Ματιές στον κόσμο

• Αγια Πετρουπολη, Εκθεση, Μουσείο Ερμιτάζ

• www. hermitagemuseum. org

«Ιερές εικόνες: Ελληνικές αγιογραφίες από την Συλλογή Βελιμέζη». Οι μεταβυζαντινές εικόνες της Συλλογής Βελιμέζη χρονολογούνται από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα, όταν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία είχε καταλυθεί, αλλά οι καλλιτεχνικές παραδόσεις της διατηρούνταν ζωντανές και εξελίσσονταν. Η έκθεση στο Ερμιτάζ διοργανώθηκε σε συνεργασία με το Κοινωφελές Ιδρυμα «Αλέξανδρος Ωνάσης», στο οποίο μεταβιβάστηκαν οι εικόνες το 2008 ως δωρεά. Οι εικόνες που εκτίθενται αντιπροσωπεύουν όλες τις σχολές και τις περιοχές όπου αναπτύχθηκε η τέχνη της αγιογραφίας τα χρόνια εκείνα, δημιουργώντας ένα πολιτιστικό περιβάλλον που επέτρεψε στις παραδόσεις της βυζαντινής τέχνης να επιβιώσουν και να παραμείνουν, μέχρι σήμερα, πηγή έμπνευσης για τους σύγχρονους εικονογράφους, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Ρωσία. Εως τις 13 Δεκεμβρίου.

• Κωνσταντινουπολη, Μπιεναλε

• www. iksv. org/bienal11

Η 11η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης της Κωνσταντινούπολης έχει ως κεντρικό θέμα το ερώτημα «Τι κρατάει ζωντανή την ανθρωπότητα;» (φράση που ακούγεται σ’ ένα τραγούδι του Μπρεχτ στην «Οπερα της πεντάρας») και είναι, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, προσανατολισμένη σε θέματα κοινωνικού και πολιτικού προβληματισμού. Οι επιμελήτριες της Μπιενάλε, μέλη της κροατικής κολεκτίβας WHW («Ποιος, Πώς και για Ποιον;»), έθεσαν ως στόχο μια πολύμορφη καλλιτεχνική εκδήλωση «εργαλείο γνώσης και σκέψης για τη διεθνή κατάσταση, χωρίς να καταντά ηθικοπλαστική ή βαρετή». Συμμετέχουν καλλιτέχνες από σαράντα χώρες, στη μεγάλη πλειοψηφία τους νέοι, με ισχυρή την παρουσία των γυναικών. Ανάμεσά τους, η τουρκική καλλιτεχνική κολεκτίβα Canan Senol, η φωτογράφος Λίντια Μπλίνοβα από το Καζακστάν, ο Πολωνός Αρτούρ Ζνίνκι με το έργο του «Δημοκρατίες», η ομάδα Etcetera από την Αργεντινή που παρουσιάζει μια πρωτότυπη αναπαράσταση καμπαρέ με τίτλο Internacional Errorista (φωτ.) Εως τις 8 Νοεμβρίου.

• Λονδινο, Εκθεση, Tate Modern

• www. tate. org. uk

«Pop Life: Art in a Material World». Η έκθεση κάνει μια μεγάλη αναδρομή στην ποπ-αρτ και στους επιγόνους της, εστιάζοντας στη σύνδεση αυτού του καλλιτεχνικού ρεύματος με τον κόσμο των media και του χρήματος και αναδεικνύοντας τον τρόπο διείσδυσης των καλλιτεχνών στη σύγχρονη καταναλωτική κουλτούρα. Παρουσιάζονται επί μέρους αφιερώματα στον Αντι Γουόρχολ, τον Κιθ Χάρινγκ, τον Τζεφ Κουνς, τον Μαουρίτσιο Κατελάν, τον Τακάσι Μουρακάμι (εδώ δίπλα στο έργο του «Hiropon 1997»), καθώς και στους πρωταγωνιστές της πολυσηζητημένης ομάδας «Νέοι Βρετανοί Καλλιτέχνες»: Ντάμιεν Χερστ, Τρέισι Εμιν, Σάρα Λούκας, Γκάβιν Τερκ και άλλους. Μέσα από το σύνολο των έργων που παρουσιάζονται, η έκθεση οδηγεί στο ερώτημα αν οι «ανατρεπτικές» ιδέες πολλών από αυτούς τους καλλιτέχνες είχαν κάποιο ουσιαστικό νόημα πέρα από τον ρηχό εντυπωσιασμό. Ως τις 17 Ιανουαρίου.

