- Επτά, Κυριακή 26 Ιουνίου 2011
- ΤΗΣ ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ
«Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας. Ενας συγχρονισμένος αιώνιος» είναι ο τίτλος της έκθεσης -παρμένος από έναν χαρακτηρισμό του Οδυσσέα Ελύτη- που εγκαινιάζεται την ερχόμενη Κυριακή και περιλαμβάνει περίπου 100 έργα ζωγραφικής, σχέδια και γλυπτά. Από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γενιάς του '30, ο πιο Ευρωπαίος της εποχής του, όπως τον χαρακτήριζαν οι συνάδελφοί του, επεξεργάστηκε με ανανεωτικό πνεύμα την παράδοση. «Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας τόσο με τη βεβαιότητα της αλήθειας του γεωμετρισμού της φύσης όσο και την ελεγειακή χρωματική γοητεία της αιγαιοπελαγίτικης τοπιογραφίας οδήγησε τη ζωγραφική του εκεί όπου το ωραίο συγχωνεύεται με το πνευματικό» σημειώνει ο διευθυντής του μουσείου, Κυριάκος Κουτσομάλλης, στην έκδοση που συνοδεύει την έκθεση. «Με ερείσματα που εδραιώνονται στο "αιώνιο" της καταγωγής και της δικής του μακρινής παράδοσης, συγχρονίστηκε με την εποχή του κάνοντας επίκαιρο το παλιό».
Η έκθεση ακολουθεί τον ζωγράφο στο Παρίσι και αναδεικνύει τις επιρροές του από τη χρωματική ευαισθησία του φοβισμού, τον κυβισμό του Πικάσο και του Μπρακ. Πίσω πάλι στην πατρίδα, συνταιριάζει και ενσωματώνει τις ευρωπαϊκές αυτές επιρροές με τη βοήθεια του φωτός στην ιδιομορφία του ελληνικού τοπίου.
«Αυτός ο ζωγράφος έχει μεγάλη ηθική συνείδηση» είχε πει ο Πικάσο όταν επισκέφθηκε την πρώτη ατομική έκθεση του Χατζηκυριάκου-Γκίκα, στο Παρίσι το 1927, σε ηλικία μόλις 21 ετών. «Ηταν αυτό που μου χρειαζόταν για να υπερβώ τα κατεστημένα και να προχωρήσω στην τέχνη», ήταν η αντίδραση του έλληνα δημιουργού, ο οποίος άνοιξε τον ορίζοντά του, έγινε «άνθρωπος ολοκληρωμένος» με την αναγεννησιακή έννοια του όρου: ζωγράφος, γλύπτης, χαράκτης, σκηνογράφος, αρχιτέκτων περιβάλλοντος, εικονογράφος, διανοούμενος.
Να τι είχε γράψει το 1947 ο Οδυσσέας Ελύτης για τον φίλο του, στο περιοδικό «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση». «Και μόνο το γεγονός ότι είχε τη δύναμη τόσο νέος ακόμη να ξεφορτωθεί το βάρος μιας κληρονομιάς τυραννικής και να προσαρμοστεί στις διαθέσεις της διεθνούς πρωτοπορίας, με αξιώσεις και επιτεύγματα που ένα πλήθος αλλοφύλων διεκδικούσε, ήταν κάτι περισσότερο από ευοίωνο (...)».
«Μια μέρα ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας αρχίζει να βλέπει καθαρά ότι όλη αυτή η ιστορία για το χάσμα που ανοίγεται ανάμεσα στη νεότερη τέχνη και την παράδοση δεν είναι παρά ένας μύθος» συνεχίζει ο νομπελίστας. «Απεναντίας, οι ρίζες των νέων αντιλήψεων νιώθει ότι βρίσκονται βυθισμένες ουσιαστικά μέσα στ' αρχαία εκείνα χώματα που τα διαπότισαν οι έγνοιες για την ανακάλυψη μερικών αιώνιων κανόνων. Κι είναι οι κανόνες αυτοί που αντιπροσωπεύουν στη γνησιότητα του νοήματός τους την αυθεντική παράδοση. Κι είναι με το πνεύμα τους που ζητάει να ενωθεί η χειρονομία των "μοντέρνων" (...). Το πρόσωπο της αρχαιότητας στη συνείδηση του νέου ζωγράφου αρχίζει να αιθριάζει».
Από το Παρίσι του μοντερνισμού, ο ζωγράφος στρέφεται στην Υδρα του συναισθήματος. Οπως έγραφε ο ίδιος στο περιοδικό «Ευθύνη» το 1985: «Βέβαια η Υδρα είναι δωρική και οι χαρακτηριστικές της αρμονίες είναι αυστηρές. Τα τρία πρωταρχικά χρώματα, ώχρα, κιννάβαρι και λουλακί. Και τώρα, το σούρουπο, την ώρα που μακραίνουν οι σκιές, που μουχρώνει και χάνεται ο ήλιος αφήνοντας μιαν αμυδρότατη πρασινωπή ταινία στον ορίζοντα, ζωντανεύουν άξαφνα όλα τα χρώματα κι από μουντά γίνονται βαθιά, κορεσμένα από φωτιά και μυστικό φως και αναδίδουν μια καυτή ανταύγεια, μια κάψα σαν από τιτάνιο φούρνο χωμένο στα έγκατα της γης και ταυτόχρονα τα νερά γίνονται πελιδνά σαν τα ουράνια».
Ο ζωγράφος δείχνει τα πολυπολιτισμικά του ενδιαφέροντα καθώς στρέφεται, μέσα από τα ταξίδια του σε χώρους και κόσμους της Απω Ανατολής. Παράλληλα, η διδασκαλία του στην έδρα Ελεύθερου Σχεδίου στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ υπήρξε θεμελιακή για τη σχεδιαστική παιδεία σημαντικών αρχιτεκτόνων.
No comments:
Post a Comment