Δύο Ελληνίδες στο φθινοπωρινό Παρίσι

• Ιρις Τουλιάτου και Βένια Μπεχράκη, δύο διαφορετικές εκθέσεις με κοινό παρονομαστή τη μοντέρνα Ελλάδα

• Της Βανεσσας Θεοδωροπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Tετάρτη, 29 Σεπτεμβρίου 2010

Δεν είναι εύκολο να διακρίνει κανείς γεγονότα και πρόσωπα στο ατέρμονο βουητό που εκπέμπει το Παρίσι το φθινόπωρο. Μουσεία, γκαλερί, φεστιβάλ, θέατρα σηκώνουν αυλαία σύσσωμα και πανηγυρικά: χθες τα εγκαίνια μιας καινούργιας μπιενάλε σύγχρονης τέχνης στην Μπελβίλ, αύριο ο εμπορικότατος σταρ Μουρακάμι στις Βερσαλλίες, μεθαύριο ο φινετσάτος Γκαμπριέλ Ορόσκο στην Μπομπούρ, στις 2 και 3 Οκτωβρίου η αφρόκρεμα του σύγχρονου χορού στο Festival d’Automne... Η ατζέντα του Παριζιάνου φιλότεχνου ρισκάρει να εκραγεί εν μια νυκτί. Τι είναι λοιπόν εκείνο που μπορεί να κάνει μια έκθεση, έναν καλλιτέχνη, ένα έργο να ξεχωρίσουν; Ισως μια εκλεκτική συγγένεια, ίσως μια συγκυρία.

Η Ιρις Τουλιάτου και η Βένια Μπεχράκη είναι δύο νέες Ελληνίδες καλλιτέχνιδες που βρέθηκαν να εγκαινιάζουν στο Παρίσι την ίδια εβδομάδα δύο πολύ διαφορετικές εκθέσεις, με έναν κοινό όμως παρανομαστή: μια διάθεση αποδόμησης, της μοντερνιστικής αισθητικής στην περίπτωση της πρώτης, στερεότυπων ρόλων, συμβόλων και πεποιθήσεων στην περίπτωση της δεύτερης, και οι δύο με ντεκόρ πραγματικότητες και μύθους της μοντέρνας Eλλάδας.

Παραγγελία του Παλέ ντε Τοκιό, το πρότζεκτ «Apollo Goes on Holiday», της Ιριδας Τουλιάτου, σκηνοθετεί και διηγείται με ελλειπτικό τρόπο το «δράμα», όπως το αποκαλεί η καλλιτέχνις, της εγκατάλειψης και παρακμής των μυθικών ξενοδοχείων Ξενία, ερείπια μνημεία της ελληνικής μοντέρνας αρχιτεκτονικής, και μαζί της μιας ολόκληρης εποχής.

Η μεταπολεμική Ελλάδα του ΕΟΤ, του λαμπερού νέου ελληνικού κινηματογράφου και του σχεδίου Μάρσαλ, των ωραίων ξεναγών και των γοητευμένων Βορειοευρωπαίων ευγενών (βλ. ομώνυμη ταινία, «Επιχείρηση Απόλλων») αναβιώνει στο αριστοτεχνικά δομημένο δίπτυχο (μια γλυπτική εγκατάσταση και μια σειρά κολάζ), μέσα από αποκόμματα του Τύπου της εποχής, διαφημιστικών εντύπων κ.ά., στα οποία εμβάλλονται εικόνες από τις διαστημικές αποστολές της ΝASA (Απόλλων 11) στη Σελήνη.

Στη μέση της αίθουσας, μια σύνθεση από ξύλινες ρεπλίκες των σκιάστρων του Ξενία Ναυπλίου -η κονστρουκτιβιστικής έμπνευσης εγκατάσταση PARASOL(SET)- λειτουργεί ως «κεντρική σκηνή» του αλληγορικού δράματος ή, εξίσου εύγλωττα, ως «το επακόλουθο μιας τεχνητής έκλειψης».

Αλλαγή σκηνικού. Στην γκαλερί της Βάσιας Εμπειρίκου στο Μαρέ, η Βένια Μπεχράκη παρουσίασε (έως 25/9) μια σειρά από φωτογραφίες μεγάλου μεγέθους, «αυτοπροσωπογραφίες», με φόντο αθηναϊκούς κατά κύριο λόγο δημόσιους χώρους. Η διαδικασία παραγωγής κάθε έργου έχει ως εξής: αφού επιλέξει το κατάλληλο σημείο της πόλης ως ντεκόρ, η καλλιτέχνις σχεδιάζει το «κάδρο», τον ρόλο και τη δραστηριότητα που θα πραγματοποιήσει.

Στη συνέχεια φωτογραφίζεται ενώ κάνει την περφόρμανς της μπροστά στα βλέμματα των περαστικών. Εδώ η Βένια Μπεχράκη ως νεαρή νοικοκυρά σιδερώνει μπροστά στη Βουλή, εκεί η Β.Μ. με ταγέρ και τακούνια απλώνει ρούχα στον πεζόδρομο του Κεραμεικού, αλλού με ρόμπα και ρόλεϊ στα μαλλιά ξαπλωμένη σε στάση του μετρό... «La Gr�ce in&out» είναι ένα σχόλιο πάνω στη θέση της γυναίκας σε μια κοινωνία τελικά ακόμα βαθιά παραδοσιακή στα μάτια της καλλιτέχνιδος, μια ειρωνεία πάνω στα εν οίκω (μη;) εν δήμω, στη σχέση δημόσιου και ιδιωτικού, αλλά κι ευρύτερα πάνω στη διαχείριση της εξουσίας.