Τα «Εν Οίκω» μιας πρωτοπόρου της τέχνης

• Εγκαίνια για την αφιερωμένη στη Νίκη Καναγκίνη έκθεση στο ΜΜΣΤ της Αθήνας

• Ηρώ Πογκόη 
• ΤΟ ΒΗΜΑ: 07/06/2011

«Εν Οίκω», 1979

Μέσα από την τέχνη της, μίλησε για τη γυναίκα και τα δύο φύλα, για την κοινωνία της κατανάλωσης, για την προσφυγιά, για την ένδυση, για τη διατροφή. Για τον περιβάλλον και την οικολογία. Ακόμη και για τη μπουγάδα και για τις οικιακές εργασίες.

Και δεν ήταν μόνο η ποικιλία των θεμάτων με τα οποία ασχολήθηκε η Νίκη Καραγκίνη. Ηταν και η ανεξάντλητη εφευρετικότητα που χαρακτήριζε την αείμνηστη εκπρόσωπο της αβάν γκαρντ. Τη δημιουργό που ξεκίνησε από τη ζωγραφική, την ταπισερί και τη χαρακτική για να περάσει αργότερα σε κατασκευές μεικτής τεχνικής και σε πρωτοποριακές εγκαταστάσεις για τις οποίες χρησιμοποιούσε από κεραμίδια, πλαστικό και τσιμέντο έως μεταξοτυπίες και αντικείμενα καθημερινής χρήσης.


Με τις απρόσωπες φιγούρες, τις πολύπλοκες συνθέσεις και τα έντονα χρώματα, η ζωγραφική της φανέρωσε την επιρροή της από τον εξπρεσιονισμό. Επειτα, στη δεκαετία του ’70 εξέφρασε μέσα από μία σειρά μινιμαλιστικών κατασκευών και εγκαταστάσεων την ανησυχία της για τον πλανήτη. Προς τα τέλη του ’80 στράφηκε στα μυθολογικά θέματα όπως «Ο Απόλλων και η Αφροδίτη» ενώ το 1990 παρουσίασε τη σειρά «Χειρόγραφα» με αρχέγονα σύμβολα γραφής. Το 2004 και έπειτα από ένα ταξίδι θέλοντας να ανακαλύψει την ιστορία της οικογένειάς της, δημιούργησε τη «Μετακίνηση», έργο με μοτίβο μια δαντέλα με το κεντημένο μονόγραμμα της μητέρας της η οποία καταγόταν από το Ορτακόϊ της Βουλγαρίας. Μία από τις σειρές με εννοιολογικό περιεχόμενο και ευφάνταστους συμβολισμούς, η «Εν οίκω», έργα μέσω των οποίων θέλησε να μιλήσει για το φύλο της και τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία.

Με έμπνευση ακριβώς τον τίτλο που αναφέρεται σε αυτά τα έργα που παρουσιάζουν τις οικιακές εργασίες με τον πιο ευρηματικό τρόπο, εγκαινιάζει στις 8 Ιουνίου το Μουσείο Αλεξ Μυλωνά - Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης - και σε συνεργασία με το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης-, την έκθεση «"Εν Οίκω": Νίκη Καναγκίνη». Μια παρουσίαση που διατρέχει όλες τις περιόδου δημιουργίας της εικαστικού, «τα οποία άμεσα ή έμμεσα συνδέονται με την έννοια του οίκου» όπως αναφέρει και στον συνοδευτικό κατάλογο η Ευθυμία Γεωργιάδου- Κούντουρα, ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια, μαζί με την Αρετή Λεοπούλου, της έκθεσης.

«Το έργο της Νίκης Καναγκίνη, αν και δεν υπήρξε δηλωμένη φεμινίστρια, φέρει τη σφραγίδα του φύλου της και παρουσιάζει αναλογίες  - αλλά και αναφορές- με τις δημιουργίες των Louise Bourgeois, Anette Messager, Eva Hesse, Martha Rosler, Πέπης Σβορώνου, Λήδας Παπακωνσταντίνου» αναφέρει ειδικότερα η Ευθυμία Γεωργιάδου- Κούντουρα και συνεχίζει: «Τόσο τα  υλικά που χρησιμοποιεί (υφαντά, υφάσματα, αμφίσημα φυλετικά σύμβολα), όσο και η αφήγηση με εμφανή  αυτοβιογραφικά γνωρίσματα, εμμονή σε θέματα όπως η θηλυκότητα,  η τελετουργία των καθημερινών σκηνών, η σημασία των αισθήσεων, η αγάπη για το στολισμό, προσιδιάζουν στη γυναικεία ταυτότητα» εξηγεί. «Ωστόσο, με τη διαδικασία της μετάπλασής τους σε εικαστικά δρώμενα και σε συνδυασμό με το ενδιαφέρον για το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, τον αστικό και παραδοσιακό πολιτισμό, την ιστορική μνήμη, τα σύμβολα του προσωπικού μύθου της καλλιτέχνιδας λειτουργούν ως αρχέτυπα και το περιεχόμενο των έργων υπερβαίνει το υποκειμενικό στοιχείο και βρίσκει ευρύτερη απήχηση, καθώς θίγει καταστάσεις που αφορούν τον καθένα» προσθέτει. «Η έκθεση "Εν Οίκω" παρουσιάζει μία ενδιαφέρουσα όψη της γυναικείας δημιουργίας και συγχρόνως προβάλλει τους προβληματισμούς και τις δυνατότητες έκφρασης της σύγχρονης ελληνικής τέχνης στα τέλη του 20ού αιώνα» καταλήγει η ειδικός.

Υπάρχει όμως ένα ακόμη στοιχείο που προσδίδει στο συγκεκριμένο εικαστικό γεγονός ακόμη μεγαλύτερη αξία: Ηταν η ίδια η σπουδαία καλλιτέχνις που είχε αρχικά σχεδιάσει την έκθεση, τον Μάρτιο του 2008. Δυστυχώς όμως, ο ξαφνικός της θάνατος, τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς, εμπόδισε την παρουσίασή της. Επειτα, ένας λόγος παραπάνω για την Ευθυμία Γεωργιάδου - Κούντουρα και την Αρετή Λεοπούλου να επιμεληθούν το αφιέρωμα - που έχει γνωρίσει ήδη μεγάλη επιτυχία στη Θεσσαλονίκη όπου και παρουσιάστηκε από τον Δεκέμβριο του 2010 έως τον Φεβρουάριο του 2011 - με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο σεβασμό στις προθέσεις και το πνεύμα της πολύμορφης και ανήσυχης Νίκης Καναγκίνη.


ΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΤΕ:
«Εν Οίκω» Νίκη Καναγκίνη
Μουσείο Αλεξ Μυλωνά - Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
Πλ. Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο, τηλ. 210 3215717, www.mmca-mam.gr

Εγκαίνια: Τετάρτη 8 Ιουνίου, ώρα 20:00.
Διάρκεια: 8 Ιουνίου - 31 Ιουλίου 2011

Ωράριο λειτουργίας: Τετάρτη – Παρασκευή – Σάββατο 11.00 ως 19.00,
Πέμπτη 13.00 ως 21.00, Κυριακή 11.00 ως 16.00