδρομική έκθεση έργων του Νίκου Λύτρα στην Εθνική Πινακοθήκη

"Το ψάθινο καπέλο" - oil on canvas

Τα καθαρά και λαμπερά μεσογειακά χρώματα του Νίκου Λύτρα «μαγνητίζουν» το βλέμμα του σύγχρονου θεατή και τον προσκαλούν να ανακαλύψει το εύρος και τη δύναμη αυτού του πρωτοπόρου ζωγράφου των αρχών του 20ού αιώνα, μέσα από την αναδρομική έκθεση 180 έργων του, που οργανώνει η Εθνική Πινακοθήκη.

Η ύπαιθρος της Αττικής και των νησιών, πορτρέτα, λάδια παστέλ, υδατογραφίες, σχέδια και πλούσιο τεκμηριωτικό υλικό, έχουν επιστρατευτεί για τις ανάγκες της παρουσίασης του έργου ενός «από τους τολμηρότερους εκπροσώπους του πρώιμου ελληνικού μοντερνισμού», όπως τον χαρακτηρίζει η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, καθηγήτρια της ιστορίας τέχνης, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα.

Γιος του Νικηφόρου Λύτρα, ο Νίκος Λύτρας πήρε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής από τον πατέρα του. Το 1903 αποφοίτησε από τη Σχολή Καλών Τεχνών με άριστα. Από το 1907 βρίσκεται στο Μόναχο και σπουδάζει στο εργαστήριο του L. Von Lofftz. Φαίνεται όμως ότι ο νέος Έλληνας ζωγράφος επηρεάστηκε πολύ περισσότερο από το κλίμα των πυρετικών αναζητήσεων που επικρατούσε τότε στην καλλιτεχνική σκηνή των γερμανικών πόλεων.

Από το 1905 είχε εκδηλωθεί το εξπρεσιονιστικό κίνημα της «Γέφυρας» στη Δρέσδη, με πρωταγωνιστές τους ζωγράφους Kirchner, Heckel, Schmidt Rottluff, Pechstein, Nolde. Στο Μόναχο κυοφορείται την ίδια χρονιά το κίνημα του «Γαλάζιου Καβαλάρη», ποιητική και λυρική έκφραση του εξπρεσιονισμού, που οδηγεί στην αφαίρεση, με κύριους εκπροσώπους τους Kandinsky, Jawlensky, Marc, Macke, Klee. Το 1911 ο Νίκικόλαος Λύτρας επιστρέφει στην Ελλάδα και το 1912-13 συμμετέχει στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Μετά την οριστική του εγκατάσταση στην Αθήνα αναπτύσσει μεγάλη δραστηριότητα, συμμετέχει σε όλες τις εκθέσεις και το 1917 πρωτοστατεί στην ίδρυση της «Ομάδας Τέχνη» που συγκεντρώνει τους πρωτοπόρους του ελληνικού μοντερνισμού: Παρθένη, Μαλέα, Τριανταφυλλίδη, Περικλή Βυζάντιο, Κογεβίνα, Οδυσσέα Φωκά, Τόμπρο. Η «Ομάδα Τέχνη» εκφράζει το ανανεωτικό πνεύμα της κυβέρνησης Βενιζέλου και υποστηρίζεται από το κόμμα των Φιλελευθέρων.

Ο Νίκος Λύτρας εκλέγεται καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών το 1923, επικρατώντας των συνυποψηφίων του, Παρθένη και Παπαπαναγιώτου. Στα λίγα χρόνια που δίδαξε, πριν από τον πρόωρο θάνατό του το 1927, πρόλαβε να εισαγάγει στη Σχολή το νέο πνεύμα στη διδακτική μέθοδο και στην οργάνωση των εργαστηρίων. Κυρίως, όμως, έφερε τους σπουδαστές σε επαφή με τα νέα καλλιτεχνικά ρεύματα.

Νίκος Λύτρας "Ο Ζωγράφος Ουμβέρτος Αργυρός", 1903 Ελαιογραφία, 47,5 x 37 εκ. Συλλογή Α.Σ.Κ.Τ.

«Η ζωγραφική του είναι γεμάτη ένταση, ζωικό παλμό, οίστρο. Μεταδίδει ένα αίσθημα ζωικής ευφορίας χωρίς την αγωνία που έχουν συνήθως οι πίνακες των Γερμανών εξπρεσιονιστών. Από την άποψη αυτή η έκφρασή του συγγενεύει περισσότερο με το γαλλικό κίνημα του φοβισμού. Η ζωγραφική του Νίκου Λύτρα, απαλλαγμένη από κάθε ιδεολογική φόρτιση, μας αποκαλύπτει έναν από τους πιο τολμηρούς εκπροσώπους του πρώιμου ελληνικού μοντερνισμού», λέει η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