• Μαντσεστερ, Εκθεση, Manchester Art Gallery

• www. manchestergalleries. org

«Angels of Anarchy - Women Artists and Surrealism». Ο «Αγγελος της Αναρχίας» ήταν μια γύψινη γυναικεία προτομή φτιαγμένη από την Εϊλίν Αγκαρ και στολισμένη με διαμάντια, χάντρες και φτερά. Η Αγκαρ (1904-1991), η μόνη γυναίκα που συμμετείχε στη Διεθνή Εκθεση Σουρεαλισμού το 1936, πίστευε ότι στο σουρεαλιστικό πεδίο η γυναικεία φαντασία υπερτερεί της ανδρικής, γιατί βρίσκεται πιο κοντά στο υποσυνείδητο. Και η αλήθεια είναι ότι η σχέση των γυναικών δημιουργών με τον σουρεαλισμό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και γόνιμη, καθώς το κίνημα τους έδωσε τη δυνατότητα να αμφισβητήσουν την ανδρική κυριαρχία και την «αντικειμενοποίηση» του γυναικείου σώματος. Η έκθεση στο Μάντσεστερ, αφιέρωμα στη γυναικεία εκδοχή του σουρεαλισμού, περιλαμβάνει έργα μιας πλειάδας γυναικών καλλιτεχνών, ανάμεσά τους η Φρίντα Κάλο, η Ντοροθέα Τάνινγκ, η Εϊλίν Αγκαρ (εδώ το έργο της «Αγγελος του ελέους», 1934), η Μέρετ Οπενχάιμ, οι φωτογράφοι Ντόρα Μάαρ, Λι Μίλερ και Φραντσέσκα Γκούντμαν. Εως τις 10 Ιανουαρίου.

• Εκθεση, Metropolitan Museum of Art

• www. metmuseum. org

«Looking In: Robert Frank’s “The Americans”». Στα μέσα της δεκαετίας του ’50, ο Ελβετός φωτογράφος Ρόμπερτ Φρανκ ταξίδεψε για μεγάλο διάστημα με αυτοκίνητο στο εσωτερικό των ΗΠΑ, από τη Νέα Υόρκη μέχρι την Καλιφόρνια και τις νότιες πολιτείες, τραβώντας χιλιάδες φωτογραφίες στη διάρκεια αυτών των ταξιδιών. Χρειάστηκε ένα χρόνο για να τις τυπώσει και να διαλέξει τελικά τις 83 που περιέχονται στο κλασικό πλέον άλμπουμ του «Οι Αμερικανοί», το οποίο επικρίθηκε για τον πεσιμισμό του τότε και εκθειάστηκε αργότερα για την πολιτική του διορατικότητα. Η έκθεση αποτίει φόρο τιμής σε αυτό το ιστορικό βιβλίο, που οι φωτογραφίες του δεν κάνουν πλέον την ίδια εντύπωση όπως πριν από 50 χρόνια, καθώς έκτοτε το στυλ του Ρόμπερτ Φρανκ βρήκε πολλούς μιμητές, ενώ η χώρα που «συνέλαβε» τότε με τον φακό του έχει αλλάξει. Ως τις 3 Ιανουαρίου. [Η Καθημερινή, Kυριακή, 25 Oκτωβρίου 2009]