Εικόνες και είδωλα

• Δίπλα στα αριστουργήματα της βυζαντινής τέχνης, πορτρέτα του Μάο, του Λένιν, της Μέριλιν και αυτοπροσωπογραφίες του Αντι Γουόρχολ στην πρωτότυπη έκθεση για τον βασιλιά της ποπ αρτ

«Ο Αντι Γουόρχολ πέθανε στις 22 Φεβρουαρίου 1987. Τέσσερις ημέρες αργότερα, τελέστηκε εξόδιος ακολουθία στη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Πνεύματος στο Πίτσμπουργκ. Στο Βυζαντινό Ελληνικό Καθολικό Νεκροταφείο του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, μια μικρή ομάδα πενθούντων παρακολούθησαν την ταφή ενός από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του τέλους του 20ού αιώνα».

Αυτοπροσωπογραφία του Αντι Γουόρχολ, από την έκθεση στο Βυζαντινό Μουσείο.

Ετσι ξεκινά το κείμενο του επιμελητή της έκθεσης Αντι Γουόρχολ στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας, Πολ Μουρχάουζ (διευθυντή του τμήματος της Νάσιοναλ Πόρτρετ Γκάλερι στο Λονδίνο, για τον 20ό αιώνα).

• Ακραία αντιθετική

Η Αθήνα πρωτοτυπεί με την έκθεση «Γουόρχολ + Εικόνα» και παρουσιάζει μέσα στους χώρους του Βυζαντινού Μουσείου γνωστά έργα του καλλιτέχνη, το όνομα του οποίου έχει απολύτως ταυτισθεί με την ποπ αρτ. Σε ένα πρώτο επίπεδο, η σύνδεση Βυζαντινών εικόνων και πορτρέτων του Γουόρχολ μοιάζει και είναι αδιανόητη. Οχι μόνο γιατί ο ίδιος ουδέποτε υπήρξε αγιογράφος, ούτε καν για λόγους ιστορικούς ή παράβασης της αξίας των ιερών συμβόλων. Η σχέση υπάρχει ακριβώς γιατί είναι ακραία αντιθετική.

Ο Γουόρχολ υπήρξε σπουδαίος καλλιτέχνης και η έκθεση στο Βυζαντινό Μουσείο δεν αποδεικνύει το μέγεθος της σημασίας του έργου του. Είναι μικρή και με λίγα καλά έργα από τρεις φάσεις δουλειάς. Αυτοπροσωπογραφίες του, ο Μάο, ο Λένον, ο Ιόλας, η Μέριλιν, εικόνες ειδώλων που έχουν κάνει τον γύρο του κόσμου δεκάδες φορές, που έχουν εδώ και πολλά χρόνια περάσει στους αθανάτους, και που σοφά ο Γουόρχολ χρησιμοποίησε σαν «εικόνες-είδωλα», βρίσκονται για λίγο δίπλα στα αριστουργήματα της βυζαντινής τέχνης. Οι αντιθέσεις ολοφάνερες: το μοναδικό - το πολλαπλό, το χειροποίητο - το κατασκευασμένο, το μυστικό - το προφανές, το πολύτιμο - το πολυτελές, το σεμνό - το φανταχτερό. Κάθε προσπάθεια ανάγνωσης του έργου του Γουόρχολ χρειάζεται καλή πίστη και δεν είναι αυτονόητο. Ακόμη σήμερα, πολλοί αναρωτιούνται για την αξία του έργου του. Αν όμως σκεφτούμε πως εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο «λατρεύουν», τα είδωλα εξίσου, αν όχι περισσότερο, από τον Θεό, τότε η έκθεση στην Αθήνα μοιάζει επίκαιρη και τολμηρή. Η επίσκεψή της δεν δίνει το έργο του Γουόρχολ, πολύ περισσότερο δείχνει το νόημά του. Δείτε την σαν αφορμή για στοχασμό.

* Εως 10 Ιανουαρίου 2010

• ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΘΝΟΣ, 18/10/2009
  

ΠΟΡΤΡΕΤΑ ΑΠΟ ΤΟ «ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ»

Παράλληλα με την έκθεση Γουόρχολ + Εικόνα στο Βυζαντινό Μουσείο, η αίθουσα τέχνης «Πότνια Θηρών» παρουσιάζει τη μεγαλύτερη έως τώρα έκθεση με επίκεντρο τα screen tests του Γουόρχολ. Πρόκειται για την σπάνια ευκαιρία να δούμε 100 από τα σύντομα «κινηματογραφικά πορτρέτα» τα οποία ο Γουόρχολ φιλμάρισε από το 1964 και για δύο χρόνια μέσα στο περίφημο στούντιό του, γνωστό ως «Εργοστάσιο». Εκατόν ογδόντα εννέα άτομα πέρασαν από εκεί και πόζαραν για τρία λεπτά, ακίνητοι, γνωρίζοντας ότι το πορτρέτο τους θα περάσει στην ιστορία της σύγχρονης τέχνης. Ανάμεσά τους ο Μαρσέλ Ντισάν, ο οποίος κινηματογραφήθηκε από τον Γουόρχολ στις 7 Φεβρουαρίου 1966 στην γκαλερί Cordier - Ekstrom (φωτογραφία Nat Finkelstein). Οι συνθήκες φωτογράφησης ήσαν για όλους ίδιες: κανένας ήχος, καμία αφήγηση ή δράση.

- Εως 10/1, οδός Ζαΐμη στα Εξάρχεια.